장음표시 사용
291쪽
quae in ea sunt opera, exurentur. Quod vero ignis perpetuo contervatur ia pabulum ejus non deficit, id ideo contingit, quia perpetu generatur, & cum perpetuo generetur; Per petuo ignem alit, excitandum callem flatulento aquarum torrentis instar per metallorum Venas motu, quem Theophrastus, Ariuotelis discipulus, , successsor, ex Fresso, Lesbi Civitate, oriundus, i ν appellat. Caeterum Thermae antiquis solum ad delicias primo, luxus MVoluptates atq; corpora a sordibus abluendalia usu erant, postea vero ad curandos etiam morbos in Medicinam sint introductie, idq; non tantum CXterne, corporis scit. in eas immersione, fotu, embrocatione Sc cataci ysino lutorum quoq; applicatione 3 sed ia interne pro potu. Quis vero eas primus in us sin me. clicum adhibuerit, de eo non magis constat, quam de Nili origine. Nec multum refert. Legimus saltem apud Strabonem, cretense Philosophum & Geographum excellentissimum, eas Augu si Caesaris tempore, quo seculo, aureo Cane, optimi Vigebant Medici, a Veteribus in potum. accitas fuisse. Quin ia Galenas, Medicorum Praeceptor & Judex fidelissimus, qui vixit sub Marco Aurelio Antonino, commodo, Lucio, & Severo, caesaribus, testatur, quo is uo tempore inventae erant aquae bituminiis &nitro , quae pro potu ad purganda corpora Inopinabantur. Et Scribonius Largus, Galeno antiquior, in vesicae ulceribus exhibebat aquam in potu, in qua pluries extinctum erat cam
292쪽
den; ferrum & hoc se fecisse dicit ad imitati,nem aquarum ferratarum in Tuscia, in agro Milonis Graeehi scaturientium, quae in potum veniebant. Ex quibus abunde patet, per Veterem esse potus aquarum Thermalium memo-tiam, non novum aliquod Arabuω, ut nonnulli volunt, multo minus hoste demum aut nudius tertius natum Neotericorum inventum. Notandum saltem, quod non omnes promiscue sunt potabiles, quaedam enim sint veneno Se internecivae. Omnes in universium aquae, quae in sie habent noxium aliquod metallum, ad potum prorsus sint ineptae. Tales sunt Plumbeae, Hydrargyro mixtae, aereae quoq8, quibus raro non inest aliquid aeruginis aut chrysocollar Sc simili uni. Nocent etiam ob nimiam frigiditatem gypseae. Nec tutae sunt, quae in si habent Bitumen liquidum aut Sulphur nullo alio metallo permistum. Ventriculum Cnim evCrtunt, eumq; cum intestinis immodice relaxunt & est Geminant. Aptae e contra sunt Nitro & Salila, maturo judicio propinatae, quae calefaciunt, purgant, siccant & roborant : ut Sc Uitriolatae quae ferri mineram praeterfluentes lambunt, Stomacho, Lieni, Hepati, Renibus d Uesicae prosicuae 3 nec non Aluminos λ, quae ad Harmoptosin, & alios fluxus sanguineos sistendos, relaxatum quoq3 en triculum & reliqua visicera, quod transeunt,corroboranda egregie sint apiae natae. Cum itaq3 aquas I hermales bibere in animo habeas, id
quod Tibi felix faustumqt este velit Deus ter
293쪽
obe max' perennis vivarum aquarum tons ocscaturgio, diligenter considerandum, an Tibi& quales conVeniant, ut iis commodo tuo indulgeas. Id quod Medicorum nonnulli, ruri cum primis inter rastra Medicinam facientes, parum perpendunt, qui poliquam aegros magno sumptuoso medicamentorum apparatu lon-Ro tempore, & aliquando praeter rationem de-patigarunt, cum vident, res sibi ex voto uon succedere, nulla consideratione habita, relegant miseros aegros ad aquas Thermales tanquam ad sacram anchoram, non considerantes antea, an aquae conVeniant, necne. imo plurimi ignorant, quae sit aquarum natur a, quae morbi indoles & ingenium. Sed non temere& sine matulo judicio his aquis indulgendum. Sunt enim escacissimum & potentissimum remedium ad profligandos gravissimos morbos a Deo concessum, Plutarchi testimonio, u dextra manu porrigantur, id quod Poeta his versibus per belle exprimit 3
