M. Tullii Ciceronis in C. Verrem actionis primae X capita suethice reddita adnotationibusque illustrata / O. Öfverberg.

21쪽

Adnotatione S.Cap. I.

S. I. dioes ' initio judices legebantur ex ordine senatorio, usque ad legem Semproniam, a C. Graccho anno a Chr. n. XXII perlatam, quae ad equites judicia transtulit postea autem L. Sulla victor lege Cornelia decem annis, antequam Verres in jus adductus est, restituit ea senatoribus, qui tamen studio partium et fide corrupta non

solum ipsi in populi invidiam venerant sed etiam judiciis

infamiam moverant commiserantque ut ea amisSuri essent, quod idem significant haec verba: od inuetillam Oecondtim . et mox infra: 'nobisque Periculosia.' - nostri ordinis e de persona pronominis, ut etiam infra codd. variant. Editio lotgiana' , quam sequuti sumus, habet primam personam, quam Cicero, quippe quum esset quaestorius, recte potuit adhibere. - 'summo remithlieo tem-POre' i. q. periculoso sive quo omnis reipublicae salus indiscrimine versabatur; erat enim timendum, ne conatibus inprimis tribunorum plebis ad invidiam senatus judiciorumque augendam spectantibus orirentur motus et seditiones. l. 2. 'mno in Pso discrimine' ' ille enim erat annus a Chr. n. xx ordini senatorio infelix, quo Cn. Pomptio consule perlata est lex Aurelia a L. Cotta ch. Lib. V.Cap. 6s promulgata, ex qua judices non jam legerentur

tantummodo e senatoribus sed etiam ex equitibus et tribunis aerarii. - 'limibusve c. de judiciis a senatoribus transferendis et praeter alias illa lex Aurelia. - ενα γε ογγα iecitione' ' haec verba Cicero videtur addidisse, ut benu-

- 2Altera emendatior Lipsie MDCCCLXIII.

22쪽

volentiam judicum conciliaret eosque liberaret omni dolvenalis Suspicione. - praedicatione de re i. q. jactatione. ''d eoultiforem Ariarii' hic sequitur brevis quaedam descriptio criminum C. Verris quaestor Cn. Carbonis consulis inruispania anno a Chr. n. LXXXIV pecuniam, quam ad exercitum alendum provinciamque administrandam secum ex aerario habuerat, furatus consulem deseruit et provinciam . Lib. I, capp. l2, II. - 'Be.r forem sic et iam-γhi lim e legatus et C. Malleolo quaestore mortuo, pro quaestor Dolabellae anno a Chr. n. xxx has provincias spoliavit multisque modis vexavit. - Asiae : Synecdoche pro Ciliciae. roedonem juris urboni' praetura urbana fungens anno a Chr. n. LXXIV jus ob pecuniam impudenter violabat. - jus urbanum est jus civile privatum, ex quo jus diei praetor urbanus.' Schulgius in Lex. Ciceron. Animadvertit, lolgius, verba praedonem juris urbani v similitudine ipsa vocabulorum nos apte commonefacere praetoris urbani. icthem oberniciem Siciliaeve pro praetore hanc provinciam per ire annos a Chr. n. LXXIII - LXXIadministrans summa saevitia et violentia eam vexavit ac perdidit, qua de re nunc accUSatur.

cap. II.

Cicero quum e Sicilia, quo se contulerat ad testimonia in Verrem colligenda, rediret, insidias a Verre factas eo devitavit quod Vibone in agro Bruttio navigavit Veliam, oppidum Lucaniae. Putantur tamen verba Ciceronis hoc loco ut etiam in Lib. II cap. go, ubi haec res narratur, non ad litteram accipienda sed potius in iis artibus numeranda, quas multas adhibuerint veteres oratores de adversario detrahendi causa. S. d. 'eae eestilla ' saepe de eo, de cujus eventu timetur. - 'concursu funic mi litudinis' ' ad comitia obeunda Spectandosque ludos, qui hoc fere tempore erant futuri magna hominum multitudo in urbem convenerat. - UM' Glα-brio ' vir erat magnae probitatis et integritatis et is, qui

