장음표시 사용
431쪽
uoqi lacte asinx in muscine non abhorreat,& Gal. in
com .seti administrationem maxime probet: verumtamen quatenus pertinet ad potionem quae cum alimento permiscetur, nullo modo illud possum probare: cuenim serum habeat facultatem abstergenui & moueniadi aluum,si misceatur cum alimento,ut naturam stimulet ad expulsionem ante illius coctionem , necesse est, uae variarum rerum & facultate dissimilium permi io solet maximam tu bationem afferre: ad que modum Auic in proximo superiore capite prohibet, nesmul maserant ut pii sana & syrupus aceto sus: & ante Ruic. Hipp.&Gall. de ratione victus Is .docent vis mel nunquam dandum esse, nisi prius pii sana concmeta fuerat,neque pariter ptisanam sole exhibendam, Ius antea ventriculus vacuus fuerit ab illa abs et fione& molestia quam orymel solet inserre . Atque hacte. nus de rediis internis. Interea quae extrinsecus occurrunt, primo est aera
de quo satis diximus, sed tame illud rursum est memoria repetendum, minime unam atque eandem esse rationem suscipiendi aeris intra & extra: nam sculi ex una parte maxime ea pedit aerem 6 igidissimum in parare, ita ex altera. s ille occurrat partibus externis,c
rein densando sbii ps viam praecludit.& impedii communem illam tua porationem, quae in khribu 1 maxime est expetenda: tum inquit Gal. io .m: h. s. sciendu esse , malua fore ex sigida inspiratione commodum, quam ea cute densata incommodum, praeserti in cum 'liceat cutem, & partes exter iras cooperimentis calen 'cete: quare curandis vestris aegrotis sedes id vos opora et prospicere,v illi quidem inspirent aerem frigidu, sed tamen hac adhibita cautione, vi paries exivinae adeo contegantur & muniantur , ut nullo pacto cutis densetur , di generalis cor tu evaporata tapc
Seeundo sunt medicamenta ouae humectandi & re Digerandi vim habent, qudi plurima describuntur a Gal. in quorum ouidem administratione ille id nocmonet, ea fore deligenda, quae sine vehementi adura tione refrigerent,optima velo esse quae non modo sine adstrictione resigerent,sed etiam corporis subhatia fini tenui, siquidem quae talia no sunt, praeterquam quod Don humeciam, etiam demittere sigiditatem
suam alte non valent . propterea quod cutem densant Scoarctantio quo Gesu. de simpl. meaia. haec scrimhii: Quae magnopere austera aeterhaq; sunt: primo st timeon iactu superficiem densantia, humorem ingre- . di prohibent,atque paululum quidcm adstringunt, ceterum plurimum in se continent essentiaepuna tenuis, tum tepidae , tantum abest ut prae acuit ictione ingredi corpora admota prohibeantur , ut etiam ab ea ad litietione magis impellente iuuentur. Inter catera autem principem locum Gia. tributi uni medicamento,quod reliquorum omnium quae risigerant Ae hume Gant,
Implicissimum est,& quod ille aduersus en spe ata &inflammationes vii consueuerat , & est illud medica mentu in quod vulgo hoe tempore infrigidans Cal. appellatur uius composit: est huiusmodi. casa alia aptima uiae J I.
Cum uti volueris, liqua in duplici vase,impone do illud in quo continetur, in aquam si glutismam Nadde paulatim tantum aquae frigidissim quantum in se mollieudo poterit accipere: cui demu si addas pau
lulum aceti tenuis , lari , di albi, magis refriperans Rhumetians medicamentum ciscies: quam medicam ti compositionem habetis apud Galen. IO.metho S. a.de smpLmeda.6.de tuenda valetudinς a . in quo postremo loco pro aceto miscet succum sempervius, lolani,psilis,portulaca, & smilium. Si quis vero ad pra parationem huius medicamenti cupit intelligere modum pia parandi& abluendi cera in iis videat siila.de simp. med. I s. Quatenus auto. pertinet ad eommodam huius medicamenti admini
strationem, Galen. duo nobis tradit praecepta, alterum vi non permittamus medicamentum eo usque supra aegroti corpus manere, dum manifeste incalescat, sed
subinde di assidue permutetur, quod ubi calefactum fuerit, possit quoquoreod ealeticerer alterum, ut ita lud imponatur non toti inoraci aut toti ventri, sicuti vulgus iacit, sed illi maxime, parti. quae primo a secta es. liquidem non expedit vi vel cum eo quod refrigerari valenter des derat simul quoq; id refrageres, quod
nulla indiget rcfligeratione, vel ante debitum tempus desnas refrigerar timens ne proxima aliqua partic
: Cum ergo in febribus certum quoddam membrum laboret, in quo ta*quam semite praecipue viget ac
residet calor praeter naturam, laepenumero, cor, qua
doque recur, interdum renes, & alia id genus, illud perpetuo refrigerandum est,tia resiquis abstine di rverum quod plerique ignorant, medicamentum non parii laboranti mani hui debet imponi. sed longe magis expedii in tela linea,& tenui illud extendere di arapo uere, qua ratione pro arbitrio facile tollitur di rem ditur neque pars inuncia agro radium affert, sed i
meo ita ut nouum quotidie medicamentum nouae Ierit 'votidae imponatur. Plarique omnes hoc temporepi hoc medicamento G s. viuntur une uento rosato
Metue, quod sine dubio longa minus riseiserat&humectat . praeterquam quod cum recipiat multas pinguedinea,pinrcitu ic potis facile rancescit, unde tunc potius calefacit,quam res igeret. Itaque s velitis insigniter refrigerare, non dilaedatis ab infiigidante GaLquod I pianorem velitis res iactationem, Obis licebitvu vpguento rosato Mesuae, dummodo reces, minimeant uum fuerat. Quoniam vero medicus non debet per prauo uno vii medicamento, sed varia administra. re, prout αδγ res minus restigerandum de humecladu est, pretie qua quod medicamenta consueta minusquam insueta solent permutare, Cal. alia musta proponit tenera medicamentorum,quae sacide potest unusquisque apud illum videre, di in te Iigere, ut noli indi. stram longiore explicati ne a Q. Terito, & xllimo inter ea quae extrinsecus oceturrunt,
est halneum aquae dulcis, de quo quidem varijsque ilia litis partibus, de viribus ic tota a s ministrat ione, iam antea sum vobis pollicitus me esse tractaturum in e ratione febris hecticae. in quibus testimonio Cal. o. metho. io. huiusmodi remedii usus est efiicacissimus. Itaque haee eis series doctrinae Gai. pro refrigerandis febribus hecticis,& eolli quuturis,quam Auic. In praeis septia ridetur acci mmodare ad curandas febres putridas,qui Itas qu tur. Ad mala ea iam ais, cte. 3 Praeter remedia promtata a Galeno,Α uicemduo commemorat, nempe ea quae
retinentur in Ore, Ze clysteria:& quatenus pertinet ad primum, ille quatuor eflumerat, mucilaginem psillia, reueilaginem seminum citoniorum, succum portula
cae, di succum liquiritis , de quibus nulla est dubitatio quin possint refrigerare, humectare,prs terquam de psillior namque nonnulli persuasi auctoritate Mesuescap proprio docent muciuilipem psilii non nis tam
de fore erilahendunt, adeo vi succus extraha ur ta tum modo ex substantia externa, nus uere est Distavi,
minime ea parte interna, & medulla,qus calida Ad si ea est ordine quatio : pridita facultate admodsi acri,
Incad te,vicerante,venenosa: verum ego puto,& Mesuen,& Omnes illius imitatores halluc 1 nari, squidem
Galen: a. de sim p. med scribit, psillium esse ex secundo refrigerantium ordine, in desceando vero, & hum clando esse medium quodammodo,N symmetrum,id quoque sensus manifes e confirmaticum semen ei plane inspidum , neque habeat ullum notabilem sanor , sine quo nullo modo potest habere tantam calefaeiendi,&adurendi facultatem, quantam isti somniant. Itaque cerium eli h quatuor medicam ta tabere
vim refragetandi, di humectandi sue sola, Ssep
432쪽
ratim, fiue mixta, & eoniunctim adminimentur. Sit
P. I Lea ana 3 i. M. sed mea sementia,esset medicamentum valde intratum: vulgo semina psilii, & ei toniorum insundunturio modi ea aqua frigida tam diuque agitantur, donee aqua lentorem eontrahat,qus postea colatura semini hus,& issi permiscetur,vel serupus violaceus, vel quid fimile,quod satis gratum,de optimum est. Communiter praeticantes pluribus utuntur, qualia stini fructus horarii,pruna,cerasa,austera,melones anguriae si utiles, vel simplices,ves saeeharo eonditiasse instituunt lationes oris,& faucium ex aqua hordei, o aquis stilia latitiit meidioribus,m sero laetis,& similib. Utor ego
