Nicolai Masinii ... De gelidi potus abusu. Libri tres

81쪽

ω P R AE F Α T I o. merita prae cunctis bonam valetudinem intertur bantibus rebus, eaque cumulata damnatione abi omnibus affici debuisset. Interim exorti sunt . qui assentationis artificio, Principum gratiam Vepote quos ea maxime capit) quaerentes,tamquam Vtilem, humanoque generi undequaque proficuam, extollere ullo absque rubore . ausi sunt et Quorum insalabres, ne dicam perniciosi conatus , quamuis permultis periucundi, ni decutiantur . N perplexim mortales incedere perseuerent; Medicina iam ad summum inter caeteras disciplinas persectionis fastigium ope , atque industria . tot illustrium Virorum redacta, manca mutilavin re tam necessaria ab aliquibus forte censeri di

cique posset e Nam de illa quamquam Antiqui

tantum scripserint, quantum sirorum temporum sobrietas ac temperantia exigebar, non tamen tot protulerunt, quot praesenser poscit incontinentia: Forid quoniam,quae tunc aderant inspectantes, mento concipere haud potuerunt . aliquan- accidere posse ut homo, quem non pruden- πτ. lage tissimum modo. verum , & Aristotelis testim '

auii liuo modiuinitatiSparticipem elle cognouerunt, M

UL: z quo nihil innoxijs quibuscunque etiam minimis et abigendis solaritus vlla unquam inspexit aetas, eo

dementiae aliquando deueniret, ut non minus

82쪽

requenter quam atrociter,ac pertinaciter via hae ad propriam perniciem machinaretur: calamo ni

fallor magis ,& pepercissent, falsi perspexissent

Deum hominem .-cum illo, cuncta propter seipsum ea lege esse voluisse, ut rerum omnium omnes species propter hominem essent conditae 3 Et magis adhuc s scire quod supra captum cO-gitationis illorum videbatuo potuissent,quinimmo si eorum aliqui valuissent, Deummet homine facto quieuisse ; ab artemoque statuisse hominem euadere velle propter hominem ipsiim ; qui tamen voluit fere semper suo cum praeiudicio libere propriae voluntati nimis obsequi Iti nos qui primorum experti sumus Parentum lapsum opti. me loqui possumus. Quapropter Christiani Medici muneris esse duximus. laborem hunc publicae Vtilitatis causa haurire . nec in aliud tempus reijcere: utinam nimis protensus non fuisset. ne intempestiue tot Viri pereant ob praue expositam . maleve perceptam tanta in re ab Antiquis ipsis,paucis verbis perstrictam sententiam: longe minus malum sane

esset si ob propriam

inscitiam non decepti interirent . A a

83쪽

et A

84쪽

QIAE s VPPO NENDA SUNT PRO VERIT

E quis, in re tanti ponderis animi motu, alia

quid a nobis proserri suspicetur , congruan que a nobis dicenda omnia, una cum ijs, quae , ab Antiquis ipsis . litterarum monumentis tradita sunt, pro mani seliandatam necessaria veritater Nonnulla in primis nectitario ve- .niunt supponendar Quorum primum est, Corporum aliqua uti Galenus exactissime docuit in Α rte medicinali esse s Iubria, aliqua insalubria, aliqua neutra; Et salubrium alia qua temperata, aliqua, temperamento proxima, quae ab e dem salubria, ut multum dicuntur. Aliqua vero iant salubria ut nunc ab ipso vocata, quae quidem usqueadeo intem perata sunt, ut extremum latitudinis sanitatis terminum Cum obtineant. in morbos. sito temperamento similes laia facilia sunt: Secundo Alimentum aeque de cibo ac de Potii dici, praeter nomen enim, penes id ab inuicem tantum odisserunt, ut cibus id sit,quod dentium opera indiget, Potus vero quod minime indigetri Tertio in latitudine eorum lia ., hi rqua esse talia absolute. vel paulo minusquam absolute. da Nonnulla vero esse medicinalia, iccirco nuncupata, quoni. M Nil am uti ex Galeno elicitur, praeter quam quod nutriunt, saetcileque a natura vincuntur . suae qualitatis, ut te calidita aphor.etatis, frigiditatis, alteriusve consimilis vestigia postquam nu- τι, trierint relinquant. Quarto illud, quamuis cum aliquibus medicamentorum, & venenorum conueniat,quoniam .p O

