장음표시 사용
81쪽
Scach vox Hebraica. Moth , vel Math vox Hebraica .
ut a sede sua egredi cogatur, Scach dici solet, quia, Scach,Heb is est, massauit, vel liuit. Sed quia Math, vel Moth,apud Hebraeos dicitur mortuus; quando Rex in eodem ludo est omnino obses ius,in immobilis redditur si mortuus, dicitur, is i Math Italice autem , & corrupte quidem Scaccho Mattos rita ludus finitur . Haec ex Gregorio Tholosano.Quamuis autem Latrunculorum,sive Scaccorum ludus ab Hebraeis inuentus dicatur, usus tamen illius perantiquus Romicensetur. De hoc enim ludo sub nomine Latronum facit mentionem Martialis in haec verba
In fidisorum si ludis bella Latronum, . Gemmeus iri tibi milesin hosiis erit. Mecamas, Mi Galba, insignes, eruditit Viri, Latronum, idest, Latrunculorum , siues Scacchorum collusores esse nonnunquam solebant, ut Gilbertus cognatus in Sylva a rationum refert. Nam in ipso ludo, 'uidem ingenuo, non sors, aut fortuna domina-ltur , sed ingenium me hoc eodem ludo subinomine Calculorum loquitur Plinius Iunior in Epistola a . libri septimi ,eumque pro animo, recreando exerceri solere ait De hoc item
82쪽
Contra Ludum Alearum. 6sitem ludo mentionem sub nomine Latrunculorum facit Seneca in libro de Animi tranquillitate cap. q. In libro de breuitate Vitae cap. II in Epistola Io6.4 in Epistola III. sed in Epistola io 6 ita inquit Latrunculis ludimus , cles insuperuacuis subtilitas teritur , quasi dixerit Frustra laboramus, dum ingenia nostra exercemus. In hoc enim ludo, uti saepe iam diximus, non fortuna, sed ingenium dominatur De Latrunculorum, siue sacchorum ludo non metito, animi recreandi et otium fugiendi gratia interdum exercendo iuxta in Agnium Scriptorum Sententias. Bbas Panormitanus in tertio libro Decretalium post multa inquit Ex his , ex textu infertur, ludum Scacchorum Clericis
non esse prohibitum . st fortius nec
Laiein quia hic ludus consinit in ingenio. Haec Abbas Latrunculorum itaque,siue Scaccho, rum ludo non vetito nusquisque uti potest animi recreandi, vel otium praesertim fugiendi gratia , loco tamen licito, ac tempore decenti seruato. In hoc enim ludo non sors, vel
Abbas Panormit. in . Decretalium
83쪽
Petri Dalmian laudes Petrus Dam Papam , Hildebransi Card. EpisciaPetro Damiano reprehensus.
fortuna, sed ingeni vis, vel industria do
minatur, malis omnibus, quae nuper fuerant Ρetrus a. enarrata, exclusis. Quamuis autem haec sesemianus libJhabeant Petrus tamen Damianus ordinis
Romanae Ecclesiae Cardinalis si in diuinis Scripturis studiosus,&eruditus, ieculanum litterarum non ignarus, non minusque sancti- Itate, quam eruditione clarus, in Epistola ad e,ὸhra Alexandrum II Pontificem in Hildebrandum Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalemta conscripta, Scacchorum ludum sub nominoe Alearum comprehendi opinatur, dum quem dam Florentinum reprehendit Episcopum, quem cum turba commeantium resedisse, ludoque Scacchorum praefuisse,audiuit Petrus namque Damianus in reprehensione illa inter alia Episcopo dixit Recte ne tuique erat Istu, Iespere in Macchorum manitate colludere, manum Dominici corporis oblatricem, linguam inter DEUM . Populum mediatricem, sacrilegi ludibri contaminatione fedare e rasertim
cum Canonica decerna uctoritas,it Aleatores
Episcopi deponantur . Et quid prodes ei, quem ef
ficaciter auctoritas damnat, etiamsi iudicium extrinsecus non acredat Maec Damianus, cui Epi
scopus respondit, aliud esse Macchum, aliud
Episcopi reprehensi reisiponsio.
