De justitia Romanarum legum

281쪽

-33 AC MAEs TERTII . C. nis, arg. I quod ait 3. in prin. D. adleg. l. de adulteriis, hane tamen potestatem lex ulla, quae de adulteriis lata est, aliquomodo restrinxit : Pater enim adulterum: simul filiam suam

uno servore occidere debet. Nam si alteri parcat, lege Cornelia tenetur, i nihil intereu 32. inprin. D. adleg. Iul. de Adulter. Debet filiam sub potestate habere, d. l. quod ait lex 23. I. I. D. eod. deprehendere his domi suete generi-ve sui tantum, L

l. quod ait lex 23. g. 2. Maritus Vero non quemcunque; sed vilemin infamem adulterum interficere potest, L marito quoque a 4. D. eo . Raaio disiparitatis est: Quia plerumque pietas patemni nominis consilium pro liberis capit caeterum mariti calorkimpetus facile saevientis restaenandus suit, i. nec in ea lege 22.

s. ult D ad leg. Iul.de Adult. Nisi in suspecto loco post tertiam

inscriptis admonitionem cum uxore colloquentem invenerit, Novesi. II . cap. I S. ex qua petitas auth squis Cod. adleg. Iul. de adult Filiis id nunquam licuit. Nec adversatur l. Gracchus . Cod. adleg. Iul. de Adulter.Quia sociorum loco patri Numeri interficienti operam duntaxat filii praebebant,arg. d. l. Gracchus . Multo minus idem permisim ulli alii suit adeo ut post legem Iuliam ne quidem marito liceat uxorem etiam in turpitudine compertam occidere, arg. l. marito 24 in prin is Adulterium cum inces I S. I. Imperatoris. D. adleg Iul.de adult.quod tamen olim ipsi licuisse patet ex eo quod ex oratione M. Catonis reserta Gellius Noct. Auic libro Io. eap. 23 cujus quoque meminit Paulus lib. et sentent tit. 27. Enimvero de patris maritique potestate dubitatum scio, an aequitati satis consentanea sit Ego affirmo. Quia lex adulteros ultimo supplicio afficere potest,i quamvis 3 O. g. I. Cod. adleg. l. de Adula. q. Item lex Iulia 4. Instit. depublicisjudiciis, teste lege divina per Moysen lata , Levit cap. 2Ο. Deuter cap. 22. Exod. cap. 2O. Quod autem legi licet,licebit&ei cui lex man

data Disi tiro b C

282쪽

D Ius T. ROMAN LEGUM Lib. II. 230dat. Et sicuti Magistratus propriae suae sententiae executionem carnifici committere potest, ita etiam patri vel marito idem munus delegare , Imo benignius alterutri horum, quam illi utpote qui, si velint, adultero ignoscere possunt; ille autem non possit. Sic videmus cuilibet permulsum esse nocturnis agrorum depopulatoribus resistere, & si apprehendere ac custodiae tradere sine summo periculo non possit, interficere, I. I. Cod quando liceat unicuique sine judice se vindicare uti

etiam desertores,l. 2. Cod. eod. atque iniquo metatores δι rum s . Cod de metatis se epidemeticis lib. I 2 rit. I. nec non eum qui ad delendum patriam venerit, L minime 33. D. derelio

glosis orsumptibus funerum, quemadmodum quoque jure Ca

nonico excommunicatum,c excommunicatorum 23. quas. s.

in verbis: Non enim eos homicidas arbitramuri quod adversius excommunicatos et Catholicae matris ardentes, aliquos eorumarmeidasse contigerit in receptis moribus, quos recenti vocabulobannitos nominant, Albericus in . parisatur quas I9 Iasonini. usi pactum Cod de transact. n. 16. N Eus tract. de bannitis I par. . temporis quaest. I. Si dicas patrem maritumque homines privatos esse iac proinde hanc potestatem eis competere non posse. Resp. non propria trivata auctoritate illos potestatem hanc exercere,

sed publicain a lege nominatimin expresse ipsis concessa I. quod ait a 3. nihil interest 3a eum smilibus D. adleg. Iul. de Adult. Si putes legem Iuliam patri maritoque postquam Occiderint impunitatem untaxat concederes; non autem factum permittere lapprobare, errabis: nam lex a labb ait necato Alexander Imp. in L Gracchus s. Cod. adleg. Iul. de

adulter dicit utper legem Iuliam impune occidipotuerit quod legitime factum esse: denique lex maritia . in prin D eod. ita ait: Nam hac lege cavetur,ut liceat viro deprehensum imisuae

283쪽

σc occidere eum. Accedit L nec in ea a a. g. et D eod. in verbis Ius Occidendi patri conceditur.

