장음표시 사용
201쪽
Superessent adnotanda signa Temperamentorum, quae in salibus sunt, ut fidem sponsione , ligatam liberarem. Vereor tamen
ne pauca, et dissicilia sint judicia, quibus distinguere, qua potui diligentia contendi, .ut monuit Practicus quidam accuratissimus. Communicabo,quum firmiora videbuntur : interim ire liceat per con-Jecturas a juvantibus et nocentibus ad salis genus determinatum. Appellantur hi, vel Solares, vel Veneret, vel Mercuriales. Subnectere hic solent cujusque partis temperamentum, illiusque indicia . Cerebrum laxum, aut nimis rigidum ostendunt eX- crementa, quae per Palatum, Nares, Aures, Oculos, amandantur multa, et cruda : Inclinatio ad somnum, Capilli molliores Contrario modo sentiendum de contraria temperie. Cox calidum pili in pectore congesti , audacia, Pulsuum velocitas, respiratio magna, sensus caloris in universo corpore. COR traria frigidum, Mediocria temperatum . Ventriculus ciborum concoctione proditur. Testiculos frigidos evulgant a semine aquoso, infirma Venere , et quamquam maxime inani consilio) foeminarum procreatione: contra de Calidis. Verum quum Unus ab Hippocrate sit consensus, conspiratio una, consentientia omnia, patet quam fallaci ratiocinatione tituntur . SO-lida non habent ex se calorem, hic enim motus est partium undequaque Perturbatarum, et intime quidem: nisi accesserit caussa divellens non habebitur : quare necessaria sunt fluida rarescentiscis et quia haec rarescere plerumque non possunt, nisi motum restituant solida, necess artus est mutuus occursus. Laborante Ventriculo , aut Corde, aut Testibus, aut: Cerebro totus corporis habitus assicitur. Cerebrum humidum de struit appetentiam , motum cordis invertit, et solidorum tonum . Si cor palpitatione assicitur,
deficiet generatio spirituum. Qui testibus gaudet calidior est, et Pro conditione sanguinis semen. Quid plura r Vix induci possctum,
ut persuadear dari peculiare partium temperamentum, ut aliquando tandem ex contrariis totum fiat. Differantiae temperie, quae differunt constitutione, ut pars altera summe rigeat, et fluidae motum amittant, altera non discedat a statu naturali, et in fluida satis apte agat; alias dicetur. Hic sussiciat adnotasse ex Hippocrate si) Corporis singuia partes altera, alteri, ubi hinc aut illinc pro cesserit, morbum statim facit. Venter capiti, caput carnibus, ct Ventri , ct reliquae omnes juxta eandem rationem .
DIGRESSIO SINGULARIS DE CRISIBUS . ΙΝtex signa salutis, et mortis recensent Crisina. Definiunt: Est
repentina, et vi Naturae facta in morbis mutatio ad salutem, Vel
202쪽
18 2, vel mortem. Diversam voluerunt a Lys, haec enim est 1blutio, quae paulatim fit. Imaginati sunt illam aeque habere, atque Forense Iudicium: Iudicium enim Intestinum est. Morbus Actoris partes agit, . inquit Riverius, Rei Natura, Testes sunt symptomata, qux certaminis progressum patefaciunt . Si Natura vincit, ranquam iniquum rejicit Actorem 3 hujus vero impetu succumbit, si est imbecilla: Medicus, coram quo res agitur, Jude X, & quiae
videt omnia, notat accurate diem, quo canetur Victoria.