familiariter posta,nempe copiosa aqua ex modico aceto. Postremo loco sunt pilulae communes,qus vulgo appellantur bachim,quae recipiunt muci laetinem semitum caroniorum,succum liquit itidi, di alia,qua habet eandem vim,de quibus antidotaria tractant dissula .ria, a duara avisuri, M.) si me mciria repetamus quod traclitum eu a Gal. 4 de usu p. r. 34. progn. 3 tunicam internam ventrieuli gulae, linguae, palati, de omnium quae in ore continentur, υ nam atque eandem esse ne te ta ebimur hine sentemis Aule. veram essernamq; refrigerato ore, & partibus illa proximis, veniatriculum quoque, & per consequens totum corpus restigerari est necesse. Et quandaqua iuuantiar, Ere. Hoe alterum est praesi duina a Gal. praeterna issum, nempe lysteria refrigerantia, quorum Aui dat exemplum ex luee anguriae,cucumeris,cucurbitae, portulacae, & modico eamphorae. Nos supra in eoni nunt tractatione de clyster h. hune quoque ulum non pi aetermi fimus. Ad mentem Aulo sit exemplum. R Sum auuvia '
R Fν dis a Leini. D lib. sota violasi et ii 3. saetim int/Iν-. MIR. pra clystere. sed familiarissime,& frequentissime utor elys ere Aetii x ptisana, ius saepe mentionem fecimu . a Uami νι aissa infigidaιtis q.an um mobila an. Hanc partem qua pertinet ad refrigeratione aeris, satis oplicauimus ex Gal. a quo Auic. tranlcripsit caetera autem quae ab ipso Aule addita fant,eum hoc tempore Sit non solum insueta, sed etiam incognita, prς
Quoniam vero Ille eommemorat nonnulla medieanaenia Morata, quaeritur an haec possint refrigerare reum sit communis medicorum sententia, Omnia odo. rata calida esse. Sed respondeatis ex Gal. unico verbo de simp. med. 11. omnia quidem odorata, quatenus
sunt odorata calida esse, sed tamen nihil obstare qu a
nonnulla odorata fini potius stigida, quam calida: Sesunt illa quscunque ex variis collant partibus, in quihus Distidiores suoerant ealidiores, quales hiat rosae, violae camphora,& similia. R iram aistam alimonii lari sitast. Auici post amrem tractat de ea ,& potu,de qntius proximo sup NOre ea n & paulo ante cum Gal. satis dirimui. mira 1 iEpithemata vama,ctu Mea. Nune Auleen. transtad praesidia externa, & primum ad epithemata, quae solent fieri ex aquis stillatii iis, vel succis, & aliquibus pulveribus,hac methodo, ut viii lihrae aquae, vel succipulueris A is circiter imponantur: de sint exempla:
Nise.mapithimata. Loeo aquarum potestis administrare succos eadem dos,& reliqua. Et a tia eavianari. Inter plurima refiigerantia me- D. eritia dicamenta Auic numerat aquam coriandri, de quo in m. insanis controuersa nam Gal.er una par. . de sae med .contra sententiam Dioscoridis assimat, & longa cum ratione confirmat, coriandrum longe abegeati omni reseleeratione, sed potius calida ac disterendi hacultate proitum esse: Ex altera autem Αuic. lib. h. p. I 44. aperte in Gal. inuehitur , qui longa item oratione
conatur probare, coriandrum in fine primi, & vsque ad principium secundi gradus fiigidum essetquam diis
putationem vobis lieet apud eos lepere, de intelligore: ego vero pro eomperto habeo, Galeno neminem adhue parem fuisse, qui diligentius stirpium tum naturas, ium facultates inuestigauit,tum aliis modis, umipsa experientia; de quo Auer. inter esteros haec habet s.colliget s i. Gal. fuit verus ,& legalis experimenta tor in hac arte, & nullus est qui possit ei comparari,
propterea puto illius potius determinationi,quam I liquorum omnium acquiescendum esse. Ea embra hara epare mansis Mantitas. ) Nunc tractat . - . . . Avicen. de refrigerandis propriis partibus laboranti. hus,potissimum iecore, & capite, variaque fomenta,
emplastra,&alia affert prasidia, de quibus nolo longius agere, partim quod prope omnia sint hoc tempo- 're insolita, partim quod facile a vobis possint legi, de intelligir sed mihi libet ad vestram utilitatem hi iss-trus verhis de iis medicamentis agere,quibus praesenti tempore in febribus acutis variae corporis partes s lent rinigerarit iraque incipiamus a capite. Varia sunt genera praesdiorum quibus medici utun eapna νε tur, quotiescunque capitis restigerationem quaerunt, νε 'an de primum est Oxyrhodinum,quod conficitur ex oleo dam. muto, Ad modico aceti , di ad eommissuram eoronale debet imponi: seeundo, sunt inunctiones, quae mamiapue ad tempora, Ee nares applicantur, quale est unia taguentum dia populeon, ves solum, vel smul cum alia quo oleo:& sit exemplum.
i,iolariri nubari ana q. s. Mis pra I mora. Quoniam vero huiusmodi unguentum habet M. scio quem grauem odorem,quandoque Iom illius iniis mur oleis limul eum opto.
cmei gr. i . M. Tertio sunt lotiones, & emhrectationes, quae hae in re praeclarissimam operam praestante fiunt autem quandoque ex oleo misceo, violaceo,&similibus aquandoque ea decocto plurium medicamentorumr
433쪽
Neque quis miretur imponi diramomelum clivia est ealidum,quoniam ex Gal. I I. meth. R. summa cum rati ne ponatur, tanquam vehiculum Ierum frigidarum. .i a
captium p Maris et . vj. Decoquantur omnia pro lotione capitis. Ad refrigerationem cordis imprimis sunt accommodata epithemata,& lini menta: R A tiaram barasima a
Habeatis quoque exemplum linim ii R. Uutimii rosari Masti. g i. 1 n. . IIa mu'daam Gabia 3 s. . V, Spatiorum rei uris Matirem I . . - .M: iNonnussi herbas contundum , tu glossam, emsim, meis sani,& smiles alia succos exrranunt,qoibiis vel Mlis et simul cum aliis medicamentis utuntur. Atque haec sere eadem conueniunt iecori calidiori sunt unguentariandalinum Rosaium Mesuae,& quod relio vis eu essea eius, instigidans Gal. quod quidem no solum pro rena hus, ut facit vulgus medicorum aedet iapro iecore, & omnibus partibus quae insignem post uislant te frigerationem, debet adminis rara. Demum lana renes , qui propriis quibusdam pri sis diis solent refrigerari, qualia sunt oleum tofaceu vici
laceum simul cum laete mulieris, quod admodum titio est,unguenium rotatum Mesuae, si recens faetum steti optimum est, sed inter omnia praestantissimum n instigidans Galeni,quod semper pix senti temporride clen o conficiendum est. tu i unt.
Hoc postremo loco notandum est,eommuniter placticantes in febribus prope omnibus, immo vero ι α omni hus morbis, tu eaput , & cor, & ventriculum, reiecur,&henem,& renes semper inungere,emplastrare, Seon spurcare,quasi veto suo ossicio defiat, si aliquam partem sine remedio relinquam: de qua superii mola,
orte etiam pernitiosa diligentia, Gal. in lib. metho illos grauiter arguit . eum frequenter sint impedimento apsi natura , di longe maiora lucomm da, quam comm da af ranir quamobrem expedi e hae in re iudicium adhibere, Silli tantum parti prospicere , quae imprimis laborat, minime autem omnia miscere,& conia dere
F Eινιι ιιευνiea sum iras raritana maea tia, emia ρ riodica, ct eis an.) Avicen.post eurationem gene talem librium putridarum, hoc 33. Q aggreditur curationem particularem singularum specierum, & incipita biliosis, sicuti Galen. quoque, Paulus, & omnes fa Eunti de quo ordine superuacaneum est dubitare, quoniam siue id fiat propterea, quia huiusmodi sebres finireliquis fiequentiores, fimpliciores, euratu Deiliores, siue propter aliam rausam,id nihil ad rem pertinetr il Iud vero notandum est, quod onos saepe docuit Galen. ad exquisitam curatumem morborum lincipiendum esse a primis & communibus indicationibus, ae dei
ceps vique ad viumas di magis proprias esti progrediendum e quare in eurandis febribus putridis non fiatis est intelligere, tollendam fore putredinem prohibi istam transpirationem . obffructiones, sed particulatim oportet uos cognoscere, qualis suet it febris , quam si mus euraturi,qualis,di quanta sit materia putresccus,&alia id genus, ex qua, possimus elicere pio niOtra mdicationes. Iure igitur ovacen. t iactaturus curatimnem sebrium bilioratum, primum illarum naturam n his in memoriam reuocatiqui inquit lias cile triplices, continuas. interpolatia ae Gulones: quod si velimus ad mentem Galena maius uilliueiam diuisionenifacere, uti sit hiatuli deiebras ex putredi te balis tu duplex altera continua,quae ad infebricitationem uoti peruenit,& generatur ex humore qui in vahs concinetur: altera Inter tensique ad infebricitatione in peruenit,& sit ea butnore qui extra vasa consilit, de per uniuerium
