장음표시 사용
591쪽
iisne si illust num hominum testimonio probare d
hei. Quamobrὰ ita ego statuendum celeo,morborum initio omittenda pro sus esse tum qua diximus medicamenta qua venena polus detestanda sun tum v IO quae ins alia quoq; validiora, di vehementia. Ca te rum si ita set at occisio,negligendus non est usus alicuius medicamenii ficilioris, ac lenientis, quod tum restiueret,utpote s graniem,& succen sum vi essu omnes tere solent, tum e ventriculum,& primas venas
tic.& smil. In primis vero, ni si aluus sponte deiiciat, prostituros plui in s . x itimo clyileres ex reb. frigidior ib. decocto lactuc , violat a , maluae, mille violacio, Oleo violaeco pectatunq; ptissana hordeacea tu Ouis, qui maxime probani ut A et for qui quidem Cysteres quoi id e & semel.& bis admi milierum quanqua alias me legisse memini ap id celebrem quendam medula, qui diu , ac lumma cum laude in Pataui notam nasio professus est,& qui o D is placet principem in v nluetia Europa locum obtinere creditus est,usum clysterioisi in pestilenti sebre i iaperniciosum esse, ut nihil perniciosus ea cogitari possit; quod sane commentu, ac somn si ium ration , uni sensu,& operientia vim adeo vanum esse deprehenditur, ut longior i consul tione no egeai Porio cum in hoc morbo .perinde atq; in citeria omnibus vii uersa spes salutis in eo co s stat, ut natura eaulas moib ficas eu ineat, &domet,& his moribus peccantibus dominetur,quam ego coccidi i rem voco, sine qua cri modo diximus ) a gei sanitati rellii ut nunquam pol, in hoc ipsum omni studio in cumbe dum est Id nos assequimur,partim recta Ulcius
ratione instituta, partim medicamentis N antidoti , qu)bus vitiatae humorum qualitates remitiantur, c pia vacuetur,ob:liuetiones aperiantur, calor denique naturalis corroboretur quae hac in re pollers otes positae sunt curandi indicatio ues,& qvab .s apud medicos ea natura operatio, quam coetionem dicimus, iuuari, Spro .nouera creditui . utrunque nos caput breuiter persequemur,cum superius de praeseruaui ue irati an tes,de virisq; latis lo. uuti sinus,qus non incommode ad pia sentem locum sunt iram serenda . Itam cibaria, quod ad qua itatem l pectat, sint boni succi coctu facialia, paucorum excrementorum. & si sebis ad si,ut plerun qu fit frigidiota de hii talidiora tam a tu,qua pol state, quibus iameia r. iione summae humorum putredinis , cuius certe indicationis obliuisci nunqua licet, incoqui nonnihil posset eorum, quae mallemia e possunt oppugirare citri,acetois,hortallinis, sud seinpersedulo ammaduertendo, & ab insuauibus di ingratis caueamus,quae aegrotantis appetentiam euei tere; &prosternere possun t. Quantitas ciborum,s cumunem opinionem sequaru ur copiosa si oportet, quo vires conteruentur,& fiam validiores,quae in lato discrimi. De conlii tui ae, non nisi labefactam,& magnam iactura facere solent. Ego vero in aduertam venio sen tentiam, atque huiusmodi agrotos arbitror parce admodum alendos esse,cum moibus hic, si quis alius sit aeuiissi mus,ac proinde tenuiorem victum requirat. Caietum cum haec lenientia sere sit praeter omniu
pinionem adeoq; mirabile paradoria videri possit,ilia me hic paulispei co silere,& immorari cogit. Quod eo libentius facimus, quod satis constat hanc i e pem magni momenti e sse,atq; ad salutem hominum mari
me pertinere. Primum autem sunt nonnulli, qui contendunt in uniuersum hoc tempore nullo in morbo competere tenuem illam victus rationem, quae ab antiquioribus, pol issimum Hipp.& Gil .irad taeli,nuod corpora nolita iam nonaque si it robusta, neq; Amicta pares nutirendi vires habeant, ac superio te lepore: praeterea vero quod in ira hae nostra stas luxu lepiatus,& crapulae longe maa. I indulgeat,quam unquam
alias factum sit. At qui huius op:nionis leuitas a doctis
sinis viris iamdau confulata non des derat longiorem orationem. Etenim corpora, atq; alimenta omnia nostro tempore eisdem ritibus esse praedita,neq; minua
robusta qua unquam fuerint prater sto, uni ieti plane coi. stare pol,qui spretis, ae repudia in sabulis poetarii memoria teneat, natura iv.quocuns a muneie K.
eiindi, admirabilem eo 1 an Da & incre ab le qiranda ae luabilitatem immutabili plotius perpeti itate tueti, mundum in praesentia omnino eundem ess . qui olim fuerit,Cslum una eademq; natu ala conbeisone comto, quet i, terra suis libratam ponderibus in nio a li re, Sole tuos circuitus nulla ex p me immuta ob pem cui rere, tune sidus siue satim, siue errans eandem status Io .em obiacere, anni tempora eundum Pr em seruare,ac caetera demum omnia , duae longe ma imasu nt, hoc tempore eodem cet te ii 5 constare, quo m-tea lolita sunt. Quod si natura, sicuti ieiunioni Diu ilvicissi iudo, ita earundem esset immi iurio, &d Uii a No,ut poli longissi ina tempo a . ia cori uani, A: ad nula luua deducantur, sartari, i cc siecit: uolane euidet largian e muniuersa philosophi disciplina Leitc posse nou ti o labes .ctati,sed penitus ut subuerti. Uuod
vero ad luxum nostrorum temporum pertinet, ira Ita est,uth .uis modi ratio aduersus alti ram sentem. a d moti uret,ut magis illam confirmet: vasa. n.assiduis cibisseatq; m ltis prorsus repleta , R diiun a si initii a
te nuc in v. t. statio .eti id car atqueae mi re in ilii ix. M h. videntui. Vnd Gal. hace ipsan ob capsam diiii ibus, quod plures illi ex luxu, Se cibo uanie tr petantia hi moles cong rant, singianis ui si one totiens cons. t. Cum igitur cor pota,ut in .eta, diti scies e dem sint in prς sentia, qus mill sono ante anno suerint, tim insterea luxtis 5e C apula, si modo nos sumu, veteribus magis intemperati, victus lationem potius t uena, q a pleniorem posti late videamur, mox in qu ae lum cit, quid hac de te statuerint summi vir: quid ratio ptς scribat, S quantus nam victi a conueniat an nloibis oestilentibus. Id nos faelle asseque inn , si pitii u in te ligamus, unde in motb s luma nitit indicatione, institi endiu eius: tum verti quales sint i is d si ienti sequae unt uel sam iis: iis quantitarem amplectuntur: quod lataen paucis indicauius, ne s omnia perieulia , Uinius,quscunqs ad hanc rem pertinet,pr. tei institutum nolli sism is longiores. Totius victus rationem in quocunq; motbo ea duabus sumi iudicationibus tam elino tu, quam quod nul Umum, nempe ex summo totius morbi uigore,& ex u rihus sarotantis: cum . n.cibus ea hi Matui uuium gratia,non morbi, illud unum medicus prospicere debet, ut neq; plura, neq; pauc:ora a imenta fgroto olserat, qua quibus illi perdurare possit iis i a ad iratum, ita quive ut s inedia simplici eo usq; cuia uirium lapsum sursusicere possit. nihil ill prorsus ciborum si exhibendum. Hoc admodum luculenter do , , cet H p p ium aliasaphorismis,tum illo in primis c 6- is licere aut oportet, num vetet possit Gam vieiu , quem ripis scripsi lii, ad uisorem usq; m Oibi perdurare: Ei nu is
quid ille pirusdcneiat, nee tu llo uictu durare queai: is aut morbus antea discrat,de ob undatur. vel u inlinia uero, quod attinet ad uictus d. Hrentias, quibus uti ςgri consueuerunt,uti interea praetermittam uriquet deuictu sinpliciter tenniaxqursite tenui, tenuissimo tisque iteme tenuissimo luat a medicis memoris pi dira, quς certe nomina hse nostra tempora uia :giam scunt,Gal. accommodata in huic rei diuisonem si aluisse uidetur, quo loco una habita utriunt ratione omne cibum in plenum,inoueiatum, V tenuem piaclis e paria litus est,illa sare methodo ut plenus uires augere, mo I Alba delatu5 iei uale, tenuia imminuere possit. Victus plenus,ti qui aptus est ad augendas uti es, ille est, qui fit per Oua,ali. a, pisces.& alia huiusmodi: tenuis, & quiti Ies m reuerti puteu, qui si per pauca, di parum nutrientia edulia, qualis est pia lans succus: αOderatum autem uitium, &qui ad consciuandas uires si id ncus,quanquam hoc loco Gal. non optimi,nos tameduobus collutitis exiremis sacile comicere possumus illum esse, qui utrius is si pas is ceps. His hunc iti m