DUBITATIO XIV.

- adulterae reme a Iustiniano poena mortis remissas, sean maritus cum innuptiadulterium committat'NUm ex lege Iulia adulterii poena mors fuerit,in praesentia quaerere nihil adtinet. Sufficit, quod aperte constet, adultcrium iislcmporibus, quae Iustiniani aevum praecessere, tam in foeminis quam maribus gladio punitum fuisse, i. quam- misso insine Cod. ad M. Iul. de Adulter arg. l. transigere II. Cod. de transact. g. item lex Iulia . Insiit depublicis Iudiciis. Vcrum hanc gladii poenam, non quidem adultero, sed adulterae Iustinianus remisit, contentus quod verberata in monasterium detruderetur detrusam si recipere maritus Velit,ut intra hiennale tempus id faccre,sine fraude liceat , sin minus,ut tondeatur mulier, ac in perpetuum monasterio mancipetur vesta 34. cap. Io Longius a Veteris legis severitate deflectunt mores omnium pene gentium etiam quae Christianum orbem incolunt secundum quos, praeter infamiam pecuniaria

poena vel alia similis coercitio irrogari solet Uti de Italis testatur Iulius Clarus I. Adulteriumnum. . De Gallis Rebus his in prost m. ad Consit. Reg. glosi s. num Io S. Ioannes Faber in s. item lex Otia de adult. Insit de publicis Iudiciis. Dc belgis Gudclinus dejure novis imo lib. s. cap. IS. Constitutio politica Hollandiae an. Is So. art. Des Alii de aliis vid.Menoch. de arbitrar. Iudic quas casu I9. Quinimo non mortem sed arbitrariam poenam jure Canonico Adulteris cujuscunque

284쪽

D Ius T. ROMAN UEM Um Lib. II. a ICurdinalis oschus practic. conclus. 223. num . . in vers. Adulareriistaenae num si pos Cumanum consit. IS . in pris Saltem non graviorem, quam ea quae a Iustiniano ordinata est, cap. Gaudemus exi. de conversione conjugator Anae Valgens adiit. decrerat de adulteri essuro I. I. num. a. b. Hinc quaeritur: num recte a Iustiniano, multoque magis Canonico jure, adulterae poena mortis remisia siit An inquam recte moribus hodiernis tam adultero quam adulterae 3 Difficultas provenit ex eo quod Exod. ao scriptum est: don moechaberis, & Levit. 2 O. Si moechatus quis fuerit cum uxore aberius es adulteriumperpetraverit cum conjugeproximinui, morte moriaturo moechus se adultera. Idem Deuter. 22.ω27. Maledictus qui dormierit cum uxoreproximisui. Accedunt Iob i. Ecclesiast. 23. Proverb. 6. Ieremia 3. I. ad Cor. 6. Puto ego jure remissam esse. Nam cum delicta ex variis circumstantiis augeri imminuique soleant, gravius inter Iudaeos crimen adulterii erat, quam apud nos esse potest Iudaei praeter uxorem quam solenni ritu ex more duxerant, alias superinducere vel uxores vel concubinas poterant quinimo viri sancti plures simul uxores habuere: dius qui plures habent, in lege praecepta quaedam traduntur Deut. a I. vers. S. Davidi imputat Deus quod plures 'uidem nobiliores uxores ipsi dedisset. Itaque si14 habere simul plures. hisce vel uxoribus vel concubinis esse licebat; maxima turpitudo absoluta libido erat alienu conjugalem thoru violare. At apud nos unus una contentus, liceversa,esie

debet.Iudς ob cvissimas etiam caussas dato repudii libello ab

uxoribus suis divertebant,aliasque ducebant quemadmodum hae variis modis repudio caussam praebere poterant,aliisque nubere atque ita, ne dicam libidinis caussa subinde variabant. quod a nostris moribus prorsus alienum est. Judaei promiscua concubinis utebantur,licitumque erat puellis concubinis esse:

