장음표시 사용
111쪽
1 adi aqua inter cutem: Vbi. & particularem sermone ia... bens de Potu eiusdem a cibo ait ia. Post cibumiam a iuum . . . s, hi di iii , non secuSPerturbat eam , ac dum superaddi M.,tui scruenti ollae, in qua carnes decoquunturia An modo pro ventrisfluxu curando Celsus ipsam propinandamella suadeat, ve I potius se ancipitcmouendat, ex histe vera. In .lb. .is bis Opti Dic Palam fit 2 Frigidam autem potionem esse deis cap. I9. bere contra prioresAuctotes . Asclepiades assirmauit , Sc.,ωl quidem quam frigidis,i man Ego experimentis mcn ,,. que in se credere deber ex illima, calida potius, an sii. i. gida utatur. Et profecto sapientissime loquutus, veluti S senaper,& ubique, naui cum non semper fluxus sistendi sint, cuni scilicet critici lunt, N aegrotantes scrte Pollunt. sse Hippocrate. aqua excellenter frigida . hu nuditatem incorPOre Q ngstet, Per congelationena, α frigidis rem aluuna sistit. Pro curanda veto desti Ilatione, cal dae aequae, ac frigidae usum laudataeu modo secundam, post Prian .im adhibeat 2 ait nempe, Multaque aqua prius caliada, poli gelida fouendum OS creuique
Va RT o adducit auctoritatem:aliam Avicennae, sed non: verba omnia more suo .. Nicolaus Monardes Hispanus, in Primo capit libri sui de Nive: Quo ortinia ad presentem' materiam spectantia, veluti perturbare niti . tur, ita, & ab eodem, iam examinatas,. exa in inandasquet Auctoritates, i Dinnes perquirere poterunz, qui vel Pror gationem abhorrent, vel potius,tam laetati iucundarati, una. cum veritate, ab Omnibus expetendam . corporis valetudine, preponunt. Dicit ipse Rurcenna aqua temperate frigida. - lanis melior est aquis omnibus: Addidit particula: temper te ut una cu tepore,que,& ibi naturae multifaria insensu esse ostendat, cxcluderet frigiditatem,superantc calore natural / quam
112쪽
quam solam improbamus, & merito: Vt vero clarius p -οῦ Nefaciat illius vllani, non nisi sanis competere, llatini subi 'git.: ilicet neruo inpediat, & Apollemata in interio. ribus habentes laedat , ita ut illius conssilio, &suasione, litantum corporibus inculpatae valetudinis temperate frigidam in quotidiano potu assumere. Quinto inquit eundem scripsisse, temperatis corporibus frigidam A-
'veniret L. Onitantem dicimuScsse Avicennam, In r. p. di Prop. ea ibi laudare aquam temperate frigidam hisce doctr- .s, verbio: Complexionibu temperata S aqua conuenientioris est quae in frigiditatis furtitudine temperata existit. Et quamuis eodem in capite tria tradat allis praecepta, qui valde gelida in potare voluerint, quorum Primum eli, Ioantequam id praelient, insignem satis cibi quantitatem aia sumant: secundo ut eam minime ingurgitando, sed suagendo bibant. Tertio quod illud fiat, vase angulti ori fiat cu: Non sit qui existimet Principem ibi non acriter rea prehendere , usum frigidioris aquae, sed poliquam cum
tempcratis obsequentibus hominibus. ex arteque inlita, ruentis Medici habitum retinens, hac de re tot verba secit,. - quot facerς ten batur: Ini cmperatorum miserius, Me- dicique habitum suscipiens, pro vir ibus errores corrigma. tis ,&futura imminentia mal repellenti S, Praeter coe cra,, multa, haec verba protulit: Si quis ieiunus ab itinere non ,, po erie, quin aquam bibaz, & proprid poli exercitium . ,, bibat prius vinum cum aqua cat Ida i mpcratum: leneae tur ncmpe Medicus praecepta aliquando tradere ci rea res quas tamquam a proprio scopo alienas, hominaque nia. cuas abhorret, causa prohibendi non Pauca, nec crant cmnenda, quae ex illius silentio sequerentur incommoda: 'Hinc. Galenus de tincturis capilloru se velle agere inauit,vcluti, & rc uera agit, quamuis Mediqi munus non sit , de in p. ih de
comptorio genere agere , seu causa deuitandi aegritudia ta e
nes. in quas Mulieres variis, & diuersis tincturarum gene- locos. ribu semetipsis excogitatis, vo ab imperiti quibus q;. sine ad inuentis, indiscri nati. victu perssse incurrui.
