장음표시 사용
471쪽
PRAEFATIONES. 218 macerant uerum haec maxime η'mana patent in historia quae uel diuturnitate , ac magnitudine belloru, uel uarietate fortunae liberrimam exemplorum in omni genere copiam suppeditat Lomana porro uiri praestates multi cum litterarum monimentis tradiderint quorum ingeniis, quae cuique merces gloriae pro cuiusique facultate debebitur , ea posteritatis tu dicio persoluta; eminet inter omnes, mea sententia, nec uero secus antiquitassensit 9 primumqi bi dignitatis gradum C. Caesar iure uindicat nam uixit qua plurimum aetate I omae floruit eloquentiari coluit ipse eloquentiam praeter ceteros rebus uero erendis non interfuit modo,uerum etiam praefuit quo factum , ut usum quoque, qui ualet inscribenda historia multum, cum do Irma coniunxerit extant, bono quodam litterarum fato,praeclari illius de bellis ipso duce gestis commenta-rhi; quise non solum omnibus omnium isto
xlis aequare, uerum, ut omnes fatentur , anteferre etiam uidentur Breuitatem scis in oratione magnam esse laudem, cum eo tamen, δει uitetur obscuritas facile enim, dum illam sequimur, in hanc incidimus quod in Th ti3di de uitium Cicero notauit, cum esset alioqui scriptor egregius. At uero C. Caesar, cum breuita tem maxime omnium adamauerit, ita tamen
472쪽
pressus est, ut eodem nihil fieri possit illuserius.
proprie loquitur , signi cauter ornamentorum tantum habet, quanton in exponendare decet. nam elaboratam ctudiosius ratione, nimiaq; excultam elegantia prudentium aures non mod0 in commentariis, uerum in historia quoque re puunt. Hic tibi est, Rhamnusi optime, ibiq; multis nominibus cari sime, in manibus habendus, tra tandus assidue, obseruandus edisicendus ut eum penitus, si fieri potest, aut certe quantum potest, imitatione exaprimas nam cum tibi Veneta re p. bellum il
lud memorabile omniumq; discillimum,quod
Henrico Dandulo Duce aduersius y antios gectum est latina oratione tradiderit explicandum, magnisq; etiam tuam industriam praemiis honestandam decreto publico censuerit: debes eniti uehementer, ac omnes ingeni tui
neruus contendere, nequis te tanto imparem
oneri fuisse unquam pulct. Atque ego quidem, qui te fero in oculis, qui tuae gloriae faveo, cum in ipsam rem intueor, grauem sane, adm0dumq; discitem paululum csm moueor rursus, cum ad ingenium tuum, ad industriam, ad illos animi tui praeclaros ad laudem impetus mentem cogitationem refero,facile confrinor, O huiusce tibi commisi muneris eum, quem cupio, id est plane gloriosum exitum expcEJ0.
473쪽
pecto. Verum, ne in te ipso, quae sunt; sit haec . quae tibi ineunda uia est, quantumuis lubrica , incerta, impedita an tu potes labi, potes errare, potes usquam ossendere, ducemfecutus patrem tuum , Ioannem Baptistam E samnusium spe tato sapientiae. uirum, consiliorum omnium lummia uirum collegi participem cuius elucent in urbe nostra uirtutes imiae, n0men autem, aeternis consignatum atque impressum ingenis monimentis, per orbem terrarum fama dis pauit is tesua doctrina instruet, consilio monebit, prudentia reget. at quo sudi, quo cilicet pater lium, quo talis pater talem illum debet nec sane uideo , quem deceret magis, aut in quem haec aptius, qudm in te, prouincia c0nueniret . nam cum eas res, quae tibi sunt latinis litteris tractandae, magna ex parte liber, ut audio, contineat Gallica scriptus uetere lingua, tum ipsa perobsicura, tum multis praeterea diuersarum inpua rum uocabulis permixta, atque confusa eum porro librum pater tuus o unicum habeat, et
unus ipse de nostris quidem hominibus 9 opti
me omnium intelligat sapientissime, ut in omni re semper, ita proximis mensibus decretumά X uiris est, ut haec tibipotissimum Veneta pars historiae mandaretur, cuius haurire scientiam non aliunde, qudm ex tuis aedibus, Fri u lice-