285쪽

a a I AC MAESTERTII I. C. At concubinatus a nostra republica plane exulat Si, Iudaeis

conquerentibus quod uxores Virgine non comperi ent, parentes earum notam Virginitatis in panno Senioribus demona strare non poterant,misera lapidibus obruebantur,DGιIer. a I.

versa, ct seq. at nos quas semel duximus quantumvis ab aliis compressas,quinimo impregnatas retinere eisq; solis adhaerere cogimur. Nolo huic sceleri vel in hac vel alia ulla republica patrocinari. Scio adulterium liberos susipectos dubio' facere,& virum variis insidiis,qninimo multis periculis ipsum adulteri u exponere nuptias castitate jucundas e prolis desiderium crescere liberos a parentibus ultro: benevolo affectu educi. At etiam verum est, peccatum quidem magnu esse sed humanum tamentaccusare aliquanto facilius quam vitaretvix quenquam eo crimine vehementius orsendi, quin sit quod in eo prius accusetur uxores saepius delinquere vitio maritorum, uti etiam mariti uxorum, quam sua sponte Ut non dicam mortis

poenam ad Iudaeorum praecepta judicialia pertinere quae ob diversitatem Fam propositam jure merito in nostra republica servari neque possunt neque debent. Ad ustiniani differentiam quam inter adulterum' adulteram posuit, plurimum confert, quod ille magis quam haec peccare Videatur; utpote qui ob sexus praecellentiam firmioris judicii est, meliusque nexum Tacramentum, quo uxor Viro copulata est , quam ipsa, intelligit, nec non communiter hujus nequitiae auctor est; leges autem iis accommodandae casibus sint qui frequenter accidun , l. s. cum P.seqq. D. delegitus Major etiam in viro contra illecebras carnis constantia est mulierum e contrario summa imbecillitas. Poterat maritus uxorem adulterii accusare: uxor vero adversus maritum nequidem hiscere poterat ita ut

rnirum Videri non debeat, quod legalis poena aliquo modo in muliere a Justiniano imminuta fuerit.

286쪽

D Ius T. ROMAN LEGUM Lib. II. 43 Ad alteram quaestionem quod adtinet, Respondeo maritum cum innupta puella adulterium non committere, edinta prum, quamVis communi stupro gravitas. Nam proprie adulterium in nupta committitur,propter partum ex altero conceptum composito nominea inter liberas. g. .D. adlegem Iuliam de Adulteriis. Quae praecipua turpitudo iniquitas in adulterio,propter quam capitale Helictum atrox, ea in coitu mariti cum innupta puella cessat Foeda nempe seminum confusio 4dulterinorum suppositio. Accedit sacrae paginae auctoritas qua mors non infligitur, nisi ei, qui alterius uxorem polluerit,nulla prorsus mentione mariti facta,qui rem cum innupta habuit.

Levit cap. I p. ver .ao. o Levit. cap. o. vers. Io Et est communis Iurisconsultorum sententia, Azbo insumma Cod. adleg. l. de Adult. n. a. Iulius Claru s. adulterium n. a. Farinacius quas I I. N. 7si. eqq. Objicies e. nemo blandiatur a quaeso . cum ait omne stuprum diaterium eis nec viro licet, quod mulieri non licet.Eadem

a viro, quae ab uxore debetur a monia. Ruidquid in ea, quae non sit legima uxor, commissum fuerit adulteri crimine damnaturoe. Resip. haec dici: procedere intuitu peccati mortalis quo

coram Deo tenetur maritus, qui cum innupta coit nec non injuriae quam facit uxori. Nam unum corpus cum meretrice fit r. Cor. . vers. I s.ct si fidem conjugalem rumpit: primo matrimonii instituto adversatur secundum quod duo in carnem unam esse oportet, non plures isti relictis parentibus adhaerere uxori non uxoribus, Glan. .vers. I . Mart. I, .verss. eique reddere conjugale debitum Ocuto Viro uxor, . Cor.7. vers. s. cum neuter potestatem corporis sui habeat, sed uxor mariti. maritus uxoris . Cor. I. vers. . Non autem intuitu criminis quod aeque societatem hominum publicamque quietem turbat, ac proinde aequali supplicio inter homines Hi a vindi.