113쪽
T Dum praestantem Regu Iam tanta In fine tradere putans, ignaros medicinae decipit, unaque, & aperte a praestantissimis Meliciς desciscit: Unumquemque dum in semetipis periculum facere posse ait, ex refrigerato po- tu , laesionem nec ne persentiat, quod si persentiat, absti, neat: sin minus non desiliati cluasi neceste sit,ut v naqst is' que sensibilis insignis laesio, una cum externis ipsam cri- citare valentibus causis, perPetuo gignatur , & non prius persaepe causa ipsa producatur: Quod occasione erro inde quo loquimur accidere, Galenum in primis abutide testatum fuisse in calce libri de succorum bonitate, & si tio iam ostensum est: idemmet testatur, & ipse nec minus A pcrspicue, dum inquit, Qui vero iuuenili sunt aetate, 'deis in rebus ciuilibus veriantur negotiosius, quam ut exere δε ri ordinate, & victitare queant, fontanam sumant , reis licta nivali aquar Haec namque tametfi iuuenilia corpori ra mox offenderenon videatur, noxa videlicet quae pauri latim increscit non perceptae tempore tamen procedenari ti, cum aetas declinat, dissiciner sanabiles, aut in curabiri Ies plane morbos, inducere nata es , in nem is, articulis, ri & visceribus: Nec obstat librum hunc, inter eos reponi qui Galeno ascripti sunt; sat enim est istud inter Galeni Placita reponendum esse, uti ex libro ipsius de succorum honitate, di vitio iam prodidimus; quinimmo, & intexdecreta iliastrium pene Meditorum omnium t inquit nempe Avicenna in loco paulo ante citato, Quod fi non illico nocumentum alicui fecerit. secundum longitudi- oem dierum faciet, cum in annis procesicrit: de Haliabas
114쪽
ipse, quem gelidam Aquam tantum csserre dicunt, ubi de regimine sanitatis, per potum aquae agi t. reprobato illiαω us via, statim ait, intenim persevcrat inco, supervcnit h. se ei Eruptio sanguinis , dccat*rrhus, Rigorcs, di Artheti ite eir ,
Ca; cuius nocumentum . si non mani seliatur citius, cum M tamen senectuti S aeta Saccesserit apparent hae,& aliae aegriuis tudines, quae difficulter sanantur.
Q V A M. E SE NULLA ARTIFI cIALI REa FRIGERATIONE EGENTEM OSTE
t c audiendus est dum inquit, si trigida usque
adeo erit aqua, ut nostrae neces, itati sata SH-ciat, refrigeranda non erit, sin minus ipsam rcfrigerare opere praecium ei Non enim Mnimaduertit , quemadmodum nullus est loaeus habitabilis, qui prorsus potabili aqua careat, ob eius necessitatem, caulla vitae, nam merito dixit Galenus ipsam omnibus hominibus tam sanis, quam aegris, e minuni sit. In n. lib. main &ad vitam maxime necessariam ellet ita ut non ine- : ultipte forsan aliqui ipsam ideo aquam dictam su i sie affirment, quasi sine qua nec esse, nec vivere possumus: Paritur, & eorum nullum inueniri, in quo non sit Aqua . quae artificiali refrigeratione indiguat: quod palam ni considerantibus. quinque esse Aquarum quae bibuntur, differentias. iuxta A ra i sententiam: Hae autem lant pluuialis, fontana, putealis, in .l fuat alis, S quae ex ilignis est: poltposita polirema; itagnan- cap II. tes nimirum omnes, & quae non mouen .ur , a Galeno prauae iudicantur; Et quamuis ita gnantium, aliqua sint Paludum, aliquae t tagnorum, aliquae lacuum, & omnes currentibus d et criores: inter has tamen pajutircs , cceteris peiore, sunt, v c clia, cx lacu graucui vocat, ex Palude vero gravissiniam
115쪽
tis, tum in lib.de aere locis, & a
niam, ideo , N pessimam; Posthabitis inquam stagnantibus omnibus , ut pote pluribus de causis fugiendis,& potissimum quoniam hyeme frigidae sunt , di aestate calidae: .Et omissa pluuiali de qui Aetius loquitur; quam, &cceteris omnibus praesere Diuinus Hippocrates,'dicens leuissimam. dulcissis
mana, tenuissimam, di splendidissimam esse: c uius sententiam.& Oribasips, di Paulus insectati sunt, quoniam cum omnium celerrime putrescat, persaepe deficit: De ipsa tamen sermo habendus eli,quatenus arte conseruari poteli; Conseruatur autem in Cisternis collecta, quae cum pluuialis sit, nec corrupta, iace ab igne immutata, dum colligitur inter optimas connumeranda est, & merito, Non dicerem omnium