84쪽
Contra Ludum Alearum TIAleam . Aleas ergo subiungens ait hi unti-ritas illa prohibuit, Macchos vero tacendo concessit. Haec Episcopus defendendo sese, dixit Contra cuius responsum Petrus Damianus ita irr-quit Macchum Scriptura non ponit sed miriusque Ludi genus, Aleae nomine comprehendit sua propter , dum te prohibetur, δ' nominatim de Maccho nihil dicitur, constat proculdubio mirumquegenus et o iocabulo comprehensium, nius sententiae Auctoritate damnatum . Haec Petrus Damianus, qui sub Alearum nomine, Scacchorum etiam ludum comprehensum esse omni-n affirmat, magno Christianae Religionis, Episcopalis dignitatis Zelo commotus,quippe qui dictum Episcopum cum turba commeantium resedisse, Scacchorum ludo praefuisse audivit. Quod profecto Episcopi cum turba publice factum, si pensitetur, talem merebatur reprehensionem . Episcopi namque manum , quae, Ut recti ait Damianus, est Dominici Corporis oblatrix, lingua inter Deum, Populum mediatrix , talia in loco praesertim publico, quem turba illa repraesentabat, sacere non decebat Episcopus enim it S.
Paulus in Epistola ad Titum scripta inquit
mintegritate exemptu bonorum operu, in dod rina, n grauitate seipsum in omnibus praebere debet. Em
tra piscopi responsum Petri Damiani reprehen. t. excusa
85쪽
scopus itaque reprehensionem meruit ob ea , quae in medium attulimus,quamuis ludus ipse Latrunculorum, seu Scacchorum sub Alearum nomine prohibitus nullo modo censeatur, ut Abbas Panormitanus ex communi Scripto. rum sententia in tertio Decretalium libro de Vita, & honestate Clericorum cap. 3 affr-mat dicen. Ex his,t, ex Textu infertur, ludum lScacchorum Clericis non esse prohibitum, O fortius nec Laicis , di communiter hoc tenetur . Idem videtur sentire Innocentius Quartus Pontifex Maximus in Quintum Decretalium Librum de homicidio voluntario,& casuali cap. 9 ubi Scacchorum ludum noxium non esse assirmat. Guido item Archidiaconus in prima parte eum Disti Decretorum Distinctione s. inquit Ludus LP νς'e' lausὸ Seutoborum non prohibetur , quia ibi potius humanum ingenium exercetur. Istuc ipsum assi r- matur a Gregorio Sayro Glossator quoque in primo Codicis Libro Titulo sexto de Episcopis ait, Scacchorum ludum Clericis prohibitum non esse quia ludus ipsc ii ingenio naturali consistit. Auctor etiam Summa Armillae inquit Licet ludi plures sint Clerisis prohibiti, mi Alcarum. xillorum ac Tabularum cum Taxissis , ludus tamen cacchorum non erit prohibitus, licet quidam teneant contrarium . , male Martinus autem
Lib. i. Codicis tit. 6. In terdicimus. Summa Armilla Tit.lu dus nu. -
86쪽
73Nauarrus in Manuale Consessariorum postquam dixit, Clericum, & Monachum absque veniali peccato interdum etia alis,4 Chartis lusorijs ludere posse ob honestam causam
ad excitandum, recreandum socium aegrotum , ea re indigentem , dummodo non frangatur lex ulla obligans ad peccatum mortale, de Scacchorum ludo ita loquitur: Et ita contra musti opinionem omnium ineptissimus eri&dus Latrunculorum, quem Itali Scacchorum, Hispani mer Axiarer , H Galli Vcher iocant quia is minus,quam alij,animum relaxat, quamuis magis liceat, quam aliquo alij, qui lege prohibentur . Haec auarrus, ex cuius verbis colligimus, Latrunculorum , siue Scacchorum ludum esse licitum, sed omnium ludorum ineptissimum ad animum relaxandum, quia dictus ludus non in sorte, aut fortuna, sed in in genio consistit Huc spectat illud, quod Petrus Andreas Canon herius Philosophiae, Medicinae, Ea crae Theologia Doctor in secundo libro doe Curiosa doctrina scriptum reliquit in hanc
verborum formam e ui hoc ludo Latrunculo. rum amittunt, eorum perturbatio non aliunde exoritur , puἀm ex ammissione, quae cum praecipue, ac totalite undamentum haseat in noriro intellectu
Nauar. e. rs. D. 3.circa finem
ac Scacchorum siue Latrunculorum ludus ineptissimus pro animo relaxan
87쪽
tae mente nimum tristitia qua m permolesta molhementer Pit Hic enim cognostitur , quinam lacutior intellectu polleat quod a nulla ista reicertostiri potest omnes enim ali ludi, etfrtuna, Deliali o iudicio , vel mixtisunt sed iste totum hominis iudicium exigit. Haec Cano erius , qui Nauarri sententiam, quantum ad animi relaxationem in Latrunculorum ludo, com probare videtur. Haec de Alearum,& Latrunculorum ludis Nunc reliquum est, ut eorum omnium , quae dicta sunt, in hoc Libello conficiamus Epilogum,ex quo eorumdem Summa, siue Conci si facilius memoriae mandari poterit tolletur, es Conclusio dictarum praesertim rerum, qua in duobus Euaesitis iam explicatis comprehenduntur Aee de Alearum ludo iuxta leges Canonicas, Civiles tam ab Ethnicis, quam a Christifidelibus, sacrorum q. Conciliorum Decreta vetito necnon iuxta sanctorum Patrum sententias, aliorsi Auctorum insignium scripta mihi dicenda ivisa sunt
88쪽
Quoniam vero huius generis ludus etia sub poenis vetitus, ut superitis dictum est, mortale peccatum non semper esse censetur, qu cruin eo factum non semper, neque cuilibet restituendum esse iudicatur tuo illa Quaesita, ad mortale peccatum , ducrum restituendum pertinentia , iam in medium allata, diffuse quidem explicata, hoc loco summatim, ac breuissime sunt complectenda, ut dictarum rerum Summa tamquam Conclusio facilius memoriae mandari queat.
