Examen chemicum doctrinæ Meyerianæ de acido pingui, et Blanckianæ de aere fixo, respectu calcis. Autore Nicolao Josepho Jacquin ..

41쪽

quamdiu in calcareo haeret, obesse, quin minus calcareus calcis dotes assumat. Mus autem absentiana in calcareo ficere,. ut eo ipso calx fiat. Hoc uti nemo negare potest, quamcunque demum sententiam super origine calcis sequatur; ita subsumi aliud, mihique objici posset, exinde t men directe non inferri, esse praeter hujjus absentiam aeris aliud corpus nullum, Cui non aptius adscribenda calcaret muta

tio seret, quam distae absentiae aeris Quin fateor ipse etiam, lioc ita simplici ter inserri non posse, etiamsi jκm conjer stiria probabilis videatur. Sed si jam me,

ra ab iuia aeris non ita afficit calcareum, aliud corpus esse debet a calcareo ceu ta

It distinctum. An hoc jam erat in gleba ipsa P Si fuit, quare tunc calcareus non semper est calx P Si vero heterogeneum, in glebam esse oportuit introduAum ex igne , nam aliunde introductum concipere nequeo. Huale illud est y Acidum est, respondet Meyerus, quod nunc ita saturat

calcareum, aqua & aere orbatum , ut ne

Esservescere quidem cum aliis acidis possit. Sed lioc tam potens acidum; tam immani Copia unitum calcareo, ut salis terrestris neutrius speciem cum illo constituere popst; aere purissimo putei i haud levius; cur non reddit calcareo pondus, quod solus

42쪽

serme aer expulsus illi dempsit Sed haec

leviora mittamus.

Si revera sola expia sic aeris fixi de calcis gleba mutat hanc in calcem, sequitur, debere tunc vice versa, si caldi reddi pollit idem ille fixus aer aut alius fimilis,

calcem reverti in pristinam crudam indolem. Sequitur etiam, tunc simul nullum Corpus heterogeneum deserere calcem Polla. quum nullum calcareo accessisse sep- ponatur. Si haec ita accidere Omnia. o servationes edoceant , tunc argumentum habebitur evidens & certum veritatis propositionis primae. Ad illas observationes transeamlis. Et aerem quidem jam expulsum vidi- mus. Iterum hunc assumi a calce, non mi nus liquet manifeste. Calx, eX qua vio' lentissimo & valde diuturno igne Omnis, forte possibilis, eductus aer fuit, ponatur per longum tempus in atmosphaera communi , ut extinctu non tantum sit, sed effervescat etiam notabiliter soluta ab acidis. Exs1ceetiir, ut dimetur nimia humiditas. Coquatur iterum in retorta. EXibit adris copia ingens. Scilicet assumpsim rat hunc calx ex atmosphaera. Numerosa exempla aliorum corporum aerem Varia

43쪽

proportione ex atmosphaera in se derivanti . um videri in laudato Halelii opere possunt. patet hinc ultro, debere admitti inter calcareum & aerem qllandam attractionem, sive assini ratem, & quidem summani, uti postea videbimus. Propterea sorte o ici posiret, non coneipi, quo pacto calcareus crudus. colens sit inmam assinitatem cum aere, tamen hunc dimittat in coctione, quem nune denuo coctus sortiter attrahat Ut adeo vibdeatur duplex esse affinitatis gradus corporis imius ejusdemque cum eodem corpore ι piod est absonum. Respondeo, non propte rea in coctione dimittere calcareum stera ,.

quod tunc sit minor illi cum aere assinitas, sed quia seperatur haec assinitas sive attractio. a vi ignis, glebae compagem disturbante. Cessante autem ignis actione , redditur actio attramoni.

g. XXVII

Calcareus crudus purissimus non mi-vitur ullo modo in aqua, ite quidem ebub Iiente. Sed instant non raro immixtae Calcareo particulae salinae seleniticae, quae solvuntur ab aqua, sed non calcareus ipse Si quid calcarei solutum in aqua adest, aut ibi suspenditur duntaxat , quam maXime attenuatum; aut ibi solutum fuit, quia ii Pura erat aqua, ct acida labe inquinata.

44쪽

Aqua destillata aut alia purisIima minqiraul bivit calcaremi purum. Haec evincuntur per Meyeri experimenta. At 1blvit aqua calcem. Et si quidem haec calx purissima , solvisur ab aqua tota quanta. Si vero re manet aliquid, reperitur id esse alterius

naturae, nec calcareae.

