장음표시 사용
101쪽
exhiberi possit: Et quibus potest, vel non nisi. semel lichre.
reluti causone laborantibus: vel non nisi per breue temporisbiteruallum, uti de iuuenibus ab optimo itatu per calidum , siccum recedentabus aperuimust siuea enim tempus peno tantas, quibus iuuentutis durat vigor attendatur , breue sane est,&breuius si penes dies, quibus lumine caletuaeri Et cibmaxime quoniam quantuncumque reliquae condi tiones ge lidum potum non prorsuS prohibentes adsint, quas in sano homine adesse. Dperepraetium essetiani diximus ruDiffici laestinuenire ventriculum, congrue, ad illum admittendum dispositum iEt polinabita illius fabrica, ratione cuius Prom ptissime a refrigerantibus omnibus insigniter,omnibus prOpemodiim In hominibus laeditur,concauum etiam membrum est. neruosiam. & exanguet si tutio paulo plenior extiterit iaactu asia mptionis iam dicti potus, iccirco laeditur, quoniam eum densior grauiorque ille sit,temperate frigido, valde gra uat: Si vero non lat plenus siti ipsum eneruat, euertit , d lare afficit, appetitumque in eo residentem frangit quae, taRecentiorum aliqui, non aeque ac deberint potum hunc inis obantes admittunt Ataelialecin qua usus illius tantum do admittitur non poteli non haec valde pati, cum respectu cuiuscunque alterius anni temporis, Parum comedamus.
tunc quia aestu sat frequenter,conflictati, non possumus, tum quia si possemus minime deberemus. qui ai c. di ventres longeminus calidi sunt quam in quolibet alio anni tempore iuxta Hippocratis sententiam: Hinc Polybius egregius illius discipulus rectissime admonuit in libro de Salubri dieta, ut quo magis avem recedentes ad aeltatem te imus, magis.&cibo detracto potum augere debeamus. Quapropter haud mirum est, si tot homines. inter quos sunt Principes. nec.certe pauci, illecti nimis dulcedine illius sucats volupta tis, vel intempestiue moriantur, vel aegritudines incurrant morte ipsa deteriores: frequenter nimis, nimisque immoderate , percusso a praefrigerato potu genere neruoso, frigidum namque neruis inimicum teste Hippocrate .De quibus una cum Galano dici, di merito potini Quomod tem
102쪽
is tem ne turpe sit ae detestanta, articulari morbo praesium. ,, suis ipsius manibus uti non valentem , alienis egere, quia a, bus ori cibus admoueatur .& eo qui in deiectionibus se- is dem abluat, satis enim sit, si cui ullum omnino pectus est.., sexcenties mori malle, quam talem vitam viuere. Fuc tam autem nec immerito vocare placuit voluptatem il-Iam, quam ex immodica potus frigiditate, quamplurimos se percipere saepissime gloriantur. Quomodo enim non sucata esse potest cum tot malorum hominibus esca sit. Praeterquam quod gullus operationem usque adeo labefactat, ut ipse gelidum potum, non pro ut guliabilis, quin immo pro ut tactilis est, percipiat atque sentiat. Et quamuis in una mei parte linguae tactiis, gustusque una resideant, ita horum duorum sensuum organa, secundum rem diuersa minime sint, At solum iuxta diuersum operandi modum, veluti una cum Medicis rectissime sentit Themistius: Quam ni fallor ob rem, & a Philosopho dictum est,gultiam esse tactus speciem: sat est excedentem friagiditatem potui inhaerentem gustui praeternaturalem esse, quatenus illius propriam laedit operationem, quae est sapos rumapraehensio, Iaedit autem perpetuo ipsam diminuenado; quis enim est, qui audeat fateri se praefrigeratum vi, num quantumcunque praestanti aIiquo sapore insignitum . deguliare Z Aliquando,&nimis obstupefaciendo, ipsum fere aufert. Potus siquidem ratio est, praesertim in sanis, ut suavis sit, ac satis potens, quo suavitate gustum, robore olfactum delectet, de ventriculum confirmet: Neutrum quorum, tale genus potus praestare posse clarum . est ; quomodo enim gustum oItactumue v Iuptate afficere poterit, cum ab ipsis imperceptibi Ie fere sit, ven- 'triculum re confirmare, cum tantopere illi .a