dum poscis rem splatu aggicuimur cum Galeno, qui se arti Iu
592쪽
In aegrotantibus raro fit, ut vires qua inuenerimus, maiores reddamus,sed fere semper operam damus, ut
in longis quidem mortas easdem retineamus, ac tum mur,in acutis vero modice imminutas eonteruemus:
nam fi in iis semper vel quales accepimus, seruare, vel etiam augere studuerimus,molhu procul duhio augmhimus. Ex quo lan vel uno loco manifeste unusquisqι potest intelligere in ratione curandi mothos acutos, victum plenum , di praeterea moderatum ter prorsus explodi,nd alium vero,quam tenuem recipi . Qua de re si legantur medici qui nuι hoc argumentum tra tiarimi tot praesto sunt grauissimorum homin si testi monia,& areumenta es luce clariora, uat certe igno. rari non possunt, ut superuacaneu si plura hue in me dium a Drte. Cum autem omnium consensione eo set, pestilentes morbos acutos esse ut illis tenuis duntaxat victus conueniat, quod omnis ratio colligit, &dereo strat, alearis necesse est,ita ut certe vix ullus duhitationi,vel disputationi locus superesse videatur. Cattet si audiamus aduersarios, illos quidem non m Avulgares,& ignavos homines,sed nobilissimos, & pramae notae viros quorum autoritas magna est, qui ait
rius sententiae patroni constanter asseuerant huiusmodi morbis tenuem victus rationem minime conuenire, adeo ut infeliciter admodum cum ill s Ferotis agiptae dicent, quibus medica pleniorem cihil non exhohent. Ex omni L. n. mmbra acutis,quibus tenuem victus rationem competere nemo negat,unos pestilε tes
morbos illi excipiendos este tradunt, quod ob morbi malignitatem, &insgnem putredinem plurimi spiritus d soluantur,ac vites la hesitientur,quas contra n Amodo robustas conseruare,sed et augere mari me expedit,ut motbrarrauissim superiores esse,& vietoriam
1. ν s. ι, possint. In qua praeterea sententia tum alios, tum maxime Ges. Aine. 8e Aetium fuisse eontendunt rquorum illi a strotos in pestilentia ad cibos assumedos cogendos esse docet; hic manifesto seriptum reliussit, non esse adhibendam e ibi contra tionem, siquidἡ Δ
a mes peiorem materiam facit,& vires conscindit,quas
ν integras seruare volumus. Particulatim autem Gal. tra deo, quasdam regulas instituendi victus, Si virtus va.
lida ali eum debetii, aut deprauatione humorum st ' eoniuncta quod fere in pestilentia solet euenire tune '' di m tilia cibaria, di saepe sunt fieas eris adhibenda,' nimirum multa exigente affectu.& ea concoquere, & euincere potente virtute. At vero haec, quanquam alia quam veri speciem praese ferunt, si accurate eonfiderentur, neq; vera, neq; verisimilia esse eonstabit. Quod . n. primum pertinet ad robur virium, ouod tEtopere ad uersarii nobis opponunt,ignorare illi videntur,qua ratione corpora nutriantur,vires conseruentur,augeantur, di tandem mor s superem. Namqa s n is heiatum esset alimenta statim cocta,& assimilata appone re ipsis membris, utiq; expediret eadem quam pluri
mai& multum nutrientia perpetuo exhibere. non moin moibis pessi seris, sed aliis omnibust quid6quidem
ei tra omnem controuersiam,vires in primis laborant, ει pugnam mercent aduersus morbos, causasq; moris horum, quas propterea longe praestat quouis tempore valentes,& robustas esse. Atqui quoniam alimenta nosunt fimilia membras,sed ut agi milentur, eo tione indiget,& distributione, ut nutritio coaeode fiat adeoque vires tum conseruentur, tum augeantur,ut illae es-dem ei rea alimenti exhibiti metionem,& disti, butio nem versentur,& occupentur,necesse est: quo quidem tempore fieri non pht,quin illae distrahantur a pugna, di eoctione morbi,qui interea liberas habenas sorii ius omnino fortior euadit, & maiori eum impetu na turam aggreditur,adeo ut mox vires ipsae labefaetati, de tandem suecumbere cogantur.Cum igitur quandiu
natura oecu patur in coetione alime it,tandiu distraha tur a coetione humor u noxiorum,ouo copiosus illud exhibetur, eo longiora tempore nulli non manans iam
x. ad Gia esse potitia deficere ab altera coctione: unde est illudia i s. Gal. victus ahitin euvam, quantum prodest ad mothi eo tionem.tarum, vel etiam amplius ossicere vir bus; is
Contra vero cibos, tantum coctiones motb tu impe- is
dite quantum illi aegroto robur adaugent. Itaq; tantsi , , abel , vi copiosiore victus ratione medici vires conser iauent aut augeant,eui rei in primis student, ut illas magis labefaciam, atq; deiiciant. Nota est sententia Himpocrati s impura corpora,quo plus mitriuntur,m m
gis laedi. Neqs Gil Auicaut alium eruditum medicum aliter sentire nos arbitramur. Aule. verba illa sunt. Et M ν ε με quando radit appetitus, restaurentur ad comestion E, Mnam eorum plurimi,qui viriliter aeunt super illud , N is comedunt violεter,absolusitur,& vivunt Qus dubio Nprocul ille accepit ab Hippoci & Gas. Omnes inquit m Hipp. in quos equidem tum incidi, cibum, quocunq; N 'delineremur pra diuorum morborum, fastidiebant. 33 Quem loeum ut id obiter animaduertamus oscitania 33
erae temere peruertit, qui centurias curationum me mdicinalium nuper edidit egreuia san E interpretatione asseverans, Hipp. in plerosq; omnes morbos cui in m δ' stilenti illa cotistitutione grassabantur, incidisse, quod tam ahes a veritate, ut nihil magis veritali possit esseco rarium squidem illum de hominibus, in quosi cidit, minime de morbis sermone habere tam ess re tum,quam quod certissi Dum. Ges pariter, ciborum fallifatu is sti ab Oes cspit, qui in peste diuturna,qus m do viguit,uborabant:quare factum est,ut multi more renturi toria res ergo,qui vim sibi ipsa afferentes eth si oblatu assumpserunt,oes serὰ se perstites fuerant:pli, rimi autem moti, qua comedere quicquam pilus d xerunt. Illi hactenus. Quibus in locis non aliud docεi, quam si contingat eontingit aut 1spuis) ut aura cibos
fassidiant.quod expedit ipsos cogere,& nihil intentavitum relinquere,ut cibos asumant: quod quidem praeclare dictum, rationi mam me consentaneum libenter nos suscipimis , atque id a neminem eontrouersam reuocari debet. Illud autem primum est animaduerte dum,huiusmodi praeceptu de costendis agrotis ad eubum assumendum, particulare esse tque hoc uno te mino circunscrabi . si aget om n nem erbum fastidierit, quod non perpetuo fieri . satis unicuiq, pol constare, qui memoria repetat: huiusmodi symptotuam pleriuue pestilentiis non euenasse. Quamobrem minime ecet,aut licet, quod particulatam, ae semel euenit,tu lud in uniuersum statuisse,ut omnibus pessi feto moribo male assectis copiosior cibus fit exhibendus: qua qua neque hoc certe statuunt uiri grauissimi licet hos locos ad pestilentes oes morbos pertinete vesis. Foratiores ait Gai qui uim sbi ipsis afferentes, colatum
cibum assumpierunt, quem proculdubio alium inter pretari non licet, quam acc6modalum, se opportune institutum, sumpta indieatione a statu mi is,& uirubus aegrotanus, minime uero plenum,ut inepte quida interpretantur. Quod si ita licet autorum uerba in te pretari: qui uim tibi ipss afferentes oblatum cibuati sumpserunt, hoe est, qui copiosiorem cibum insurgutauerunt,iam nihil est,quod nos hae interpretandi ratione nobis fingeten alios docere non possimus. Sed Auic. plane, & perspicue sementiam hae in re tuam explicat. Et quando inquita cadit appetitus restauren istur ad comestionem nam plurimi eorum, qui uiriliter Magunt super illud,& comedus uiolenter, absoluuntur, m& viuunt: Et necesse est resaurare eos super cibum: Et iaoportet ut fini et hi eorum ex aceto fis,& desecatiuis, isti snt paues quantitatis:Cihi namque misi sunt ne. is rum mali,quare nocet eo tum multitudo, in quanti m fit additio, Ze nocent in quantum sunt mali. Haec ille.