85쪽

assumitur, differt tamen 1 primo quoniam ab eo. corpuν-.tatur minime vero alitur,&a sectHril quia corrumpit, prointerea alimento ipso veluti continuo eget vivens corpus, ita veneno nunquam, *ub ea ratione qua tale est, Medicamento

aliquando, ideli tune cu non est stib omnino naturati dispo tione coniti tu tu. Poliremo Potuu prscipui cum sint apud non saltem, Aqua, & Vinum mer haec discrimen extare,du frigida sunt.&praefrigerata,Quod quide modo maius,modo minus erit iuxta diuersitatem parti culariu modoru refrigera di, de quibus infra pertractabimus. Nam per frigidam In lib. de quam una cum Galeno illam intelligimus. quae non intensio Sueeorum rem frigiditatem illa contineat quam dum a probato sonteh'nix xς , staturiebat: ita & frigidum vinum id quod parem ei frigiditatem continearitate eliquod in maxime calidis anni me sibus ex bene extructa Cella Vinaria immediate educitur; bene autem extructa procuI dubio erit, si subterranea in prismis sit, crassis undique nec nisi densis parietibus munita desipersornicata. Α fornacibus vaporari j stabuli Gallinariis, rebus denique strepentibus,concutientibusque cunctis usq; deo distans,ut vina ab omnibus nulla posthabita industria,veIagrestis hominibus,incoIumia tueda, a calore,scetore,cocuiasioneque illis maximopere insensa semper cu feruere cessau rint, nuIIatenus afficiantur. Pro qua quidem euitanda , de prsserti m a frequenti curruu transitu impartita,non nisi tuta erit illas a pubIicis frequentatis viis semotas aedificare,aduersus communem consuetudinem 2 At pro conseruanda, cum

maxime calet, iucunda, utilique ipsorum frigiditate veluta optime conducit, si cellae vinariae fenestrae ad Semptentri Tum p. nem Posim sint, veluti Be Vitruvius suadet: Tales enim eguislib eap. . gie ac Perpetuo frigidae duobus modis conseruari possunt, umia 6. distantiavidelicet solis atque aduentu frigidi venti, ita omnibusture merito longe erunt praeferendae, si fenestris pro sus destitutae, unico tantum nec nisi perangusto spiraculo, quo inhalare valeant,muniantur: quem construendi modum Germanisfamiliarem esse ferunt 2 Aquiti sorte fortuna, de

later ItalasScaevis mutuati sunt. Quorum nemini nec im

86쪽

meridie t ut amat absque lumine e suis Apothaeeis vinariis vinum auferre licet: qua in re solertes usque adeo sunt Germmani ipsi, ut aestiuis nitentibus , semel ad minus singulo die. frigido lix tuto dolia . circumcirca abluant. graria contem uanui vinorum frigiditatem, unaque. & praeculiodiendi illa , ab omni mala qualitate , qua seu a puluere . seu a sordida quacunque alia re dolias inhaerentu infici aliqua ia Parin possent,

AN PRAE GELIDE BIBERE TEMPERATO

VI avs iactis, veluti asserimus frigidum P tum omnibus anni temporibus , omnibus hominibus , qui ad intra limites sanitatis

consistunt conferre, in quavis aetate constituti, di quovis temperamento sexuue praeditis ni una cum Galenor .Nam Potulenta materia, vel tepidas In Iib. d. vel non satis frigida, tantum abeli ut voluptatem, ullumve commodum asturat, ut potius vomitum concitet; Λ conci tantibus quem rebus onmi Mnemo sanorum hominum est, medieatio qui se hora presertim assumptionis alimenti, sedulo praeca- ne. tap.rruere non debeat; secus uti conliat, nec ali. nec conseruari poster corpus: A qua, & tanquam iniucunda non minus de bet homo abitinere iuxta mandatum Hippocrati N Galcni: In x.yth. a quae enim absque voluptate assumuntur, etsi retineantur, ea ph r.aph. tamen quia ventriculus refugit, nec bene amplexantur, nec βςvm I. bene concoquuntur ab ipso, sta ut nauseae. N flatus, S fu ctuationes subsequantur r.ergo ut utilia non modo sint. sed, di iucunda simul operepraetium eli: Qua poti in una rati ne vult Galenus Medicum, condimentariam seu obsonatriceni artem optime callere. Adde Plinium alarmare Potum alimeni calidutii esse contra naturam, argumento Brutorum quae fria rum .sidum prosequuntur. Quae vero frigcsaeta eli potu lenia μἀccria, sius A qua, siue Vinum, siue ex ambobus refluitans 'r'