esse optimam , propter ea, quae de sontana a Galeno scripta sunt: Nec Plinio fides adhibenda est , Cisterninas Aquas rea 'probanti in tertio capite trigesimi primi libri, Primo quoniam tot praestantissimis Medicis aduersatur . sed longe naianus quoniam,'& rationi, immo, & experimento, cui ipse passim suffragatur: Cuius hac in re sententiam refellere, quia interest vitae, ut ipsiusmet verbis utar ideo examinanda est, ne animi motu reprobari videatur: Inquit igitur Ieuitatem quam nonnulli pluvialibub aquis attribuunt, deprehendi aliter quam sensu vix posse, nullo penu momento , ponderis aquis inter se distantibus. Sat est Medicis omniabus, Galeni dogmata insequentibus , ipsam sensibus exacte
deprehenderet, a quibus illi sensibus si inesse fuerit deprehenis
sum, ergo non poterit non inesse: quod si quis negare auaceret, sensus poena dignus efficeretur: Galenus itaque in commento illius Aphorismi, Aqua quae cito calet , & cito refrigeratur leuissima est, inquit non pondere, talem leuissimam esse dicendum est, quo uiam, & Hippocrates alioqui 'as luetus magna edocere, nihil magni edocuisseti Nec non , . di id quod statim inuenire facile erat per quendana circuitum praeter sui consuetudinem inuenillet: Tunc igitur le- :uiorem dixit aquam, quae ventrem non grauia, di quae cito Permeat: Quae quidem leuitas praeter traditam ab Hippo.
crate artifitiosaut Regulam. in hoc aphorismo. subiungit'
116쪽
Q ualenus, & percipi pote st, si neque turbida sit, neque cc
canosa. quae ad visum Ipectant: neque in odoratu, neque ii
gultu aliquam insurdam qualitatem habeat; At pluuiali
. talis, & potissimum si aliiva lit, & tonita uosa, hanc ni- mirum procellosae Hippocrates praeserit. Et quia sub pluuia. aquae quodammodo conti neri possunt, quae ex niuibus,& glacie eliquantur, dum pluuialem probamus, ab Ailla duas hasce omnino segregamus; Hanc Vitruvius salubriores virtutes habere dici r, re eam prae coe eris laudat. illique multas dotes condonata Celsus vero hunc ordionem facit, Aqua leuissima pluuiali seli , deinde fontana, tum ex flumine, tum ex puteo, poli haec ex niue, aut glacie, grauior his ex lacu, grauissima ex Paludet Et dum argumento ab Oribalio, Aetio, Pauloque adducto ex Diuino Hippocratς, pluuialem scilicet aquam leuissimam tenuissimamque ideo este, quoniam quod a sole. trahitur leuissimum tenuissimumque maxime sit Plinius ubi supra lepide se iocari existimans. pauca immo nulla volupta- is te legentes perfundit, dum respondens inquit: Nec leui- ,, talis, in pluuia aqua, argumentum ell, sub ijsse iam in cc ' is tum, cum etiam lapides subire appareat: lapides nec spon- . te locum illum suo iste unquam, in quo imber generatur. nec vi illa coelesti, qua imbris materia attollitur deductos fuisse nenio lane aliarmaret, ni forter incognita quadam philosophia. &pcripateticae opposita imbutus ellet: lapides immo ,& metalla varia aliquando in actu fulminis, cadere. & vitum eii, di asterit Avicenna; quae quidem etiade ratione fulminis non sint, fulminibusque omnino a
cidat, ut talia secum cadant, minime tamen attracta, quin immo potius ad intra nubem , ex diuersa halituum commixtione genita fuerunt: Nam eorum naturae, dum proprijs in locis exiitunt, ita attolli attenuarique re pus gnat, velut ii & utrunque. ita proprium eli materiae imbris , ut incessans sit utraque mutatio, intensior tamen, Se, remissior utraque iuxta diuersitatem dispositionum terre,
quo ad circumfusum humorem, de iuxta diuersitatem sita C a tua
117쪽
tus solis in Zodiaco: Et quomodo non potest etiam uJeo