Frunt sorte particulae quarZOsse, ar gillaceae, aut aliae, quae in calcareo ad rant, nec Verti in calcem poterant Oeeignis. Aut si tales non sunt, non erit susticienter coista gleba calcis, ut supero fuerit aliquid de ipia gleba non mutatum. Bequiritur autem magna aquae copia ad selvendam calcem, ita ut secundum Meye ri observationes calcis libra unica, ut ibi-Vatur , exigat circiter sexcentas libras

aquae. Sed solvitur tamen. Dum nunc ita soluta est calx, vocatur haec solutio aqua calcis. i ab Si haec aqua calcis lagenis ac- Curatillime clausis asservatur, diutissima perstat talis sine ulla mutatione. Si quieti datur, aerique libero exponitur, incipit ita sci in aquae superficie crusta quaedam nivea , dura & subla-pi- ') Robertus Whyti in Experimentorum ObterVationum Edimburoensium Volumine piris uno pag. 37 a. & ieq. sol rasse se, ait, unam ii Liam calcis in aquae libris I 85. adeoque in tu i Plo minore copia, quam solvit HeIerus.

45쪽

66pidea, quam cremorem calcis appellare solemiis. Augetur atque crassescit magis magisque haec pellicula. Si aufertur, brevi renascitur nova; hacque ablata, alia prodit. Idemque sic fieri pergit, donec omnia calx pelliculae sub forma de aqua excutiatur,. &donec supersit aqua iterum purissima. a a) Si calx viva ipsa recens optima committitur lagenis exastissimu clausis ,

manet calX Viva.

Si ad tractatam negligenter calcem datur aeri accessus, acquirit proprie

tates Cremori S.

3 Si calcareus crudus purus injici ur in acidum nitri, solvitur in illo totus cum effervescentia notabili, bullularum emissione. bo Si vero calx viva injicitur in idem acidum, solvitur in eodem non minus tOta; sed siue ulla effervescentia, sine ullis bullis aeriis, & manens tranquilla in fundo. Si multum injicitur calcis simul atque senael, oritur sibilus similis illi, quem percipimus, dum injicitur calx viva in aquam. Si pauxillum injicitur, vel ipse hic sibilus aegre observatur.

o ) Si acidum nitri infunditur in

aquam calcis recentissimam, aut in aliam quamcunque , modo ne sit ullus ibi calcis Cremor, unitur aqua cum spiritu acido sine ulla turba, uti aqua unitur cum aqua.

46쪽

bo Si vero cuticula adest, aut jacetiam praecipitatus cremor in fundo, tunc an unione a line calcis cum acido nitri ob servatur simul esservescentia, imprimis in Ioco, ubi haeret cremor, eoque major, quo plus de cremore adest. Si cremor ipse immittitur in acidum nitri, solvitur cum eadem efferveLCetitia, qua ipse Calcareus crudus. s) Si proportionata qustiuitas acidi nitro si ad caicem contentam in aqua assunditur limpidae aquae calcis, atque haec misceta , exposita aeri libero , asservatur, nullus amplius cremor in hujus alitiae 1uperficie nascetur. Videtur auidum nitri calcem ex aqua in se derivasse.

6) cyo Cremor ille calcis collectus non est amplius solubilis in aqua, ne quidem per ebullitionis calorem, neque habet ullam calcis Vivae notam.

) by Si autem exsiccatus igni sorti

EX ponitur, uriturque, recuperat pristinas calcis vivae dotes. Si fit in vasis clausis, aqua & aer egrediuntur. Ghuid haec experimenta nos docent 'Docent clare, calcem vivam tal per ex Positionem ad liberum aerem mutari iterum in calcareum crudum. Sed cur calx sic mutatur, redit lite in calcareum crudum ν Videamus phaenomeni rationes.

Cooste

47쪽

gue ex igiae intrans in glebam calcis, inu. tans iue hanc in calcem, haberet maXimam

affinitatem cum aere, ab atmosphaera communi susciperetur lubentissime, atque per hanc dispergeretur. 3 Desereret itaque cill-cem in 1uperficie aquae calcis, & calx abacido suo pingui liberata mutaretur denuo in calcareum crudum, Speciosam hanc theoriam nihilo probat praeterquam alia theoria simili. Illud, in quo theoriae Cardo vertitur, acidi pinguis direeta existentia, ubique intactum manet. Dum calx

viva, in aqua soluta, mutatur tota in cremorem, ponderatur pie leviter exsiccatus cremor, invenitur pondus admodum au-

tum supra calcem adhibitam. Unde hoe ponderis augmentum 8 Si de calce perierit acidum pingue, debuisset imminui pondus Hanc dissicultatem sentiens Meyerus, EDfugiensque, respondet , Oriri ab aqua cremori adhuc inhaerente Sed iterum nullum experimentum adducit, quo probet. Si hec aqua adesset revera , potui ilat certe ibi convincere praesentem per destillationem instituendam, quam adeo vi 1ipendit. At invenisset tunc, non tantumdem aquae hic adesse, ut ab hac sela Ioluiiset deduci ponderis augmentum, uti eduxit. offendisset eundem iterum egrP-dientem aerem, quem antea sugallat. Sed