103쪽
T ne quid in discussum derelinquatur, exarnia nandae veniunt sigillatim Auctoritates illustrium Medicorum, quas pro fulcienda opinione, nostrae huic magna ex parte opposita , .. Recentiorum nonnulli in medium adducunt. sue ut tu uincentur, Paradoxa proferentes. Vel potius ludi fiacari aliqua in parte disiimulantes, interim extra iocum loquuntur, at sentationisque artificio Principum gratia in quaerentes, homine S ad tantum errorem minime propensost fealliciunt,& deditos,si forte sortuna,animo quadant enus fuctu arcnt, confirmant. Liprimo inquiunt Avicennam laudare Aquam frigidam, idem, & nos affirmamus, minime vero plus tullo refrigeratam, veluti clarius paulo in si a patebit, laudat inquam iptam, Primo quatenus h: bet rationem p tus, respectu tamen corporis in egra valetudine fruentis, Q nod ipse aperter declarat, dum postquam iam dixit, co fortat omnςs virtutes naturales in operationibus suis, statim subiungit, quando sunt cum aequalitate: secundo ipsam lauadat prout in quibusdani morbis habet rationem praesidii: Tertio, & eandem vituperat, quatenus pernitiosarum aegritudinum , insignem una ad auget radicem, dum ait habentibus oppilationem nocet, quibus praesentibus, cum ut Plurimum vis era tumefacta sint, bile scit Caleno teste: ita ut au-ictoritas haec unde quaque fui eat veri tati, cui nostra perpetuo inhaeret opinio: Auctoritas inquam haec,'quae apud Auicenis nam legitur in secundo libi o tractatu secundo eapite quinquagesimo nono si ne quis vlla in parte decipi possit, vel si ui ira in auctoritatibus mei perquirendis tempus conterere cogatur : Hic fideliter adducemus pari iculare, locos, in quia bus earum singula apud grauissimos Auctores conscripta iacet: Quod ab oppositum suadentibus iccirco praetermissum
fuisthaec nisi dedita opera ex illimandum est, ne tot ac tan-
104쪽
redictis auctoritatibus interserta, sunditus saepe ac saepius illorum sententiam euertentia, ita de facili ijs, qui in inda-
sanda rerum verita e, plurimum industriae PO n unt,paterent.
E T, EXAMINATUR. C A P. VIIII.
ECvNDo inquiunt Galenum calida ventris In 7 meth intemperie laborantibus, non solum frigi- ςU- dani et sed .& refrigeratam niue aquam ex hiis bu si et Dicimus exhibuisse pro vi ipsa habet rationem remedij, non autem potus,potentis conseruare valetudinem. sub qua rei laedi, ratione considea arata, quantum periculi in se contineat illius propinatio, tam clare patet ex ijs quae ex Galenomet iam adducta sunt, ut ni- Inp.methhil clarius: Praeterquam quod ipse etsi ambiguus non fuerit ς P I. nec in exhibenda expos entibus languentibus gelida aqua, nec ea quae ipsorum unicuique conueniebat quantitate, ob admirabilem illius tum ingenii tum iudicii praeliantiam: Perplexum attamen, nec mehercule mediocriter, illius dicta legentem, ideo reddunt. quoniam ψti par erat non omnibus se eandem aquae quantitatem exhibuisse scribit, nam modo dat, quantum aegro absolute: bibere libet ucluti loco iam citato, Modo quantum uno haut tu non attrahendo anhelitum aeger bibere potest, veluti in primo libro de ratione: 'victus acutorum: Modo quantum via Oh tuitu, exorbere po- Com. a.
test febricitans, absque additione ulla, quemadmodum d cimo methodi,&quamuis aliquando certam illius praescribat quantitate , variat tamen ipsam nec semel immo pluries, nam aliquibus duas hemi nas, aliqu ibus duos cyathos se propinasse, nonnullis, & moderater dedi ne asserit, ita ut arduum sit Medico circa illius quantitatem non errare, & magis adhuc quoniam non solum noxia. &summe est quibus non conuenit. verum,& ubi copiosa non exhibeatur, copiosa i quam, corporis cui exhibetur habita ratione; Si Aetio fides
adbibenda est, Praecipienti ipsam paulatini iccirco inhiben- e. earo.
