Expositio critica doctrinae quam Kantius de categoriis proposuit

1쪽

BRIE F

3쪽

DISSERTATIO PHILOSOPHICA

QUAM SCRIPSIT

ET AD SUMMOS IN PHILOSOPHIA HONORES CTORITATE AMPLISSIMI PHILOSOPHORUM ORDINIS UNIVERSITATE RIDERICIA GUILEI MI RHEΝΑΝΑ RITE IMPETRANDOS

AGRIPPINENSIS.

'DVER, ARIORUM TARTES SUSCIPIENT

MDCCCLIV.

4쪽

Noli foras ire, in te ipsunt redi, in interiore honii ne lint, ita veritus.

5쪽

PRAECEPI OBI CARISSIMO

7쪽

Expositio eritica doctrinae, quam a litius de categorii propo Suit.

Constat, illam philosophandi rationem, tiae in sontibus sinibusque c0gnilionis hum una inquirendis versatur, jam in Lockii et Humii disquis ili0nibus inveniri. anlius autem pri iam h0 philos0phandi principium, cui critici principii nomen

imposuit, Sublilius persecutus est. Lockius in cognitionibus nostris excutiendis principium experientiae adhibet et uinesideas atque cognoscendi leges X ei Salione et esseXione re pelit. Qua re aclum est, ut uinius, in L0ckii de cognitio nis rigine Sententia perstans judiciis mentis humanae uni

versalitalem Aligemuingillligkeit et necessitatem abjudicaret.

Humius praecipue notionem causalitati conSideravit, quam exsula consuetudine ducebat. Nam sieri n0n posse existimavit, ut illa c igituli a priori XOriretur.

Initia igitur illius philosophandi rationis, quae in sontibus

sinibusque c0gnitioni humanae inquirendi versalia et in qua propria antiani Systematis natura ex parte quidem OnStat, in disquisitionibus Lockii et uinii quaerenda Sunt. Altera auteni ex parte antius tu censebat, menti n0strae inhaerere cognitiones a priori, quae nullo modo X Xperientia oriri possent . ita in re antius illum doctrinam de ori gine cognitionum, quam Carlesius, stibilii Zius Wolfius defenderant, Secutus S l. uum Sententiam ea ratione retinuit, quod quaedam cogniti0ne atque judicia ea universali late atque ne

8쪽

Cur autum antius existimat, illam de sontibus atque fini lius cognitionis disquisitione iii instituendam SSe, Iuli in cognitione quaedam a priori nobis insint 2

Hoc loco igitur de illa distinctione inter judicia synthe

tica et analytica menti noliis facienda st quae distincti in systemale antii permagni nomenti est. Ea judicia, in qui bus praedicatum ita cum subjecto conjunctum Si, ut jam n0ti0ne ulu cli conlineatur, et ejus 0la analysi inveniri possit, analylica esse contendit. Iis autem judiciis, in quibus prae dicatum prorsus extra subjectum positum est ut subjecti et praedicati connexus non analysi sed Synthesi et scitur, n0men judiciorum syntheticorum imposuit. Ex quibus ali u 0Sleri0ri, alia a priori fieri docet. Iudicia synthetica a priori sunt principia omnium theoreticarii in disciplinarum, mathematicurum, PhFSicurum, metaphysicarum. Illa distinctione inter judicia syntholica a priori et analytica antius adductus est, ut philosopliandi ruli unum dogmaticum relinqueret et erilicam rati0nem iniret. Qua re mullis locis gl0rialur, qu0d prinius certo a desinite illam distincti0nem secerit et Humium magnis laudibus esseri, qui intellexerit, causalitati n0lione ejuS- modi synthesin effici. Ex sententiu anlii seri n0n potest, ut a priori intelligamus, qu0 modo in his judiciis subjectum cum praedicato conjunctum Sit, quam ob rem milium philosophorum dogmaticaruin systemata relinquenda sint atqui tamen Κanlius et Humius, qui hac in re consentiunt, eo disserunt, quod hic scepticam philos0phandi rati0nem Secutus est, quum prorSu fieri n0n 0sse existimaret, ui a priori judicia synthe tica saceremus, ille autem Humio concPdit quidem, iuri Synthesin a pri0ri intelligi non posse, Sed n0n negat, eam nullo m0d seri posse et in hac quaesti0nu dissolvenda praecipue versatur, quo modo judiciu syntheticu a priori sacere possimus. Ut lianc quaestionem lissolveret, antius secit illam subtilem distincli0nem inter I riuum ei muteriam c0gnili 0ni S. ua