Quod ad Ae aum pertinet cuilibere datam quod sem iatio sum ego nescius,quant facieta fit illius autoritas, cum illum ispenumero uideam ab Hippoc.& Gah dissentientem laquando etiam sta Ipsi repugnantem ruthoe ipso in loco accidit: quando hoc ipso capate paulo
antea uix decem uersibus interiectis ciborum contraiatiione utendum essedoeet, quo undique multitudo tollatur. Qus autem qualis estis haec cribendi ra. .
tio In pestilentibus, di carbunculosis vens quidem se.' . ctionem
593쪽
,, ctionem adhibemus satim in principio,non autem ci bi contra tionem . si venae sectio opportune administrarer, quamobrem cibi contractio importune adhibetur An non vitiusque prasidii eade est ratioρ Qiid allud sibi viil ipsa mes peiorem materiam sicli. Ego lane huius dictionis vim haud satis intelligo. Quam doeirini inconstantiam,& varietate unusquisque patrim in hoe autore deprehendere potest, qui illius sectioni est deditus; adeo vi sorte no sine iudicio, di delectu illius disciplinae uniuersim acquiescendumst. Nis sorte vir alio ui doetissimus excusetur, ouod plerunq; diuersorem nominum sententias,& verba reserens, ut in prasentia de Herodoti sementia eis loqui constat,ille quoq; saepenumero varius, neq; satis sibi conlians videri possit. Neq; vero postremus locus ex
Gal. Commentario petitus mastis aduersariorum sen-rentiam confirmat. Primum. n. Hipp. & Gal. hic minime riuuuntur de quantitate ciborum,quod perspicue notat Gas. initio commenti sed de eorundem modo, hoc est, nunciuid semet,aut saepius quolibet die, vel nocte plura, vel pauciora particulatim snt exhibenda, cum superius de eorum quatitate,& qualitate loquuti fuerint sed esto,hoc quoq; illis concedatur, ut de qualitate serm nem habeant,s Gal. praeceptum accurate animadueri ut,illud pariter iam nihil ad eos pertinet, fi quidem oes pestilentia lahorantes duod eis placet)vites habent imbecilliores atque hanc unam in primis
ob causam multa eis alimenta ea hibenda esse eonte
dunt: id quod a mente Gai. prorsus est alienum, qui,si
uires sint validiores,copiosiora alimenta concedit, &rationem addit,quod vis fortis ea eoquere,& euince se possie quas si vires minus valeant , quod hoc in imco aliae regulae docent , alimenta parce exhibita magis conueniant,quod vis languida multa alimenta coquere nequeat. Sed in re alioqui satis perspicua nolo esse prolixior . Itaq; ad me rediens, ut Omnia complectarvno verbo, ego his aegrotis neq; carnes concesserim, neq; vinum, qa olera, neque aliud quippiam praeter panem ex aqua,vel iure coetum, piissanam hordeacea, vel aliud huiusmodi, aut oua recentia. Potus sit aqua,
cui incocia snt acetosa et iram aut aliud sinite. Quod si serie ad insignem desaberentur imbecillitatem, vini aliquid libenter eis permitterem oligophori, aut aqua
diluti ex acetosa,e rosis, vel alia re huiusmodi. Porro quaecunque tandem,& quantacunq; sint alimenta, illa particulatim exhibenda. edistribu eda sunt,ut moria hus potissimum, & vires, tum vero stas, consuetudo, tempus anni,& caetera eandem ronem sortita demonstant, de quibus diffuse Gal. Quod tertium est caput,
quod uniuersam victus rationem comprehendit.
Superuacaneum sarbitror solet illa omnia in praesentia repetere,quae superius de aere, deque aliis ad victus rationem attinentibus sunt dicia, enm ea liceat ut euique ad praesentem locum transferre, ut Occiso postulate videbitur. Igitur ut ad med iramenta trasea
mus qua humores patare,ohllructiones aperire,cal rem natiuum roborare,coetionem iuuare creduiutideris quoq; superius aliqua ex parte loquuti sumus. Atiaque ea quidem plurima sunt, di diuersorum generarsed nos hie ea breuiter commemorabimus, quae maxime omnium facilia sunt , di familiaria. Talia decem
sunt ex accommodatis simplacibus medicamentis, acetosa, riagine,hu glosso, pentaphyllo, horacius. Aristolochia tot.scordiu tD,diciam ι Ius, calidama sunt allis quanto,& amara, seu plane op ima. Si liceat syiu speiere a pharmacopolis paratos, sumantur qui ex ea sisdem rebus constant, tum vel Oacetosus, osaceusa corticibus citri, di s miles. Condita, succi, pulueres ex ias ipsis medicamentis aut per se sumpta, aut inter se a iasa hute viai sunt valde accommodata :.ira tamen,vi sere ad mill dius vergant, quantum res ipsa possulate videbitur Pi adiciate idem praeuare solent magna medicamenta, theriam, Mithridatum,& alia huic lπ di.
Apud Gal. miram quandam pro rogatiuam habere videiurbolus Armena, non quidem in praser uado
tilum,ut mulit opinantur, sed potissimum in Grado.
Ueruntamen cum de iis omnibus non modo inuntiauersum,sed etiam particulatim nos supra ,satis, superisque tradiaverimus cum praeterea comentaria tum an iari qui tus, tum retens hac de re edita hanc partem e piosissime tractent, non est,ut nos in praesentia logiorem eiusmodi medicameniorum catalogum temere instituamus. Illud unum praeter isse nequeo,quod memini superius quoqs me animaduertisse, prudetissme unum quenq; facturum, s pratermissis figmentis, ae lamniis vanissmis, quae o i tatione, & iudicio carent. iis medicamentis via iur, tum simplicibus, tum cop
sitis,tum interlus,tum exterius, quae antiquorum, alqὸ
illustrium virorum testimonio iam diu eo firmata sunt; tum vero, si quaedam pauca ex infinitis ille seligat, ne que pluribus uno tempore utatur,quorum sorte copia conrasonem magis,quam aliquid emolumentiasset resolet ac postremo s diligenter animum aduertat, ut ne temere atq; importune, quibuslibet tandem medicamentis utatur, quod plerosque facere nouimus, sed ad summam semper rationem habeat, loci, temporis, dinis in eorum omnium, quas ad hanc rem iure pertinent. In cul hus quidem medicamentis, sue antidotis exhibendis illud quoq; pra tereundum non esse duxi, maiorem omnino illorum portionem in curatione,
quam in praeseruatione exhibendam esse cum pestilotia laborantes maiore omnino prasdio indigeant, quam qui integra adhue sanitate fruentes ab illa praeseruari cupiunt: id quod Gal. etiam animaduertit, qui quantitatem antidoti miseruationis gratia sumi solis tam ad quadruplum, di quincuplum in curando augendam, neq; sereti tantum, sed bis singulis quibusq;
diebus assumendam esse voluit. Prasente iam hum rum concoctione, quam ex lolio potissimu dignoscore licebit,si poterunt educi aliquo medicarneio leui re, cuiusmodi prae eae teris videtur esse tha barbatum, quam venenis oppugnandis, & eordi roborando maxime idoneum. Sed di de iis superiori tractatione satis. Post haec demum omnia vltimus restat, isq; non erigui momenti scopus, ut membra laesa alterentur, permutentur,eorumq; adeo vitia corrigantur. in Odmifici cum multis modis possit,praesertim nos cons quemur,s primas illas qualitates, quae excedere vide