Nec desinitionem per me probetis, nec simile illud, in quo
Versantur. Mutatio quaecumque sit, repentina esse nequit: Et si bene quadrat definitio, debet mutatio in salutem tantum perti nere. Iudicationes factae diversis diebus, quando morborum di-Versorum sunt, Persuadent, quod diversa habetur particularum
cohaesu: haec revocanda si perdita , superanda, si tenacior, ut fiat Crisis, quod continuo evenire credibile non est. Accedit ex Hippocrate apud Sennertum I ) Natura non facit subitas mutationes , o omnis subita mutatio est periculosa :& aphorisino si. se l. 2. Plu
rimIm, atqHe repente evacuare, vel replere , calefacere , vel refrigerare : sive corpus quovis alio modo movere periculosum, sed quod pa-tatim sit tutum es, tum aliὰs tum quum ab altero ad alterum traia ,
situs sit. Transitus quidem voce differt a mutatione. Esto, qu4lem desiderant: Mutatio, si recta definitio est, & per caussas ut m let,. efformata, complecti debet caussarn finalem 3 & quia linis habet rationem boni, pertinere non poterit Crisis in perniciem. Simile non laudo: porro in forensi judicio iniquus Actor non in licitur , S confutatur, ut reprobus, nisi per Iudicem 3 nec supplicio destinatur, aut in exilium cogitur per alium Competitorem sed per Satellites: quare Medicus deberet materiam pugnantem destinare supplicio, & non opera Naturae, sed per medicam in , cogere in exilium. Sed quid quando et sine Medico, et sine medicam
minibus absolvitur pugnat Multae controversiae judicantur e X condicto, multae ferro, multae ca su, ut Regnum Persarum hinnitu equi adjudicatum Dariol Actor quamobrem est Morbus, non Natura 3 ille per insidias invadit, judicium formidat, repugnat in conspectum se dare , non autem naturam vocat ad pugnam coram Iudice: sed praetermittamus metaphoricos lusus, et non longe a communi sententia, usuque loquendi, sic deliniamus. Crisis est mutatio repentino apparens, ct factia opera Naturae in salutem , . Natura motus est in circulatione, et fermentationibus positus3 promotu isthoc eliminatur inimica materia: Si non vincit Natura , non operaturue ideoque nulla mutatio facta vi Naturae: habetne Virtutem, ut ea Operante fiat quodcumu8 fit, quando vincitur
203쪽
Crisim faciunt persectam si diebus imparibus appareat, aut
diebus, quae componantur ex imparibus. Ut vero cauisam effecitricem aperirent ue in varia studia discesserunt. Consultus Hippocrates virtutem Omnem a Numero Pythagorico repetendam fortasse persuadet. Galenus aliquando tandem fugit ad astra, excogitat mensem medicinalem, & perinde loquitur, atque Sybilla in turbatis vento soliis. Qui altum velut aves aera secant, ne capiantur, ad Lunam, & benignos, malignosque influxus confugiunt. Age negotium paulo clarius conficiaturue tanta enim in hoc reposita Medici gloria videtur, ut dixerit Zacutus Lusitanias I ) Ca Iam dierum criticorum tam digicile esse invenire, quam csso Medicum. Accepisse ab experientia crediderunt Pythagoras, di argutuli quida quos amor sacrae divinationis abripuit3 numerum in creaturas maxime valere, et imparem praecipue septenari um. Septimo die Deus requievit ab opere, Restates septem, septe metalla, septe Planetae: paucis : nihil est, quod septenario numero quoquo modo non gaudeat, vel saltem alio impari. Hinc celeberrimi anni climaciterici periculi expertes, dissiciles, lethales: quare vis maxima in numeris , ideoque caussa dierum criticorum numerus .
