장음표시 사용
31쪽
At expulsio aeris de corpore piitrescente non videtur mihi posse agnoscere similem causam. Per piliresectionem, cujuscuque causae sit illa esses us, partes cor' poris decomponuntur, ac Veluti reducuntur in elementorum speciem. Nexus iri tur solvitiir inter illius partes. Sed se aeris 1limine divisi particulae, in interstitiis die artim partium locatae. nunc liberae, Rdunantur, eXpanduntur, illitiae atmosphaeram communem disperguntur, redditae sie illi, a qua erant ortae. .
An in calcareo, dum igne violento coquitur, par rptio obtinet 7 Seilicet 00 an per ignem particulae calcareum constituentes a mutuo separantur, solviturque sit nexus inter illas ' quo soluto nexu liberatur aur contentus, qui nunc sui juris factus,& elasticitate atque expansionis Vi natiV redditis donatus, egreditur, uti egredi QP let in angusto spatio multa copia conten tus , silmnio cum impetu, qualem eligm e gredi vidimus' vel bin an potius in calcarei ustione eidem inhaerens aer, calore Vio' ienti ignis, tandem eo adigi possit rares1-ctionis, ut superare repagula , nexumque
32쪽
33 tollere particularum calcarei possit; quo sublato, ille iugit, hae nunc solutae ab invicem, & nectente aere privatae, lapideam consistentiam perdiderunti sicque aer ta- mea manluset in corporibus illis, ad sum- Mias applicandas rarelactionis causas, ex- Pantiollis capax g. XX. lEst siliquis aer in poris variorum corporum nidulans, communicans plerumque Cum aere eX terno ambiente, dotibus itaque praeditus iisdem, nimirum elasticus, calore proportionale eXpalissilis, & sic porro. Ρer antliam pneumaticam educi hic aer de Corporibus potest ut plurimum. Sed est etiam in illis alius aer, quamdiu in corporibus haeret, ibi silens, qtialitatibusque lensibilibus omnibus aeris communis orbatus. Videtur propterea bic aer singulari
prorsus modo adhaerere corporum elementis e nam si vulgari modo ibi esset, expanderetur, nec posses tanta copia in corporibus pluribus contineri, quin expellere' tur inde propter ipsam hanc copiam eo facilius. Videtur illud ipsum elle hic aer, . quod divitum in minutissimas partes, inter corporis elementa ponitur, liaee ligat, est ille coli essionis corporum primarium for
33쪽
menta uniens in unum corpus, cumque his cohaerens, Videtur non elasticus elle, e
se perdidisse proprietatem suam princi pem; sed corporis cohaesione 1bluta, elasticitatem recuperare. Se luenti modo eX
plicare conpii iunt plures Ρhysici mirum
hoc phaenomenon. Aeris Ela1licitas consistit in illa vi, qua duae particulae aeris, dum se mutuo attingunt, illico se mutuo repellunt. Sic parriculae aeriae immensis nostrae atmosphaerae sunt in continua repulsione mutua, cujus repudionis vario gra dui respondet varia expansio. Si illarum aliquae comprimuntur , nec silperare vim comprimentem possunt, cedunt inVitae, sed, illibatam conservantes pristinam suam ac in destructilem naturam, cessante com pressione, statim iterum ab invicem repulsae, prius spatiiim occupant. Verum si
unica aeris particula ita corporum elemen . tis adhaereat, aut ita inter horum elemen' torum interstitia locatur, ut nullus sit at
tactus hanc inter & alias aeris particulas, ultro cessabit elater, cessabitque eXpansio, quia nulla potest esse mutua repulsio; nam dum se invicem non tangunt hae particulae aeriae, nec repellere possunt. Silet itaque aer, sic per ultimam suam divisionem in corporum meatibus haerens, dum ejus particulae ibi seorsim atque solitariae existunt. Sed quocunque nunc modo corpora ita astici-
34쪽
3suntur , ut solitaria talis particula aeris liaberetur a vinculis suis, tangatque lic aliam proximam, illico incipit repulsio , cujus eDiectus multiplicatur caeteris paribus eo magis , quo plures particulae sibi mutuo occurrunt. Hinc incredibiles tunc illi sepeque impraevisi essectus.. g. XXI. Elucet abunde, secundum hane Physicorum sententiam non posse stare rationem expulsionis aeris de gleba calcis g I9 b) datam. Nam aeris particula solitaria ne vel summo possibili calore expasssilis esse potest. At magis congrua foret tunc ratio g. 19 ii) exhibita. An itaque in aqua