87쪽

sis illa sit , non nisi paucissim Is hominum comoedi pbtest

absque manifesta tum bonae valetudinis, tum vitae diuturnia talis iniuria. Et Primo quon non competat corpori temperato nec illi proximo probatur,cuius conlii tutionem exposuit Calenas in prinio libro de sanitate tuenda capite se topquoniam si competeret, vel competeret, pro ut habet rati nem allatenti vel medicamenti liceae militi pro nunc materiam alimenti, & vehiculum illius, vocare alimentum graῆtia deu itandi inanem prodixitatem y sed quod non primo modo, ex ijslatis superquer constat, quae de a IImento scripta a. alimen reliquit Galen , inter ipsum nempe, &:altum corpus, fa- torsi, & 6. miliaritatem, & cognationem quasi quandam esse oportere,. i. R,' i' nedum subitantiae ipsius, sed& qualitatum. At quis non stab , '' derirans audebit affirmare. inter temperatum corpus proximumve temperato. ambo a Galeno salubria, ut multum diacta, & praefrigeratum Potum esse qualitatium actu cognationem 'quo fit ut similibus tantum haec seruari possint. Ia af . m. Vnde illud a Galeno rectissime dictum.iest temperatas naturivi inst. ii vas . temperatis cibis ac potionibus, i mmo rebus, non naturalibus talibus onmibus seruandas esse e . Quod pariter nom competat talis Potus, pro ut alterantis ad frigiditatem praeα siclij habet rationem, omnibus plane perspicuum est, qui ab lat. lita Hippocrate, & Galeno integra valetudine maentibus medi- , ό 'i'. Canaenia minime exhibenda esse didiceruntia classe quorum, ' ' medicamentorum dictum Porum haud seiungendum esse ini fra patebit nec uno in loco et Et Aquam,quae ser8 semper di ii Potus pars est. denumero etiam strenue operantium esset .,, Patefacit nobis Galenus in septimo methodi , & Clarius in cap. 1 . - , dum inquit , Maxima vero continentium febrium ' remedia . haec duo sunt detractio sanguinis, & potio frigida: Cuius quidem praefrigeratae aquae vires, collatae ad praedicta iam corpora, siquis beneexpendat, non veneni utique, quotiescunque una cum cibo assu ur, vel extra cibum, dummodo corpus actu aestuans non sit, veluti infra declaratum est . at venenosa rei haud contemnendam rationem habere:

deprehendet, Nam quemadmodum Vensna illa omnia qu- .

88쪽

perimunt, illapi entibus nuncupata sunt , MN venenosa, quit malam qualitatem imprimendo vitam efficiunt breui trem, inter quae recensenduin esse summe frigefactam Aquam. quinimmo quamcunque Potulcntam materia sano corpori

exhibitam clare ostendit Hippocrates dum inquit r. Pluri-- .mam calefacereis vel refrigerare periculosum eli, quoniam omne nimis est naturae inimicum hinc&apud Comicum ini , prouerbium cessiti N E I D N I M I s .. Nam si quis mutatum infrigidet, mortificat proculdubio calorem naturalem,lma mortificatione nihil insensius esse potelii Quod autem linulta refrigeratio, ex praefrigerato potu, per tot continuaato uot aestatis dies sunt , quae una cum hyeme inter tempo- anni longissima est,&singulo die toties, uti notum est , assumpto ut multorum silentio inuoluam intemperantiam, ML propriam incolumitatem minimi immo nihil putantes. lnec illius usum media hyeme interponure volunt Propota l . tis iam modo corporibus potissimum succedat; ex eo constat quoniam ob temperamenti praeliantiam . nulla in ipsis, earum excedens qualiἰ atum extat, qua tam nocuam actiorinem obtundere valeant: quo fit ut merito Galenus in paulo Vante citato loco dixerit. Natura est in elementorum con- . i' 'd' siilens conan oderatione, quare non absque ratione, nimi- ''iphonum omne, ut quod deliruat commoderationem, una subita

tiam animalis dissoluit: Non sit igitur qui salubri ut multum corpori, bona Galeat pace exhibere, immo non Prose

o κ ν ο κ A ut nunc salubria iuxta Galeni triti εαε placitum sunt illa omnia , quae quidem, &sse dicinalbhibri a vocantur, quoniam operationes om- eap. nes inculpatas utique habent, unaque, & 3

circo intemperata dicuntur , quoniam cum . iusto

89쪽

Hi o temperamenti modo recedant, ut in morbum incidane . . natura suae pronizate apta sunt: cauorum Corporu cum Octati . . . ii sint drifcrenziae auxia Galeni accretum, in Primo loco proe