Verum hausta haec sunt ab AEgyptiis, quorum nihil superstitiosum non est. Anni climacterici infausti sunt 3 et quidem ex ductione septimi in se ipsum annus 49. ex ductione noni in ipsum annus 8 I. & omnium maxime formidandus ex ductione septimi in nonum annus 63. Dies igitur impares pessimi. Quid quamobrem nulla perfecta in salutem judicatio, nisi fat impari Nullus invadat morbus, nisi partit Interceptio sa) fieri non poterit, nisi in die, impari: neque principium poterit ni se in die pari, itemq: mense, ac anno pari. I Pui moriuntur, eos necesse est die impari, O men- sic impari , ct anno impari, mori,Nonne illa sunt quae inhiantibus fabulas committantur ὶ Satis mirari nequeo, dicam cum Togat Hippocratem Medicinae parentem, O cordatum alioqui υirum tantam die rum criticorum rationem habuisse, ut quoslibet AEgrotantium motus adeertos dies retulerit. Accipite Celsum non ab alterius, ut male quidam arbitratus , at sua sententia loquentem: probat enim Asclepiadis dictum, non refert tantum, quoniam putat jure dictum. de diebus dubitatio quoniam Antiqui potissimi impares sequebantur, eosque tamquam tum de AEdris Judicaretur, Judicatorios nominabant. Id Asclepiades Jure ut vanum repudiavit 3 neque in ullo die quia par imparve esset3 iis vel majus, vel minus periculum esse dixit. Interdum enim pejores dies impares sunt: nonnunquam etiam in ipso morbo dierum ratio mutatur 3 fiuntque graUiores qui remissiores esse consueve
204쪽
rant. Deinde subjtingit de Hippocrate . Apparet quacumque ratio ne ad numerum respexerimus nihil rationis sub illo quidem Ao fore reperiri. Tandem concludit: Fefellerunt Antiquos admodum celebres o thagorici numeri, quum hic medicus non numerare dies debeat , sed ipsas acce1siones intueri. Et vero vel ipsa clamat experientia quemlibet diem esse judicatorium. Hippocratem appellant testem , quia morborum ab ipso descriptorum reportant historias Sanctorius,
Plempius, Zacutus Lusitanus, ToZZi: quo tanta de hisce diebus religio rGalenus infuscavit obscuritate negotium . Quatuor Mensium obtulit genera 3 Mensem Conjunctionis dum Luna redit ad coitum Solis singulis, quibusq; viginti novem diebus, & horis duode cim . Periodicum , quum scilicet percurruntur duodecim signa Zodiaci , atque id diebus 273 horis 8. His communi calculo admissis addit Mensem manifestae Visionis: absolvitur diebus 26. & horis decem apparente nobis Luna. Demum eruit Medicinalem ex diebus 26. & horis 22. Praeditus hic est duplici influxu a Sole, a signis Zodiaci, fit enim ex Periodico, & Visionis junctis, & divi sis in duas partes aequales. At enim, alio convertamuS Orationem: credibile non est, tantum virum pejerasse quum dixit advocatis Diis invito isthaec scripsisse : ipsummet audite Nos quid mhac paucis, iisque invito scripsisse Girmamus . Vos, O Dii Immortales novistis, vos in testimonium voco, haec me Amicorum qu0rumdam precibus vehementer adactum scriptis mandasse . Mente multo saniore
locutus alibi est. s 1 ) Medicus decretorios dies experimento cognoscat, sitque Naturalis , qui haec judicet , O persuasum habeat, Naturam prorsus sufficere, O quadam providentia corpori nostro prospicere, eamqὴ motibus uti ordinatis in operibus suis. Quid suadeat experimentum, jam celeberrimorum Praeticorum ductu explicavi. Astrologi, quibus volandi potestas facta est, habeant firmam
sibi veritatem a motu Lunae, & Coelorumὁ Νos e Democriti puteo Conabimur haurire. Quantum licet a terra suspicere; id vidissu dicimus, Lunam scilicet determinatos gradus ad quartam Zodiaci partem definito' constanter tempore non conficere, sed modo citius, modo serius: quare frustra quaeritur in hoc motu ratio constanter Operantium dierum. Praeterea quaenam est caussa, ob quam Luna per suas quadras mutat haec inferiora. Sane aspectus inimicitiae, vel amicitiae ad signa Zodiaci ortos a Poetarum figmentis. Fidem non majorem habeam diebus istis criticis, quam vel annis clima ctericis Mundi hujus Amatores terrentibus 5 Vel nugis genethliacorum foventibus ambitiosos. ectrix igitur Crifeos caussa est quodcumque motum circula
i ) Lib. de dieb. decret. cap. 2 in princ.