474쪽
licebat. Ego quidem, etsi intelligo, qui sis,
quὰm te delectet uerus honor, qud tua ponte incumbas ad decus; tamen hortor te, sensus huc omnes tuos, cogitationesq; conuertas; e citra ipse te; considere etiam atque etiam,quid si perii, a quibus comm um, qua tua ala te, qua omnium expediatione Venetam siribis historiam, nec uniuersam, sed quod in ea Maxime putatur excellere scribis Principum reip. decreto scribis adolescens qua aetate magnas res aggressos uel insegnis admodum manet gloria, uel temeritatis nota sempiternae. sinuibus ex rebus, O quὸdant sudiorum tuorum praestantes studius edidisti; quod patris
tu uirtus tua uirtus putatur, nec tibibunt petenda extrinsecus quae domi tuae iocuntur orta es inter homines opinio, hi oriam te nobis daturum egregiam; in qua Venetae urbis ita narres praeclara facinora, ut aliena cum laude tui nominis immortalitatem coniungas quod ita futuru,mihi persuasium est, si te ad legendos assidue Caeliaris cd mentarios c5tuleris,eorumq; ad imitationem,et quasi imaginen totum esuxeris hoc enim in genere nihil habent perfectius .rtruis litterae eos, quo tibi essient, tui iuris quoda,n modosa ti, iriores aliquanto , cum hoc tempore nostris ex aedibus haud paulo, quim antea emendatiores exirent, uolui iu
475쪽
tuo nomine apparere , multis in hanc mentem caussis, 'sq; minime uulgaribus addu tus na,
ς, ut omittam, hὸ iij loriam scribenti nihil a- tius, nihil omnino his commentariis utilius quisquam dixerit ualde me commouit multo-; usi rum annorum, ac penescculorum in fovendis
optimarum artium fludiis praeclara tuae gentis au consiuetudo ac uolo mihi, quod attinet ad illa
uetustiora silentium imponere uenio ad ea, quae propius ad aetatem nostram accedui. quo ix tuo, cuius tu nomen, O una cum nomine uise m tutem refers, quis in omni uita uirtutem ama uit ardentiust qui cum in litteris usquequaque excelluerit, tum uero iuris civilis cognitionem
egregie consecutus est eiusq; rei testes habuitu amplissimas Veneti imperii ciuitates,in quibusi, ium ciuilium,tum capitalium rer iudiciis, ma
gna pariteris integritatis, doctrina laude, praefuit. Mitto Hieron3mum patruum tuum,
medicinae ac philosophii e Rudus praeflantem: qui cum inuriam eo consilio esset profectus,
ut Arabicis litteris imbueretur; paucis annis tantum profecit ut plerosque uicenne libros in latinam linguam egregie converterit., Alios quoque Usu de tuis maioribus, hac laude praestantes, minime paucos inuenire: sied parente tuo contentus uno esse posseum suo semper in hac ciuitate non polum amico, uerum
476쪽
etiam patrono eruditi homines usi sunt, neque sibi ornamenti, aut praesidis plus in eius amicitia atque avfctoritate, quam commodi repositum in benignitatesenserunt. Accedit illud, quΘd idem pater tuus cum in Gallia,reip.caussi, diu uixerit , eamq, prouinciam, Rege Ludovico D, uniuersam fere peragrauerit; magnam eorum locorum partem, de quibus mentionem in his commentar j fieri uides,prasens ipse nouit, eaq; tibi in sermone, non pecus ac in tabula picta, diligenter, uerissimeq; ostederesolitus est itaque, cum hunc tibi um ad te flatu mittere, illud intellexi, magis rum te
habere excellentem in hoc rerum ac locorum Gallicae prouincia Iudio, parentem tuu quosum aliquanto magis infusicepto consilio confirmatus Tibi uero displicere meum erga te o ficium non existimo mihi quidem ipsi ob eam caussam gratisimum fuit, ut ex tenui munere beneuolentiam in te meam perspiceres quae cum 2 parentum nostrorum con unctione , qua nulla maior esse potuit originem duxerit, quotidie tamen augeturIudijs erga me tuis , maxime uero causis js, unde facile manat amori, mrtute, ac probitate, quarum altera tuis inscriptis , altera in moribus elucet.