menter attenuari. irradiata a sole, & ab aliis astris, ictaque ab eo calore, qui sursum reflectitur, non nisi rarefacta et cuatur,&quia rarefactionem consequitur leuitas , di si mn ἔm rar factionem sunt ma leuitas, igitur icuis illa est, quantum aqua esse poteli, di qua talis optimat At minime mirum est Plinium Hippocrati contradixisse cum .& Ptolomeo, di Astro. nomis omnibus. mathematicis rationibus quibus firmi res nullae esse possunt lunam multo minorcm terra eslapi bantibus aperte contradicat; Hippocrati inquam dum pluui iam aquam damnat: Nam Cilterninam imprcbans foride cusatione dignus est, quoniam Cisternae, quae sua ten peusiate iri usu erant, pluuijs aquis immediate implebantur, ab saque quod per sabula transeuntes percolarentur: Quae duo cum in sint Cisternis,quae tem pestate nostra ubique in morco Puteorum extruuntur, harum aquae bonitate illas longe superant: ita ut Prudentissimi Veneti quorum plerique viri tis. Reipublicaeque regiminis, aequalem cum valetudine, d
cunt rationem, abluendo Medoaci, dapes elixando, vin unique diluendo cliternina aqua pcrpetuo utentes. dum vires semnio aduentante, reliqui Spropemodum omnibus Italiae ho-minibus labuntur, ipsi eisdem valde, immo maxime firmis. au huc vigeant; quod absque pei sectae aquae copia nulli bicontingere potetit Nec ut A qua haec Cilternina terrae hal tu inficiatur, uti ipse asserit necelle est, quotiescunque hi qui
illernis praesunt illarum curam, uti tenentur, gerere volue rint, quam quidem optimam supponor optima autem erit C literna si vetulla, ideli per tot temporis spatium ante extru cia , ut sub ingrediens aqua, una cum viros o sapore, malignistatern non ampliuS contrahere valeat; calcem siquid c ninori prorsus venenositate carere ,& scriptum reliquit Dioscoriades, & Galenus niani sessauit, inquiens ex habitatione Domus seruant is calcis qualitatem dc spient talia hominibus ali-qbando aduenire,aliquando,& mortem: Ad cuius conii ru-dς IVP ctionem , etiam quam velic mentis partes duas , Arena qud
118쪽
argilla. & glarea requiri docent; Additae fuerunt , te a Re-icentioribus spongiae, ut sordes in ipsis colligantur:.ita uti nonnulli ad absolutam, alienae, & infensae qualitatis, extirpationem, quadraginta annorum spacium requiri contenodant: Nos illud ita ad amussim praescribi haud posse existi- .manaus, cuna experientia pateat Aquas earum eo longe citius inculpabiles evadere, quo in apricioribus locis sitae sunt, di aqua frequent ius hauritur, atque valde grauibus aeneis mtulis vehementius percutitur: crebro enim haustu, vel suapte natura culpabiles, probae multoties efficiuntur, uti di Plini- ...us recte docuit: Et constat de Puteis Coenobiorum,& Pistoa em l 'rum, quorum aquae frequentissime exercentur. Qua via re- centiores Cisternae, ad bonitatem rediguntur, & Vcteres eg- gregie a putredine,& ab ortu paruorum foedorumque animalium praecustodiuntur, quibus, & carebit si candidi pisces in ea nutriantur, duo enim haec obi jcit illis Ioannes Brunerius. 34
Et praeter vas, ut omni labe prorsus careat aqua, antequam 'r' 'cisternam ingrediatur opere praetium est: quod apprime aia sequuntur illi, qui toties. quoties opus fuerit, veterem Iam uiolam effectam arenam, ab Ore cauitatis seu cellae cillernam circumambientis quam conseruain vocant amouentes, nouaul optimamque reponunt; optimam auicni filuuialem cicimus, quae carbunculosa voc itur, cuius videlicet partestam facile ab inti cena separantur , quam aegre ad inuicena
coniunguntur, Pura si quidem illa cum sit, & minime lutua lenta, permeanti peripsim aquae temperatam frigiditatemam partitur, unaque, & a re qu/cunque a natura ipsius aliena, aptam peroptime purgaret non longe a quo cellae ore cIo cam construunt, cuius os pluuioso sese ostendente aere, con- teli: m recludunt, aliud cellae videlicet, & una sedulo clauadentes, utrumque quorum sic perstitere eo usque permittunt. ou'que, & tecta, & loci omnes, per quos aqua cisternam ingressura emuit, ab apsa suo abluente defluxu, exacte deterisu ruerint, protinusque clausum os reserantes, reclusum cla
eunt et Nam quae imbre inchoante, a tegulis aquae decidunt. Praeter sordidam quandam sensibus expositam nigredinem,
119쪽
