장음표시 사용
11쪽
calcareus lapis, vulgo satis comitus; aut hujus desectu utuntur E. G. Batavi, conchyliis variis ex oceano, retium ab equis tractorum ope , haustis. Curaςavienses Amerieani, aliique, madreporarum mil-Ιeporarumque genus omne de scopulosis Oceani vadis avellunt ; ex his, lignis interpositis , sine omni fornacis apparatu acervos ingentes ad ipsum littus compo-
nunt, saepς viginti pedes diametro aequantes, altitudine duodenos: & sic magnam calcis vim simul atque semel negotio siculi parant. Undecunque vero CRIX par
tur , iisdem dotibus gaudet, si caeterum corporis adhibiti respondeat puritas , &rite fuerit oporatio peracta. . Nos eXperiamenta nostra instituemus cum calcareo
illo lapide submicante, qui effoditur circa Ddrriabat, qui pagus est prope monast
rium sanctae Crucis, in territor1o Viennem ii. & unde cocta calx Viennam venalis transferri solet. Sumpsi hujus glebae, in
frustula nucis iuglandis volumine comminutae, uncias sedecim. Imposui in cruci-hulum mundum, nec tectum, stans in surno anemio. Carbonibus furnum implevi totune Ignem subministravi validum, nec interruptum, per horas odio. Frigefacto tuae sponte apparatu, mutatus erat lapis iu
12쪽
in massulas albas, in agre & in aqua satiscentes totas, Verbo in veram vivam 'calcem. Pendebant, purgatae a cineribus commixtis, uncias novem. Perdiderat
itaque gleba per hanc coctionem serme dimidiam sui ponderis partem. g. VII.
Caleis sic enatae quando naturam con sideramus attentius, non possumus, quin admiremur mutationem. ab Calx pura, nec heterogeneis mixta , tota quanta solvitur in aqua communi.
Fatendum quidem est , requiri magnam aquae quantitatem respectu solvendae calcis, ita ut apud Meyerii in aqua sit ad calcem circiter uti 6co ad r. Sed tamen solvitur sic lapis post doctionem, qui an test in illa solvebatur nequ8quam. a) Si major calcis copia aquae injicutur , non solvitur meu superflua calcis pars; sed manet in fundo indissoluta. Saturari itaque potest calce aqua, uti hoc si per solutos sules. 3J Aqua ab addita calce viva , vel potius calx viva ab addita aqua, incalescit adeo, ut vas vitreum, in quo misceta peragitur, manibus teneri nequeat; quinimo eXtent exempla incendii ita exorti non calcis ipsius, quae inflammari nequit,
13쪽
sed c6rporum combultibilium proYimη- rtlin, communicati caloris vehementia ad inflammationem adactorum. Fit etiam tunc una motus & sibilus aliquis, qui es- fervescetitiae mentiuntur Cliemicae speciem. Faliscit eo ipsi, calx viva in pulverem, qui, etiamsi eX siccatus, novae assu sione aquae non incalescii amplius, quaris calx extincta vocari selet, congruo nomi ne, quum adhuc vera calx est, sed novi va. Hinc etiam in posterum, dum sim'pliciter calcem dicam , intelligam. Cum Vivam, tum extinctam; dum vero solam
Sed etiam ipso aeris libero accessu
similiter extinguioer calx viva, ubi tamen motus ille & calor non observantur , quia fit paulatim aliive iniensibiliter haec eX- tinctio ; utque plenarie sic extinguatur, plures septimane transeunt, nisi sit simul apse ambiens aer humiditate replexus. J Potest autem sic extincta calx per succedentem novam coctibnem denuo fimri viva, vel recuperare proprietatem cum aqua incalescendi ; repetique pro lubitu alternatim extinfitio se coctio, semper cum iisdem secuturis pie nomenis. .
6J Calx variis addita substantiis, illis
Vim fere igneam ciuiciliat: ubi nillil sim1-le praestat gleba calcis cruda.