corpus defertur. Quod si quis hic non acquiescat, sed
quaerat adnuemum, 1em maturia putrescens aliquando pio pellitur ea inrisius,quandoque Iemaueriti non propes litureiam diximus a uas, humorem metes centen ex li a natura, intille non ita mulius est, Scias-suso, vin illi faetiri paret aditus , nec multae lunt Ob- Eruci iones e ae tantum v bi facultas expultrix robusta fuerit , contra uero auum let meri in vetus, quotacscunque plut unus eii, di crestus, cum viae sunt tirap pedita,suntque multae Obstruetiones,ncque iacultas ita
ρ Ruisum vero febres biliosae, tam continuae, quam
intei mittentes diuidun ur, de primum continuae sunt ..4 V. duplieis r namque aliae habent quoquo modo manis
fas accessiones la aliae vero nullas sensibiles accessiones habent a priores quae tabent manifestas accestiolara, si
primo die horrificas iaciant repetitiones, altera 1 qnemi die unain simplicem habent accessioncm. has lami tertianas appellant, sti autem smpliciter tertio quoque die invadim, naturam tertianae reserentes ampellantur. Posteriotes quς nullas habent sensibiles accestiones , cum tune maiena contineatur in magnas valis,di partibus proximis cordi, proprie appellant ut febres ardentes E quas scribit Galen. O. de c&sibus cap.6. seruate caetera omnia indicia febris tertianae,ex quisu ς atque eo tantum ab ea differte, quod sine rigore ui dat , neque in quietem febre vaeautem de
Quare divisci Auic labris biliosae in continuam,intermillentem in causonem, fortasse non caret vitio: cucertissimumst, eausonem subfibre biliosa continua contineri.Secundo febres quoque bilios ς intermittet, tessunt multip ices, ac variis nominibus appellantur, prout vel longiores, vel breuiores habent accessione se nam si sebinthabeat accessionem quae intra ax. horassara', iis c lettiana exquisita appellatur, sin aute habeat longiorem accessionem, sed tamen ita ut in bricitatio sit longior ipsa accestione, hie tertiana simpliciter dicitur: quς autem habet accessionem plurimum producia, ' .paruit inque inlatiricitationis interuallum,haec tertiana producia vel extensa nominatur. Quam doctrinam colhi mus ex GaIvatus locis sed potissimum 1. de differi
Sed Auic.aliam profert diuisionem,ea parte materiae putreicentis,quae talis est febres biliolae sunt duplices, quadam generamur ex putredine unius sinceiae bolis, quaedam hunt ex putredine bilis non sincerae: prioresti sierint intermittentes, sunt tertiana quis tae, quae non pertranseunt spatium I x. horarum s fuerint contituit,eis fiant a pura bile, amen non appellamur ea qui suae tertianae,quia carem aliis conditionibusued dicuntur tertianae continus, vel catalones: posterioresquς fiunt ex pui redine bilis non sincerae, sed simul permi-uaecum pinnia, tam intermittentes quam continua,aypellantur Lbres tertianae nolliae vel spumae,de qua miliasioue bilis,di pituitae notat Aulcaem maxima notati ne diana,necessanu est evthmoi humores ira miscean
tuti& smul uvia vitiato ex vitisu,tetuli et unita formati b nataque
434쪽
D UGada. namque si fuerint duo genera humorum separata, tunc escerent duas species febrium, sicut euenit in hemia tritim , eum in tertiana notha una tantummodo febris.& unus paroaysmus conspiciatur. Hoe loco multa ellent dieenda de natura , de Mneratione , de disserentiis , de mixtione , de putredine bilis , sed angustiae praseniis temporis tamesaeiam interpretationem ntin patiuntur , praeter quam quod ego puto vos is hic omnia a datissimis professoribus theoticis intellexisse : quare summa timae nonnulla tantum tonahor explicare, quae mihi videntur vii hora , & ad rem praesentem magis perutinere. Primum quaeritur, an una sincera bilis possit pulmoscere,atque exquis iam febrem tertianam efficere: eum enim humores nostri eorporis inter se mixti fini, &composita ut das culter,aut nullo modo videtur posse fieri,ut unus tantum humor sne reliquis putrestat. Ashane dubitationem respondet Galen. 3. de crisbus i a. nam eis verum est,uia vincum humorem posse putrescere quin caeteri quoque humores leniter&quoquomodo illi consentiant, tamen quotiescunque apparentiata indicia,verbi,graua, bilis putrescenti minime reliquorum humorum tunc dicendum est,solam putresce. re bilem febremque ex ea Ortam, puram, &erquis-
Deinde quoniam Avicen. dixerat,imianam exquivis tam pendere ea simpliei tale,cum hie humor si in rostro corpore multiplex, qua ritur quot nam di quales sint illius differentii, & qua hilis febrem tertianam exquisitam effeta 3 Pro quo iuniores debent stite, in corpore Maeano primum reperiri talem naturalem, quae ab esua colore,qua satius pallidusque est,talem appellationem accepit. Nam testimonio Galeni io. desae p. med. in animalibus, qu a magis calida sunt. hilissata, in iis quae minus calida , hilas pallida apparet. Nuie humori natura propriam sedem,vesculam desti nauit,qudi iecori sudest,& illum sncerum quidem , ne iaque alio humore adulteratum, propria via ex Iecore alia trahit , di in ea vescula consertiat. rius autem talis naturalis est , ut primum smul cum sanguine per venas distributa partim similes naturae suae paniculas nutriat partim reliquo sanguinis,qui prae crassitudine non faciale venas permeat et, transtus facillitatem praeheatr de inde vi quae portio est superuacanea, haec in v stam mittitur , proprio ductu ad intestina descem dens, ut illa a pituitosis excrementis expurget, absteriagat , & suo stimulo eorundem excietionem ad
Caeterum praeter hane bilem naturalem sunt species qu dam bilis non naturales, de quibus magna vi inter medicos controuersia, nos autem ex Galen paucis ver- his hanc rem explirabimus. Itaque apud Gas. in lib. de atra bile x.& aliis locis,quatuor ni fallor,sunt speetes hilis non naturalis. prima est, quam medici vitellinam vocant, quod Ouorum erudorum vitellis, tum colore, tum eram nidinesmilis existat. Hac apud Aule .-r primi doci. .cap. I generatur,quando portio pituits flauae hili permiscet ui rapud Gal. vero loco citato de atrabile nec non 1. de naturalibus facult. ad finem gener tui in iecore, di venis, quotiescunque flava bilis a numio calore prς ter naturam summe coquitur, &quasi muritur, adeo ut dissipatione tenuis subitantis eram rem substantiam atque ex fauo talore igneum colo rem consequatur, facile autem est intelligere, Avicem male sentire, squidem hac sua opinione ob permissi . nem pium si facit hilem vitellinam, frigidiorem & humidiorem bile naturas . cum tamen manifestissimumst,& Omnes fateantur. R vitellinam longe altera naturali ealidiorem & femorem esse. Secunda bilis non naturalis species est porraeea,qus ita nominatur,quod porti colorem,reserat. Tertia dicitur fruginosa, asimilitudine eruginis quam imitatur. Quarta bilis tuto
dis bifatide herba, qu et alitet glactum, vulgo gradum
dicitu essum colorem referente appellator, de mi iarum quidem humorum ron naturalium generatione.
eis multi hoc tempore litigant, uno verbo ita habe dum est ex Galen. loco citato de atra Me,de a .proq.3 s. illos quidem maiori ex parte fieri in v mmulo ,ex vitiolis di mali succi alimentas,qualia sunt porrum,stiuidi s milia acriae nonnun unam vero in recore, & venia generari, id uue in strauissimis, S calidissimis mothis qui vehementis calorm endio bilem vitellinam ad runt,& in has species commutant, qus plane sunt exutiales,& pernicios s. .
Non ignoro nonnullos plures adhue species bilis apud Galaeonstituere,scuti quam ille eam leam appetialal, nec non quam rubram nominat, o. desim p. med.
mp. proprio de hile: verum huiusmodi species hili de aliς n quae sunt,mea sententia facile ad peiores quatuor possunt reserti. Ad Auicen. redeorisse igitur Iehrem tertianam exquistam appellat, s sat a bue pura, si vero fiat a bile non
pura,sed mixtacum pituita,spuriam nominat sid quoiaque in tumoribus pister naturam videmus euenire,qui tune exquisii sunt, quando fiunt ab uno sneero humore, I .meth. a. insammatio a singuinearysipelas a minua hila,c dema a pituita,eancer a melancholia tunc umro suntourii, cum sagula humores non soceri, sed aliis permixti sunt.