huntur, temperar c remittere,spiri tus exolutos regenerare,calorem naturalem, quoad erus fieri potestambolare studeam iis . Hμ vero prςssat tum proba victus ratI , tum Idonea quaedam medicamenta, de quibus
virisque satis superqi iam di etiam est; neo; est ut eadefrustrast pius repetamus. Aiq; hactenus satis mihi uia deor dixisse de ratione tum prςleruandς, ium cura dae sis, quando praecipua certe huius rea tapita posta sunt,ex quibus facile unusquisque fibi comparare potest vitreor,quscunque desiderari posse videntur. Illud posti emo ia de hoc loco erat nobis prosia situ,
ut traetaremus de nonnullis morbis,& symptomatis,qus maiora ex parte in pessilentia solent eueniter Sed cu illa uaria sint, & multa , qus omnia persequi nimis
operolum, & longum esset, ex pluribus rarbunculos , S bubones teligere, atque eorum curationem tradere statuimus, quod hsc csieris magis frequentia sint, &periculosa . De maculis quidem, quas periacchias umcant, pax Her dicendum suerat; sed diffuse de iis i adiutra etauimus in curatione fibras pestilentis: ad quel cu huiusmodi tractatio magis uidetur pertinere I aqstraetaturas de curando carbunculo, di bubone, illud primum memori e est repere dum, quod proprio libro diffuse statutum est, totius pestilentis summam nocialiunde originem ducere,ac propriam formam cons qui, quam ex uehemenii, infigni, & sngulari quadam humorum putredine, quos quidem utpote naruis noxios, infestos, ac maximam uim inserentes omni ad-
habito conatu, ut extra corpus expellere, aut certe ad cutem,commune totius corporis emunet urium, basiaque paries ignobiliores transmittete illa perpetura coinnatui s quemadmodum in aliis quoque uenenis pι
594쪽
pemodum omnibus extra apparere solent maculae, &s t. titi alia indicia,de quibus tum 1lij,tum maxime Galen .lo
quuti sunt. NCaeterum, vi sunt varii prorsus humores putridi, et amores, uel tenuiores , benigniores, vel maligni res, ut variae sunt corporis partes , quae potissmum Iaborant,ut demum natura, & vis magis, vel minus ualet, ita multiplices,variae artis in locis,ac varici te iare appareni illorum emptiones: quas si leues suerint,
de summam eutem 'antum attingant , Graecis in uniuersum ἔ- αν θέμετα appellari nos existimamus: nam hoc nomine,de quo nostrates medici aeriter disputare solent,ut alio loco diximus, & φλυκτι GM, R π ύν.&cμα. A a ' νυκMIM,3e λειχη sine Malia multate uiorum tumorum genera comprehendi nos arbitra mur. Si vero ille snt grandiores,aut plana . aut aliquo tumore notabiles variis nominibus appellantur, phymata/rysipelata, herpetes mhraces,ubones, paroti
des: de quibus omnibus ea teri mediet panἰm, Hipp. priuatim in pestilenti sua constitutione diffuse loquutus est. Pori ci antequam huiusmodi tumorum curatio nem aggrediar, illorum naturam indicare,ac propria
sermam describere decet, ut unusquisque morbos graitissimos, & periculosissimos agnoscat, ne ve aliquis
hae in re eontingat error,ut sorte eabunculum .vel hu-bonem malignum, tanquam nullius momenti, & periculi malum negligamus, ves contraballos tumores omisnino leues, & ah Omm periculo alienos, earbones, &bubones pestilentes temere,& turpiter ceseamus. At.nne hoc eo libentius facimus, quod hoc ipso tempore, dum haec ici ibimus,atque ita iubente magistratu,sal hritatis urbis munus medicum sustinemus , iis de reb. sepat numero disputare, ac sere digladiati mihi eonii sit aduersus ignaros quosdam,nedica insanos,aut fi g itiosos homines,qui aut qua su illiberali, di soldido capti,aut morbo ne seio quo animi affecit, quamlibet maculam,At leuissimum quenque tumorem,vel homine alioqui perfecte sano, sine febre. sine dolor adsummam sine malo, carbonem, & bubonem pestilentem nominare audent; adeo ut diuitas Dei Opt. Max beneficio iam incolumis, a que ab omni morbo pestilenti sere libet a quorundam nebulonum malitia, qui diligemam magi si ratus. & omnia in deteriorem partem interpretantur,apud vicinas urbes,& omnium maxime
Illustris. Venetias adhuc male audiat, & i aquam isua pestilentia contaminata communi commercio si in terdicta . sed rem aggredior . Quem carbonem, sue carbunculum latim nil racem Graci, prunam,&ignem per si cum medici Arabes appellant, quanquam huius aia iis chirurgi inepte, ae temere anthracem p cultati nomine vocantRua omnino in deterior,& malignior illum a carbunculo insani veneno,& malignitate distinguere solent. De carbunculo variis in to
eis uatiat Gal.qui nam humores illum e sciant, quae propria sit illius forma, & qu.symptomata eum se quantur, sed nulli bi magis accurate, quam libro deris . . i. Art cur. ad Glauciis verbis. Cum sanguis admoduc lidus, & crassus est in quamcunque partem constat msuxerit,hanc exurit, ulcusque cum erusta essicii; qui quid vero circunstat,it. sana mationem ariol. st finiema tem,grauiterq; dolentem. Vocatur aut huiusmodi af -- fectus caibunculus. Quod s insues sanguis nister sue
ac rit,crassus saeculentus ac seruidus, qualis est prior, ad . missamqῶ samem quandam tenuem habeat, pustule in
iis sumi ficie oriuntur his,qus ex igne fiunt,s miles, is sub suibus ruetis crust sum ulcus inuenitur: est & hie
assutus et carininculus. Ex quo loco,& aliis huic consentientibus facile unusquisque pol intelligere cut buiaculum Ges. ex influente sanguine nigro, crassoque, ac iaculento,eodemque seruente atq; impense calido orium ducere; cui si tenues quaeda humiditates ad millisuerint, pusula quada ambustis cons males per sum. ma cutis excitari solent: quam certe inflammatione recentiores carbunculum cum pussula nominant. Qua
quam vero car huculus di citra pussula, pussulasve ali.
quando natatur, tamen omnibus in uniuersum e usto sum ulcus fit. Diximus a ut cura pullulam, pussulisve, qm una duntaxat interdum pustula maiuscula cu hoe morbo exoritur,si pius vero non vi a tantum pullula erumpit,sed multae eriles, 'eluti inibi semina crebrae in narticula residentes: quih. ruptis perpetuo crustaceu vicus prouenit, quale serramenta cadentia solent
excitare. Porro aut crusta ipsa mo cinereum colorem,
modo nigrorem quenda praesesert, eoque in toto leuari cutis non potest, sed inferiori carni qui si assio est:
caro circumiacens in summam, ac seruidam peruenit inflammationem.qu eol re nigrescit, splendctq; blatuminis, & picis modo, veluti si plustulo rubro minus
misceas nigrit talis enim est color bilis exacte atrae. Atque hi quidem proprie videntur notae carbuoriali ex ipso asnctu desumptae: quibiis deinceps accedit grauis,& molestus admodu labi, at is particulς dolor,
perinde ae si vinculis es ut v hementer constricta n cessatio quoque qui ita lunt affecti, seb:icitare nos ea istinamus, quanquam alii aliter sentiunt. Dein timque laborantes,s carbunculus si malignior,nausea quoq;& frequenti vomitu,ae omnimoda appetitus pros ra.