23쪽

huic judicio praeerat. - 'εχιγγjtiis venta eriseu Ase ' his verbis conjunctis praeclare significatur violentia Verris et impudentia de consecut temp. V. Madv. Gr lat. S. gog, . l. 5. Ohεourtis in cissendo' ' i. q. suas actiones callide recondens Zumptius pro obscurus ' vult astutus , quod obscurus solum ad animum pertinere videatur et minus apte ad agendum applicetur. Ex ratione tamen loci ch. infra 'veritis eae leuia ' quae vocabula verbo obscurus iopponuntur apparere videtur, Vobscurus' aptissimum esse Verbum. - A cenc recenti, Manutius Uargute recens quidem ipse erat e provincia, non tamen re-een ea, qua flagrabat, invidia . tempus alienum :quia non minus accusator quam judices erant integri et justi. S. 6. Um tolliti n' alii, in Sicilia , ut ad verbum inquirendi ' referatur. - 'diere Pereaebi sine' CX dies, ut est in Lib. I. cap. l. - ' Ositi ictDissent' c. st praetore. - te Verres qui biduo remorem diem poAfT: nihil nisi conatus spatii interponendi, ut Verres aliquam viam salutis inveniret Mos enim erat, ut ei, qui brevius postulavisset tempus ad testimonia conigenda, prius, quam qui longius, lege agere liceret. o modo Verres impediebat, ne Cicero causam ageret, priusquam tempus ab inquisitore Achaico postulatum praeteriisset. Qui accusator ille et reus fuerint, non satis constat. - 'Drtin seimn eoppidum Calabriae, unde in Graeciam vulgo transibatur. 'metim emseu Ohai eret' ' i. q. occuparet vel mihi eriperet tempus, quo aliter ad causam agendam percommode usus

f. et ''mo viscitu id quod infra . . dictitans indu

'limosiones e magistratibus de provincia decedentibus a singulis provinciae civitatibus Romam mitti solebant legatio neS, quae, prout magi Stratu functi essent, eos laudarent aut vituperarent atque, si quid comini SisSent contra leges, in jus vocarent. - 'otietoristitibus' ' ' litterae, quae erant, tamquam auctores, teste facinorum Verris.' Schutg.

24쪽

l. 8. ' te tia ipsum emiεε judicii vi' speravit enim, se pecunia consequuturum esse, ut differretur judicium in Sequentem annum, quo apud M. Metellum praetorem sibi amicissimum agendum esset. - cetera ' eos, qui tunc futuri essent judices.f. s. ''hoe omnia ' quae supra dicta sunt ab eo ad

causam producendam esse provisa. - 'arbitrat otia delia seretur' sive nocens erat sive innocens. - 'quin pus eεεen risc. ad legis actionem proferendam aut si id minus contigisset ad judices hujus anni corrumpendos. l. o. hoo Proetore No eonεilio'' laus quaedam ad fidem eorum confirmandam. in resectione villatim et ex lege Cornelia, quae tunc valebat, judices ad certam causam dijudicandam sorte erant constituendi e numero eorum, qui in annum judices erant, qua sortitione facta reis licebat numerum quendam dicere eorum, quo nolebant, quorum in locum alii praetori erant subsortiendi. Ut ex Lib. II. cap. 3 patet, ii qui extra ordinem senatorium erant non amplius quam tres ejiciendi potestatem habebant. Verres quum justissimos ejecit judices, quorum ex nominavit Cicero, manifestum fecit, quid spectaret.

cap. IV.

'renotetam ' pro hoc verbo umpi vult conjunctam , quod vita vitiis convictae' a Cic. dici vix potuisse videatur, sed vita vitiorum convicta ' aliqua re, ut testimonio, judicio et Conjungitur tamen, ut Long adnotat, cum abi pro genit crim Lib. I. cap. , ubi est: manifestis neque tantis criminibus, quantis tu convinceris. Consulto ambigue interpretatus sum, ita, ut vocabula vitiis agitiisque' aut pro abi instrum accipiantur aut pro Genitivo adhibita putentur. S. II. Cn. Carbonem spoliatum P v. Cap. I. l. 2 adn. Cn. Carbone, qui Marii partium fuerat, a Sullanis de- vieto et in Sicilia, quo confugerat, a Pomptio interfecto, Verres in partes Sullae transiit. - 'εorti nece3εitudinem

