De justitia Romanarum legum

311쪽

268 I A C. M ss TERTII I. C. actionem accommodare, sed judicis statim cntentiam serre, quae deinde executioni mandabitur, prin. Insit es tollit. de icio Iudicis i. divo Pio I s. per tot D. dere juicata. l. qui resiluere σύ. D. de rei vindicat Longe itaque melius est dictum paragraphum de eo jurejurando intelligere , quod nullo adhuc suscepto judicio aliquis deserente adversario praestitit, ex quo actionem hanc in factum praetoriam consequitur Scilicet, si pecuniam, quasi ex contractu innominato, vel non expressa certa caussa, debitam petierit, V. d. f.squis . sit de actionibus. Cum si quasi ex contractu nominato debi tam exegerit atque postulante adversario juraVerit, permisisti mei sit actionem ex illo contractu provenientem instituere , d. l.siduo patroni II. I siquis 3 cum II .seqq. D. dejurejurando. Ut praeteream quod ad vim uris jurandi non multum locus in quo desertur praestaturque conserre Videatur,sed tota a religione syncera divini numinis reverentia dependeat. Praeterea qui jusjurandum,etiam in re pecuniaria,praestitum non servat, sustibus castigandus dimittitur cum hoc elogio

αροπιτυς ρι, ομνι id est, petulanter ejurato. ut est in is duo patroni Ih. .ult D.deiurejurando,unde multo magis dicendum,

quod jusjurandum efficacem obligationem pariat. Huc omnino secit .sed si servus as . D. dejurejurando,quae non de alio urejurando tractat, quam quod ante susceptum judicium delatum vel relatum suit: verba legis haec sunt Sed servus meus delato, vel relato ei jurejurando juravit rem domini esse, vel ei dari oportere puro dandam mihi actionem,uel pacti exceptionem, propter religionem es contentionem. At scrvus in judicio nec desert nec refert jusjurandum in quo a filiolamilias distat, et L multo magis a M. D. dejurejurando,o si

deferret vel referret, statim sequeretur sententia neque ex eo ulterius ulla actio vel exceptio domino danda esset. Haec. itaque

312쪽

DAE UsΤ. ROMAN LEGUM Lib. II. 260 itaque Verbae Puto dandam mihi acrionem, ad eum casium referrenda sunt, quo res ab eo, qui jusjurandum servo detulit vel retulit, postidetur illa autem velflacri exceptionem, ad eum, quo res jam apud strvlim dominum-ve ejus cst. Ratio decisionis est,quia cx conventione mutua sacramenti religio delata vel relata fuit: quod haec verba volunt propter religionem se conventionem. Accedunt l. I. ct auth facramenta uberum Cod.si adversius venditionem qua enim via inviolabiliter sacramenta puberum custodientur, si nulla ex iis obligatio citi cax, nulla actio oriaturi Porro, qui stipulanti promittit, quin efficaciter obligetur, nullum dubium cst l. I. ct tot tit. D. de eis obligat. m. ol. I. Inuit eod. at longe magis fidem adstringit jusjurandum. Hinc M Tullius nullum vinctilum ad adprimendam Memjurejurando majores arctius esse voluerunt.lib. 3. Ossiciorum. Si ex constituto obligatio et sicax oriatur, quia grave est iidem fallere, l. I. D. de consis uta pecunia quare ubi eadem ratio militat, non eadem quoque juris dispossitio servabitur arg. l. isiud La.

in prini ad legem Aquitiam L lex M. D. defundo dotali. I si quis

Si ex omni conventione honesta, quae serio ac deliberato animo inita est, jure Romano obligatio oriatur, ut multis tib. I. Dubit. XXXI. probatur, quare non ex urejurando Nunquid aequum,fidem inuidem juratam servarebat quoties aequitas obligationem nasci lactionem decerni postulat, jus Romanum utramque largitur, arg. l. pupistus s. in priN. D. de aucroritate tutorum. l.placuit S. Cod. de judiciis. l. hae lege δ. in e . d. de dotis promissione. l. r. in prin. D. dejustitia juret quods . g. I. insine. D. de eo quod certo loco. Siclusjurandum jure divino efficacem obligationem pariat , Numer cap. 3 o vers. I. Iosue cap. s. vers. IS. Eiechiel cap. r. vers δ. Y

I 3 sqq.