205쪽
1 greaὶ, tu intellinum exritat in fluitis; & quia materia determinatociali si nis gradu resistit, tempore desinito tragaedia peragitur. - une Acutorum , in robustioribus, in aere mediocri citiores Iudicationes r Quid si determinatus Morbus, determinatae cohaesionisi ad teria generatur. Nonne euntibus ordine fatis pro tempore reVO- Cabitur banitas i Ne plura: parere liceat aldschmidio monenti Nio opus , nos adeo curiosos esse debere in callis Crisium rimandis qμ-m in nostris regionibus, ct nostro hoc tempore tales Crises nou amplius fiant: quod animadvertit etiam Pitcarnius his : Si crisim fo-lDm vocare debemus eam excretionem, quae tertio vel septimo die, aut lcmpore ex ternis , f tenariisve composito contingit , tum apud Nos in
BritanLi' numquam sunt Crises . Petendane ratio ab asti is, quod stata periodo invadit febris , quod novem plerumque mensibus Utero concludimur: pulli gallinacei vis esimo secundo ab incubatione die nascuntur: quae, malum i virtus numeri, ut exercitum perdati O nugas' o perditissima consilia, quibus Ars objicitur ludibriol uaeres quid sit caussae , cur apud Nos Crises admodum ramo evrniaut ς Et utrum fati iis anteυertere, ari expectare rPlurima de primo suggerunt argumenta, ut si nos non moverint singula, universa inter se conjuncta commoveant. Graecarum
legum ignorantia, quia multi sunt, qui ex. composito I ) Pomonam Medici induerunt simillimi Personis, quae in tragaediis introducuntur quemadmodum enim illi figuram, habitum, ct personam eorum, quo rcferunt , habent 3 illi ipsi autem verὰ non sunt: sc Medici fama quidem nomine multi, re vero, ct opere va&ὰ pauci. Remediorum multitudo temere, atque intempestive ad manus in fera bella faciles , Vocata 3 qua critica despumatio vel uti seditione distrahitur . Ciborum usus, qui Gulae potius quam Viventi prospiciat 3 si nocet enim Sanis, poteritne R grotantibus non nocere . Utinam Medicina, quae corporibus opitulatur , contra , quibus laeduntur, auxilio foret mentibus, quae Ρriscos tantum Homines laudant, Recentiores fastidiunt. Damus enim vero plures esse in speciem Medicos: sed nec estoeta natura est, ut nequeat Parere, eorum quos peperit, similesῆ nec abbreviata manus Domini, quae surninos viros, quibuscumque temporibus concessisse credenda est, quod omnia disposuit is pondere, numero, ct mensura. II vidia sine fit, ut qui nos tempore antecesserunt, sapientia praevalere pr dicentur: utque evulgetur nihil rectum, nisi quod ab iis dictum, & nihil superesse agendum , dummodo aliquid laetum, sit sane invidia. Non desunt, nec deerunt Celeberrimi Viri, qui reei e Cibum proscribunt, & Vanas cris eos leges asseverant re, atque eloquio Quid Propterear Vivebantiae diutius antiquis illis A a re m- si in Hipp. in let. nt . I
206쪽
temporibus t creditur, non probatur. Medicaminum multitudine, atque Varietate videntur Occidi AEgrotantes 5 sed vi teantur aliquando sanari necesse est, quia medicamenta sunt aliquando satis Opportuna: quum vero nihil adbibetur, 'non Occiauritur : Hsec ne medicatior neutiquam sane, sed morientium contemplatio. Quantum ad alterum: Bonus Medicus negligere Crises debet, inquit Helmontius 1 ) quia anticipare3 nam Natura Crom non facit , nisi dum sola totum onus babulat satis diebus . Verus erg0 Medicus antis Crism morbum superare debet, ideoque nec Crisim expediat , nec optat . Infidus autem postergata Naturae intentione Crisim vel impcdit, vel dilatat. Σ) Et Craanen de diebus criticis edissereris Vix illos expectamus : Rudemus solummodo medidiamentis lente subtrahere vim ipsi morbo. Expectanda sane ut plurimum materiae coeti O,
quae non est, nisi status ille, in quo vinci potest 3 Sc ad Natur beneficium, aut in meliorem frugem revocari , aut e Republica Viventis abigi . Cunetandum tamcn haud putamus, donec vel sola concoquat, ubi veluti digito imonstravit concoquendum : vel ut sola debellet, abigatque, ubi suasit qua trahendus impetus, praeci Pue quum res est in praecipiti, & quibusdam indiciis apertum sit Naturam imparem futuram pugnae. Sed apud Clinicos Magistros in firmioribus aequi escetis . Si quando Crisis evenerit, a quinque conditionibus perfecta
reputatur: I. Fieri debet per emuxum non autem abscellum . 2. Secundum viarum rectitudinem . I. Cum conferentia , S tolcrantia. 4. Concocta jam materia. Dic criticaue & addunt, si tantum ex