teraitimis. nunciillud ponatur, quod a dicta Iam conititutione receditso me me per frigidum,in secundo loco quod Per humidum. in tertio, ibi ἡ ' Husui Por siccum, 1 u quarto quod per caliauni. an quinto erim 16.3. Proa Per frigidum, di humidum. intexto quod per frigi. n quinto dum, Sc siccum, in septimo quoia Per calicium. ει humi cum, e v d n is oetauo quod per calidum, di siccumr: L icin us corpori-- '' ' hus in primo, secundo quinto, sexti que loco P siti tantum adeste vr praefrigerarus potus conueniat, ut potius ex illius usu protinus immorbos labantur: Haec siquidem Omnia, nequaquam similibus conseruari possunt nam hoc temper tia, de quibus iam dictu meit, peculiare eti) contrarijs ta nati t. lib. tum conseruari possunt Galeno, ita docente , neceile siquias hor. αλ demesse alibi dicebat ipse . quotiescunque intemperantiae

ibis ii. i. RugmςΠxum prohibere intendimus, oc ipsam in melius verisendae ips rere .& ut alimenti species intemperantis omnino contraria

sit: Quod hisce verbis dicto in Libro clarius adhuc explia

' ,, cat, In eo autem qui vii in calido , frigidoue ad intempe. rantiam lapsia contraria dare semper expedit, quippe cum fa-

. . M Cilasmilibus nutrimentiS , In morbosam intempertantiam me. o. M abeant. Item,& In Primo eiusdem tractationis libro.ad hunc

modum loquitur: intemperies quae intra sanitatis sunt ter minOS corrigere oportcbit,ita ut quae iuxtOscciores naturaeo sunt, humidiores reddas: quae humidiores lunt , sicca ore, et ., Parι modo quae frigidiores sunt, ut harum ex cessum calfigesiri quae calidiores, carum supcrantiam ad moderatius reuoces. Rn vcro in quarto loco, atque octauo iam Positis antem p ratis corporibus, calido videlicet. & calido unaque, di sicco prifrigcratus rotus cxliit cra possit: iuxta calcni placita Pi ite Asserinus: sed audi quiliti, scruatis conditionibus. prster dictam iam intemperat irant, vel dictas intcmperaturi'. ras iuueni, homo sit, qui praefrigerate bidere audet minusninxie, in eoque vitae genere versetur, quae assiduis occupationibu5 lmpcditur, aetiuque tantum modo iaurante, nec nisi

90쪽

temperati sint,&naturae minus infensi. Quisquis ancepsi si, hae Geseni decreta necne sint, ipsum Obiecro nc pigeat ris lib. δε- perlegere, hominibus illis qui de propria incolumitate soN Suecorum Aliciti sun et consulentem hisce verbis. Neque tamen virus bon irate ais sit unicuique refrigerantis cibi potusque modus, qui qui-.μοῦ '

isdem niue uti consueuerunt, hac ipsa refrigeret anter quiis vero sciatana, eadem hac recenti aqua viantur, nulla niuis,. necessitate: sit porro dilutum quoque Vinum ad hunc mori dum ante refrigeratum; sic namque vocare soIent medici ,, vina, antea gelidissima aqua refrigerat . vase videlicet quo ζ us, vinum continetur aquae indito. Atque haec ego, iis con-issulo, qui vitam negocijs plenam degunt, cuiusmodi sunt, is qui gentibus ac ciuitatibus regendis praesunt , horumque ita in primis ministri inec sane: minus, qui militiam exercent, i,, aut iter Ionginquum ingrediuntur. At quicunque nego- Dciis his soluti degunt,ijs,siquidem ut soliti sunt. se exerceae bir, , perquam raro frigidae usus necessarius fuerit: quod si nonis exerceant, ac calori S mu Itum Persentiant, aestate vigenre, is tuto ijfontanam biberint repudiata nive. Nam tametsi is ipsa statim nix noxa sensibili non videatur iuuenum corais poribus officere . increscente tamen temporis processu ocisis culta Paulatim noxa, vergente nempe aetate, Articuli hisis neru ique, ac viscera morbis corripiuntur vix aut nunquamis sanandis. ac verisimile certe fit, ut unicuique ea potissi rimum corporis pars afficiatur, quae natura omnium nraxia is me infirma fuerit. 'I

UAM vis iccirco dari posse sorte videatur, qu

niam robusti sint, nam ut authorest Galenus robur in siccitate positum est di nihilominus si quis V si1- illius sensa Faltius consideret, rem secus se Maherc