313쪽

io. quare non ciVili cum hoc illud in iis omnibus, quae sub Euangelio durare voluit Deus, intactum relinquat, praesupponat ac imitetur; utpote ab eo, qui omnium Legumlatorum Rex atque PrincepSest, ordinatum, L . tot. tit Cod. de

summa trinitate essis Catholica Non est verisimiles, quod, si

hac impietate jus civile contaminatum fuisset,sacrosancti Antistites, qui in imperi Romano aeternae falutis hominum curam sustinebarit, eam non animadvertissent praecipue posterioribus saeculis,quibus jus Canonicum condi coepit nisi quod hoc in duabus duntaxat singularibus facti speciebus a jure civili recedat cap. cum contingat 28 ext Lurejurandoctcap. quamvis de Pactis lib. xt de quibus capite proximo. At Cuiacius non majorem vim urijurando, quam nudo pacto , tribuit inparat Cod de Iurejurando evoluntario e. M. aa. - . Adducit, . tutor 33. g. I. D. de jurejurando. Sed Resp. in illis verbis L epropacro convento, non nudum

pactum intelligi, sed illud ex quo is, qui prodigus non est, esificaciter obligari potest Sensus enim legis hic est; Iusjurandum nemo deserre potest nisi qui ad hoc idoheus est,at prodigus idoneus non est quia nullius rei administratio ei conces.sa est , nullam potest conventionem ex qua efficaciter obligaretur inire nihil potest ipse aliis solvere, vel ab aliis ipsi solvi: nullam etiam potest actionem ipse adversus alium movere

vel ab alio motam excipere.

Allegat porro .sed et ervus S. D. de jurejurando,sed jam probavi eam mihi adstipulari. Fortius urget I siquis pro eos si in pris D de ejussoribus. Verba haec sunt: Si quis pro eo, qui libertus non esset, se dras prasaturam sejurasset, ejussor erit non tenebitur. Resp. eum pro quo fidejussor intervenit, filiumfamilias esse qui patri,

314쪽

D Ius T. ROMAN LEGUM Lib. II. et Idum ab eo emanciparetur, opera illas se praestaturum jurat, quas soli liberti cum manumittuntur patronis suis polliceri solent quo casu filiusfamilias nequidem naturaliter obligatur: cum eae perae contra bonos mores jus libertatis quod naturale 'tia si publicum est, arg. l. Titio 7 I. g. 2. D. de condit o demonserat. ab eo exigantur. In hanc rem est l. patri .

D. saparente quis manumissus sit, in verbis: Patri quisitium emancipavit, de his quae libertatis caussa imposita fuerint praetor nihil edicit se ideo frustra pater operasstipulabitur desilio Accediti nullum Io. D. de obsequiis parentibus spatronispraes. quae sic se habet Vulgum Ius libertatis caussa imposiorum ha bet in mancipatositio:quia nihilimponi liberis solet nec quisiquam dixit jurejurando obligari silium patri manumissori, ut liberrum

patrono nam pietatem liberiparentibus , non operas debent. Si

itaque principalis obligitio ipso jure nulla sit, mirum non est fidejutarem non teneri, arg. l. eum lex. cf. D. de ejussoribuι, cum enim obligatio fidejus ria sit accesseria, . siqui 3 . D. de ejusseribus, requirit principalem cui adhaeret arg. l. qui

contra II. D. eod. l. cum priucipalis II δ. D. de reg. juris.