9쪽

ratione utem hac distinctione illum quaeStionetia, quan gravissimum habuit, dissolvi 2 In qua re Xplicanda prinium maximi momenii est, quod antius exi Stimat, nullo modo Dr-mani X rei cognoscendae essectu oriri posse sed a priori in mente inesse. Ilaque menti varias sucullule eXcutit, ut earum formas a priori inveniat. Duae autem mentis sucullates primum ei e praebent, sensualitas Sinniichkeit et intellectus, ex quibus conjunctis deuium plena perseelaque cognitio e siciatur. In omni enim cognitione et Objectum et n0lionem requiri. Sensualitate nobis objecta praeberi, intellectu cogitari docet. Prorsus autem negligit inquirere, num fortasse ac qua ratione illae facultates inter se cohaereant; salis habet significare, fortasse fieri posSe, ut e communi radice orian tur. Nam praeter celeras quaestiones in hac quaestione dis Solvenda versatur, quo modo judicia Synihelica a priori sacere p0SSimus. Quam ob rem Sali habet, singularum sue ullatum c0n Sideratione inquirere, quibus alionibus nixi illa judicia faciamus. ii consilio sensualitatem in aesthetica transscen dentali, intellectum in logica ransscendentali 0nsiderat. In aesthelica transscendentali demonstrare studet, duas esse s0rmas intuitionis, palium et tempus, e quibus intuitionibus exter nis spatium, uinibus autem intuitionibus et Aternis et internis tempus, ut 0nditiones formales, altribuit. Ac primum quidem demonstrare studet, tempus et patium nullo m0do X experientia riri. Nam ut coexistentia Zugleiclisein)alque consequentia Auset nanderi olgen percipiatur, jam lempori repraeSenlationem requiri ulque ut senSaliones nostrae ad aliquid extra nos positum a mente reserantur et ut juxta se et extra se positu objecta a mente nostra considerentur, jam spatii repraesentatione opus eSSO. Eliam hac re mani-DSlum Sse, palium et tempus Sse repraesentationes a priori, qu0d, quamquam omnia objecta e spatio et tempore cogitando removere possimus, lamen ipsae Spatii et tempori repraeSen-lutiones remaneant. Deinde an liti docet, Spalium SSO UI Um.

Plura spatia semperi intelligi iuries unius o P ejusdem spatii.

10쪽

ti particularia, quae lini latione illius et siciantur. Itaque Oninibus notionibus de spatio concipiendis in tu ilionem a priori pro undamento esse. - Deniquo spatium infinitam multitu

in infinitum simul sint. Ita qui spatium esse intuitionem apri 0ri neque n0lionem; nam fieri non posse, ut noli infinitam multitudinem repraesentationum in se comprehendat. Idem de tempore Ocel. Cur autem antius existimat, hac doctrina de tempore et

spali intelligi posse, quomodo in mathematicis disciplinis judicia synthetica a priori sacere possimus Quum tempus et spatium intuitiones sint, intelligi posse, quam ob cauSam X notione egredi et judicia synthelica sacere possimus. Dcinde quum tempus et palium non nisi sensualitatis firmae habendae sint, palet, quomodo illae iii luitione n priori, id est, ante apperceptionem bjectorum menti inhaereant. Itaque inani-ieStum est, qua eccausa Omne prop0Sitiones mathematicae uinea necessitate cogitentur, quae nunquam empiricis judiciis inesse possit. Quum igitur ut 0lam argumentali 0nem complectar)te n pus et patium intuitiones a priori sint, fieri potest, ut de iis a priori judicia synthetica faciamus. E0dem consilio ΚΗntius in logica ransscendentuli intellectum examinat . Ut igitur in sacvuute intuendi intuitiones puras inquisivit, quae OmneSintuitiones empiricas praecedunt, ita in facultate cogitandi sive in intellectu purus n0tiones invenire ludet, quibus objecta a priori cogitemus. Quibus notionibus nomen categoriarum in posuit. uamquam h0 vocabulo Aristoteles praeivit, lamen manifestum est, calegoriarum antianarum naturam a doctrina Stagiritae adeo esse diversum, ut praeter illud vocabulum paene nihil similitudinis habeant. Nam Arist0leles categorias pro ultimi generibus ipsarum rerum p0nit; antiu aute in docet, intellectum SSe calegoriarum radicem; ob quam causam principalem facultatem intellectus inquirit, ex qua illas