rione,aliquando et tremore cordis, va piratione, si e-quenti animi desectione . alii Iq; huiuimodi verendis
symptomatis male re torqueti consueuerunt ure nos ex Gal. pluribus in locis, ac Ioann. r.igaultio viro do-ci,ssimo, qui sere omnia ex al. transcripsit. Porrδ ex r4 mia ι. ii, iam facile vitiisquisque pol intelligere, in qua ori io. s. datore versentur non solum vulgarea pictique oc , , scd meius a Letiam medici quicunq; plures tumores quiduis aliud, i s. quam eat bonis speciem reserenies, ab omni sauo sym D. iam Apromate,adeoq; ab omni periculo alienos, magna si O na ι.ε. ote,ac supercilio carbones legitimos cile praedicat.Ne- . l. scio an aliquando mihi risum magis, quam stomachumoueri contigerat, audienti imaginario, is tu carbo
nes absq; ullo pra sdio postridie Luaios suille. Quod .s cis carbunculus quouis tum po e morbus es malignus.& periculosus, , i ille pi stirentiae epote si o
malignior,& periculosior, . Carbitriculo. i. s. Via. sati Gil. perpetuo est periculosi, at dii .s, nam cI vl- s. a. s. 4.tiosis constat humoribus : quale nunc traluci simile . . fili se peto iciosissilinum c u. qui ultra ita utiam maligni ritatem et quam status associat, actiunctant haberet. At ,,
ero s sis adhuc magis dis in te huiu, holici a s moria is
hi signa prognostica intelligoccupati quanqlba Omeis ea ibunculus morbus e Ii -cutus, 3e per c LOHis,oms, uin pes imus est Auic & mari inelut tutis, qui in emunia
ei rus,&prope me bra principalia enasci tui. S capud' Celsum s circa si inachii, siue aesopham, i aucesueti Ie incidat, subito spiri iii iape Utilii. Atilia pati ier mi. s nus lethalis est carbunculus,qui pila u lubet, deinde
culinus apparet;qui vero liuescit ut miliacat, neminente non iugulata nullus in ex tua natui a Don periculo, si istinus μι detur. Si demum accidentia,qua leae hunc moi l u com itari solent,plurini u tum iii/stur, pes aliis qua itidis promittitur z s vero m/giuaiq; magis semia per intendamur,& vehementiora fiant Punc plai e ea desperandum. Sed curationcm agili edicate praete*milla in praesentia congrua victu ratione,& altis capitibus, qua superius explicata opportune huc sunt ii asserenda,salu adstiat languinis miliendi pi incipes scopi,ssalini ab initio vena est incidenda da ngui sua edin edus vel ad animi defectum usque : quae G il. Aule. Nomnium ess sententia. Quod si sorte minus timidi nosii si non audemus, sanguir e certe copiose mittere ex. pedit.qn omnis sere spes salutis in hoc potist ri u piae idio milia esse videtur. Neque viros graui linacis misi Molum malignissimo, di venenosissimo materfatvenenatς reuulsone,& ad interna ii actionc iam time. scere videmus,quam isi i in in ibis pessissetis vendi se citone hera prςdicant. Vena. aut sucarias elicito eat hora metia piimis particula nobis iudicatus: si quiuem
illud perpetuo cil obserua dum, ut venae cis recto peris tundatur: unde pro uario parito siu uaria quoquc De- supci ior in od O nuer r secari potes. secia i. o.
595쪽
na, aut etia' primo quous tempore plerique es carinbueuli scarificatione protinus aggrediuntur. N plagis quidem ut fp tofundis. Alsi eucurbitulis . hirudin h. luctu medicamentis trahentibus validiissimis, in sod inum igne, acci studio virus uniuersum,&malignum humorem ad locu eat ne obsessum euocare, & allicere contendunt. Qua sane eurandi ratio υt dicam ingenueqd sentio) si nullo adhibito iudicio, ac perpetuo a d ministretur mihi haud quaquam probatur. Etenim si .ccidat accidit aut sorte saepius)vt valide adhuc. tque affatim irruat fluxio,vigeatq; dolor vehementissimus, discite, ne dica impossibile fore arbitror si quis illi h ad leatificationem,& incisone veniat, ad medicamenta acerrima,atq; alias huiusmodi violentas operationes,quin una totu mais exasperetur, inerauescat
dolor,augeatur sibi is, malignitati fiat accessio , ac denique in iis immanis, S praesentanea consequatur.
Quare ante qui ad haec deueniamus, dolote primu lGnire, ae fluatonis impetu aliqua ex parte compelct redecet. Qiiod profecio neq; a Gal.disciplina est aliet urquanquam.n. laboranti particulis medicamenta valde repellentia ha ud quaquam admoueri debent, que Ois
alioqui incipiens in fiammatio desiderate videtur , si eiusmodi flurronem propter humoris crassitiem, alqs. et malitiam auertere non licet, neq; tamen contra. a L . fatim affluere is humor ipso Gai. au tore permitie sus, 3 Φ es. Itaq: huic rei accomodata esse videmur illarem dia,qu. moderate reprimendo, quoquo modo digerere,ieu uiissipare possint. Talia occurrui plurima lumapud antiquos, tum apud recentiores medicos ι sed Gal.in primis familiare est cataplasma, tum quod explantagine conficitur, tum quod ex lente bis cocta cois stat, iis admista mica panis in furno coeli. qui quidem sit nec omnino a fur sure purus, nee nimi u eius habes. Huiusmodi cataplasma recentioribus appellatur emplas tu in de arnoglossa, ius forma apud eos eli talis. Rec.arn lossi, lentium, panis furnacea an .part aq. quamur in aqua. His gallas addit Avicenna. Quod si nos praeterea addere velimus aliud medicam eii ii malistimati resistem,puta scordium,scabiosam , aut aliud smile hoe apud me fuerit medicamentum initio valde accommodatum. Aliud Auicen. hac in re probatur eataplasma, quod constat integris duobus malis granatis minutatim coci sis in aceto decocii s,aut aqua acetosae; qd certe praestantissmum esse nos credimus, illoqi non solum ad hunc usum edalias saepissime vii consuevimus. Qui plura huius generis medicamenta cupit apud alios copiosam eorum sylva sibi facile comparate po .si unus mari me dolor vistat , ut saepen umerra euenisse vidimus .hulus potissi in u, ut diximus,habeda est ra i io,aliquo adhibito medicamento anody no, ouod illu pe in ulcere omnino, & mitigare possit, quale esset lac reces s cum pane furfuraceo,succo plantaginis .scabiosae, aut consimili. sin aut dolor sit remissor, R fluxio taradrus tibi moueri videatur, secia vena protinus eiusmodi tumorem scariscare expedit, plagis quide ins stantis succi crassitudinem 2::s profundis, qua nimiis rum, ut Gal. pleczr, mediocribus sint altiores rerum hoe tempore super ipsum crustosum vicus, atq; eo magis, si membrum putrefit, valens aliquod medicameniatum,& quod vehementet ea siccet, imponendum est,
cuius moui praeter caetera Gal. maxime probantur tro.