Quod autem in specie d. l.si quispro eo se . in prin D desi- dejussoribus is qui juravit, filiusfamilias suit, non servus ut

vult Cujacius ex eo patet, quod servus operas has promittens Jurans saltem naturali obligatione teneatur, Lili in prin D deliberali caussa Deum cnim ipse sciens prudens in fidem ac suae promissionis testem invocat neque hic eadem ratio militat, ob quam filiusfamilias , patri suo se operas pra

staturum jurans,nequidem naturaliter obligatur. d.l. intri .D.

si parente quis manumisssus. l. nultam Iis. D. de obsequiis parentibus se patronis se Quapropter fidejutar pro servo intervenire& efficaciter obligari poterat L ejussor,rsi. g. ejusor 3. D. de ejussoribus .g. r. Instit. eoLQuod leges generaliter con-

stituunt

315쪽

stituunt libertum jurare oportere , eumque estieaciter obibgati . utjurisjurandi inprin. l. si quando S. D. deoperis libertorum, non illum sensium habet, quasi alius nullus ex urejurando obligetur, sed quod non sussiciat servum domino jurasse, cum inter dominum Tervum tantum obligatio naturalis oritur, ex quo agi cum c flectu non potest .vel si forte servus domino juraverit, debeat libertus factus, jusjurandum repetere .l ult in pris. D. de liberali caussa. Porro adversius hanc sententiam nihili faciti. Stichum, s.

naturatu . D. desolusionibus nam cum aremita justopacro. minime nitelligit nudum cum hoc obligationem ipso jure non tollat, scd ope exceptionis tantum , si unus 27. g. pactus nepetereta. D. depactu. Et quid si intelligatur nudum pactum comparatio duntaxat in distis luenda non etiam introducenda constituenda obligatione de qua sola quaestio est consistet. Quemadmodum in sola obligationis distblutione comparatio versatur, cujus fit mentio in L nonsolum I. g. injuriarum, juncta l. lex Cornelia A. hac lege S. D. de injuriis l. r. vers. quodsi existant Cod de naturalibus liberis . Ut omittam, non statim in Omnibus comparari, quae uno alterΟ-Ve casu. Nihil etiam obstat L juri enitum . . se generaliter 16. D. de Pactis. Quia jusjurandum in ea pacto nudo non comparatur. tantum dicitur quod quotiens pactum contra bonos mores initum est, Vel alioqui jure communi remotum improbatum , non possit jurejurando confirmari, L non dubium s Cod de legibus.

316쪽

D Ius T. ROMAN LEGUM Lib. II. 273

DUBITATIO XXIII.

An jusjurandum confirmet acrumjure non validum pIUsjurandum non potest confirmare assiim jure non vali

dum quare Divi Severus es Antoninus rescri erunt jusjurandum contra vim legum se auctoritatem juris in te menIoscriptum nullius esse momenti isquis inquIlinos Lia. g .D. elegat. I. Et ita nullum pactum, nulla conVentio, nullus conia tractus inter eos videtur subsequutus, qui contrahunt lege contrahere prohibente, hoc est, ut ea quae lege fieri prohibentur; si fuerint facta, non sol tim inutilia, sed pro infectis etiam habeantur: Daque certum es, nec putationem hujusemodi tenere, nec mandarum ullius ege momcnti, ne acramentum admitti. l. non dubium s. Cod. de legibus Generaliter, quoties pacrum a jure communi remotum es,servari hoc non oporret nec

jusjurandum de hoc adactum L juri gentium I. g. generaliterro. D. de Pactis. Et manifesta species ini vella v. in eprine. in verbis: non enimsi quis ab aliquojusjurandum acceperit quia occide orsitan, aat adulterabitur, aut aliquid aget tale illicitum oportet servari jusiurandum utpote cum stita turpeo illicitum, se adperditionem ducens. Ideoque licear mulieri, lices hujusmoati juramentum juraverit, recedere a jurisiurandi hujus amaritudine es se vivere vericuloperiurii magis autem Deo amabiliterpoenaperiuriis qua omnino spoena contra eum quijusjurandum exigit, convertenda. Praeterea Legsim dispossitioin observatio iuris publici sunt, quod privati mutare nequeunt, Ljus publicum Ir. D. de Pactis. mutarent autem,sii ci propter jusjurandum derogare in totum vel ex parte illis liceret. Porro,quia jusjurandum fit contra leges,pro non dicto aut scripto debet reputari,arg. 2 U. o. a. I g. . Ipsis Princeps,qui alioquin legibus solutus dicitur, pri-σs