Publica morborum requies, comm-e medentum Oixilium, prefur numen, iue is situs, Ammum reparant truebis impune ursorem, Pacaturq; a ro luxuriante dolor. Quodsi vero sinistre adhibeantur, mille pro curant mala, imo Iethum Carpe accelerant. Hinc Hippocrates, Medicorum corΤphaeus, harum aquarum potum, ut quae metallorum Virus resipiant & urinae ardorem proritent, non
294쪽
sine cauta vetat. Avicenna quoque Arabum princeps, Omnes aquas, substantiae metallorum commixtas, insalubres esse fatetur. Sed hoc aevo experientia, rerum magistra, docuit Practicos, nonnullas harum aquarum pro potu
medicinali propinatas, aegris multum profuisse, quin & corporibus plus commodi, quam ea Ium lavacra attulisse. Id quod Practici in Italia aquarum Thermalium foecundissima, prae aliis longo usu experti sint, qui eas ad curandos Varios morbos, alioquin incurabiles, frequenter
atq; fausto quidem Apolyinis Numine, aegris propinant. Quod itaq; Anglicas attinet , Aritannorum Rege studuis, Propheiae Eliae,
ut ferunt, contemporaneo, inventas in Comitatu Somerset, inter beatim & Veniam, in Urbe h lavando fiathonia dicta, sponte sua scaturientes, in cisternas, pavimento ex latis & levi
vigatis lapidibus constrato & parietibus iis denimunitis, collectas, adjunctis ad angulos apodyteriis parvulis quidem sed in rem accomodatissimis, eas Dr. Tu erus, qui de ipsis sicripsit, sulphure S cupro permixtas 3 Pordantis vero & Vennerus practici Mathonienses,Sulphure cum Nitro & Ritumine impraegnatas esse Volunt, quorum hic eas a praedominio sulphureas, ille vero Bituminosas esse judicat; quibus 'ego, quod pace tantorum virorum dixerim, assentiri nequeo. Nullum habent Sulphuris, nullum Bituminis vel Laporem vel odorem. Aquarum praeterea superficies neqὁ unctuosa, neq; oculis apparet Bitumen supernatans.
295쪽
Quodsi eas per alembicum vitreum destillaveris ad siccitatem usique ne vestigium quidem Sulphuris aut Bituminis, sed Alcati quoddam invenies, quemadmodum etiam in canalibus,quibus aquae e cisternae exonerantur, in quibus
intus stat quoddam in cristallos concretum, adhaeret, quod linguam acri quodam & adstringente sapore Ocyus permeat. Hoc ego Nitriquandam speciem esse duco, quo terra in multis locis luxuriat, Uitrioli portiuncula permistam, quod gustu percipitur. Hinc lac coagulant, quod non est Bituminis, imo ut mihi nonnulli, qui iis pro Pharmaco potabili usi sunt,
retulerunt, excrementa quodammodo ex viridi nigro colore tingunt, de quo tamen non certo constat. Quod earum Vires attinet, calefaciunt, siccant, purgant, Vehementer tergunt, incidunt, digerunt & egregie corroborant. Prosunt igitur in omnibus affectibus frigidis, & pituitosis, & humores non tantum frigidos, sed & mixtos evacuant e partibus,
quas transeunt: imprimis vero Ventriculum refrigeratum calefaciunt, & exsiccata redundante ejus humiditate roborant, ut cibum aptius amplectatur & consequenter felicius concoquat e , Hepatis & Lienis obstructiones egregie reserant ue renes Sc vesicam ab arenulis& tartarea Mucilagine abstergunt atque omnia membra naturalia firmant, iisq; robur addunt. In hos itaque fines, in ipso aetatis tuae flore constitutus, cum vires tuae sint validae & vivax in corpore tuo recondita sit caloris nativi aura,