insundo vasorum in quibus aliquando eo Iligitur residenatem, prauitatem quandam quamuis latentem, tum ab animalium cadaueribus diuersis, nec non, & a permultis alijs rebus putridis, sordidis ve, vel alia ratione prauis , de numero quarum uit glacies, grando, atque uix eliquata, non raro sibi asci lcunt. Quamobrem non undequaque laudibus efferendus videtur, Arcim ectus ille alioqui indultrius quem In decimo Leo Baptilia Albertus, magnum lapidem cacumen montis hi . 2 ,'' circumcingςntem profunde satis excavasse narrat, in quo 'p' Aqua omnis , quae supra nudum montis verticem dum Pluebat colligebatur, inaeque inculpabilis perpetuo uti ipse ex i sti inabat per Euripos, in Ciliernam, quam in Montismet dorso conitruxerac defluebat: Nam quin prauae aquae dgrandine, glacie, niueque eliquatae persaepe defuerent, suo illo inuento prohibere minime poterat: Quarum quidem pluuialium cillernas ingredientium aquarum bonitati, si
risi , a. Hippocra i fides adhibenda eli ,& naturam loci non parumae e loei, fauerchaud ignorandum est, a quo vapores sormam aquae M aquis. suscepturi eleuantur: Nam quae ex vaporibus amplissimo. rum locorum, optimi, a qualis, & salubris aeris colligit tur, persectiores illis longe sunt, materia quarum proxima vapores sunt eleuati a locis in quibus seu stantes aquς,seu Aer quacunque causa culpabilis extiterit, quamuis, & liae labe se sponte sua exuant dum per sabula transeuntes percolantur: Et praeter iam dictas Cisternas, sunt quaedam aliae, in quas suminum aquae iniiciuntur, ut limpidiores evadant, & uiutius seruentur, qua de causa Conseruae dicuntur: Hae in frequentissimo usu sunt Romae, pro depuranda consei uandaqua aqua Tyberina: A quibus non dissimilla admodum sunt in gnae illae figlinae ollae liuicvsui inseruientes , quae quamuis a conseruis iam dictis magnitudine vincantur, non forte bonitate, cum calx earum tiructuram non ingrediatur, F t quois niam nullus est locus in quo Cysternae etiam optimae aedificari non possint, ergo ubique probata Aqua esse poterit, Nam& venet ijsquamuis solum solidum non sit, quin immo ubique limosiana. Publicae probataeque cisternΣ aquam vulgat
120쪽
suppeditantes sunt serὰ innumerabiles, multo plures priuati: ubi vero sontes adsunt, & probati, ibi. & optimam adesse
aquam meridiana luce clarius est. C AE S E N AE Patriae
meae praeter insignem illam tam celebris Vini copiam nemini ignotam, caeteris bonis omnibus, una dempta probatae aquae copia assiuenti, ne quid deesset, singulari Dei benigniatate, sons nuper ex tructus est, Aqua usque adeo abundans,ut an quacunque, vel diu perdurante siccissima aeris constitu- Itione, optimum integrumque qui ex uberrimo sonte capi potest fructum, tota ex illo Ciuitas capiat. Aqua haec sed lo hortatore existente GuIDO FERRERIO Vercellensi Caldinali, Flaminiae Legato, Viro sane admirabili studio, Prouinciae totius, & commodum, & decus spectante, in cuius administrandis rebus summum ius cum esset, iussu illius in prinus explorata suit, & paulo post inuenta, ex Pluribus scatebris exiliens, in pago Valeriano nuncupato, bis circitcr mille passuum spacio, ab Urbe distante, di protinus
collecta; tamaque in re suam in dustriana exercentibus,opearamque poncntibus, tribus a senatu destinatis ciuibus , Ludovico Leonardello equite, V golino Vgolinio, de in primis , . Francisco Masinio, permultis in egregijs operibus, quae in i ,
geni; praestantia, unaque, & manibus perficiuntur spectatis. limo; Recta per fictiles aquaeductus , a meridie in Septen trionem, usque ad Urbis murum pervecta est, quo perforato illique substructo in proximo horto itinere , prope sacram aedem Diui Ioannis Euangelistae, in foru tandem deducta est, Pridie nonas tulit anni M D Lxxxiii. in qua die Civitas Diui Seueri, Episcopi, di Patroni sui festiuitatem caelebrat; Qui quidem Aquaeductus non sub arborum umbra, quinimmo in patentibus aruis, vi)sque sit uati sunt,nec usque adeo a terarae superficie distantes, ut Aqua ab excepta in transitu , solis virtute , non decoquatur, illi ve tam proximi, ut moderata frigiditas, qua illius substantia construatur , vel in diebus canicularibus remitti possit. Hanc de genere probatarum esse veluti,& dulcem quamcumque alteram dulces una cum Galeno vocam saporiaexpertes, id ut a salsis, aut bitumia tica .ritu