317쪽

a AC MAESTERTII J C. 31. D. de legibus. Nullum rescriptum, nullam pragmaticam sanctionem, nullam sacram annotationem, quae generali uri vel utilitati publicae adversa esse videtur, in disceptationem cujustibet litigii oserri cupit, Luit Cod.s contrajus velutilitatem c. Quinimo sit jusjurandum confirmaret actum le-rre non validum, una Via concederetur quod alia non licet, contra I scire oportet 2I4. I. D. de tutor es eurat datis ab his l. cum hi. I. g.scum hiscio. D. de transactionibus .l heres meus p. D de condit .es demonstrat .cap. cum quid una.de S. juris Bbsext. in maximum reipublicae dispendium legibus fraus fieret, contra is quis patremfam 3 I. is autem s. D. ad SC. Maced. l. qui tesam et . in GD. de ProbatioΠibus , . cum quis 374. Titia. D. delegat. I. atque daretur accessorium sine principali,

contra, ejusseres 1. . de ejussoribus Iusjurandum enim

se habet per modum accessori respectu actus cui adhibetur: actu autem contra Vigorem legum institutus& celebratus

ipso jure nullus est , arg. g. pen Instit de nuptiis. .s expressem

I p. D. de appellationibus. l. non dubium S. Cod. de legibus. Insuper jusjurandum esset vinculum iniquitatis contra cap. quanto II ext dia jurejurando cum enim leges summam in se aequitatem continean et . LI. l. a. D. de legibus . I. D. dejusitiaojure, cum ilibus, sequitur quod, manentibus iisdem citacumstantiis personarum , loci, temporis c. ipsis contrarium inducitur niquum esse debeat; jusjurandum quod illud sustinet, vinculum iniquitatis sit. Ut non omittam quod jusjurandum in praejudicium tertii tendens non obliget. Q. V.

cum contingat a g. ext de jurejurando in verbis: cum in alteriuspraejudicium non redundent ut etiam in cap. quamvis a.

de pactis lib. ρxt ubi ait : ne redundet in alterius detrimentum sed illiad quod leges ex justissima necessaria caussa sancitas et itin evertit, in praejudicium earum, nec non su-

premae

318쪽

D Ius T. ROMAN LEGUM Lib. n. a spremae potestatis , cujus auctoritas tali modo labefactatur, tendit ut etiam in praeiudicium eorum quibus ex legibus usquaesitum est quod, cum contra eas uratur, a meis adimitur. Insuper Jusjurandum quod in aeternae salutis dispendium redundat, minime obligat, ae cap. quamvis de Pactis tib sext. at vix est, ut tale non sit, quod cum contemptu supremae potestatis, cui Deus nos lubjecit& ex conscientia parere iussit, conjunctum est Apost ad Rom. cap. 13 inprm. Quinimo cum contemptu ipsius Dei cum in testem vocatur ejus rei firmandae gratia, quam per necessarias& honestas leges a magistratibus latas fieri vetuit per Deum enim reges regnant degum conditores iusta decernunt, Proveri cap. I. Praeterea,

si contraria opinio recipiatur , Pupilliin minores aliorum fraudibus inducti omnem suam substantiam , non interveniente auctoritate tutorum Vel curatorum, insinuatione,vel decreto inter vivos donabunt jurabunt.

Objicies l. I. Cod. si adversu venditionem. Resp. loqui de Iurejurando quod negocio valido dirmo accessit. Quod ut palam fiat,legis verba subjiciamin singula brevibus exponam: Si minor annis viginti quinque emptori praedii cavisi nusiam de caetera te esse contraversam facturum, idque etiam jurejurando eorporaliter praeit serνare con masei neque perfidiae neque perjurii me auctorem tibifuturumsperare debuisi. Cum ait : si

minor ad vel eum intelligit, qui curatorem non habebat, juxta s. item inviti. a.Insit de Curatoribus vel si curatorem habebat, ejus auctoritate interveniente sese efficaciter obstringebat. Alioquin ipso jure tutus esset, nec in integrum restitutione ei opus fuisset, in cauli. I 6 inpran. D. de minoribus. l. Divus 7.4.ult D de in integrum restitui. tot tit Coae ibi DD. in

quibus causis in ivtegrum resilui nec araa non es. Subjicit: emptori praedii causi, non cui minor illud vendiderat,ita enim