477쪽
praefatio. vi omnes me litterae, omnisq; libero homine digna cognitio uehementer delectat, Antoni Triuit Cardinalis amplissime tum uero pascor incredibili uoluptate, O scio maiorem quendam in modum sensibus intimis, dum hi-
floriam tracto quid enim potd esse iucundi-ustineri interitus obliuio est areae reuiuia sunt historia, cum in no ram memoriam reuocantur: quaeq; multorum annorum spatio,
multis abhinc culis gesta siunt, ea nos , exiguo uolumine comprehensa, O tanquam in cons ectu nostro posita, cognoscimus Sisermonibus delectamur: resonat in scriptiι hominum uox eloquentissimorum, nihil temere, nihil incomposite narrantium omnia grauiter ,
suo quidque ordine, loco. consuetudine
clarorum uirorum uersamur, vetera legen
tes, cum Regibus, cum Principibus uiris, magnis in bello ducibus, sapientissimis erump. rectoribus ora ipsa mehercule, lineamenti, O formam non tam corpori , quam animi,
478쪽
eorum, quos nunquam uidimus, videmur tamen quasi praesentes intueri. Quθdsi res te insituendae uitae ratione ac do Irinam sequimur: usu maxime reru quaeritur prudentia. usus es, vel cum experimur ipsi, uel cum experietibus atlys, quid euenerit, obstruamus nobis ipsis, experiri multa si uelimus, facile non licet labore opus est, ac tempore, fortuna tentanda; nec tentatur interdum sine periculo comodius erg0, ac tutius, euentis aliorum examinandis,
prudentia comparatur id autem, profecto uides Antoni dositissime, ac sapientissime,pr0prium esse historiae bonum: in qua patent fomtunae uicissitudines, regnorum mutati0nes, hominum siue uitia, siue uirtutes: ex quibus, quae uitanda nobis sint, quae expetenda, nullo nostro periculo, nullo labore, sedentes tu ocio docemur. Atque hoc in genere Pol3bius inter Graecos, de nostris maxime is, cuius nunc bros tibi inscriptos emitto, Salluctius excessit. euenta enim ita narrat, ut caussas simul aperiat ex quo oritur illa omnium pulcherrima scientia vit, malorum, O calamitatum rigine perlecta, nihil agamus, nisi quod ratio praesicrisit; omniaq; nostra confitia, omnes actiones ueterum exemplorum regula metiamur. Quae cum sit omnium , qui annales antiquorum euoluimi, communis utilitas:
479쪽
alia quaedam tua conditio G habes enim historiam in familia tua neque tibi, quid
inuenire uis egregium , O imitatione dignum , confugere ad libros necesse est neque longius uagari, o quoi peregrinari
animo , ac mente , more multorum domo
petas, licet, omnium uirtutum exempla per sequere maiores tuos cogitando . quae fuerit eorum in pace luctitia, in bello uirtus, in omnifortunt moderatiocii attendes, nihil ad
gloriam domesticam requires iustus Aristides prudens Themissocles, fortis Epaminondas: de Romanis multi, multis exim sq; uim tutibus insignes horum alu DIIa dum legunt, bonas artes ex eorum uita discunt, O ad ea dem res, eademq; studia laudis cupiditate rapiuntur at tu refer animum ad tuos maiores. eminere uidebis, ii ructum egregiis artibus, Ioannem illum Iacobum Triuitium magni animi summi consilli uirum, scientia rei militaris aetate ua facile principcm praeterea, iustum, liberalem, Uinentcm, plane, praeter decus Ogloriam nihil in uita cogitau tem Nam de laudibus Hieronymi, parentis tui quia tecum quasi loquqr, e seruire tuis auribus uidear, nolo multus esses tantum dicam quὰm diu uixerit , Galluam rhm in bel
lo floruispe; posea quam sium multitudi-
480쪽
ne oppressus , fortiter pugnans in acie perierit concidiisse tantam in uno uiro momenti fuit , ac roboris Age, ni haec, ut ita dicam, in campestri quadam luce posita: quidi in urbe i ma, id est in omnium gentium celeber rimo theatro, non spectata, probataq; uehementeres trium tuae gentis Cardinalium doctrina, religio, sapienti, ut, Triuitiorum nomine multorum uocibus in multas partes dissipato, non ipsa tantum Ioma , sed omnis plane Italia omnis ubi colitur humanitas Europa personaret. Omitto alios sunt enim multi e tu quenquam ignoras non enim sunt ex imaginibus, aut ex illa colorum inanis ecie maiores tui cognoscendi quaerenda tibi facies tuorum non e . clari sunt ex recte factis uirtute dissinguuntur cum alius in alia,in omnibus simul omnes enituerint a M tu quoniam i primis annis ad hanc aetatem non modo cogitast uerum etiam uita, ac moribus ex
pressiti; propterea te, Episcopatu Tolonensi
iam antea insignitum, legationibus honestatum, primum Perusina, uenionensi, in quibus miram iustitiae laudem tulisti, deinde ad Regem Galliae . ad Venetam I emp. ubi prudentiam , ubi grauitatem incredibilem praestitisti, proximis diebus Cardinalem creauit Paulus Io I I. Tontifex omnium opti