chisci Andionis, Musa, pasonas, vel Polyidat ad seMdium crassitudinem vino aliquo dulci, vel sapa diluti. Nolitis chirurgis familiaria sunt unguenta Aegypti cum, Apostolinu , Nalia huiusmodi. Quo loco nulli
non constat, in quanio errore versentur vulgares me
dici atque ei uni maxime vespillones apud Larare tum chirurgi personam sustinentes, qui curandis carbunculis solent admouere medicam eta , quae concoquant,&pus moueant qu i quidem non solum importune, sed et perniciole adhiberi, adeoq; particulae putredinemi η MM augere docet Gas Inierea vero quia non m O partis la-ι. ι . boranus ro habenda est,sed et morimarum, di circu- iacentium, ne scilicet qui ia ssurit humor venenatus illas quoque inu adat S depascatur, vicinae undiq; partes medicamentis refrigerantibus,ra siccatibus,& adstrinpentibus studiose sunt custodiendae: vulgo defensiva appellam Tale est unguenti, quod ex holo Armena,
sanguine draconis, succo plant. ginis, portulacae, oleor Osaceo, myrtino,aceto, Stat is id genus medicam et is
parari pol. His undique praesida is aduersus ini malum agendum est quς saepius die,noituque sunt permutanaa,quo validius suum munus perficiant. Quod si hacerum proflaiani ,ad acriora adhue,quae ignis vires haant. &postremo ad ignem ipsum deuenietes uest:
siquidem autore Hipp. Exiremis morbis extrema e quisite remedia optima sunt ι Et quacunque medica mentis non curantur ferrum curas. quae vero ferro uci curantur,ignis curat:qua aut igne non curatur ea exi si unate oportet immedicabilia. Caterum crusta, quae
sub erodentibus medicameniis sequi solet,accomm datis aurit is a viva carne intellete,& radici ius extirpare oportet. Demum cessante ia inflammatione, quod superest ulcus, pran u deiergeri, tum medicam et is implentibus eurari, ac postremo scuti reliqua ulcera ad cicatricem perduci debent. Horum aut olum medicamentorum materia tum apud libros de re chirurgica,
tum ipso usu satis unicuiqa patet, vi de illa hic nos longius tractare non oporteat. Inter simplicia medicamenta quod polliemo hoe loco praeteriisse nolui eo solida
maior inter duos lapides contrita magno quodam sui nonnulli reserun I miraculo, carbunculum sanat, & ex
tot intra unum ole Interimit, taut nulla deinceps curatione egeat, prxter si a ea, quae cois est aliis ulceri Miranda et narram alii de scabiosa, s credere fas est,nepe quod comesta, vel ex vino pota internos Omnes tu mores, in primis vero carbunculum ad exteriora protrudit in insensibiliter dissoluit, discutiae . Atq; haci nus de carbunculo titis. Bubon nomen Graecum a nostris susceptum , G leno tum passionem ipsam, tum patientem particulam silvificat: Nam teste Phauotino medici hoe nomine duo notare solent, locum, qui in sexu femoris est ad paries genitales,& phlegmone in partib. laris,quas adenas,seu glandulas vocant; quocunq; in loco fuerit, auribus,alis collo, cubito, sed mari me olum in inqui
ne: quanquain. n.glandulae oes propter sui imbecili ta tem inter Oes corporis paries maxime opportuns sunt
fluxionibus, potissimum t5 tales censendae sunt, quaesiis sunt ad inguina, quod pisio natiua imbecillitate
accedat et motus huius partis frequens, vehemens, situs decliuis,& redundas ias in partibus semper humiditas: sit facile admodum, & prompte incurrunt in tumores,quos specillime e cum ipsa parte note bubones appellant. um aut bubonum dus sint disserentis prime sumpis a ca efficiente,vel exteriore,ac manife-sa,vel interiore,ac recondita, priorum generatione in uniuersum pisciare GaItradisse videtur libro metho
di medendi. Memoris tenendu ille inquii)vi pote sope a nobis demonstratum, superuacanea, quq a valenistiolib. partibus ob redundan tiam,vel qualitate expellunturAEa in imbecilliores procumbere. at oue hinc a cadere, ut gladulsequas aderas vocant, sacile Duxiones recipiant,& maas me qus rariores natura sunt. Quippe valentius est arteriarum, di venarum, & neruorum e musculorum robur, imbecillius autem, ac sorte prorsus nullum,corporum, quς glandularum sunt naturς. Sic igitur fit, ut di propier ulcus, quod in manus, aut
pedis digito fit, eiusmodi glandulf in inguinibus, &
alis tum intumescant,uam phlegmone occupentur. si defluentem ad ultimos attus sanguine priores raceperini. Quineti a in collo de secus aures saepenumero gladuis i is,quibus in collo pite, vel aliqua vicina parte
ulcus est natum,in iumescunt. Nominant autem ipsos adenas,cum sic inium uerint.bubones quicunque eui denta , & erierna caula fiunt, magna ea parte innoxii sunt, febresque no alias excitare solent, quam dialia . Contra vero si latente, di imetit a cauti otiantur , pleri Iunque
596쪽
runque sunt perniciosi, ut pote quos veris mile ess seri ex inflammationibus viscerum, aut maligna, venena
. . ta pestilentiq; putredine. Vnde est aphorismus Hippo' t eratis. Febres in adenum tumoribus ortae omnes maia lae,pra' er d iarias. Primum autem sui de carbunculo diximu )sgna studiose sunt inquirenda , quae bubonem pestilentem ab alieto non pestilenti separent: ne magna eum artis infamia morbum alioqui salutarem mortiferum,aut non minori cum Reip. periculo, morbum morti serum salutarem esse existimemus.siquidecerto certius est, non ullos aliquando fieri bubones ex causa ea terna quales sunt autores sebris diariae,ab omni prorsus periculo alienos, nonnullos item ex ea interna, quales sunt autores febrium putridarum, & malianarum ah omni pestis suspieione remotosi qui tu piter inter te, turpius eum pessilentibus ecim misceri non debent. At vero qua nouam huiusmodi distinctio dissicilis,N obscura nonnullis videri potest, si mem ria repetamus, quae priore libro morborum pestile tium indicia statuta sunt, at is facile, certumque nobis
hac de te iudicium ferre licebit. Itaque ut pleraq; alia praetermittamus,quae de huiusmodi signis asserti pocie in t , bubones hoc in primis nomine pestalentes esse et istimabimus. si illi snt vulgares,& pernieios. Illud facile demonstrabit temporis constitutio a hoc morbi malignitas, quantum quidem ex propriis signis intelligere litati quae duo maxima,& praecipua signa perpetura sunt coniungrnda, ne sorte quod pleri Ri hoc prγsertim tempore euenisse vidimu 39 bubones vel ex ea D meierna riudos,ves alioqui sine ullo periculo, perniciosos,ac pestilentes nulla ratione eredamus. Porro apparentes bubones,tum alia tum particulatim partes corporis prae aliis laborantes, di a se nox os humores protrii dei es solent indicare: Etenim s in collo .atit auis robus apparuerint, cerebrum s sub alis,eor a in femore, S inguin: bus i iecur potis num laborate ostendunt: εἴ M- de quibus Hippocrates. Ah scessus veluti bubones si
ρεῖ. a. ri piliscitat paries,a quibus erumpunt. x erum prς eris
Ma misso in prYsentia bubone non pestilenti,quacunque tandem ex causa ille ortum haheat, de pestilenti nobis dicendum est. Et primum quidem illud omnibus latia compertum esse debet, huiusmodi tumores, & πate tias ad quamlibet partem a natura transmittamur, ut de carbunculo diximus, nusquam, di nunquam ad interiores partes repellendas esse: namq; ut ne huius rei magis determinatam, & nulli non perspicuam rati ε oh. . nem asseramus Gal. censet non solum bubonem, sed aliud quodcunqι malum in uniuersum , quod ea profundis , Ad principibus partibus transfertur ad cutem, bonum esse tum fgnum,tum causam si vero cotra ad
interiora,& profunda transferatur,malum: ut non satis mirari pusimu quam rem inter caeteros Avicen T. ι; .. na praefidiis aliquando ri frigerantibus,&adstrineen
a, EI. I. tihus uti non vereatur,praeter rationem,praeter Gal. di
..is sciplinam , addo& particulare ipsus decretum, quor . poeirui monet omnibus inflammationibus ab initio adhibendui I .c. 1 da esse medicamera,quae refragerare.& reprimere ponsnt,deptis ras, quae sunt de materias ut ipse loqui ius quas principalia membra expellunt. Immo vero videtur omnis ratio persuadere uuandum esse natuys m tum, a tque pro virili enitendum, ut a nobili libus. Sinternis partibus venenum omne trahamus ad 1gn hiliore si externas. Vndeplarique omnes medici eiu hi tulis,starificationibus medicam eris validissimis, di inentibus, igne ipso, totis viribus nituntur, atq; coia
tendunt ut venenatam materiam euocent, atque huiusmodi tumores protinus aperiant. Quam certe e
tandi resionem ut dicam libere quod sentivi non undique probare possum. Illud equidem ante omnia di
i stenter ani aduertendum censeo, an hac in re natui a dominetiar,an magis fit dominata,ves ut meoicet quamuria i motio cratica st, an symptomatica. Cum enim morbi omnes,qui non sine contentione, & cera
tamine naturae finiuntur,autore Gal.aut per racreta
nem ut per abscisum i sim faciantieadem certe ra
tio vidi tur statuenda bubonum,& caeterorum ab ecsuum. G eneralis autem est lex tum in excretionibus critieis, una in abscessibus iamdiu tradita recor fi mala,quod quae optima sunt, natura mouente fiunt, dishus criticis, non ante statum, & coetionem, & subito runt liberant: pessima contra, fine motione natur isne ordine dierum criticorum,tum in princip o,tuiti in incremento,& sine ulla coctione apparenti&stibito aegrum eripiunt. Quam infelicem erism constat in ter omnes aut perpetuoiaut certe maiori ex parte in pestilentia fi ri. Quod si ita seres habet, quemadmoducerte lauiusmodi abscessus nulla ratione re pessendi sunt ita aliorum prope omnium sententiam uniuers probare nequeo,ut pronus,& nullo adhbito iudice, incisionibus , scarificalioni f. hirudinibus, igne,&quocundiae violenio modo violentum hunc motum
iuuare velint: quando huiusmodi praesidia sne ullo
emolumento, & praeter naturae institutu in adhibetur, misereqhe astros mirum in modum torquent,&as si gum, saepeq. etiam in maiora pericula trahunt, ut de carbunculo modo diximus. Quamobrem apparcnrehu bone primum ouidem si adhue surio perseuera . Arvehemens vetet dolor , sedulo nunc aliquo anodyno medicamento appoto miti pandum ae liniendum e s se aibitror. Non hic frutira repeto, quae de totius corporis prouidentia superius dixi mos, quae opportune ad hunc locum sunt transferenda. Anodyna medica menta,atque huic usui accommodata nota sunt, & vulgaria, ol amigdalarum dulci cham Tmelinum, anethia
& alia huiusmodi r quibus si quo 1 adderetur tu ed 3 mentum malignitati re silens,scabios i suetus, arsit, eicorii, ,γrraginis,pentaphylli, Ol.e uorpionibus, at que illud maxime Carauit r , de quo ui pernis faria est memio,ol e viperis, quod pariter admirabilem hae in re vim habet, hoc ari id ire esset medican eium in ii ovalde accommodatum. Lentio aliqua saltem ex patiedolore, mox a s ea medicamenta acccderdum es, quae vale Diis attrahere, tu materiam c qucre possunt, litale esset emplastrum ex capis. rad. alii xx,lilaori math. decociis, una cum Ol. ioiaceo, pinguedine gallinae reci& modico sern enti certer otio n: is, qDae mal gnitatem respiciunt, iueis, aut sucos edana iis, pulmicordit,iteos aristolochiae tot.&aliis id genus. Neque plures huiusmodi medicamentorum formae huc impora me sunt afferendae, quod illa fere snt utilia
fama N a plerisque omnibus coptole Madita. Si qua in loco signa eoetionis appareant coire enim seras agendum proh ille quam primum incidendus est, quamuis non omnino persectam plane coci in ne prae se ferat,qualem alias expectare solen .us . At vero aperto iam bubone, in promptu sunt medieamenta,uibus ille purgandus est, atque ah si ei gendus , an emque ad cicatricem perducendus, unguemum Isis cum ι eato rota remem plautum dia palma cum ol. 1 saceo, Dia sine aliquo ex us,quae d. xistis,olessa ccisive ma ianitati aduersantibus, Raliis huiuImodl,qies apud ehiturgos familiaria man festa. Den quehse sententas nostis lumma est, hos tumores non ad modum grati uer, di aspere traetandos esse, tam inci pientes,quam declinantes, cum perpetuo nos oporteat Operam dare, ut naturam iuvemus , ac foue imus, nullo pacto magis veremus,fle labefaciamus; illa nam que sola he vera est morborum omnium medicatrix. Ad curandos bubones in uniuersum nonnullis maxi me probatur aster Atticus,qui propterea & buboni 5.