Eis autem Avicen. febris tertianae noths unam tan tum rationem commemorat, nempe mixtionem hiliseum pituita, tamen ego quidem puto alteram esset
tionem, propter quam huiusmodi febris spuria debeat pellari, & est, quotiescunque illa originem habet
ea putrescente hile, suae non amplius naturalis st , did in aliam naturam, degenerauit, quales si pra diaximus esse vitellinam , porraceam , &c. Etenim silla febris spuriae nomen meretur , qu scunque recedita natura exquisis febris,ouae ab uni eo naturali humore bilioso seneraturAEuamobrem tertianam febrem quae, exempli gratia, fit ex bile ruginosa,non liceat sputiam
Itaque scuti uno modo febris tertiana dicitur e quisita, quoniam ab uno, & smplici humore hili lo naturali generatur, ita duobus modis diei ivr sp raa , uno quando bilis non est smplex , sed alteri hia mori permiscetur, ita uteri utroque unica sorma, &quas unaeus humor resultet: altero quando ipsa hiatis non seruat suam propriam naturam, sed in aliam degenerat & transmutatur, ut supra diximust id quod de csteris euoque febribus , ardente , quotidiana, quartana, dicendum est, quae pro diuersa ratioue, &modo putrescentis hutnctis, modo ea quis tae a m
do spuris solent appellati. Sed qustunt nonnulli, An fiam/virum finiis fieri possit ex hile vitellina, tracta, ςruginosa Conciliator inter esieros id videtur negate, rus is disserent. s l. ac potissimum de hile aeruginosa,propici . μrea ouia talis humor est quoddam veluti venenum, quod statim hominem interficeret: verum experrentia eonfirmato studesse verissimum, cum frequenter via deamus seu per.vomitum, seu per aluum purgatis huii smodi humoribus prditer naturam s fgros protinus liberari,S Gal. testatur s.aphor. mmen . I. se vidisse iuuenem, oui cum vomuisset bilem frustinosam vers si ustini similem, si uim a febre di conuulsone lis
De huiusmodi febribus ous fiunt minime ex pura hile, sed ex reliquis , vitellina , mr Iacea , arti ianosa dissu se traeiat Aureth. 7. colliget II qui asse m eas, ac potissimum qua fiunt ex talearumnosa, habere longas accessiones, pessima symptomara, ac nons ne maximo esse periculo, adeo ut ille existimet in possibile esse aliquem euadere i sed reliqua pros
quamur Ea hae qaidem mn pura quandMitia praematu ε --m a tingad Avicen. hic duci cloeet de febre tertiana timina : alterum quod est diuturna, di quandoque ducat, ad
435쪽
ad medietatem annit alterum quod est perieulosa, &deducit homines ad tumorem lienis, di malum corporis habitum: quod utrumqne verissimum ei , Nante Auae. traditum fuerat a Gal. I. ad Glauc. 8. ubi narrat his oriam adolestentis,qui autumi vi cspli fehricitare huiusmodi febre,& durauit usque ad ver, non sue ma Iamo illius periculo. G-- πινε fisa in s. ille Auicen. ponit dissereniariam iciter febrem tertianam & ardentem, de qua iam saepe diximus,fleeopiose tractat Gal. 4 aph. ssa. de sibus a. a. de diser. sebr. cap. a.&3.ut pluribus non st
. .. t Avicen. in postrema parte capitis ponit decem inna ita s. febrium biliosam, quorum septem ad ventriculum ire
. . liqua tria ad rerebrum pertinen . quorum omnium i cile est rationem reddere ex motu materiae bilio',quae . modo unam, modo alteram, in O utramque partem peiere consueuii: sed nos magis distincte veniamus adfigna, S primum seruis taliosae generaliter, de quiutius diffuse irae at alen. a. de erasib. 4 de different.. febr. 3. Itaque silna febris biliolae sumuntur ab iisdem sontibus, a quibus Iam supra diximus lumisgna dias inquentia febres putridas in ephemeris: primum aqualitate caloris: seciando pulsibus:terii a lotior quarto , ex ptopria forma : quinto , a causis praecede ribus
' Primo istitur talor feb is bilios; est valde actis x. dedissersebi .s sed lisc acredo,s diutius manus continea aut facile & cito superatur,quonia humor calidi stimul, siccissimus,lenuissimus facile & eito exhalat ac dissolui ι tur. Plaeterea huiusmodi calor a qua luet accenditur, usubiecta materia sit sque ypia ad suscipiendum talore, quod non euenit in calors quaeriatatur in putredine pituita , qui non aeque disposta subiecta materia,modo emergra, modo lare : quod tiὶonstrat Galem a.de differ.
Secundo,pulsus sunt inani, vehementes, celeres, &Bequentes, quoniam noxius humor est acerrimus de ut maxima vigeat necessitas euentandi,&refrigerandi calorem naturalem a praeterea in huiu modi puisbus exquisitus ordo&a qualitas repei ii usicum asserat Gai. I. ad Glaue s. illos omnisinsqualitati prs terquam fohrilis,experies esse, propterea quia tis lis tenuior eit,neisque ita grauat naturam. scuti pituita di melancholia,ut posteritas videbimus. Tenio,lotia sunt tenuia,subrum.subflaua, ignea,magis vero vel minus colore i me sa,pro ratione putreic
ais materis, qua vel magis, vel minus calida,& ignea suerint.
Quarto forma libris taliosς est huiusmodi, 3. quoque die irvadit , principium non in diuturnum,angmentum non est discale, in equale, status est cum dolore capitis , vigilia , delirio , morsu oris v
ericuli , nii , singula amara , di similibus : decli
natio est frequenter cum sudore ac rentissione omnium sympiomatum . uniuersa febris cum longissima est , septem circuitibus, sed quandoque multo celerius ter minatur: 4.aphor. 39.uus Omnia ea qualitate putrescentis flaue bilis , facile possunt colligi , & demon
fit rari . vltimo sumuntur signa a causis,qus generaliter me. illae omnes , quaecunque copiam sauae bilis atque ita Ilus mitedinem possunt emcere r se ergo ex Galen. generatio febris biliola indiget natur: alida, ti sciaca,cus laboribus, vitatus,curas, & tenuita vicius. si ex polira, vigente aetate, adolascentia, tu uentute, alii Mo tempore, con sit tutione, regione calida & scca, α reliquis quς habent eandem rationem. Quibus Omnibus inclicus licet postremo loco addere ex Gal. tum locis citatis . tum I. ad Glaucon. s. vulgarem . sed tamen veram coniecturam Archigenis, quod nimirum hoc pissentitem pote febres tertianssu vulgares, di
plerosque invadant: sed accedamus ad signa disserem Laisa dis tiarum .
-Mara Ptima fuerat differentia febris hillosa: quadam est
interpolata quidam continua, quarum fgna qus ait .ram ab altera sepa tatar, piscapiae ex propria itirma de- . 1 uimuntur: nam ferata intermittens , cum ea flava hile mora oriatur, nierinν statim ab initio vehementem
affert rigorem, qui quidem eiusmodi sensum habet, quasi corvus videatur pungi,& vulnerari, pullus primeipio accessi is parui quidem ac debiles uidique, &rari necessari fiunt augmentum celere ell,liberum ,&squala, inqina statim pulsus magni, celeres, veloces evadunt: paulo poli tequitur vigor, qui stim affert, hominem urit , calo emque aequaliter per omnem partem extendia et postrema sequitur declinatio , in qua sudor coprotius uniuers corporis plerumque sv
cedit, omniaque remittuntur symptomata: declina tionem sequitur in febricitatio, adeo viami plurimas
horas naheant , in quihus a febre Omnino sunt liaberi . Continua vero sine rigore invadit, atque ut inquit
Avicen. cap 38. per vehementiam par xwmorurn,&symptomatum disseri ab intermittenter squidem in continua, Macces ones, & particularia tempora , &omnia sympromata sunt vehementiora , & dissicili ra , pnaeierquam quod in quietem febre vacantem non des nit. At varo iam supra dirimus, s res teratianas rontinuas esse duplices , alteras continuas smia pliciter, putrescentibus humoribus intra venas , sed minores di magis remotas a corder alteras quas seiahres ardentes appellant, Didem putrescentibus hu-1 rihus bilios s in vass maioribus, fle cordi proximi saquarum quidem fibrium ardentium, scribit Galen. dera .viet. commem. a. esse duo propria, re insepar
bilia signa, maximum ardorem, ti summam stim. Potio altera est disserentia huiusmodi februtus, quod nimirum qiisdam sunt exquisit , quς ex putredane unius diuae balis orium habent, qu quam hon exqui Qtsa 1 puris, quς ex bile alias humoribus mixta, vel
ea bile non naturali generantur. Iebres biliosas enuia istas comitantur ea sana , qui; demonstrant unam sinceram hilem putrescere, calor est aeris & mordax, pulsucunt magni,vellaces,&resiqua sunt de quibus diximus. Febres autem hiliosas sputias comitantur ea fgna, qu respondent materis putrescenti r itaque , exempli gratia, s bilis permisceatur pituitς,calor qui dem erit aeris,sed quia manu, etiam longiore tempore non ita facile superatur: pulsus non sunt adeo magni,celeres, frequentes .lotia non ita flava,&tenuia,principiuerit cum lento, dire nissa rigore, augmentum dissicile, in squale ilatus sire maximo ardore, declinatio erit longior,& plerunquesna fudorer aera mones sunt longio. res, uniuersa febris eli longior, qu s interdum ad sex,&plures mentes protrahitur. Causs demum non ita omnes conuenium in generatione unius flaus hilis , ut calida, di sicca temperies, stas, constitutio, & cstera
id genus, sed aliqus aderunt, aliquς aberunt, prς1erea neque deerunt causs vel .interne, vel externς , ex quibus ,& generationem. & putredinem pitulistic hii colligere. Si vero febris generetur ex hile non nata iurali vites lina, fruginosa, Sc. quod rarius euenit,tune accessiones erunt longiores, dissiciliores, symptomatao ia longe deteriola,disiciliora,& non sine maximo teroii discrimine. Atque hactenus desgnis febris ter
Iu euiatione singulatum fibrium illa Omnia sunt me .