296쪽
non sine commodo tuo aquis Thermalibus uti Poteris. Nec obstat Hepatis tui & Renum fer-Vor. Nam aquae hae non tam intensam habent liditatem, ut caloris vestigium in visiceribus relinquant, dummodo facile aut per alvum aut urinam reddantur. Quin & cum eximia attenuandi, detergendi & abluendi vi polleant,
obstructiones emcaciter reserant, quibuS apertis, facile diffatur corpus, di si quid caloris
contractum, id facile exhalat. Poteris tamen in hujus metu Hepatis & Renum regionemUnguento Roseceo, infrigidante Galeni aut Cerato Santalino & similibus munire. Eas autem in potum commodissime adhibebis, cum Fabetonius genitali veris aura spirat, quod tempus ad Thermarum usium & delicias Laluberrimum, quia maXime temperatum. Eliges etiam locum
minime pluviosum, nimis frigidum & calidum,
ventossim, paludosium, crassum. Caeterum ante 2quarum potum removenda omnis plenitudo
Ec corpus bis vel ter vel pluries, si opus fuerit,
ab omni humorum saburra sedulo eluendum, ut aperiantur viae & educantur crasta materiae an eodem congesta. Thermae enim, nisi bene Purgatum fuerit corpus, fundunt & ehagitant, si abundent, excrementa. Dum Vero potui indulges, mane Jijuno ventriculo omni ingenio elaborandum, ut permotum temperatum non tantum corporis vires susicitentur, sed &ς Xerementa Jum per alVum, tum per vesicam CX ne entur. ΕXercitium tamen sit lene &moderatum ne corpus incaleidati A levi enim
297쪽
motu viscera leviter incalescunt, atq; ita validius attrahitur aquarum facultas, & viscera robustiora melius eas expellunt. Non bibendae
autem sunt aquae continuata serie, atque Una Vice, instar Tricongii AMediolanensis, qui, Plinio
autore, tres congiOS, unde cognomen ei suit,
epotavit uno impetu, spectante miraculi gratia Tiberio Principe ; Sic enim distenditur ventri culus, & molestia assicitur, ut aqua vel stubsistat vel per vomitum rejiciatur. Nec plenis hausit bus majoribus, sed sensim portio quotidiana, intres vel quatuor partes divisa absolvatur, quarum unam stingulis horar quadrantibus assumere poteris, ut pcdetentim aquae distributio sieri queat,& prior Ventriculum transierit, an tequam alia assumatur, inter pocula hinc inde leviter obambulando, donec siumma dosis ab-λluta fuerit, quod fiat unius horae sipatio Vel ad summum unius cum dimidia. Quod attinet bibendarum aquarum quantitatem, incipias velim a minori sensim ad majorem ascendendo, siquidem siubitaneae mutationes periculosis, si praesertim a validis medicamentis fiant. Auspicam itaq, potum Thermalium aquarum tribus
libris, sive sex poculis 3 sequentibus diebus dosin unico poculo augendo, usq; dum libras
sex compleveris, quam dosin per triduum aut quatriduum continuare poteris ac deinde sensim a summa dosi de endere. Et solent Medici aliquid iis quandoque permiscere habito pasettium affectarum resipectu. Hora prandii incerta. Quodsi vero tribus aut quatuor ab assum-
298쪽
pra aqua horis eadem earum vel paulo minor quantitas excreta fuerit, mutata quoq3 ex albo in citrinum & naturalem colorem Urina, Pote ris ad libitum prandere. Tandem cum potus tempore varia saepe symptomata contingant, iis prudenter Occurrendum, ne corporis inconomia damnum sistineat. Inprimis vero in principio tape vomitus contingit, idque magno bibentium commodo. Eo siquidem ventriculus vitiosorum humorum saburra liberatur. Si vero continuaverit, divertendus erit hic motus
ad inferiora Clystere aliquo & aliis. Quod si perstiterit, ab aquis prorsus desistendum erit.