Pellatur, quod noxium est. De prima habete Galenum, Si vires I) sent robustae, ct humores peccantes sint calidi, cito judicantur per excretionem: si vero vires sint robustae , cst humores sint frigidi, tarde judicantur , ct per abscessum: Si vires sint debiles O humores sint calidi semiliter petr abscessum: Si vires sint debiles, ct humores frigi
di , vel moriuntur, vel vix tandem coquuntur . Viarum Rectitudo est consensus occultus, morbi capitis Plerumque per Diarrhaeas , Ρectoris per urinas 3 Impctus fluidorum per sudores, aut hemorrha-gias 3 nonnullae febres ab in farctu primarum viarum per vomitum. Conferentia & Tolerantia Potertino absoluto negotio constare ὀ nam
ante judicationem & nox gravis, & respiratio dissicilis, & dolores Capitis, & vehementia ut verbo dicam, symptomata. C .coctam esse debere materiam tam certum putandum, quam quod nullam fieri sine fetanentatione despumationem, nullumque cani sine
207쪽
le finiri lubitam mutationem : sit exemplum, quamquam ab ali quorum judicio puerile , nihilominus maxime accommodatum : Prima perfectae desinitionis conditio apud Logicos est ut sit clarior, quia explicatio rei est: Iam vero dicat Aliquis Definitio est oratio infuscans obscuritate remi Deinde: Prima conditio est esse clariorem re definita: Quid tum vost O inanem Doctrinam i Id sane sit hic: Crisis est repentina mutatio, sed feri debet con costa materia , quae modo citius modo tardius vincitur . Post mojam nostis quid de diebus: id prae oculis esto ue nullum expellendi conatum conservare spiritus nostros, & nihil expelli, ut noxium omnino sit, relinquat fractos . Addunt ligna quibus vaticinari possit cujus generis futura sit Crisis: ut nihil, quoad mihi licet, vos lateat, accipite . Superveniens faciei rubor, dolor capitis, & vertebrarum colli, Pulsus arteriarum ad tempora, Visus hebes, Maculae rubrae apparentes, Lacrymae involuntariae, Narium fodicationes, Ilemorrhagiam per nares portendunt praesertim in morbis acutis, & praecordiorum inflammatoriis affectionibus. Gravitas & aestus in lumbis, dolor, qualis amigere solet imminentibus menstruis, languor universi corporis atque alia idgenus indicant uteri hemorrhagiam , qua plerique morbi acuti, occonvulsiones in mulieribus judicantur. Cibi fastidium, in sinistro ventriculi orificio morsus dolorificus , sputum frequens, Amarus in lingua sapor, Inferioris labii tremor, Respiratio paulo dissicilior, Capitis dolor offerunt vomitum. Crepitus, ventris inflatio, lumborum dolor, urinae decolores Diarrhaeam . Ardor in pudendo , urina feliciter morbi cursu emissa, Sudor alias dissicilis, calor a confluxu ad renes in lumbis instantem Per urinarias vias evacuationem, quam verbo dicunt Perirhaeam. Urinae copia imminuta, & Rigor a vellicatione, quia febris, quae a rigore incipit, sudore subigitur, inquit Hippocrates, ostendunt imminentem sudorem. Accedat Pulsus mollis, Extimarum partium calor , & vaporosus halitus. Si de abscessu interrogatis 3 ad partem debiliorem vos coΓ- verto , quae ob imparem vim repercussivam admittit, quod pro dc spumatione seponitur. Sed accuratius apud Clinicos quia si , Longum iter est per praeceptor, breve, eocax per excmpla.
209쪽
DE REBUS NONNATURALIBUS, DE AERE.ΡR O λψquendi Μedicorum consuetudine Res Nomatura
les rectiusne Connaturales haud scio ) appellantur quae
naturae necessitate in Homine fiunt, & geruntur ab Homine. Enumerantur omnino Sex Aer , Cibus, ct Porus, Somnus Vigilia, Motus oe . Mies, Excretiones , O Animi Pasones. Ρrimum damus locum Aeri. Mortalibus his tum vitae, tum morborum A rotis caussa est , in quit Hippocrates, tantaque corporibus omnibus Spiritus inest nece istas ut si quidem aliis omnibus O cibis, ct potionibus quis abstineat, duos tamdu aut tres, vel plures dies possit vitam ducere : at siquis Spiri tus in corpus , vias intercipiat vel exigua diei parte Homini pereun dum sis : adeo necessarius est usus spiritus in corpore . Examinandum igitur , qua ratione vita pendet ab aere, & qua hic morborum est caussa , dicitur enim ab eodem Hipppocrate: Maximus in omni bus, quae corpori accidunt O Rector , Dominus . AssEno I. Ar necessarius est ad Respirationem, haec autem ad vitam 3 2 quamquam in nobis si spontanea, fit naturalis a consuetudine .