moria repetenda, quae fuere supra explicata de cura
tione generali icbnum putridarum, quod monet Aui '
adhuercnies nourae methodo , immo vero methodo ipsus Galem , omnium primum sunt Uiciendς curatius indicarao sies: secundo videndum an iis latisfieri possit: tertio, particulatim de singulis prςsidiis agendum est. In tertiana exquisita sunt varis indieationes. I. &feyris & materia putrescens, utraque ea lida, & sicca, indicat rescigerationem,&humemtione. I I. proxima m. ' uti , causa
436쪽
eausa febris, putredo, ubi ex toto facta fuerit, indicat
fieri detractionem,per aluum sudorem in otium: ubi noex toto facia fuerit, coctionem,& praepa rationem. NI. caulae putredinem hilis facientes, prohibita transpiratio. & oh structio, illa indicant, quae incidendo, ex tenuando, detrahendo, utramque possint auferre. P stereo inhibenda est fluxio humorum faeientium o structiones: quae omnia iam supra diffuse fuerunt eriplicata. Geterum quoniam Galen. auctore D. meis tho. 3. necessarium est medicum omnes perpetuo scopos, Ze indieationes dilistenter inspicere, ut intelligat quodnam praesdium, vel primo,vel secundo,uel tertio loco oporteat adivinistrate, cum in prelantia non liceat refrigerare, & hu meetate, nisi prius bilis putrida evacuetur, neque haec possit euacuari, nisi antea mohibita transpiratio , & obsit uetio tollantur e neque rursum istha e tolli possint, nis humorum fluxio cohibeatur, a postrema indicatione incipiendo,in tertiana ea qui sta, primo est minoranda materiar secundo, tollen da sunt obstructiones: tertio, vaeuanda est ma teria putrida . vltimo refrigerandum, &humectaniadum est . Sed quoniam plerio vh hoc tempore ante minorationem materiae solent aluum lenire, hanc quo que indicationem nobis liceat interis addere. Vtrum ii, indicationibus liceat satisfacere , notandum exHippocrat. i. epid. laeta. a. 8 huiusmodi febrem salubrem esse , ae minime lethalem, quod materia noxia sit latis benigna,& facile a natura, & medicame tis superetur: quod intelligendum est,si ea probe ture
tur . neque aliquis error commilia uiris uidem ut m Met Alex. lib. I,. 6. si a medicis, qui nulla ratione, via utuntur, male tractetur , non solum difficilis eu
talioni, , sed etiam insanabilis interdum redditur. V rum de singulis praesidiis agamus, incipientes ab alui lenitione. εω tivi. Alui lenilio fieri potest vel per ea quae inferius in ii. . funduntur, vel per ea qua ore as munivir ergo clystearia ex praecepto Galeni I. ad Glaucon. sint mollia, munime acria,& vehementia,squidem,& ieeur,di totum Orpus calefaei uni, febrem augent, & alia mala seen masserunt . Avicen. ponit exemplum ex decoeto alia theae tu iubarum vel ubesten. liquiritiae, oleo violato, di similibus: di ita omnes ponunt varia exempla. Interitana exqui sta esystoe leniens ac molle ex rebus refrigerantibus, & humectantibus conficiendum est, neque ego soleo probare illorum morem, qui ins nita propemodum medicamenta solent permiscere . sat
Jιapa M. Mis opis es flare. si quis cupit habere exemplum clysteris longioris, quo multi delectantur,fit huiusmodi.
sed praterea nonnulli addunt electuarium len tiuu, florem eassii i 3 i. rei terruerum huiusmodi Uysteria vix molli in leuia possunt appellaII. .
sin autem medicus velit lenire abium per sepemora, quod ille coniiciat in ventriculo, di primas venis prope tenuia intestina biliolos humores consitieri, qui aliquam pureationem desideiecit , ego inter emera omnia utor cassia, Diatiliariter re fi lio a Ignore tu iI: usulam multos non probare; de qua Opinione in prima priuata lectione sermonem habebimus: Nonnulli fi miliariter utuntur manna , vel sola dissoluta ex iure ad * iii. & praecipue si aegrotus suetit diues, vel simul eum aliquo purgante lyrum a quos puto male agere, cum mantia sit species mellis, neque naturis, humori bus, morbis, calidioribus satis conueniat. Syrum ros ceus,& violaceus solutiui,mea sententia, non sunt reii ciendi,ets ego illis cassam libenter antepono: de qui bus atque eorum viribus, dos, ac trita administratio ne, priuatim a demus. I sera hic nullum locum habet, quae calefacit,& exsiccat, quare omni no est praetermit tenda: se non conuentiunt myrobalani, ilia marindi, &caetera id genus , quae non carent insgni adstrictione , quorum usiim Avicen. aduersus Rhaten improbat in praesenti cap. nec non superius cap. T. quod constringant poros,& exasperent viscera: concedit autem post
concoctionem ad corroborationem membrorum. NO
nulli maxime prohant, & extollunt usum rhabathari, inter quos est Auendi. 7. coeli stetia I. qui statuit illius dosna duabus utque ad tres drachmas , immo vero inquit illud quotidie sere exhibendum, vel hae, vel minori mensura, nis aluus sua sponte copiose m e
is cuius auitoritatem, ut puto, muli hoc tempore se. quuntur, quibus mos eu aquis encis uiae, ei chorei th harbarum infundere, illudque aiu sngulis aut saltem alternis diebus hibere: sed ego neque thabarbarum possum probare, papam quod illud,staea sementia, i ter lenientia medicamenta, numerandum tu, partim quod non leuiter cali facit, Nellicrat, partim demum quod quoquomodo adstringat. vnde fortasse plura i commoda quam coinmoda af r . Itaque vi eones dam , in tertiana tui quisita ad leniendam aluum priamum casia, deinde tyrupi, rosaceus, & violaceus s lutivi, mihi videntur accommodata , catera omnia mihi suspecta sunt, illisque aut nunquamaut ratissime vi leonsueui. νω Quomodocunque,sue per aluum, sue per Os, facta lenitione, altera succedat indicatio, minorandi male tiam,quod fieri potest dupliciteriuno modo per sectionem venae altero per purgationem . Vtra autem ratio magis conueniat , timuis consentiae doctrina Hi p. V a se
pocrat. N Gas. id nos dii se tractauimus in peculiati reis. disputatione, demissioqe sanguinis in febri hus muriapis, qui satis eonfirmauimus, ni fallor, & in febre ter tiara , & in omnibus putridas . qualescunque lassu rant,sanguinis missionem salu hirrimam siti. seranda autem est vena basilica dextri lateris, cum Galeno a etore i . ad Glaucon. s. raro hac febris adueniat, quin ieeur assciat ut, sicuti in quotidiana os ventriculi, in quartana lien solei laborare. Sanguis moderate eri r hendus est, squidem, sumpta peculiari indicatione ab humore noxio , bili, copiosam sanguinis mistionem non videtur perferre. Lenita aluo,secta vena, deinde medicus debet eoai- Narare de purganda bile putrida,per aluum,ludorem,lm ii. tium, decoquenda altera parte quae non ex toto est put te uti, ac demum de tollendis obstructionibus, a quia hus δε putredo, di febris solent foueri. Etsi vero ad hae indicationem plurima rempdaa sunt accommodata,t men vultaris usus obtinuit, ut medici potissmum syru , pis, de decinuis hane rem astant, sed ante omnia natum motum oportet animaduenerer etenim si bilis ad vem trieulum feratur, oportet per vomitum illam educere ,& natura conatum iuuare, sed tamen leuioribus auxi liis, exempli gratia. aqua hordei,& syrum acetoso, vel more Galeni,eum hydrelm. Et si exemplum: R A-M- . Ua--- . Vel kriaptissilentiis. lib. i. A a.