287쪽

2 4 AC MAESTERTIII. C. vindicandum. Qube enim in hoc stupro,uti supra dixi,semi

num confusitoin adulterinorum suppositi, quodnam fami lie dedecus Ut praeteream apud Omne omnino populos a iorem verecundiam castitatemque in mulieribus quam viris requisiitam fuisse. Eodem modo responde ad c non moecha beris 3 a. quaes. si es cap.transmis. . ext de eo qui cognovit con sanguineam oc. Objicies .s uxor. I. g. Iudex s. D. adleg. Iul. deuauit in verbis Periniquum enim videtur esse,utpudicitiam vir ab uxore exigat, quam Use non exhibeat. Resp. hoc dici ad extenuandum adulterium ab uxore commissium , non autem ut maritus, qui cum innupta coit, aeque graVe delicui perpetrasse arguatur. Scio ipsum conjugalem fidem violare At quis dicet omnem conjugalis fidei violationem adulterium esse' Ecquid si mari tus uxorem Verberibus excipiat domoque propellata an tali modo conjugalem fidem servet an adulterium committat

DUBITATIO XV.

n meretrix,quemadmodum turpiterfacit quodsi meretrix; ita etiam turpiter accipiat quod i ilatur, cum sit

meretrix tEX hac Ulpiani ad edictum in I. Idem etsi . g. r. D. de comdior ob turpem caussam ratione Sedo quodmeretrici datur, repeti non potes,ut Labeo o Marces scribunt: si nova ratione,non eo, quodutri que turpitudo versatur se olim dantis. istim enim turpiter facere, quodsi meretrix sed non turpiter accipere , cumst meretrix occassionem arripuit Franciscus Saramient, ib. . selecr. interpret cap. I. urisconsultum reprehendendi , quasi tanta hic in accipiente turpitudo, quanta incoqui propter homicidium perpetratum pecuniam accepit,

288쪽

versetur. Enimvero cum meretrix non dicatur omnis mulier

quς in corpus suum peccat,sed quae co vivendi genere publice quaestum facito precio se prostituit, nulla videtur turpitudo in

meretrice aliquid accipiente versiariaeum pro co quod ei donatur, nun videatur pudicitiam suam prostituere Te ipsam contra bonos mores e numero honestarum mulierum eximere utpote que jam ante omnem pudorem ierecundiam exuit. Quare non tam pro re turpi, quam donationis titulo pecu. niam ex qua victitare pomi accipere censetur eodem modo quo libertus qui patronum desert praemium meretur, ut delator; qui tamen ut ingrate patronum accusans cjus legato privatur, l. r. D. de his quae ut indignis. At licet miles nihilso cariae suae, I a Cod de donat inter vir se uxor. l. DonaIiones II. inprin. D. de Donationabus, vel adolescens luxuriosius per viam intercessionis vel mandati donare meretrici posJtinet. Is ve-rὸ non remunerandi Ia .gis adolescens II. D. mandati, in aliis tamen cassibus, siquid ex liberalitate& affectione in meretriscem constratur,valet donatio Lassectionis s. D. de Donationibus adeo ut in proposito actus meretricis secundus, qui in accipiendo eo quod ipsi donatur, consistit, ab actu primo turpitudinem in se continente omnino distingui possit. Aliter quam cum quis propter homicidium perpetratum, aliud-ve flagitium pecuniam accipit, g n liter asi cum lseq. l. agitii Ias. D. de verb obligat. Vel, quod huic casui accommodatius cum aliquid mulieri propter stuprum datum est l. idemesobsuprum M. in prin. D. de condicrione ob Iurpem caussam . quae enim in hisce casibus turpitudo actum primum,ea etiam secundum inquinat cum propter hunc ille primario irincipaliter institutus videatur ac quasi commercium sit, quo, quae obstuprum pecuniam accipit, sese numero innocentium honestarum mulierum eximit.