319쪽

ipso jure tutus fuisset cum caussae cognitioin decretum magistratus intercodere debui ent, i lex quae a Cod de admini strat opericul Iutorum tot tit. D ct Cod depraediis se aliis rebus minorum e decreto non alien sed tertius aliquis, qui pridii verus dominus erat praedium enim neque a minore possidebatur, neque ullo jure ad eum spectare constabat Pergit: nusium de cetero te controversam scrurum, Ideo deuetm,quia, aliquando venditori,aut etiam emptori praedii controversiam minor moverat eo quod id suum esse crederetri asseveraret. Recte ait controversiam, non litem haec enim per judicialem duntaxat contestationem fit, i. amptius I S. D. ratam rem habe-n.sequuntur Verba:i uidi etiam j rejurando corporaliter praestito.

Minor enim non per curatorem aut etiam procuratorem,

sed ipse juraverat vel tactis S. Euangeliis, vel prioribus digitis elevatis, vel manu pectori admota Non quod simplici voce jusjurandum non aeque reverenter fiat; sed quod externa illa fidem aliquo modo saltem apud homineS augeant, veritatemque jurisiurandi arguant. Dicit servare confirmast. Nam jusjurandum cautionem corroborabat non quod haec absque illo infirma erat, minorem-ve non obstringebat, sed quod laesus in integrum est, tutionem petere poterat, scuratorem s. Cod de in integrum restitui minorum tot tit. D. de minoribus. Subjicit nequeperfidiae nequeperjurii me auctorem tibinuturums'erare debuisi. Imperator ergo propter jusjurandum praestitum in integrum re stituitonem denegat; idque, quia aequum non est, aliquem principali auctoritate circumscribi, I. I. Cod de his qui eniam aetati se Ius emptori quaesitum invito auferri incertum vereddi arg. s. ult. Infit de his quisui vel alieni jurissunt. Et minorem Deo, de obligatione Deo quasi quaesita, disponere. Objicies Authenticam sacramenta Puberum Cods adversus

320쪽

m Ius T. ROMAN LEGUM Lib. II. 277 venditionem. Resp. eam etiam de sacramentis, quae negociis validis ac firmis accessere,tractare: Illa enim verba super conIra,ctibus,de quibuscumq; conventionibus,quibus puberes minores 2 3. annis esticaciter obligantur, intelligenda sunt. Quod se,quiturirer uarum crc. generaliter accipio de omni negocio, quod quolibet modo ad minores spectat. Vel sit de rebus,quarum dominium minoribus competit, intelligere velisa dicam hoc de rebus mobilibus simpliciter de immobilibtis alii sive preciosiis non nisi interveniente magistratus decreto procedere, arg. .llex quae a Cod de administrat. 98ertc. tutor.toI.rII. D. o Cod depraediis es aliis rebi minorum se cum retractari contractus per in integrum rcstitutioncm non debuissent , iii ipso jure nulli essent,d. l.in ea se I 6 inprin. D. de minoribus. I. Divus I. I. ult. D. dein integrum restitui tot tit Cod in quibus ea is in integrum restitui ctc. ait enim non retractandis.

Oppones jusjurandum quod Iosueri Israelitici populi Primores Gabaonitis praestiterunt Iosue cap. s. Resp. legem divinam, cum internecioni incolas terrae promissionis devovebat, recte in ea internecione salvari, qua deditione facta, in Israelitici populi usin imperium delati quasi delerentur ut Gabaonitis contigit. Quod autem' sic intellexerit Deus, nec quidquam adversius ejus legem juratum suerit,patet ex eo, quod de illius Licramenti violatione graves poenas sumpsit,dumuel lib. 2. cap. 2I vers. 6. Quapropter Salomon Cananaeorum reliquias accepto tributo , ut secundum jus naturae sanguini parceret, sibi subjecit lib. I. Reg. cap. . versa'. sq. Ex his facile apparet minus recte eos sentire,qui per authenticam sacramenta puberum Cod. sadversus venditionem, abrogatam putant legem non dubium S. Cod de legibus uti etiam legem siquis inquilinoscitet. ν ult D. de legatisci cum smitibus. Nam abrogationem illam non facile tribuent legi. I. Cod.sMm 3 L