437쪽
ti iri vel vi aliis placet , ευι amygd ti-- okm Ii3. MisQua quidem messicamenta vomitoria,&copiosa,&tepida debent adminis rati, se enim maiorem molestiam
afferunt ventriculo,illumque magis subuertunt. Si vero natura videatur per aluum huiuimodi vacuatione tentare tunc pariter iuuanda est, vel leniente medici me
io,vel clystere, si fuerit dies accissonis. Quod si sponte
vomitus vel purgatio fiat ubet Gal. I .ad Glauc. s. Omnia naturae permittenda esse. Diri Mia Quatenus Pertinet ad ea medicamenta,qum proum raut lotium,& su*rem,sunt quam plurima, sed vi dia linus,lyrupi nostri vulgares,& decocta ad huiusmodi indicationem sunt admodum accommodata. Galenus Probat potionem in qua apium maduerit, quod no estatu quam nostrum vulgare petroselinum. Alexanderiaudat decoctum ex radice apii, &adianthi , qui grauis' ter improbat usum anethi, uasi illud sit nimis calidum di siccum: de quo certe est mirum, quomodo probet aptum me obet anethum,cum virumque eadem fere temperie & facultate praeditum sit. Pro Gal. autem dicendum est, primum anethum no esse tam calidum,&sceum At putat Alex .cum apud Gal. 3. de s m p. med. mediam temperiem sortitum sit,aut paulum ab ea receis dat: quod propterea,vt idem monet Gal. s.de sim . med. I. minus valebri calefacere, di exsiccare,s viride suo ait. Deinde est notandum Gai probare alterutrum ut apium ut anethum minime vina moueae demu si modo Dei hi caliditas,& siccitas suspecta fuerit, hoc perueulum facile vitari, si illud parce, & multa ex aqua parellure qua ratione certum est mne caliditatis & ficcita eis periculum auferri. Vt autem ad syrupos & decocta deueniamus, quae in Draesentia sunt in vulgari usu, ichoracea principem locum tenent,vi sylupus de succo ei chorei,de succo endiuis, de iOncho,aceiosus simplex et smiles:quoniam vero,ut priuatim decia rabi usiuiusmodi omnes sylupi fere ad mulsam antiquorum re feruntur,quae in morbis & naturis hil Osis facile in hile vertitur,propterea medici erudita, ves prorsus abstineta sympis,& cum decoctis tantummodo agunt, vel illis perpetuo solent permiscere sympum Merulam,qiu facile huiusmodi noxam potest emendare. vi si exemplum ι
hus plane censeo abstinendum esse,eum in seu iter ad stingant,ac propterea impeditam perspirationem,o struetisne's, morbum, di causam morbi possiua aru
Concocta materiar naturam imprimis oportet obseruareon quidquam illa moueat, an quiescat quod s na tura per aluum, vel aliam partem , halis vacuationem moliarur, tune modice quiescendum es: so vero illa deficiata tuo muaere,neque humorem noxium expellat, Iam licet medico medicamentum exhibere, haec autem quam plurima sunt,partim smplicia, & partim composita Galenus unius absinthii mentionem facit, qui asserit,illud summum esse remedrum mordicationum veniatriculi,quae ex bile proueniunt, ut hinc possimus arguia mentum colligere, in tertiana exquisita, in qua humorealidus,& siccus,&ad motum promptus facilisque putrescit,ealide. e validiora medicamenta non conuenire sed & illud mihi libet addere aduersus minorantes: nadnm esse. longe magis rationi conseutaneum, vel potius necessarium illum de reliquis valenter purgatibus idem sentire. Sed rursum Alex. de usu absinthii Galenucarpit,de quo miratur, quomodo tam Indistincte scripserit, tertiam exqii a coireptis absinthii dilutum a septimo die esse propitiandum, qui altera ex parte potius in tertiana no illa,quam legitima, videtur illud c probare, squitem tertiana notha propter mutatonem P mmae extenuan l. e.& leuiter purgandς videtur magis conuenire. Pro Gai autem id primo notandu est,apud illum nullum seidum fieri de septima velaba die, quismpliciter scribit, post apparentia signac tironis illud scire ea habendum. Deinde illud est de absinthio memoria repetendii n,quod a Gal. traditu est de si n. med. s. ipsum biliolos venitis humores per egeitionem infernam propcllere,& per urinas vacuare,pituitam vero in ventre,vel thorace ut pulmone conientam, nihil iuuare,ad quem modum ille quoque tellatur ε. de tue da valet. io .in ventriculo frigido reserto humore pitui- toto destillante a cap relatilinthii potionem esse aduerississimam, propterea quod adstringes in eo facultas qua amara, sit valerato , , ita succum priuii sum magis vetti amit,neq; et illius detergendi vim possidet. Ex quo unusquisque incile Alex. calumniam confutare, cum reuera qualitates & facultates absinthii satis confimem, illius vium in tertiana exquisita, & morbis buliosis optimum esse: contra vero tu tertiana notha, &morbis pituitosis non latis conuenire. Ne lue velo est, ut quis pro Alexan. nimiam absinthii caliditatem vobis obiiciati siquidem primum illud apud Gal. loco citato de s m p. m d. in primo tantum gradu citidum est: deinde s illud viride & paree ea habeatur, videat illo diximus,longeadhuc minus calidum euadet adeo ut in sobre poli, imum intermittente in qua taloio mu lias horas sne febre remanente, nullum videatur sumi sua caliditatis periculum imminere. verum ad resiqua veniamus, qua hoc tempore sunt medicis familiaria,inter quae omnium consensuriabar harum principem locum obtineti quod quidem dupli
ci modo potest exhiberi, vel aliquo liquore infusum, vel in stibilantia: habeatis exemplum infusonis. Idrata bari . . 5 3.
rima q. f. M. F. Pina. Esto consueui aliquando rhabarh. emiscerem casiasia,quae mixtio est optima, quod alterum alterius vitia videatur corrigere di sit exemplum rs east uiι axιν. 3 i. Rhalami auctiliu-νιοι. 9 v. M. F. Mias. Plerique omnes in praesentia non solum in tertiana sed etiam morbis prope omnibus,ad di luendum,&rhabar harum, di reliqua medicamenta, decocto quo
dam utuntur, quod appellam horum, & lauetuum, de
438쪽
Nonnulli demum addunt senam, polypodium , epi
thymum, ge alia id genus: quo quidem vulgari deericio
ego aut nunquam aut rarissime utor munim pruna, fruheueo,thamarandi, non leuiter adstringunti illi flores cum sint aridi, nihil valent, & si diligenter hare res cons deretur, contula quaedam videtur compositio, quae
omni caret artifici nec quiequam recipit quod cara rorum medicamentorum nocumenta possit eorrigere :Quare ego censeo; multo maiori utilitate , & ratione medicos sibi parare propria, & accommodata dec ela,quod ego semper facio quae singulorum medieamε torum intia emendare, atque illorum vires iuuare pos. sint. Itaque in tertiana exquisita exhibeatur rhaharba
rum ex eichoraceis, quod optimum ent.
Nonnulli utuntur scammonio,& medicamentis quς illud recipiunt,ex quibus unus est Alexand .de quo vere licet mirari, quomodo improbet absinthium,& pr ,et scammonium: ego vero,de a scammonio,& a scam moneatis omnibus censeo abstinendum esse, ut praeclare hae in patre monet Auerr. 7.colliget cap. i , . Quod si quis eupit istorum quoque medicamentorum qualita tem, & adminis rationem intelligere, ea sunt duo mistissimum electuarium de suem rosa.&elestuaraum minlatum Mesuae, quae mihi videntur salis artificiose primparata, &in purganda bile Ceteris omnibus antem
nenda. sit exemplum: R FLAM v. disine. -μν via vii Ma . et . . s.
D. ET D euharai q. f. M. in euratione tertianae exquisitae postrema restat i dicatio, refrigerandi, &humectandi, quae saepenumero nullum habet viam . eum purgatis humoribus noxiis, smul quoque omnis calor praeter naturam aholeatur . Inter caetera autem praesidia, quae ad hanc indication εsunt accommodata,balneum aquae duleis principem locum obtinet,quod non solum propria qualitate, unde humectat.& tefraeerat sed etiam quoniam aliquid bilis educit,quam maxime utile eensendum est: sicuti altera ex parte reliquae aquae saliae, sulphureae, &s miles, etsi plus quidem bilis educunt , tamen suis qualitatibus
plus nocent,quam vacuationibus iuuent: quemadmo
dum illi euenit agroto, cuius historiam narrat Gil qui falsa quadam ratione peribasus huiusmodi aquis mineralibus usus, deinde extenuato corporis habitu ad tam tam venat pernitiem,ut tabe eonsumptus interierit. De
quo quidem balneo illud videndum restat,utrum ante, vel solum poli morbi concoctionem conueniat: neque Gai. hanc rem plane videtur e arasse, qui illud tantummodo scribit, perpetuo memoria tenendum, ut in tempore administreturr ad quem modum scribit quoque 3 . de causis puls se. balnea calida fi in temporesant, corpori omnino aliquam utilitatem afferre. st phan. Athe mensis Graecus auetor existimat de semen tia Gal. halneum etiam conuenire ante coctionem , &quaerens quomodo illud non intendat augeatque se hrem & Dhsti uellones responderi id fieri, quoniam iater uanis febribus qualitas magis quam materia nocet. Ego vero eis nolo S ephani interpietationem resut re,& negare, quin halneum in tertiana exquis a possit ante con et Onem conuenire, propterea quod punescente humore tenui,& calido, millum fortas e videtur obstiuetionis peticulum imminerer vera n amen alteia sententia mihi magis probatur, nempe balneum nonnis post coetionem tuto, de utiliter posse adminis ra. ri,id quod parti m Gal. auctoritat partim ratione satis
mihi videor posse confirmare: namque Gales. I i. m
tho. s. quo loco ex proposito tradit rataonem Grandi laues putridas per balnea, testatur Illa non conuentiare, nisi indicia coctionis vehemente' appuream 1 alii, quoque locis hane doetrinam eonfirmat apertissime rFebrium, inquit Gal. lib. de marcore 7. initio, quar ex putrescentibus humoribus accenduntur, halneum re medio et , fi mii humorum concoctionem adhibea tur 1 hecticis vero qua sola sunt, neque aliam impliea tam habent febrem , omni tempore halneum idoneum est i fi vero febris hecti eaeoniunganir alteri putridae, tune balneum est idoneum , cuin iam humores sinteoncocti. Et iterum mapho. 41. Non tamen ubi inflammato aliqua, aut sine inflammatione humoris pure do igneum excitat calorem,balnea sunt utilia,nisi prius vacua iis aut concoctis humoribus nuxiis. Haee Gai.