25쪽

I et

reliuionemque violatam' inter proconsulem et quaestorem ejus intima erat ratio et sancti Ssima, utpote quae sorte, hoc est, divinitus confecta SSet. - ' vitia vcilio ' et v. cap. I. l. 2 adn. - 'Scelus quoρεtorium ' quod quaestor Cn. Carbonis commiserat Sc fraudem et proditionem. - 'Pro queratore e Malleolo quaestore mortuo Dolabella Verrem pro- quaestorem fecit, quam potestatem habebat proconsul. - 'in mala perietilia'' Dolabellae a M. Scauro rerum repetendarum accusato Verres, quae celera commiserat ipse, a tribuit et a Scauro coactus testimonium contra eum dixit.

puunodis o Prodidit'' prius prodere quam oppugnare, propterea quod oppugnare inimici et hostis officium est, prodere gravius, quum ad eos, qui amici esse debent,

referatur hoc verbum. Scon.

g. 2. uabet cetur urbαiici' v. l. V 'addielio' pertinet ad aus praetoris, ex quo addicebat bona et damna; 'eondoniatio' autem significat, Verrem bonae ad libidinem adjudicasse vel potius donasse. - 'contra omnium institutα . c. quae praetores, qui ante eum fuerant, in ca si dijudicandis erant sequuti Proetur Solliens ' h. l. 2. - per triennium et consules et praetores provincias

administrabant solum unum annum Causa autem, cur Verres administrationem Siciliae diutius solito retineret, ea praecipue erat, quod Q. Arrius praetor, qui ei successurus erat, bello servili erat occupatus. Si latine recte dicitur: alicujus imprudentiam subterfugere , nulla alia significatio posse videtur subesse, nisi aliquem subterfugere, quippe qui sit imprudenS.

Cap. V.

l. II. ad nutum ' proconsules et propraetores fere viginti nobilissimos sibi adjungere solebant viros provinciales, quorum e sententia jus dicerent. Verres autem hoc concilio neglecto ad libidinem res judicabat' verba ab

eo ' ad 'otiitisquam' referenda sunt. - ctrctfOrtini' erant

cives Romani aut provinciales, qui decumas solventes agros publicos in provinciis colebant. - 'eides Romanitiernilem in

26쪽

modum erileias et nee ili V provinciales morte multandi jus habebant proconsules et propraetores de capite autem civis Romani nisi in comitiis centuriatis Romae statui non poterat etiam oena proposita erat interdictum, ne quis

civem Romanum verberaret D. Lib. V. cap. 66. - 'eia Pti se eicivitate. - ortu urbe Putetractin' contra piratas Verres mittebat pauciores naves, quam ut eos intrare urbes impedire possent GraeViUS. S. Id ' mum Zootipletissimorumve in quibus nominandi sunt Agathocles trutero. - 'MOsfrorum in erctforum c.

M. Claudii Marcelli et Scipionis Africani majoris, quorum ille Syracusis expugnatis monumenta non abstulit, id quod

facere potuisset victor, sed Syracusanis sua sponte donavit, ad quod verbum 'dederunt' pertinet hic autem quae monumenta Carthaginenses victis Syracusanis ceperant et asportaverant, ea restituit ' eddiderunt ') ch Ascon detini' metonymice. ,' 'liberosv i. q. filias.

cap. XI.

'olia cisione ' quam se honesto modo defendendo. ''neque coivitissime e litotes incini nobilis ilia e ludit

obscure ancipiti significatione vocabuli, ut et inania nomina dicat, quasi vana et futilia, et inania nobilitatis,

quasi verae ac germanae nobilitatis expertia. otio m. ''hominum cirrosunt viri' principes eorum erant Q. Ηοrten Sius, consul designatus, qui Verrem defensurus erat, tres Metelli, fratres, quorum Quintus erat consul designatus, Marcus praetor designatus, Lucius Siciliam propraetore administrabat, deinde C. Curio consularis, Sisenna cet. ''nobile noti e paronomasia, quae suethice vix posse reddi videtur 'noli' i. q. infames. - 'cillud quiddam Se prolationem causae aut judicum corruptionem.

S. 6. 'redemptio hujus j idioti m. q. susceptio pecunia

certa emendi vel corrumpendi judicium. Utranslatum a redemptionibus operis faciendi nam qui certo pretio opus aliquod faciendum suo periculo conduxit, redemptor dicitur. Bottona. - 'Fortuna Pop. om. Perfrueris' Sorte enim, quae exciderant, maximam partem fuerunt proborum judi-

27쪽

cum et integrorum. - 'me Albenti Bieercti v rejectis judicibus, qui venales videbantur.