48쪽

49Bee insistam oficiendae hic alteri quaestioni , cujus mentionena sacere tamen debeo; quare acidum pingue, ex pabulo ignis ransiens per terreas vitreasque retortas incccareum, nunc in vitro bene clauso non posse amplius eandem materiem permear ac de sciua calcis demigrare in atmosphaeram, illud tam valide attrahentem Suo satisiecit modo quaestioni Meyerus, asse, rens, vasa candentia, utpote rarefacta, transmittere sici dum pingue, quod non transmittitur frigida. Per aerem supra memorata operimem a ita explico, & dico, calcem in aqua M. tutam, illam, quae in superficie aquae hae tet , ibi eontiguum allambentemque ex atmosphaera aerem, quo destituitur calx, ct ob quem praecise amentem calx est, attrahere, in ieque suscipere, atque eo ipso fieri nil calcareiun crudum ἡ non esse amplius in aqua solubilem; esse minc ob hunc ipsum aeris accelsum ponderosiorem; reddere debpre iterum hune aerem per novam destillationem ; calcem persistere talem in vasis vitreis rite obturatis, quum aer atmosphaerae trans plurima corpora

per te iblitarius ire nequeat, quod indubitatum est ex phy sicis Et sic porro.

49쪽

g. XXVIII.

auaenam est actio, quis esseimis aquae in calcem vivam γδua in re consistit ex tinctio calcis vittae Ut rite his quaestiolib. hus satisfaciamus, debemus eXaminare caticem recentissime extinctam, ejusdemque, aquam: nam in atmosphaera aquam deponere, vidimus in paragrapho praecedenti, cremorem, qui ceu calx extincta considerandus amplius non est, nec adeo cum ipsa extincta calce promiscue explorandus.

Dum calci vivae superinjicitur aqua, valde exigua portio calcis in aqua solvitur, reliqua calx sensim subsidet, conspiciturque in lando supernatantis limpidissimi liquoris. Suppono, sussicientem aqua copiam adhibitam fuisse Aquam ab intestino motu adhuc calentem illico filtravi per chartam bibulam. ut esset instar puris- unlae. Cucurbitae vitreae amplae indidi, impositoque capitello cum excipulo, clausia commissutis, destillavi leni isni, ad sto. citatem usque. Crusta terrestris alba ventrem cucurbitae obducebat Soluto apparatu, in cucurbitam in sudi iritum nitru Solvebatur crusta sine ulla enervescentia. Calci extinctae ipsi assues acidum nitri quod ibivebat calcem sine omni etiam inservescentiae motu.

50쪽

'Ergo aqua pura, dum extinguit caltem vivam , non mutat illam, nec reddit illi crudam indolem. Ocuin imo semper -fiib aqua calx maneret talis, i quum incumbens atmosphaera pelletrare aquam ne queat nisi pet enatum in aquae seperficie cremorem dempta aquae portione calcis Blutae , nova de submersa calce aquam portio intraret, ut sic tandem successiva tota quanta calx submerse in cremorem

verteretur.

. Posset hic objici non sine ratione se quens argumentum. Est in aqua vulgari aer, voltimea aequans ipsius aquae. In te centis partibus aquae solvitur pars una calcis Vivae. . Ergo calx soluta inveniti in soΙ- venti menstrato suo ubique fere triplo plus steris , quam requirit , ut in calcareum

crudum mutetur. Et tamen non mutatur.

Fateor, me nondum detexisse, quia fiat de aere in aqua contento φ Maneatne ibidem , nec ne θ In calcem certo non transit, emideret enim illico de aqua, incremorem versa. Extinxi calcem vivam aqua communi, aqua destillata; eademquo ebulliente jam aliquamdiu, ergo aere O hata. Νullibi in calce extincta aerem detegete potui. An causa sertassis haec est lia Aer, in aqua latens, non est fixus, sed communior ille, antliae ope inde extricandus. Adeoque calx haud alio modo assiet.' - Da, tur