existunt particulae aeris solitariae γ An taliter existinat illae in aqua . ibio puro li' quido corpore cognito, uti existunt in comporibus solidis i An non potius est aer aquae duntaxat intime immiXtus, silc ut a lua hie intraverit aequale volumen affris, sive hoc nunc fiat per veram mutuam attractionem utriusque corporis, sive per elasticam at-niosphaeram in aquae interstitia uscua sensim penetrantem φ Sic omnino videtur. Nam ii daretur, aerem per solitarias particulas divisum inhaerere aquae, uti in solidis, quae ulla else causa posset, cur asir aquam de 1ereret in vacuo Boyleano, quam deserit C a ta
35쪽
incumbentis atmosplicerae nullam mutatio,
nem inducere potest iensibilem aquae, qua
mutatione adunarentur particulae steris ; si autem alterum Obtinet, omnia sacile EX-plicantur. Nam aer adlluc elasticus in aqua contentus 1 equitur indolem luam , dum atmosphaera premente liberatus, hinc expansus, aqua derelicta, in vacuum transit. Aqua 1ie aere suo orbata, dum iterum eXponitur atmosphaeTR. intra paveos dies ad eandem praecise quantitatem aero denuo repletur. Νeque potest volumenaque mutari sensibiliter , sive adsit aer, sive desideretur. Nam si ponatur aer esse specifice sexcenties levior, adeoque ma ' teri ei quantitatem sexcenties pauciorem continere cluam aqua , sique tunc intrarent sexcenti pollices cubici aquae seX centos pollices cubicos aeris, horumque exactis interstitia implerent, volumen totius esset duntaxat 6o I pollicum cubicorum , quia scilicet 6co pollices cubici aeris continent unum solum pollicem cubi eum materiae ejusdem densitatis cum aqua. Inde etiam porro intelligitur, cur aqua, calore ebulliens, non minus quam frigore in glaciem constricta aerem sutim dimittat' auare aqua , solutum salem lixiviosum, aerem in se multum continentem , habens, g. 16. 3b non largiatur acrem suum in Vacuo
36쪽
euo Boyleano ' Scilicet quia non largitur illum sal lixiviosus sicciis, etiamsi habeat ejus plurimum, sed sub particulis solitariis inhaerentis. Sal ille aerem in aqua nidulantem secum unit, facitque suo aerimilem. Aqua lixivit sic orbatur aere omni suo, quem dimittere in vacuo amplius nequit, quum non habeat. In g. I 6 experimento forte etiam vitrioli acidum non dimisit alium aerem, quam ratione aquae contentae. Superflua aeris pars, si qua fuit, & ille ex oleo tartari per mixtionem Excussus, tanto magis simul atque semel propria vi elastica eXpanduntur, Et-que furunt, quo minorem in vacuo refinentiam inveniunt. Suem sanguis, aliique humores ani mali uin sub campana aerem emittunt, aut ebulliendo , opinor , emittere ratione aquae contentae. Sed quam plurimam copiam alterius aeris in se habent, nec ebulbitione, nec antlia extricabilem, sed putre samone & combusti ne denique se expedientem. Nec prior in
corpore animali nocere potest, quum calor sussiciens, quo aer de aqua excutiatur. sine animalis destructione in illo else nequeat , nec sit unquam in ejus vasis vacuum simile. Nec potest nocere alter,
quum sola destrumone partis activus red
37쪽
Aer itaque ille, silens sic saepe per
saecula in corporibus, nee tamen mutatus, degens ibi ac si non adesset, aut certe ac si non esset aer, videtur esse idem aer cum illo, qui constituit atmosphaeram nostrain, vel ut verius dicam , cum illa materio fluida, qtne dat atmosphaerae elasticitatem.& quam aera vocamus. Habet enim excusesus de corporibus omnes easdem sensibiles qualitates, uti ex Boerhavit elementis chemicis, & ex Halesti Statica vegetabilium concludi evidenter pota, autumo. Liceat tamen nobis doctrinae clarioris gratia, alio indigitare nomine istum aerem. ut fixus dicatur, quoniam corporibus tam fixe inhaeret. Alter aer dicatur Communis Inter utrumque serme est medius, qui in
aqua continetur, tamen ad hune reducendus. De aere fixo nobis imprimis est
agendum, quia is est , qui e editur de calcis gleba per ignem. g. XXIII.