105쪽
dam non esse, quoniam ab ampliore in ventre calore vinci, is tur, atque amplius nocet ampliusque exuriti Et Avicennacap. i. quamuis in ardenti febre atque in iis quae biliosae admodum sunt quotiescunque nihil obstet, haud prohibeat, De reliquarum lamen febrium curatione sermonem habens, frigicam Aquam febrientes conturbare dixit,ac Plerumque caum sana esse additionis febris: hinc frigida prorsus omissa calidam bibendam esse hortatur: Per calidam autem minime Profecto calidam actu aquam intelligere credendum est , quin immo potius coctam haec nimirum moclerate astu mapta, commoda haud sane contemnenda aegrotantibus impartitur; Minoris quippe inflammationis eli quam frigida, i iis , & longe velocioris descensus, uti ipsemet inquit, ipsiusqud
mar eap. decoctionem non tenuiorem modo aquam Ieddere voluit, M. verum etiam, &spissitudincm frigoris austrie, atque eorum ' p ., b quae sibi commixta sunt descensum facere: Et Trallianus de 'r' '' febribus concomitantibus phrenitidem. ac de illarum cura tione verba habens quamuis de genere biliosarum sint,vbi deis potu, hunc in modum scripsit, Quamuis enim frigida po-M Plo mitigare videatur, tamen maiores pollea, & malignas ,, sebros excitat, ut etiam alienario mentis augeatur, brcuiteris omnia ad deterius maligniusque conuertuntur, quare tutius
D eii tepida potius quam frigida aqua uti. Et quod in re iam scitu digna notatu dignissimum est, Divinus Hippocrates
in acutorum morborum curatione, veluti omnibus alis, in rebus maxime admirandus: in recta eorundem mei curati
In I lib. se ne usum illius private vituperat hisce verbis; Aqua, quae in ,, acutis bibitur morbis, nullum sane aliud habet, quod illicut.tex. ,, concedam Officium: Neque enim in Peripneumonicis tuta o. is sim sedat neque sputum educit, i mmo coeteris minus si quis ,, aquae Potione Prorsus utatur, Verum si inter Oximes, di mutiis lam parum aquae instilletur , Ob qualitates Potionum tranis i mutantium, sputum educit. Neinpe intus inundationem
parit; A lias neque sitim sedat, sed amarescit; nempe ei qui .. suapte natura biliosus exiit it, ea est biliosa . Hi pocundriori praetcrca esi inscita malaque, atque etiam Pessima biliosissimaque,
106쪽
., inaque, de virium maxima Iabefactatio, ubi in vacuitatem M venerit; Adde quod lienem auget, iecurque ubi phlegmo-
,, ne obsidet, fuctuatque, & innatate Tarde siquidcm meatim quod frigida. & incoctibilis sit, neque aluum deiicit, nes, que urinas mouet, atque ex eo quoque nocua eit, quod ,, stercoris suapte natura expers sit . quam si pedibus frige ,, tibus aliquando quis biberit, in his omnibus multo magisa, nocebit,ad quodvis eorum venerit. Nec est ut quis timeat Hippocratem ibi de optima aqua sermonem non ha re , quoniam praeterquam quod hoc in commento G Ienus testatur, ipsius eii consuetudo suis in sermonibus semPer loqui de eo,quod in tali genere optimum est ; i mmo, de illustrium Auctorum omnium mos eli, cum de quibus cunque simplicibus loquuntur semper de optimo in eOge alere loqui. Et Galanus qui calidam ventris intemperi 7. metiacm, frigidae aquae potu, securasse dixit, paulo infra hoc est in sexto eiusdem libri capite assignans causam . quamae obrem tot vitia ab Hippocrate enumerata, & etiam alia aquae insint, Pendent inquit ille ea ex frigiditate eius omnia, cuiuscuIpa, R in praecordiis diutissime moratur, &suctuat iones excitat, & in flatum mutatur, de corrumpistur, te ita ventriculi resoIu it robur, ut detreius proinde Concoquat, sed nec digerendo per corpus alimento, aliquid magnopere conducite ita ut merito in commento iam paulo ante citati contextus quadragesimitertii libride ratione victus acutorum, grauissime aperteque illius viam opugnet hisce verbis, IAM IGITvR Oa EAsc Av s A s, NuM A M EA' U IS UTATUR . . Vbi, de Hippocratem , omnium Medicorum longe minus vlam H isse affirmat, nam in immediate subsequenti qu dragesimoprimo contextu, agens Hippocrates de potu seinbricitatuibus illis exhibendo, qui vehementioribus capiatis doloribus correpti delirare iam inchoauerint: Quibus Aquae potum, vel maximopere necessarium cse, nihil quodaniodo eli, quod non persuadeat, usqueadeo tamen
vitiolam illius abhorret naturam, ut vinum prius ex hia
107쪽
bendum suadeat, post cuius potionem exiguum Aquae super bibendum consulit , ne sumi. qui a materia sebrem faciente
agitata,& ebuliente eleuantur , hi & admisceantur, quia vino sunt. & caput petunt, Sc calefaciunt, & desipientias m iores, maioraque deliria commoueante vinum siquidem ipsunt contemperat, & fumos Ionge esticacius supprimit, contemperat autem quia ipsum diluit, vinum enim meraci-uS assia mptu, in vetriculo a si per bibita aqua dilui possc haud dubium eli, ubi forte ob innati caloris actionem praestantior cratis fit, quam in calice: Qui tamen sani sunt id in cyatho semper dilucre dc bent,nam subinde bibentes aquam vino ineste minus persentiunt, ita ut nonnihil perturbationis, S i commodi cultent, ab illis cellario percepti, qui poli, hoc illam bibunt: unum autem hic minime praetereundum est Hippocratem scilicet Aquam perpetuo dedisse, ut a fonte asportatur, nulla cum apud ipsum, decoctionis aquae simplicis fiat mentio. Ita ut rediens unde discessi Tutius utili utque longe erit in ardentibus, & valde biliolis febribus pos thabito Parum tuto ne dicam periculoso geIidae potu, aqua ab endi-ula, nympheaue, aut portu Iaca. aut ei corea, aut ab omni.hus una vi feruentis aquae, a lambico vitreo extractam inhi- herer minime: autem plumbeo a Iambico vi ignis, tales ni.