S detur. Respiratio constat duplici motu Inspiratione, & Ex
piratione : Ρrima est illapsus aeris in pulmones 3 altera est iulius exclusio i qui haberi poterit Respiratio sine aere t Quantum ad secundam partem sciendum quod non unum & commune con silium est. Volunt Alii prorsus Liberam , Naturalem omnino A lit 3 compositam ex Naturali, & Libera Nonnullii. Cum his philosophor quia Nulla est actio absolute Naturalis, quae pendeat quoquo modo a Voluntate: respiratio tamen Varia sit pro nutu. Quod ad Naturalem consuetudine perducatur inde manifestum, quod ns-quit vita superstite omnino impediri, & in dormientibus nulla deliberatione perlicitur. Verum hactenus de disputatione quain
Galenus 1 Dialecticam potius, quam medicam judicavit.
210쪽
AasEsto r. Respiratis est motus admis, o exclusi aeris: admittitur ob Thoracis elati pulsionem, elasticitatem, ob gravitatem, ut occasio tulerit e dilatat Pulmones tractos a Solidis Thoracis in ampliorem locum : Axcluditur ab his comprimentibus, Musculi ad prisinam conditionem costas reduxerunt.
S Uadetur. Certum ab experimentis est, Respirationem non haberi, Si Costae & Diaphragma vulnerantur insignius, aut motu destituuntur: nec trahitur in dubium, extendi prius in locum , ampliorem solida Thoracis, atque Abdominis, ut pronus in Ie icto positus unumquemque docet. Hinc fieri pulsionem ambientis aeris , quoad veniat ad explendos Pulmones , Occupandumque lO- cum a Costis relictum, accedit quam quod maxime ad veritatem. Redeunt deinde Costae, unde discesserantue contrahitur ad convexum ςx plano Diaphragma & aer in Pulmonibus comprimitur, quoadezςat, urgeat alium ut unda impellitur unda , urgeturque eadem ve-mcns , urgetque priorem, S locus ab elatis Costis relictus expleatur Spiritus , inquit Plato in Timaeo, qui ein nobis extra fertur, non in
vacuum fertur , sed proximum sebi e sua sede pellit 3 idque quod pelli-tMr proximum etiam sibi extruditi atque fecundum hanc neccssitatem. quidquid in sedem eam undὰ spiritus exiit, circumirabitur , illuc ingrediens, ipsam replens spiritum comitatur. Vopiscus Fortunatus Plempius urget his r I) Ego thoracem meum
attollere, deprimere possum clausa larynge, eodem modo ac quando re-Diro et, nullus tamen aer tum thoracem intrat 3 ct quo tum pellitur impulsus Aert. . . Sis in cubiculo cujus omnes rimae accurate arcteque clausae funt 3 in eodem tubus sit per parietem in vicinum cubiculum Fenetrans: per illum tubum, aerem trahens, ct emittens libere respirabis 3 nec tamen , opinor, thorax tuus motus pellet aerem in cubiculum aliud , quia nullus datur aditus . . . . Si Nominem metuant periculo vita exponere 3 catellom capiant, etimque vas amplo includant, exferto capite : tum circa collum orificium vasis optime argilla claudant
etiam sigilsi Comicorum Hermetico se velint 3 bestolam aliquandιu respirare , fulare, latrare audient. Venire igitur non posse videtur Aer ad Pulmones, Thoracis, & Abdominis propulsione. Huc pertinet quod testatur Severinus apud Baglivum, Pulmonibus nimirum, atque Thorace immoto respirationem perfici. In actis Anglicis est experimentum per Robertum KOOh, quod Pulmone immoto supervivebat animat: & ex Sennerto Avium Pulmo dilatatur nulla Thoracis dilatatione . Verum erravit Plempius quando praecipiti judicio assirmavit