nostris luminalis dicitur, non ob id tantum, ut Gala- ε. D. ἶ-no placet, quod illuus, sed etiam quod suspensus - si is abones sanare aeditur. Ruellius parentum noti totum aempestate medicus nobilisIimus summopere laudat lysimachiam,de qua refert hiiloriam, quani huic loco libet inserereRuod eius mentionern a nemine faciam video. Audim im q. Ruel )de quibusdam rusticissi m ri 3. Lapud Cenomanos pisilentia passim grassat et ut, mul- p. tosque subria morte raperet, tandem ex heiba quaea, D c 7 d.
597쪽
uam mihi demonstrarunt,remedia quisiuisse, qua luberatos peste plurimos a firmabant. Namque altius paulo sit pra panum . qui iam intumuisset, adalligata deorsum pestilens virus impellebat , collectumq; tan-Gem inibi sursum regredi,& principes partes repetere non patiebatur. Sie modico subiecti membri damno reliqnum seruabatur eorpus. Inde rusticis pellibossa,
sue,quod idem est, pessi fuga lepra est appellari. Sed quae ab iis demonstrata milia sule, nullis dissemientib.
notis lysimachia erat. Cuius miraculi nullam potui rationem inire, nisi quod fortitan suo in spissatu, & adstrictionis munere, quo pollet, venenum ad subditas partes exprimes exiscluderet. Ille hactenus. Atque h1c ut arbitronde praeseruationein curatioue pestilentiae generatim a nobis tradita susscere possunt; ut modo illud unum superecse videatur, ut postremo hoc loco agendum ii t de variis peltilentia generibus, ut variae illam causa solent
3umitur.cum alia prasidia conueniam, quando aecorruptus, ita Quando intemperie a Desus Ita quando purus est,ted aliunde pestis imporiatur, & malum loto contagio contrahitur, vel alia de causa ortum havet. At vero eum uniuersa haec tractatio nimium sit -u a , & quidem nestio quomodo praeter noli, aueliberationem adhuc longius eam producere non lis Det. Atque hoe equidem eo libentius faeto,quod hanc artem doctissimus Agricola praeter caueros accuratissime sit persequutus: ex quo potissimum unusquisu maPri disti hetam, & integram huius rei intelligetiam
ubi tacite pol comparare. Namq; nemo ei qui nesciata. ia Q. quod a Ga etiam traditum est, vim molibri indiea. m. vimus,ungulas causas morbificas perpetuo, ac diligε- ter animaduertendas esse,quo in primis nomine mora hos committere, & inferre soleant, ut opportune illis resistere possimus, satis intelligetes,corpora, quae caua
M----υ Numa praesenti pes iura
lagis accommodata. quae in primis pro postamini est scribendi ratio)quae summatim pia sdia sint
noc tempore opportuna,particulatim vero qua opportum rem,&securiorem purga darum rerum, & edaurationem esse nos existimamus quod priore libro sumus pollieitio hie demum, quasi paretion, subiicere. statuimus: siquidem in pestilentia ex eoutagio, qualem trane nostram tuisse non dubitamus, satis compertum eκ hanc rem maximi momenti esse, atque in huiusmovi munere maximam illius, tum praeseruanda dum curandae partem consistere. vespillones, de qui in hiriusmodi opere versari latent, certis quibusdam suis pertissionibus, lotionibus sumtibus,ex thure,myrtha, pi- uulphure, res naa itumine, lapide gagate, N aliis id genus magna ex parte faetidis medicamentis tum d mm,tum supellectiles infestas purgare consueuerunt.
at certe purgandi ratio non solum vulgo sed etiam
a doctis hominibus recepta, ac longiore iam usu conis p rmata non debet improbari Ego vero magis ac mismoVte , at ver veteri disciplina unis in eoicamentis odoratis illud p r i stati censeo: quandoquidem magnu. x Hipp.lceimus quod antea notauimus)aerem pestile.., rem Asianis puriorem essecisse,ae petii seros quosque halitus disi passe igne passim accenso, qui non solum
ea limplici materia conis alet, sed bene olentes cor nas,N a ates haberet, atque unguena qua pinguissima,ce id genus alia honum odorem sun dentia. Atque hic picticio puleationis modus valde rationi videtur contentire a Cum enim satis constra semites pestilentes,nue in acie, siue ubicunque illi repei tantur, esse aut citidio sordidos,& putridos, tantum abest, ut tinti D,de male olentia sorditiem, di putrediuem tol-Iereret contra utranque magis fouere, di austere posse
videan .si quidem nemo est qua nesciat quod particulatim animaduertit Auic. quam foetidi odoressat aduersuas,& hostes caloras innati, spiritus,& me -
brorum principum, quamq; illi sere proxime accedat
ad putredinem. Quare eruditi omnes medici tum prae , oleruando, tum curando a rebus omnibus sitidis, &Mam La II Idum, lulii lauri Neiul molli isti da secum ferre gestare e familiariter odorare sol ni .' qua tantum abest,ut aerem puriorem reddant di tollitus recreem. quod hac in re est maxime expetendit,ut magis vir unque perturbent,& contaminent. Quam igitur pestia
lentis purgationis rationem magia accommodaram.