Patuit ex numerosissimis experimentis, omni accurratione institutis, corpora plurima, dum aeris fixi portione quadam, vel etiam illo omni, quantum pollibile erat, privata suerunt, hunc denuo assumere atque
38쪽
Pe in se suscipere potuista non tantum , ted. simul reddidille illum unione sua fixum, eX sacto paulo ante per excussonem communi. Hujus rei eXempla nume
rosa habet I alesius in Staticae capite seXtO, pleraque ad rem nostram facientia. Fit autem haec susceptio novi aeris ad detem minatam cohiam, ultra quam nihil amplius assumitur. Ρol sunt ergo saturari corpora aere, inter quas saturationes ingens datur discrimen in diversis; sed non minus lissert etiam illa saturatio respectu tempΟ ris , quo perficitur quum in aliis corporibus obtineat celerius, tardius in aliis. Sed an non pariter hinc conjici potest, diversam etiam corporibus esse scalam sic dictae affinitatis cum aere, ut alia prae aliis aerem sortius attrahant, possintque sic alia
aliis atrem jam susceptum adimere, dum illa hoc destituta sunt, haec satura Co incturam probabilem postea eXperimentarem certam demonstrabunt.
Caeterum volumen ingens aeris egressi de calce. deque aliis corporibus, 'nihil hic nos turbet aut moVeat. Specifica ejus dem levitas secum adfert diis cultatis solutionem. Nullam novi rationem physicam. cur corpus rarius iann posset fieri densius
39쪽
auo autem densitus fit. eo praeesse fit vo lumine minus, ut pollit simu tan lem locari intra corpus Caeterit in se ii)so multo angustius. Sed ii praetere i vo tamen aeris dependet imprimis a repulsione elementorum ejusdem mutuo tangentium, hinc magnum spatium Occupantium , cessabit rem pulsio, & hine natum volumen, simulaci solitaria cum aliis elementis corporeis unita habebuntur. Ρondus itaque, at non volumen , hic est considerandiim. Tum etiam, si experimenta evidentia hunc aerem egressum doceant, adfiiisse oportuit illum, Focunque modo ibidem continebatur.
g. XXV. Hisce praemissis de aere, quae praemitti omnino debebant , nunc ad rem nostram revertamur. An nune propterea potuit mutari calcareus crudus in calcem
Vivam, quia aer ille egressis fuit 2 Si negatur, tunc omnia illa, qtiae in destillati mne transiverunt in eXcipulum, hic erimi nullius considerationis; est enim aer corpus inter haec ultimum, de quo restabat nobis κgendum. Si nihil eo contribuant. debet calcareus posse esse crudus sine illis. Si autem assim natur quaestio, debet sine illo ella calx , cum eodem reddito caleareus
40쪽
iterum crudus. Videamus , quid expe rientia hos doceat 3 Repetii calcarei destillationem uti g. 9. Etuum vero constet ex g. ia, nullam calcis glebae mutationem accidere ante aeris eruptionem, destillationena protraXi, donec jam notabilis aliqua aeris portio proditiset. Hic interrupi operationem, Visit rus, an absoluta omnis aeris, hac vi expelli potentis, requiratur abaetio, ut gleba in calcem vivam mut tur 3 Frige actae retortae exempta glebae frustula externam duntaxat superficiein inealcem versam habebant, eoque prosum di us versam, quo in diversis operationibus , ad hune finem institutis , plus de aere egressiam fuerat. In alia destillatione ultra perrexi, & patienter exspectans, punctiimque temporis Observans, qUO Va-Ιido igne ultimus aer de calcareo prodibat, Ocyius tunc omnem ignem de furno amovi, furnuinque aperui ubique, ut aer
externus frige ceret quam celerrime apparatum. Calcareum maminavi; calx erat nunc mera, ad centrum usque viva. Fr-m , antequam Omnis aer expulsis sit, manet aliquid in calcareo , quod nedum abiit in calcem. Eo ipso, luo jam omnis aer exculsus est, Conversa est tota gleba in calcem. Nunquid igitur vel ex hisce solis observationibus, sine omni erroris metu, evidenter concludere liceat, aerem fixum,