Si vero eveniat, ut aquae retineantur nec tran seant, examinandum probe, in qua parte mo- Tam trahant, ut aptis remediis transitus iis pasretur. Quodsi in ventre remorentur, eVacuari Poterunt Enemate in eam rem accommodato 5 Si vero in ventriculo aut corporis habitu retineatur, purgandum erit, & in eum finem con-ssidendus Medicus. Solent siepe aquae Vapori-hus in cerebrum elatis profundum si,mnum inducere. Sunt, quin tali casi caput duplicatis linteis tegere suadent, dum aqu* bibunturin Ut sapiat incalescat, atq; sic apertis cutis poris Vapores disicutiantur. Sed hoc accidens rarum est, α si contingat, odore Rutae, & Castorei facile tollitur, ut & brachiorum & partium inferiorum frictione. Alios e contra vigiliae ur- Rent, maxime calido di sicco capite pr*ditos. Nonnullis urinae ardor molestus est, cum aquis Dyn p tet transitu per intestina, unde ad renes
299쪽
& vesicam iter capiunt, acria secum exere menta deducentes. Quosdam etiam circa surassipasmus & lassitudines infestant, quorUm Omnium, si quid accidat, Medici consilium implorandum. Tandem ne ab aquarum potu Optatus earum effectus prohibeatur, proba victus ratio tum in quantitate, tum qualitate, tum Scordine observanda. Et certe quod aquae muLtis minus vel omnino non prosiunt, idipsium intemperantiae adscribendum. Imprimis igitur caVendum, ne plus in mensia ciborum ingeras, quam natura conficere queat. Cibus sit boni succi, facilis concoctionis & promptae distributionis. Fugienda omnia sale assiuentia, muria asservata Sc fumo indurata. Nunquam ad satietatem edendum. Hinc tritum illud Italoruis proverbium Qui multum edere optat, parum comedat. Hoc eii, parum edendo diu vivet, &sic multum edet. Vitanda quoq3 ciborum varietas in una eademq, mensa ob concoctionis inaequalitatem dc optimamNaturae simplici diae. ta satisfactionem. Coena prandio sit liberalior, quoniam ventriculus vesperi non est ita laxus iulanguidus atq; ideo majorem cibi quantitatem concoquere potest. Sit tamen in edendo mindus. Alvus siemper sit libera. Pro potu utere Cerevisia mediocri, bene deficecata, non nOVaneque acida. Sed plura addere nolo, ne Epistola in volumen abeat. Et sussicit generalia indigitasse. Nimis enim longum foret, singulas diaetae minutias perstringere. Habes itaque meam de potu aquarum Thermalium sententiam, qua
300쪽
si Tibi a me satisfactum, pro Iucro non exiguo putabo. Sin minus, sipero, quae tua est cunctis sipectata probitas, a Te meas vires CXcusaturuiri. Vale.
CONCi L. LXV. De instituen a proba ratione, ad Reverendum auendam Theuviae DO.
Tuum Tibi ab aquis Thermalibus ad pro
prios lares reditum toto pectore gratulor. Illud saltem male me habet, quod praeter Stomachi vigorem nihil, quod sientias. retuleris commodi. Bona semper in bonis habenda iasiperandus posthac sensibilior ab iis effectus. Sunt enim aquae istie omnium fere essicacissimum remedium, quod inter alia complura, εα , qua est munificentia, ad profligandos Plurimos morbos, alioquin incurabiles, hominibus benigne concessit. Sed non nisi ex artis lege praeparato bene corpore in usium sint adhibenda, & ea quoq; in cibo, potu, somno&aliis sedulo sunt obsiervanda, quae obserVatu sunt necessaria, si quid ab iis commodi speres, nociturae alioquin. Nec enim ullum quantumvis essicacissimum praesidium, quae Erophilus auxiliares Dei manus vocat, quicquam confert, nisi debitus ei victus in consortium Veniat.