Quod s is ud est generale pisceptum,&omnes sebres
putridas comprehendit , non es vr iure tertianam exquisitam debeamus excipere: Ied neque deest ratio, qus sententiam nostram possit confit mare 3 etenim eum halneum omnium consensu possit humores lun dere, & valide mouere, si ante coetionem adhibeatur, quo tempore natura illis non dominatur , utique ne cessarium est, ut per venas in totum corporis habitum distribuantur, ac meatus anstultos obfl ruant, per quos fit communis transpiratio, demumque ut putredo, &febris augeatur, & quanquam tertiana pendet ex hu more tenui, & calidiore, ut inquit stephanus, tamendum ille quoq; est crudus, nsdem naturς legibus subiucitur, quibus csteri humores crudi subuerunn aeque ante illius coetionem debet importune moueri. Sed hae de re satis. Eis autem multa sunt alia externa remedia, someniata inimenta,&similia,que possunt refrigerare, &humectare, tamen Gal. v mus halnei mentionem facit,vel propter hreui talem, hoc veluti exemplo cstera intellia gens, vel propterea quia h M solo prs sidio, quod foedubio esteris omnibus eii essica eius,contentus fuerit, eum potissimum suo tempore balnea suerint admo dum familiaria, & nihil desuerit, quod ad commodam illorum administrationem pertine : eum autem hoc tε pote nullus prope sit usus balnei, neque habeamus in- tis Mais strumenta, neque minus ros, neque loca ad hane rem vi accommodata,ideo altis remeiatis ostendum es. Itaque licet fouere hypochondria e polim tu in dextrumon quo tanquam pr ipuoso in ite diximus summam h ius libris contineri; licet inq iam fouere eum decoetis vel sucos ref igerantibus en diuis cichorei, sone hi, vel eum epithematibus linimentis, de quibus iam satis duximus. sed, di med camentis quoque internis licet idem pretuare, qualia sunt conseruς rosarum acetost , horraginis decocta endi uis cic hi rei, i ictucc, aqua decoctionis hordei, serum laetis, &cstera, quς habent
Postremo superest victus ratio,& primum aer sit stigidus,& humidus, qui nisi talis fuerit sponte, & natura, omni adhibitos udiopisparetur: de qua pisparaiatione satis disimus. Somnus si profundus quantum SM M. fieri potest r etsi vigeant vigilis, ills omnibus modis
concilietur; extra sunt oleum violaceum, de nenu phaiare, de mandragora unguentum dia populeon, lotiones ea tremarum partium, manuum, di pedum cum decocto lactucarum,violaru m,eamium papaueris. Intra sunt
lactucs, semina papaueris albi, is ferculis,& alia id genus . Motus, Ac exercitatio non conuenit,unde habe Exeνω
tis apud Hipp. 8e Gai. o. cpid. seel.3.3 I.de prodico ilia na. lo, qui suos febricitantes imporunis motibus,& exeruditationibus iniet fiet ehat: facile enim est intelligere, rati iis omnem motum posse adhuc magis calefacere,& exse ea re,& febrem augeri. Aegri quoia die vel saltem alter nis diebus alui excremenia deponant, se resquis omia Am ponibus naturalibus vacuationibus studeant: caueant ab ira, stitia,&csteris animi perturbationibus. Quale Α-nus autem demum pertinet ad alimetia ,& potiones, di Ges.& omnes hane rem tractant diffuse, ut iure nos odebeamus esse breuiores . Ergo alimenta snt honisueeitacilis coctionis, & que peculiarem vim habeant refrigerandi, & humectanda , qualia multa num
439쪽
rantur,pexcipue apud Gal. fructus, herbae, carnes, pia ei pem seopum, nempe virium, deesse, illasque multo
sees, quorum catalogum nolo longius persequi uuanis magis in post ei um defuturas esse quare omnino anti titas vero ea st quanta probe pomi concoqui. A vino, qua litera tuenda est, quae doce ante tres periodos is antequam morbus concoquatur, ahil mendum est: at nam scire secandam. ubi ille concoqui coeperit,tenue,&aquotam,&paucu G ii ιιν quando timis quod si Istis da 6jus . 9 τυμ ει ab initio dandum est: cum autem prope est, ut morbus Haec particula omnibus inierpretibus, di intei caeteros Mu3 M.ta soluatur, tunc illud copiosus exhibendum est: anterea . Trii cauellio maximum neeotium lacessii,qui ni fallor, ν .aute dum vinum prohibetur, multi utuntur aqua horis ineptam , & plane abluriam illius interpretationem dei, quae si bene pra paretur, non est repudianda . Ius commenitis eu Gum enim certum iit, Aule loqui in pripulli tenuissimum vel fimplex,uel acetosa diuia , aut sentia de missione languinis. Trincautilius contra conte simili alteratum Optimum est Nonnulli familiariter tendit, illum sermonem habere de purgatione, quam utuntur vinis granatorum, citoni tum aeras,rum,ace. sngulari quadam cognitione docet conuenire,non morosorum,qui vulgo appellantur Maraiche, aut solis ut do quando diu mores actu, & vere turgent, sed etiam fimul eum aquis,varia facta eorum mixtione,& praepa quando futurum ess .ut iurgeant. ratione, a quibus, ut dax lago semper censeo abstitieu- ιμι νε-eγδει in aq-sigua, vel ut alii Iadum, redeamus ad Gil gunt rapi μὰ Quae lectio haDei, aq a sigda manifeste
Si cui mirum videtur, eur Gal. in tertiana exqui sta es fauo, nisi vesimus cum quibullam liuerpreti, i ea tam lautam mensam prepae et , huic idem respondet tueri, quibus placet, huiusmodi aquam esse mysam siqui nos admonet id fine capitis,hanc victus iatim potentia,led calidam actur ut si, exempli gratia, in eanem communi quadam coniectura inllituram sua sie ac decoquantur soli a maluatum, violatum, lactucatum , pro illis tantummodo Hrous, qui nimium sibia odulis in qua deinceps actu calida, vel tepida optimum erit sentes vix piscepus medicorum volunt Obedire: siqui in oeclinatione accessionis pedes imponere: namque dem cui eris qua non sunt ira delici si, iubet talem vi- ratione caliditatis actu facile trahuntur vapores ad cium esse instimendum, qualem ipse profitetur laeum partes extremas, ratione autem frigiditatis potentia,&dum Hi p. dirutatu se aliquando inlli uise, nimirum humorcs , S uniuersum corpus quoquo modo potest ex sola ptisana usque adstam m. resisterar . ii φ non a cisa e -- M- , qui in prirui pia . ere. γ ειθώatia sistiam sum si tiranaia d. Lia. ) Auleen. Hoc loco Ataciti. repreheuuit Rhalati , qui io. aci Al est acin Ouum liberans Ma ii ucti s , qui iei tiana sab
Inaniorem cap.de tot ana,nec non II. commentis c. . raniabus concedit granata dulcia,& . ltera. pruna, c
io princ.concedebat valida purgamia medicamenia, cumeres. melonem indutii, quem amni riti vulgarem Re tibiis fi tet conticua,ti dispositio deterior euadai: anguriamr quam partem ille sorte accepit ab Alex. Ruices. amem solum probat medicamenta lenientia, qui dandas huiusmodi fructibus Iesi non modo liber
cassiani. hamantidos, S similia: quod maxime est no- lis, ted etiam prodigus e de quibus mea sententia ita
an dum propter minorantes: qui capiesse contra hunc habendum est: fructu, aut nullo modo,aut modes aie, te uiti contendunt, suam opinionem opimodi Auic. pr o me vero Inga aliam alicuius symptomatis eo consentire. Sed quatenus pertinet ad medicamenta uenare , quod Omnes propemcidum sunt inali succi, Ruic notandum est illum dare m. drachmas thamaran multi di meiater concoquantur, facile autem eorrum-do um,qua dosis nimium raceuiis quale aut litera etin pantur, di multa pericula tecum afferant. Et si quis deprauaia,aut sicuti holunt nonnulli interpretes, me p aeter Avicen. N AleIan. obiciat Galenum, qui pari cicaremum non semel exhibendum est: perniiscet auet ter ad viu fructuum non abstinet , is multa apud ilium tem thamar indos cum manna, quae per inito Uptina a debet obteruare e nam primum quod lupra dirimus, eit,vitalicis dirimus, fluctus concedit minime omnibus , sed tantum m riclo
Ei, vanaria μι-.. I Fuerant multi veteres, ia hodie hiliosis , quod illud verbum Memonstrat, Demii in
sunt uiuiti receiati Iha , qui docem humores te utis, daman . Deinde illos concedit moderate , quod scutieli sciua hilia, principio febrium sue ulla conco- item alterum verbum demonstrat, premur dum aviun etione posse purgara , aduci ius quos eu praetens iam vadorti fiant. Tertio eoncedit fruetus , qui non funitentia Auic. qui inquit,si in ier: iana exquisita exhibe o mcisis coetionis, qua ratione administiati, scitias tui medicam emum , d qui clem minori cum pericuin refigerando, di humectando poternm aliquam villi- Io fieri , quam in caeteris , sed tames illa quoque m tatem afferre .gnam malitiam a de magnum per c. tum superesse e Baiae. vera opartes m non vovisomnis μ' data ria quod item praeceptum minoi ames dehent memoria .. .) Haec verba Auio mamicite DOstiam lementiam tenere. - u conti mant.' de usu balnes in terriana Iexquisita ,. neu E. q. n.a in passibila, vi non phiala-as usitia ad Dra m illud ex doctrina GaInon convenare,nisi post humonio ι. 9 Antiqva trioa ligI ssit ma Dux puto Genim rem coe tonem,ut supra dra: mus.s , S reliquos interpretes vid G utramque,ediim Ea sci a M. 4 edi a teri a caminua os me a revit narem, quasum occasione quarunt, vi um liceat in fistre - Ο Absoluta curatione labris intermittentis, tot lana ante veI post tres periodos langvinem mitto in muremo hae parte rapitis Avicen. tiactat curatim 'ο- te: qui dili inguentes docen uandoque ante,& quan nem febris teritandi continuae , qui docet, utramqu8 Mη-