S. et ' lihel et nomina judicum, qui rejectione facta

in causa quadam erant judicaturi, modo in album praetoris referebantur; ne tamen praetor, quod non raro fiebat,

alteri parti favens pro selectis alios judices supponeret, inlibollis quoque multitudini distribuendis nomina eorum nonnumquam scribebantur id quod Cicero sibi providendum

existimasse nunc videtur. - ''ntilici nolet, ritillus olor d- lini Posse'' acerbum probrum inruortensium, quo defensore Terentius Varro, rerum in Asia repetendarum reus, corruptis judicibus absolutus erat. Ut enim exploratum haberet, qui judices fidem pactionis servantes Varronem absolverent, II ortensius dicitur tabellas discolore cera eis dedisse, de qua re Cicero saepe mentionem facit. h. cap l3: discoloribus signis' sententiae notarentur' et Divin. in Q. Caeci l. ceratani unicuique tabella in cera legitima, non illa infami ac nefaria', et Asconii adit ibidem 'hi gententiis vse judicum, quorum nominum libelli in omnium manibus erant. - 'eomisi a consularibu Faesisve in quibus Q. IIortensius et Q. Metellus, Verris fautores, consules creati erant; habebantur ante diem VI, at Sext. IIottom.) actio autem in Verrem nonis Sext haberi coepta est ch. Cap. X.

Cap. m.

l. 8. Gaei, et consul anno a Chr. n. LXXIV victor Dardanorum; de facultate ejus dicendi Cic. in Bruto cap. 5s mentionem fecit. S. Is 'Topniegni tibicinis '' arcum triumphalem a Q.

Fabio Maximo Allobrogico dovictis Allobrogibus in Via S

nam Curioni erat persuasum, IIortensio et Q. Metello consulibus creatis, fore, ut Verres e criminibus elaberetur. S. 2o ''quid pitur quod' et infra 'quid, judioe cet. ,γο-Z sis Cicero adversarios Verris interrogantes facit, fautores autem reSpondentes. - Tota haec inducitur narratio ad Judicum animos contraviortensii, consulis designati, pro Verrepugnantis, gratiam auctoritatemque confirmandam. Manut.

28쪽

provinciis pecunias suas fenore occupabant et frumento inprovinciis empto Romamque vecto lucrum quaerebant. 'in uniti potesttite ' c., ortensii.

cap. VIII.

S. I. hominia vlissimi e Curionis. - 'lctritam pra- stilusionem Detam'' nam si Verri contigisset causam differre in Sequentem annum, quum M. Metellus de repetundis erat quaesiturus, Sine dubio causam obtineret. J. 22. 'γεetini Stelliensi': quam in Sicilia per vim ceperat. - 'εAncitore tigilitem ' qui ei fuerint, non liquet Iam Ascon. animadvertit, esse verisimile, hoc a Cicerone esse fictum ad invidiam adversarii movendam et se ipsum defendendum, quia breviore tempore, quam solitum esset, cogeretur cau-Sam agore. - 'relictos ' deteriorem esse lectionem, censet

Zumpt. quod qui fisci a senatore translati dicantur, apud eum relicti dici non possint, aut verbae ''eae his V de omnibus fiscis, qui apud illum senatorem erant depositi, non de illis, qui translati erant ad equitem, dicta habenda PS SP. - comitiorum meorum nomine' ut ego iis divisis incomitiis, in quibus aedilitatem petivi, honore dejicerer. ' dioisores tributim'' erant ii qui in comitiis pecunias pro suffragiis antea promissas in tribus distribuebant aut totum corrumpendi negotium certa pecunia quasi redimebant. Postea societates quasdam, quae sodalitia vocabantur, ni erunt divisores et suam quisque tribum aut tribus partem SuSeeperunt corrumpendam, ut candidatis quibusdam suffragarentur. Ch infra . 23 ' sim diuelsorum diso lino. 'Compluribus legibus hoc ambitus genus erat vetitum. Ch. Rei das Criminatroch de Romer agg. rogis et Id. f. 23. Uoum Ose proeli ram petisset Ue Lib. IV cap. o Verres narratur dedisse divisoribus IIS ccc milia ut praetor

renuntiaretur. - 'Romiliti sc tribu - ' fini disem eironice. - ' citris istius disebi uin'; tamquam divisorum magistri. ' Ascon 'et fuisse tamen' pro tamen 're otio m.

vult tandem' alii tum , quae testiones sententiae quidem melius satisfacer videntur.