289쪽

DUBITATIO XVI.

ita n pubertas ex annis an vero ex habitu corporis rectimastimetur 'PUbertatem rectius ex annis quam habitu corporis aestimari Iustinianus constituit, L ult Cod quando Iut vel cur. prin. Instit.quibus modus tute finit.Non quidem eo sensu quod masculi post decimum quartum annum completum puberes. -minae post duodecimum viripotentes sint, ante non sint: sed quod tales censeri duntaxat 6 aestimare debeant ne, quaestione super ipsa pubertate vel viripotentia orta; ad inspectionem habitus corporis devenire necesse sit, qua turpis,impudi- ea: inhonesta est; non solum cum corpus denudatur quamvis haec nunquam in usu uerit , utpote nimis obscoena nec contrarium ullibi Justinianus dixerit4 etiamsi ipsi hoc, sed ima prudenter satis, affinxerit Iac Raevardus lib. variar Iection. cap. ro. 9 sed etiam externe corporis constitutioin vigor perpenduntur,Cicero os Ennium tib. . su in e Tertullianistractat de virginibuι celandis.

Nihil obstat cap. puberes 3 ext. defesso atione impuberum. Quia de vera&ipsa naturali pubertate loquitum, non autem de aetate qua quis absque turpi illa habitus corporis inspectione, pubes censeri posset.

DUBITATIO XVII.

si mulier dotis nominetuste praeferatur etiam expressam anteriorem hypotBecam habenti 'ΜUlier dotis nomine praesertur etiam expressam hypothecam habent, i l. iduis . I. r. Cod quipotiores in

290쪽

D Ius T. ROMAN LEGUM Lib. II. 2 'pignore in verbis:potiora jura habere adversus omnes mariti creta ditores,icet anterioris i temporisprivilegio valgati Loquitur enim de jure quod inter hypothecarios creditores observa. turn ut qui prior est tempore potior sit jureci vocatque privi-- legium, quia specialiter leges indulserunt, ut temporis ratio haberetur, idque indistincte sive expressam sive tacitam hypothecam habeant, L a Cod quipotiores inpignore. Denique in Novella s . cap. Mulier praesertur creditori v. tuanti inresectionem aedium qui tamen praesertur omnibus aliis creditoribus , licet expresiam hypothecam anteriorem habentibus. Cur non igitur mulier caeteris quoque praeseretur8 Nam si vinco vincentcmae,multo magis te vinco , de accesssonibus, per titam. D de diversis se temp. praesicript nec ulla ratio adferri potest ob quam hoc axioma vigorem suum bicnon retinerct ut omittam quod alioquin lustinianus pleno juris articulo non perfecisset, quod jam ante sibi proposuerat: nam creditores plerumque expressa hypotheca sibi prospiciundi; perpauci casus sunt in quibus tacita obtinet , proinde si his tantum mulier praeserretur, nihil aut parum emolumenti ex illa lege iduis sa ipsi obveniret quod a verbis: mente Imperatoris, nec non rationibus quibus utitur,alienum cst: quae perinde in iis qui expressam hypothecam anteriorem, quam qui tacitam habent, obtinent, d. l. Viduis a. in prin. vers. nec ad fragilitatem sec. g. I vers. quis enim earum c. d. Nove . se . cap. I. vers videbamus enim se. Iuste autem mulierem praeferri, ex eo probatur, quod Iustum sit id quod publice inter est,ei anteponere quod privatim, arg. I. venditoros. I. I. in eo ibi Gothinred D. communia praediorum a publice interest mulierem dotem suam salvam

habere, LI. D.soluto matrim. 2. D. dejure dotium. Quod do snMuraliter sit in dominio ipsius mulieris, i in rebus s. Cod.is jure