mirum aliquid ma I igni perpetuo contrahunt , di praecipue si
extrahantur non vapore ab aqua ebulliente eleuato velutinialesuadet Fuchsius: Quinimmo potius Vas in quo herbae continentur, in aquam maiori in vase bullientcm immergatur , sic enim aquae eliciuntur , quae om nes herbarum partevsεε libriis lacum reserunt, veluti Cptime una cum Mathaeolo sentit Hi p cae. 3 o. ronymub Rubcus Medicus doctissimus in suo de destillatio. ne libro: Primo quoniam via hac incedentes, errores ad quantitatem spectantes, facile deuitari poterunt: secundoequia, cum hae habeant vim coquendi materiam roborand innati caloris actionem nam vel hoc in fine frequentis.s me uti constat, aegris dantur cruda illa prorsus, magnauὰ ex parte existente, non imminet periculum , ut intem Pelti-ue unquam exhibeatur, veluti intempelliue proculdubio his
108쪽
e hibetur clementaris aqua quotiescunque materia concocta non est, ideo non prius quam in primis partibus status, veluti,&Λnimaduertit doctissimus Petrus salius Diuersus: in sti, Et Galeno opposita Auuerrois opinio tanquam periculosa auctibu, insectanda non est, ni forte euidens sit periculum de hectica, ut de morte, quibus in cassibus, nec praesente inflammatioα .'' Ine veretur dare ipsam Galenus. Nam id veluti oraculum est In ν. ebi ab Hippocrate prius, & ab ipsomet Galeno saepius praedicaa lectionum tum, aegritudinem potius esse prorogandam, quam sinen P . dum aegrum mori. Tertio si aegrotans forte ex inflammatione non prorsus detecta febri ret, veluti hae nullum incoma modum quinimmo potius maximum commodum afferre possunt, ita illa maximum detrimentum necessario assert, tum quia inflammationem ipsam densat, tum quia, & cruados refrigeratione reddit humores,ita testante Galeno. PO- In p. libdostremo quoniam cum praeter actitatem frigiditatem quam x t te. continent , habent, & potentialem, qua tanto magis agunt. VR β υquanto magis in corpore incalescunt: Harum autem iiiii titiarum aquarum dcfectu, parata ex incoctis in sinapi ici probata aqua enumcratis iam simplicibus decoctio exhiberi poaterit, addatis etiam si placuerit accommodatis vocatis syru-pis: Nam aquas prout diuersis viribus imbuuntur ad sumamam perfectionem deuenire posse ex eo deprehenditur,quoniam illarum usu pessimi morbi sanantur: Nonnulli dant aquam hordei, & perperam, tum quia aliquo modo nutrit, di ab hoc genere potus solam alterationem expetimus, tum quia tarde e ventriculo descendit. ipsumque infando vexat teste Avicenna. Nec obstat Auctorem de morbis ipsam in/ t. ...ter frigefacientes potus, in ardenti febre exhibendos recenis ' Lsere: diam nec illos, inter alios libros Hippocratis recenset Calenus & merito, cum ab Hippocratis maiestate plurimum deficiant penes stylum, & varia contenta. Adde, &nos dum gelidae elementaris potum in morbis effugimus, alia liquodque iam propositarum potionum genus illius loco pro Pinamus, una , & aegrotantes Elementari potioni non allue
cos. inranifesto imminenti mortis Periculo egregie praecua a stodi-
109쪽
r, lib. de stodiret si Gale nomet illius νsum tot in locis laudibus odorosuetudi- nanti. fides adhibenda ethi Narranti Aristotelem Mitylen ' P um virum in speculatione peripatetica Primatum tene utem. cum in morbum quendam incidisset, qui a frigidae sane po- tione iuuari poterat, quia tamen talem potum nunquam inagessisset, Medicis eum bibere consulentibus, replignabat, manifesto scire affirmantem , se frigida gustata , spasmo 4 correptum iri: Nam & hoc ipsiim auerebat se vidisse in alio, qui sibi, & corporis habitu , & temperamento erat simidis, calidaeque pol ioni erat astu et , quod si tali potui sicut nona nulli assuevisset, maxime quidem nec illius oblationem timuisset Tandem Medicis eum omnino compellentibus frigidam potauisse, atque ita obiisse.