29쪽

cap. IX.

f. d. 'tirpebant omitto' ex hoc loco satis liquet, comitia aedilicia, quae quidem aedilibus curulibus creandis habebantur, de quibus hic agitur ch. Lib. V. cap. g), facta esse post comitia consularia praetoriaque itaque paucis solum diebus ante judicium ipsum. h. Becker Rom. Alterilium de dilitate. l. 25. qui non Benisse' et haec constructio Ascon offendit, qui putat legendum esse venissentv alii verbum qui tollere voluerunt neutri tamen ei justa causa subest, si qui , ut debet, conjungitur cum vocabulis eum intelliρε-rent.' Ch Zumpi se Long. - 'tis celerorem Octanno O- mitiorum V ut eorum, in quibus,ortensius et Metelli ambo pecuniis Verris honores suos erant assequuti. - 'eum f-lio' patrem in Siciliam comitatus testis ejus facinorum fuerat. Ch Lib. II cap. 6s, Lib. III cap. s. β 26. ' roer olivam Proer citioia'' ambigue dictum: comitiis centuriatis in rationem magis popularem commutatis conjunctisque tribubus cum classibus et centuriis ita, ut incolae uniuscujusque tribus censu in quinque illas classes describerentur praetereaque singulae tribus aetate tribulium in duas partes, juniores dico et seniores, dividerentur secundum pristinam centuriarum divisionem praerogativae erat centuria sive dimidia tribus, quae sorte electa prima ut videtur classe et nomine tribus, cujus erat parS, appellata prima ferebat suffragium. Sic fere Beckerus et Lange. Vox praerogativae V in plurali numero usurpata pendet, ut in Georgii exico res est ea plicata, de illa tri buum divisione in juniores et seniores quum enim sors juniorum excidisset, seniores quoque una cum iis suffragium iniisse et inde 'praerogativae. Quod autem praerogati Vam, quippe quae sorte esset ducta ideoque divinitus statuta haberetur, ceterae centuriae, quae jure vocatae' appellabantur, in suffragiis ferendis sequi solebant, factum est, ut suffragium ejus esset quasi omen exitus comitiorum et vox praerogativae eandem fere significationem obtineret atque omen ,

30쪽

signum , indicium ' sim. oc igitur dictum vult Cicero, Q. Metellum arcessendo et a Verris accusatione deterrendo Siculos v. infra . 2et videri gratiamsi retulisse pro praerogativis proximis comitiis consularibus pecunia Verris adductis ad suffragandum Metello.

cap. X.

S. s. di non sciso, ut ceteros eae eatra cimili - On-εulam octum' quod putavit Ascon. Ciceronem his verbis significasse hunc Cn. Naevii antiqui poetae versum: fato Metelli Romae fiunt consules , quo versu iratum Metellum quendam respondisse Udabunt malum Metelli Naevio poetae,

animadverterunt recentiores interpretes, hunc Versum Cn.

Naevii clari scriptoris belli Punici fuisse vix posse, quod eo vivo tantummodo duo Metelli consules facti essent, et sine dubio ei attributum esse, quod inimicitias cum Metello habuisset. Censent igitur, versum illum fuisse proVerbium recentioris temporis, quum jam multi ex Metellorum familia ad summos reipublicae honores pervenissent, et idipsum proverbium spectasse Ciceronem hoc loco in Metellos invectum. - 'quaesitoi '' i. q. praetor, qui quaestioni cuidam praeerat. - ''eolim nostri eoustitoris' ' proximis enim comitiis una cum Cicerone factus est aedilis curulis in sequentem annum Schutg. Lex. Ciceron. - ude in uniano

oonsilio' ' C. Iunius quaesitor in causa de Oppiani eo quodam, qui a Cluentio privigno suo veneficii erat accusatus, dijudicanda a Cluentio corruptus est, ut Oppianicum condemnaret paullo autem post C. Iunius a L. Quinctio, defensor Oppianici, in judicium adductus condemnatu est. M. Caesonius autem, qui inter judices Iunianos fuerat, non Solum integer repertus est et incorruptus, Verum etiam patefecit corruptionem CD. Rei das Criminal rech de Rom. pagg. 2s,res l. tintictriis' hoc enim tempore aediles curules magistratum inibant, at Jan. Becker.); M. Caesonius igitur aedilis partes judicis Sustinere non poterat. f. o. Uti mndium fi Cornifieium e tribunos plebis magistratum a. d. IV Non. Dec. iniisse pro certo habent