14쪽
35 στ) solvitur calx non minus in acidis omnibus, quam ipsa ejus gleba. Sed in calcis solutione nulla vel minima vera es fervesceutia observatur, quae notabilissima est in solutione calcaTei crudi. 8b Non manet tamen calx seluta in acidis, si sal alcatinus 1blutioni superas fuliditur , sed excutitur, & praecipitatur inde. Sed accidit idem etiam hoc soluti ni ipsius glebae. Plures alias habet calx dotes, quibus
caret calcareus crudus; quas Omnes ni
Merentur itaque hae proprietates omnino examen Chemici. G.uin id egerunt Iron minus viri celeberrimi , ut illas explicarent ; sed explicantes . non unam viam ingressi suerunt. Ne praejtuliciis o c. cupemur, Videamus, pollimus ne per eX- perimenta simplicusnna prius aliquid hic observare atque intelligere, quam ad phae' nomenorum dissiciliorum explicationem nos accingamus y Credibile omnino est, naturam per simplicissima instrumenta operari. Observatio simplicillima potest nos
Vide clar. Jaeger dissertationem de spiritu
15쪽
ducere fid intelligentiam phenomeni sorte alias inenodabilis, & docere in , qui bus quasi nubem objecisse niora videtatur, fac ereque , ut tune tandem non sine sidmiratione quadam cosnoscamus, Omnia chaec aeque esse simplicissima. auid igitur fieri observabamus , dimi in antecedenti
experimento sub finem I VI calcis globam in calcem mutabamus Sane nihil. Inipi operatione phaenomenon nullum appa' rebat , quod sensibus erat perceptibile. An itaque vera quidem mutatio calcareo accidit γ Sed, ponderantes calcem, invenimus , perdidiise calcareum hac operatione septem decimas sextas partes sui
potaderis. Sed multas nunc observamus. pollidere calcem proprietates , quas calcateias non habebat. Ergo certissime de
calcareo ablata ope ignis nil,stantia fuit, &quidem copia insigni. Sed iterum, an sola haec jactura, βve simplex haec partium
separatio atque abactio , calcareum ita an. fecerunt , ut calcia dotes habere nunc debeat ultro ' Utque propterea, si ablatae substgntiae reddi calci possent, calcaretis dentio ex surgeret inde crudus 8 Si ita res se habet quid est illud volatile, calcarei partem crudi constituens, cujus absentia ita mutare ejus dotes potest. 8 Vel an potius iactura illarum sibilantiarum , utcunque
me negari nequeat, cauta tamen non est
16쪽
pinptietatum novarum, at simul aliud iri id calcareo accidit Z Si fit hoc ab alio corpore inperveniente, quid heterogene- uni est illud, tam potens ita calcareum allicere Et sic porro. Haec interrogare nosmet ipsi possiimus, sed ab experipientis ibit, responsa exspectemus, nihil dantes in rebus naturalibus imaginatiohi nostrae, nisi sorte conjecturas eringere velimus. Coctio calearet in vasis apertis, praeter diminutum pondus, nos nihil hic docuit. id, per cujus separationem diminutio facta fuit, volatile erat, quum nulli hi reperiebatur. Videamus igitur, in va' . sis clausis quid praestare valeamus φ
In vitreis vasis nihil esseci. . Ignis requiritur tantus , ut in calcem coquatur calcareus , quem sustinere sine fusione Vitrum nequit, etiamsi loricatum, etiamsi in arenae balneo positum. Potui iluidem lapidis superficiem in calcem mutare, sed praeterea nihil. Terrea ita lue vasa sunt adhibenda, quae sumpsit Cellensia nigra. In istiusmodi retortam immisi calcarei crudi in Di istula tusi uncias triginta duas. Ρosui in surno anemio, in quo validus rotae ignis excitari potuit. Collo retortae applicui excipulum vitreum amplissinum, B rO
17쪽
rostro incurvo donatum in ventre. Rae . stratum excipulum , adhibui, ut materiei initicae, si qua egressiira esset, exitum dare pro lubitu possem. Ignem submini, stravi lenem, sensim auctum eousque, donec guttae roridae in collo excipuli apparuerunt. Hunc sustinui , donec cessarent depluete dictae guttae. Explorato interdum excipuli rostro, nihil elastici exetin is observare eotui. Leni hoe igne satis placide prodibat illud liquidum. 'Tune auxi ignem in validum usque. Egrediebatue initio vapor obnubilans excipulum paucinsimus, qui brevi sibsidebat, ut limpidi-.tas reditet excipulo. Atque tune sitnm'. cum impetu materies elastica per rostrum non exacte clausum cum sibilo erumpebat. inconspicua, inodora, sed auditu tactuque percipienda eo evidentius. Una cum hac materie sub initium adhuc liquoris. portio expellebatur ; humescebat enim ted exigua illa omnino portio fuit. Pergebat ille impetus hujus materiae per unam horam, & diutius. Neque ausus hine fui. exacte clausum apparatum tenere meta displosionis. Exeuntis autem elasticae materiei quantitas & vis respondere videmtur fraciui administrati ignis , ita ut, si diminuatur notabiliter, cesset erumpere, si de novo intenditur, adsit iterum pro ratione augmenti. Tandem Vero cestat.