tutamque, & veteri disciplinae mastis consentiemem
esse nos arbitramur, & qtia priore tibio indicauimus. in praesentia repetere, de si ei iter ea placare non grauabamur. Quod itaque ad insidias domos pertinetollas potissimum emundari, di purgari censeo, si primum
diligenter amota omni sorditi e patentibus undiq; l eis omnibus aeri, Elis,& soli diutiua illa die, noeium vero si sustibus)otionibus persuis dionibus odora iis, de quibus antea diximus, in primis autem igne asti duo,atque eo quidem ex lignis, aut prς aerea medicamentis bene olentibus foueantur. Hac enim simplici di facili radone pestilentes quoscunqueti fomites quocunque in loco dissipari, aedissolui non dubitamus. Quod s quis aliud effcaciusfidium desiderat, inter cateia omnia , qus passim dictiti,& usurpati solent, nullum mea quidem sente Ha praestatius,&secutius excogitari pol, quam s olet viva in insectis cubiculis multa aqua madeat, di illa
deincens parietes,& sngulae patres oblinantur: qua uoquidem partim fumo illo acerrimo, partim olia
Macalce non solum verisimile est, sed etiam necesi Ilum,ut quicunque tandem, & quanticunque pesti entis fomites dismoentur, & ad nihilum deducantur: id quod apud nos longiori iam, di certa operientia conmmatum est. Maius profecto, ae dissicilius negocium tacessui tres, di uniuersa supeller. Atque ilaud ante omnia saepe,diuque dispulatum est, an expediat omisma protinus igne cossum M. Hine enim certo est certius nutia securiori ratione qualicunq; pestilentis sobolem facile,&semel Qiissipari,adeoque ab imminenti periculo Rein v. libet ari: inde vero preter quam quod sine ingeti rei familiaris lactura, di effuso sumptu Meneta non potes, aliud praterea praue accedit pericu-
Iumra fere certa suspicio, ne Nerique omnes iactura
tantam iniquo animo serentes, multas res malitiora
abscondant, atque hue illuc distrahanta quo quidem nullum magis euidens periculum,& ad longe lateque
propagandam pestem magis accommodatum insitu. mentum exeri tari potest. Qua in re in eam ego semvenio,quo tempore lues incipii, neque multi iam laborani, nullum prudentius, de viilius co-silium iniri posse, qnain si protinus omni adhibua di- asentia leuere omnia comburamur ilia ita quidem ut ex Omare magistratus inopes, di miseri homines quocunq; damno, de iacturali aliter,&pie resarciatur: quandoquidem sua fiat, nullum iam periculum pol iinminere, ut illi quicqua occultent,vel distrahat; immoveto ipsi sponte,& hilare omnia offerent,ut ira res ab omni prorsus periculo si aliena. Atq; utina inutio Augusti,quo tempore paucis quibusdam,& ijs certe humilibus, miseris'; domibus infectis adhue res s re erat integra de qua deliberatione cora summo m mittatui de magiia ciuili corona grauiter actu est mea v icetia prudentissmum, ac saluberrimum huiua modi consilii luscepisset; flat te. n. radicitus maju semel fui Icteuulium, neq; tot deinceps holes mile interii L
seni, neq, c Iulias tantam publici, priuatiq; stis iacturam fecisset . Sed diuinς voluntati. ae prouidentiet
598쪽
acquietam dum est. At vero si altiores mali radices hos ex sti S: qnalii sunt metalla omnia , di quae- 'nq; tilici ex eis, C sor ... et solenulaei ος ὲltarim, i 'i, visa a ex terra coniecta pis A vici hominii,
Deli tum destinata, trit rcum tar, hord Rr,m: Eu, panicym,spelta,laba,cicer, pisum, orirata . ina hu-ui sinistis. Fructus omni S g . cris, Pyra, Poma, citama, gratiata, nuces,auellinae,pillacia, a ui alae,fici,vua de alia multa hii ius generis; carnes tum crudae, tu coetaea locum superere nos arbitramur; non modo propter
notabilem,ac propemodum infinitam rei fiamsi sucturant,& sumptus minim in modum effusos a deitae cod vix, Ze non sine multiplici periculo alia pra stoeine possint , quae ad huiusmodi usum sua n f si aqu8hoe tempore aggredienda est omnino rerum in tum simplicia tua c. illa,qu. insectarum expurgatio, praeparatis primum locis, & diser ς infiniicongiori catalogo rdomibus operi accommodaris, fidi': adhibitis mini- randa, ut facile iunc homines ita: estigere possint, non1lris ut si neri potest, longe absit omni dolus, ct i in solum superuitiose,&vestra, sed cita temere , Ex lino
Postura . . ' ulla ratione, res plurimas sapen rero perturbari de' Ptim im autem intelligere oportet, quae nam illa confundi,qua= nulla puFat:one, di co. tectione opus snt,quae pestilenti Iabi sint obnoxia,adeoq; purgari habere cetrix meli. plerique hoetii loco laus curiolen; opus habeant . namq; hac in re nostri vespillonitum recentes tum salit , vinum, aqua,Oleunt, accium; quibus d emuni addere licet aromata e medicame ta tum simplicia tum copolita, quae , quod multa sint,
aui .erius nebus es Impudentissimi, non solum sufetii illose, sed etiam malitiose nobis imponere, atque omnia perturbare,& contaminare solent. Quod qui dem una quam maxime experientia determinandum ac lia tuendum essu videtur: Etenim quanquam neque deesse potest aliqua ratio, qu* hoc iplum deniopst re cum videamus contagium cymmunitari ijs cor se, tantum,quae quadam meatuum rarit Me aer ς si' Η 'lepos Lint , ex iis tamen plurima, qualia potuis sunt alimenta ad sustentandam vitam homi ut qus ruat, quod nam describendum sit determinarum temporis spatiuna, quo tum aedes, tum alia res expum gaiae possint in pristinum usum reuocari. Qua in re mirum cit, qMaim varia,quam ab omni ratione aliena re citentur, atque statuantur, ut non destini, qui ad septimum annuui huiusmodi iudicium protrahant. Plurimi sexagesicium, de quadragesimum diem terminum Hsc mea est si quani optime,& diligen-
la,licet rariora, Dad recipiendum aetem idotum est nullius contagia esse capacia . Itaque re facile,& omnium maxime pelidera i labem tum suscipere, tum aliis communicare inni, illae squi moti turda , iton, siue gompium. linuna tantis riculis; cmnis tela, & quaecunque rati litiua ratio ι duocunque modo confici possbia i pinus, illumae, Sic Bnς omnes,& alia, si quae tum hi ius genetis.pRE, acri viva. 8 turrenti aqua Impol': hhaq; diuitiis ulciduari, vel adhuc magis quae comi 3, uni liticio se lepore, lim vi fisio certe, aut 'gei M. illis lore ab Oipni mriculo alicuas, Quod si quis in re inceria de tuae sora expetite ianititur, tutioics p ta ,
optetis is s Getis fiale uni xxpolin agitarios te sustigatione, si Dio pede te mundi sit liui is periculis liberari
qua etiam ratione illa se olentibus,ut vulgo cuibus alias satis dixiuibus alias satis dixi mi eri censendum non elli . obiliores,de alia.hulusini cooperire undique. q.
'isu ri , quae cuiae; ixliundi, aut alioqu, a id elii heri solent, ea tel
tas nobi cs doinu non exeuntes minime labora seruo tra ancillas aus prς irent in publicum uisse mala flectas: quanquam . n. propter ariis vivum Id ara liaceuenule ille docet, quod quicunque se dolui contane rent, non Ha sese acii ea poneret,quod in piς sentia peuculum non immutet, non est tau eu, quin auas rationcspi Sterra n Adderς possimus. Quandoquidem homines domo non exeuntes non ua te citat agant, neque incalescunt, sorte etiam magis accurata utuntur vivendi talione , sed in primis a cpu hominum abstia cntes ut omnem contagii, atque dcci mutis mali caulam
599쪽
eausam declinent, necesse est: vi Hector de Feramuia cultas conceditur, protinus urbe exeant; reliquo, ut schis Iurecons nobilissimus, qui singulari in patriam quicunque exire nequeunt, sine ulla clinetarione se charitate toto hoc tristissimo ptat ilemi .e .empore pu- questrentur, & omnis commercio locus austratur. hi cum munus constanti animo sustinuit, atque uni- Atque haec de peste nobis in praesentia sint satis. Uriae huius tragediae non modo spectator, sed aetor Quam tractationem abisluimus 3. Calend. Aprilis Plope dum perpetuus extitit, grauiter dicere so- Μ. D. LXX VIII. pridie Paschaiquotempore ut eat a si ione accidat quod Deus opta ac misericors vere dicamus ciuitas. quanquam sorte in uniuersum, averrat ut huiusinodi iterum calamitas nos aggrediaia atque ex toto ab huiusmodi lue non est libera, Dei ta tur,caeteris posthabitis humanis conseris,l' duntaxat men Opi. beneficio iam ira se habet,ut sperandum sit, duobus praesidiis publicae, 3e priuatae saluti consulen- ac pro certo habendum, illam non solum a malo, sed dum esseἱ MICIO, ut omnes quibuscunque exeundi fa- etiam a suspicione mili breui liberam fore.