De peccato in ipsis ludis Iacto Conclusio.
Uamuis Alearum ludus secundum se non censeatur maluS, ex adiunctis tamen malis circumstantijs malus reddi potest: quia ex quavis mala circumstantia , aut defectu, actus humanus redditur malus, ut sanctus Thomas Doctor Angelicus cum Dionysio inquit. Quamuis item di ctus ludus ad eutra peliae virtutem reduci possit, frequentius tamen, fere semper lucri auiditate fieri soleta, hinc eutrapelia ipsa exerceri non potest: Nam eutrapelia , quae apud
Graecos,& Latinos urbanitatem,leporem, iu-
3Dionys. e. Φ, de diuinis nominibus Eutrapelia quid sit.
89쪽
cunditatem, festiuitatem, comitatem, facetiam honestam significat, non fit serio, sed o-cOSe, praesertim ver,in verbis, aut factis ludicris, ut ait sanctus Thomas Doctor Angelicus: in Alearum autem ludo, dum pecuniari lucri& praesertim magni auiditate, non iocose, sed serio luditur, eutrapelia virtus exerceri non potest; immo Aristoteles in quarto Ethicorum libro capite primo, Alearum ludum ait esse turpem, lucri acceptionem illiberalem appellat Aleatores vero inter fures, ac latrone connumerat ob peccata illa maxima, quae in eo fiunt, uti superius demonstratum fuit. Quare Aristoteles in eode libro cap. q. Alearum ludum ad utrapeliae virtutem reduci non posse intelligere videtur. Quando item sanctus Thomas in a. a. quaest. I 68 Art. 2. XAristotelis verbis, Eutrapetis virtutem circa etiam ludos positam fuisse ait, hoc nonnisi deludicris verbis, aut factis, quae non serio, sed iocose fiunt,intellexisse iudicatur in ita Aristotelis verba intellige ia sunt; adhibitis conditionibus aliis, quas sanctus Thomas in Articulo a. ω3. docet, debere concurrere ad eu- trapeliae virtutem; sin secus, ipse Philosophus lin primo capite quarti libri Ethicorum sibmetipsi refragaretur, siue contradiceret, dum
90쪽
smira Ludum, barum . TAlearum ludum turpem esse inquit, Aleatoresque ipsos inter fures, datrones connumerat, aucri acceptionem illiberalem appellat Eutrapelia itaque virtus in Alearum tu
do esse vix potest , dum lucri pecuniarij,
pra:sertim magni luditur auiditate, ob quam uti iam diximus, multa interdum oriuntur mala, quidem magna Propterea S. Cyprianus Alea ludum Christiano homine minime dignum, quatenus Diaboli cum idololatria institutum, alueum mali, mortale crimen esse at firmat. Sanctus item Raymundus multis rationibus Alearum ludu mortale peccatum, quidem graue esse ostendit, ut superius ex doctrina eorumdem Sanctorum in ita essα, conclusum fuit Attamen , ut ait Nauarrus, non est semper mortale peccatum , praesertim vero, ut ipse inquit, dum potius honesta re. creationis causa, quam lucri,& paruo quidem tempore luditur, nullius rei pecuniaria lucro propositio,vel solum alicuius esculenti, vel poculenti, quod bis lucrifactum semel soluatur vel spirituali lucro precu aliquarum pro vincente a victo dicendarum. Quamuis vero huius generis ludorum prohibitiones in de. suetudinem ab ijsse videantur Tridentina tamen Synodus dum loquitur de Aleis, &ses pr.to.3. Pag. 691 in Argumento Tractatus.