TERTIA AUCTORITAS QUAE CELsI EST
E R T I O dicunt Come Iium Celsum sn prime Iibro, ventriculum imbecillem habentibu instituer . vi post sumptum cibum frigidissimam in potu assiimant, quam & exhiberi dicunt in biliosis alui fluoribus , nec non, ein calidis destillationibus gratia prohibend. illarum deiluxum. Tria hic dicunt, quae non minus dictu. Celsi repugnant, quam veritati, Verba apud ipsum legum tur in principio secundi capi is primi libri , di haec sunt r., Qui crudum sine praecordiorum dolore ructat, is ex in te ae uallo aquam stigidam bibere debet. Horum primum est dum dicunt. Virum egregium ventriculo quacunque causa -', aegre concoquenti, frigidae aquae potum intilauisse, cum t men illud tantum odo faciendum suadeat,& recte , dum
cruditas a calida intemperie producitur c nam si ab alia cauisti ata st,quae calida non sit de qua ratiocinatus est alibi a intelligiel b. . de potu valde diminuto , hoc est qui non excedat quantita. s. tem duarum unciarum, sed de hoc infra diximust. Frigidum
enim qua mulla coccioni proprie aduersarium sit, , calida ta
110쪽
ab huntida, etsi non nisi in longiori temporis interualla. Galenus tradidit; Quod ex diuersis ructuum odoribus, e , - saporibusque, optime discernitur: Nam acidi veluti sti . e in
giditatam prae se ferunt, ita quotiescunque fumosum quid, 'R
. vel nidorolum, vel tamquam putridorum ouorum, coeni, crudorum ve piscium, vel eiusmodi alia quae abominabia . . l. tirlem. & ineffabilem fere qualitatem referunt,quis eructa
do percipiat, cum haec omnia a putredine fiant, vel putredinem sequantur, nec externo absque calore fieri possita putrirao, externo inquam, respectu rei putrescentis, flatuuendum est calidam intemperiem, praeter ventriculi nat . Tam, contractum fuisse: Quo in casu solum Iaudasse Cellum aquam frigidam, pro ut praesidii habet rationem ex li Or. Illis verbis conspicuum fit, sine praecordiorum dolore nam in calido affectu , materia minus angit praecordia, cum sursum tendat, in frigido autem utique, quia mastis α Ceorsum . Secundo quia dicunt Celina, probasse frigi-clisiniam, cum tamen ipse uti, S de cibo, frigidam ordia, tamquam temperate magis alterantem. Tertio addiderunt post laniptum cibum . ita ut apud Virum hune Idem sibi vel it , ex interuallo, & post cibum, quassi Medis eorum primari; , scriptum non reliquerint, non inutilem - modo, verum, & pernitiosum esse illius potum ni valde perexigua sit illius quantitas, uti innuimus iam, & infra . l. aperuimus) quacunque hora assumatur, preterquam cum
cibo, moderate,& paulatim, quo illi exacte permisceatur: veluti Dioscorides, qui dixit gelidam Aquam, post - balneum , post cursum . immo. &'post vehementiorem I εβν' - exercitationem hominem strangulare 'quam stranstula. V Τ' tionem describens Galenus dixit subitum interitum esse ob defectum respirationis, facti ex angustia alicuius e 'ε 'in . rumanstrument omni respirationim et obseruientium . i 'Ph' '- Et Princeps ipse qui eant intempestiud sumptam inter ve . '' Τ' is nena reponat isqviens. Ex potu illius in ieiuno,&post c- φ uoum , a Gom1m, timetur corruptio complexionist, βμ ' aqua ς p. a.