18쪽
augeatur. Ρostea summum ignem sustinui ad rue per tres horas. Sponte frigefactum apparatum solvi. Ex diffracta retorta exemptus calcareus formam suam retinuerat, sed nunc digitis frangendus, atque in intima sua usque versias in calcem . optimam sortissimamque omni nota, omni examine. Cum hac calce, quando Alce, nec calcareo, opus erit, Omnia satura evserimenta institnentur, ex eadem gleba vasis clausis eos a. Pondus ita hic obte eae calcis fuit septemdecim unciarum.
Nunc praenaamus qnaedam sepet hoc
cam simplicissimo Experimento. Liqui dum , quod forma toridarum guttarum transivit, adeoque serina phlegmatis aqii si, non exsuperabat ieieunciam. Demus, siliam dimidiam unciam cum materie elasti- ea deperditam suill . Liquoris hujus itaque continebantur in caluaret erudi adhibitis ga unciis unciae Ile cum i7 un- .ciis obtentae calcis faciunt uncias I9. Deficiunt ergo unetae 13. quas perdidit calca' reus, dum coquebatur in calcem. In cinjusnam partis separatione atque abitu comsistet haee tam notabilis unciarum tredecim
jactura 8 In calcareo crudo suilla debet. B et Sed
19쪽
immanem copiam, praeterque lati Cem memoratum, qualiacunque nunc corpora sitit
illa, nihil exivisse, vidimus. Latex jum calculo additus fuit. Ergo calculum ab solvit materies illa elastica , quae, duni . haerebat in calcareo crudo, partem constituebat ponderis ejusdem. Putem, me hic legitvne judicasse, nec asseruit se quidquam , quod non ipsum aperte eX perimentum loquatur. Nunc sponte se piun tur lite quiestiones. Estne latex hic obtentus mera purissima aqua, qualem de Iluribus corporibus durissimis extrahere estillationis ope solemus P Estne materies elastica illa merus purusque aer Vel an sunt corpora eomposita γ Ρotestne cognitio horum corporum contribuere aliquid ad intelligendam, cum mutationem calea rei in calcem, tum ipsam naturam calcis vivae Φ Ρotestne sullicere sola 3 Λn re spondent haec omnia experimentis eviden-- tibus ad rei confirmationem a priori instituendis y Et sic porro. Haec nunc consideranda veniunt.
LXI. De latice itaque primum hic serimo sit.
Atque hic brevis ero propter rationes mox allegantis. In examiue ejus inueui
20쪽
o affsequentia. Saporem habet-nullum; nam ieolus duntaηat leviter est. Odorem le- villimum postidet, brevi evanidum. Sympum violarum flerumque subvirentem facit. Lamani ex solutione purissima atquct saturatillima in aqua forti praecipitavit.
Mercurii limitem 1olutionem etiam turba'vit. ELndem sublimatum corrosivum ex aqua vix dejecit. Per oleum tartari per .
deliquium praecipitatur de hoc latice nihil, fed nubecula albida ex aquae superficie egreditur volatilis. ingrati odoris. N,
sue culii acidis esservescit, nec cum alca-Ιibus. Credibile itaque videtur, in hoc latice esse indicium leve salis alcatini volatilis; nihil de ipsa calce; longe maximam partem esse meram aquam. Haec tamen ita intellecta velim , ex eodem calcareo eductam aquam, non omnem sempercuncta memorata phaenomena producere: .
interdum enim erat purissima, nullamque mutationem in praedictis solutionibus producebat. Id imprimis eveniebat, dum valde leni calore aquam primam eliciebam;
sed per succedentem tunc aquam mutationes eo magis conspicuae observabantur. eu etiam forte omnes calcaret aquam
Iiisue dotibus praeditem iurgientur z pos sunt enim inesse calcareis varia hererogenea, quae dissimilitudinis erunt causa. Et . nuliquid hinc variar ssint ortae autoruin