doque post id licitum esse: Namque si principio fedris curationem , Nintermittentis , de continuae eandem humores longe dissent a forma languima, runc non lia esse, nisi quod continua omnIno indiget maiora cura,cet nisi post tres periodos sanguinem mallere , quo di diligentia, am in cibo,& potu, quam medicamen tempore vera simile eit humorea ahqua ea parte coqui, μ&tehus omnibus, quae oleta sunt cle febre inierati languinis formam recipere ἐν sin vera humores sin I mittente r quare, & nos hanc uniuersam curationem optime permitti, neque multum datient a serma iam absoluamus. Pro alui lenitio ae sint Elysteria mollia, Hunis, tunc alite tres periodos licet venam serarer de quorum exempla habuistis. Per os sint medicamen qua solutione plurima forent dicenda, sed illud vyum ta lenientia, di leuia, ac potissimum cassa Lentia aluo mihi iussiciat, de lententia Hippocr. & Galen. princia cum morbus sine duhio si magnus, i reliqui duo con pium,S 1 tiumδε omnium morborum ad missionem sentiant icopi, sine dilatatione secandae si vena, qua sanguinas esse eum primis accommodatum t quare habita rario ne iecoris praecipue laborantis , si hasta scuti in reliquis omnibus, ita etiam in tertiana, conis jica dextra latetis , sanguitque extrahatur copios sentientibus omnibus scopis, primo tempore expedit quam in in et mittente , cum breui tempore, ne que yenam secare, alioqui si tres periodos velis eam lare, ultra tertiam diem oporteat italum expectare. Lemia iam stilus superueniet, in quo melius est quietem ha- ta aluo, minorata materia,snt cone uentia, qua ha
440쪽
en diuidi, sympus acetostis simplex, rosatus recens, desueeo acetosa,& simila Apparente coctioneis natura per aliquam partem aggrediatur , quantum satis est , vacuatione hum ri noxii, tunc medico est quiescendum sn illa nihil astat, e tempore licet admi distrare
aquam stigidam, dummodo non desint conditione si de qui b. alias diximus. Quod s Oecciso postulet viam medicamenti,illud sit leuiusmum, S inter e era th
barbarum est praestantissimum . Victus ratio accurate instituatur, neque in febre periculosa aliquis errorem mittatur: quare nullo modo permittendi sunt fiuctus, non Oua,non pedes,& carnes porcorum, non vinum ,
praeterquam in declinatione ed sola ptisana, vel smiliasimento eontenti snt, usque ad erism , ea doctrina
i hi eaedem sunt indieationes,quae sunt in terti
m exquisita, praeter illas qus suggerentura materia, quae nature flavae hilis degenerat . neuti diximus i cum vero huiuunodi febris non sit unius speciei,& snstula
curari non possint,nos eum Gal. & Auic unius tertianae notha curationem trademus,quae pendet ea putredine bilis, permixtae cum patuita, siue humore melaniactolico, siquidem ea tera quae pendent ex putredine. hilis non naturalis , vitellinae, aeruginosae , &fimilium, in eo tantum differunt a tertiana exquisita,quod
remedia magis effracta,& maiorem diligentia desiderant. Itaoue statim examinemus singula praefidis ad fingulas Indicationes accommodata,& ancipiamus ah M-eI A.,ia. ut lenitione. Clysteria non sint adeo frigida & mollia,
caddunt multi carinamum,mmith,polypodium, & taetera vehementiora, qui a potissimum principio abiastinendum ess)
lida talom decli nenii quare non ita serra absurdum daare cassiam cum portiuncula specierum hierae, rassae
ad ga. specierum hi πω simplieis ad 3. ii. Manna quoque commode potest exhiberi, quando, hic nullumi periculum, ut in tertiana exquisti,ut in bilem veristatur . Et si alicui in hae febre manna non videretur
conuenire, in qua peccant humores Oassi, scuti eo uenit in tertiana ea quisita δn qua peccant humore tenues,cum mam a tenues humores potissimum videatur
purgare: huic respondeatis, mannam exhiberi non ad purgandos humores, qui continentur in venis, isdad leniendam aluum,& purganda illa crementaqus in veniriculo di intestinis continenturi qua eadem raritione conueniunt quoque syrupi ,rosaceus & violaceus Diutiui, etsi neque ista medicamenta humores crassos valent expurgater se mel tosaceum solutiuum vel smlum,vel simul cum mann optiarum foret,& fit exemplum :
Lenita aluo , quatenus pertinet ad minorationem materii nonnulli improbant missione languinas,quod sis,ia in hae setae humores sunt erudiores,quam ut tale reme ι dium farre possinti nonnulli vero ei si eam probant,t men illius iaministrationem ad plures dies differunt, propterea quod os ventriculi sit male affectum, siniaque plurimae cruditates. quibus interea consumendis
Irimis diebus attendunt: sed aduersus utrosque in Gae. qui adhibita earum rei u distinetione,quae in hae deliberatione sunt animaduerten che, docet latiguinem mittendum esse & quidem statim a principioAtque ea quantitate,quam plenitudo, habitus corporis,tempus anni,& estera id genus,videntur postulare, st lenitionem alui, si minorationem materi e , altera succedit indicatici vacuandi humores putridos per urinaminudo rem,ac postremo per aluum.Gal. utebatur hvssopo vesorigano,ves spica nardi,quae in mulsa in lanclehaν, decoqueban quibus addit haec vertaro ἐνι
ritim o mi M: ex quibus verbis facile in intelligere, quam temere Aler. Galenum reprehendat, qlias huiusmodi remedia sint nimium calida & sicca, eum ille e presse doceat,ab iis quae supra modum calefaciunt, Aeersierant,abstinendum esse. At vero cum tax GA me dicamenia snt minus grata, usus hoe tempore obtunuit, vi similiaris sit rius vulgarium symporum s inter quos testimonio Gal. Oxymes,di syrupus acetolus fima plex prinei m locum obtinent: quorum imitatione sunt alii multi strupi, qui pariter moderate eatefacie
d ttenuand incidendi .aperiendi ,&vrinam prouo candi vim habent quales sunt mel resaeeum, syrupus,
de hetonica, sym pus byrantinus, sympus de duabus vel ouinque radicibus, oeeichorea sne rnabatharo, &fimiles, de quibus atque eorum viribus in priuatis imetionibus traetabimus. Caeterum Galen. praeter haec probat usum abfinthii,qui aut illius comam post septumam diem inquit dandam esse, illudque mari mopere probat propter duas rationes r alteram quod vim h beat purganda bilem: alteram quod smul possit moderate calefacere,& aliqua adstrietione ventris uium corroborarer verum quod ille scribit,de die septima non leuem habet dissicultatem 1 suu idem haec determinatio non a numero clierum, sed ab ipsa concoctione peto da D,ἷ- est, si ii de tertiana ea quis a diximus. di scini idemGal. generaliter tonfirmat 4. de ratione victus τε. quolom cum ille auctor scribat,pleuritico meo can. entum die quarta dandum esse, ille hanc sententiam non pro
bat a neque enim inquit, inter initia aliquod eiusn odiremedium aegrotanti Inungere oportet, sumpto a numeto dierum scopo, sed quod Hipp. iubet eaequendum
est nune, vel statim ab initio, priusquam in partem alia quam eonfirmentur humores,medicandum est et postea eum ad maturitatem perdueii Dctini. Ego igitur illis verbis dum s. ιimatim, puto Galenum idem sentire, quod superiori capite,cum inquit seaneamaias fi gna appari-- Neq; enim video quomodo in tertiana exquisi ta, trescente humore uno,tenui, & ad purgationem parato, voluerit coetionem expectare,in terti na autem notha,in qua non solum bilis, sed alii quoque redundant humores ciassiores,& ad purgationem mepti velit e sonem negligere. Quare obrem vero diei septimae mentionem secerit, id ego puto propterea lactum titisse,quod ille pro comperto habuerat,in triti na notha coetionem nullo modo ante diem septimam posse apparerer in qua re hac fibras praeter caetera dis fert a tertiana exquisia,in qua,ut docet Gal. 1. de criti bus 3 siquando in prima statim periodo, vel in declinatione, aut infe scitatione, apparent tigna concocti nis,unde tum in tertia aut quam accessone,nisi aliquis committa inr error, solet iudicari. Itaque etsi verba in proximo luperiore capite & pissenti non sunt eadem, tamen ita habendum est . utrobique unum atque eu dem sensum esse, nempe absinthium tantummodo post humorum concoctonem fore exhibedum, neque dies