Caroli Comitis Firmiani vita

31쪽

bribus dato FRANCISCO II ex testina gente Principe optimo , additus ei Christianus , an quam Augustae Procurato , qui nempe ipsius

mandat Dominae , Ubicunque Austria cum quid in Italia esset , rem quamq. publicam cum ple na poteState gereret . Ova haec reVera apud nos dignitas nonnisi que paulo ante Christianum commissa prirnum Pallavicino Comiti, qui etiam Provinciae gubernator fuit , in usu tamen hodienum, quemadmodum etiam in Belgio, ut quanta sit innotescat , quamq. Uni CommiSSa probatissimis ingenio , de , integritate, rerumqUe X-

perientia vim duo hosce I), Vos intuemur hac ipsa dignitate a Caesare insignitos , intueri sussciat. Itaque post obitum Christiani Comitis, ut Mediolani nuntiatum est susseruim fuisse Vi

nibus amica mens , praegestiit ubique Civitas, neque spes eam sesellit . In mentem revoco dulcissima tempora vidi ego de literis , deque omni re publica bene speratum . Quod ad literas attinet , inferius dicam caetera, quae hono rei-

I Lectioni huius logii, quae solemniter habita fuit in Aula Archi- gymnasii maxima V. Kal. April. decus attulere prae caeteris Comes ipse Ioseph de Ba K MComes Ludovicus Barbianus de Belgioloso Mediolanem sis, Principis Alberici Fr. Procur Caes. cum l. potest in Belgio.

32쪽

publicae gessit, interpretari facilius , quam re

tinuit , nunquam amisit integra ei dignitas post anno plus minus viginti tres : additus dignitati equestris ordo velleris aureici addita laboribus extra Ordinem praemia. Quum fortunare Insubriam Deus voluit sponsalibus FERDINANDI MARIAE BEATRICIS , iussus ab Augusta tanquam USpeX praeesse solemni Stipulationi quum eam ortunare voluit praesentia Caesaris , honos ei relictus, Dominum intra suos parietes tanquam hospitem excipiendi . Quem itaque gratiosum semper apud Augustam fuisse novimus , an non etiam probatum dixeris laudatumque in iis omnibus, quae apud nos gessit 8 Sed enimvero gratiosus etiam apud Caesarem fuit Augustae Filium, qui sum

ma in eum traducta rerum inperii Germanici apud talos administratione , sic eius Xtrema honestavit quam maXime potuit , ita Spatia quemadmodum tibi , Successor optime , iuventutis Orem

Caeterum nihil in Mediolanensi ditione , nihil in Mantuana actum est, nihil novi in alterutraeXcogitatum Firmiani temporibus , quod non ipsi

auctori , suasori conscio tribuendum. Inhaerere enim quis nesciat auctoritati, qua utebatur, glo-

33쪽

riosum opus proponendi reipublicae commoda gloriosiusque etiam exequendi mandata a regis Qua porro auctoritate cita USUS, Ut iam . cum dignitate conciliarit quondam cierenissimi Admi nistratoris summiseritque demum amplissimae Regii Moderatoris , neque jam sibi minuit un-

reddidit. Multa etiam megoti fuere , quae misibi maxime , suaeque iude commendata fuisse intellexit , id a se postulare intelleXit , Ut Singula digereret, persequeretur , conficeret . Censum hic memoro provinciae Mediolanen Sis , magnum opus arduum, cui quidem operi , licet non in

tentato ante , prim din tamen aetate mea appo

suit manum immortalis vir Iohannes Lucas Palla vicinus , e X tremam Firmi anus. In coeptum etiam ω pene absolutum unius Firmiani cura censum hic obiter memor, Mantuanae Provinciae Institutas itaque ipsius consilio ad utranque Provinciam non ornandam modo , sed etiarn augendam Academias non est cur praeteream ingratus nempe futurus , si Mantuanam, quae me ab sua ipsius institutione cooptavit praeclarioribus eam literis omnique scienti forentem praetereo iniustus autem , si duas Mediolanenses , quarum alteram agronomiae ad patria ruris opes Uen

34쪽

das ampliandasque , alteram liberalium Artium , ut eas in Insubriam reduceret hinc forte dilapsas, origi curavit. Sed alia quaedam recensere in ani

Mos erat iamdiu apud nos iniquitatae temporum invectus , credo etiam in Italia pene inani, passim alibi, ut qui praeessent coetui religiosorum hominum , religiosi ipsi, in dominos

rent suum enim se penitus autumarent Iccle si ae subditos, immunesque nihilo secius ab iuris dictione piscoporum , AEX tranea abusi legitimam Regis Potestatem aut contemnebant , aut rmidabant potius quam verebantur . Itaque delatum sibi ius opinati, carceres intra claustra aedificandi , privatisque iudiciis puniendi ioXios , qui viderentur, in vincula moniiciebant vinctosque aliquando usque ad XtremUm spiritum X ire inde prohibuerunt . Haec tamen j effraenis dicentia nonnisi raro latenter , nonnisique in hominum pusillum gregem AEXercebatUr . DeteriUS porro, quod sibi eam arrogarent , quanticunqUe ii essent, ex ecclesiasticis quidam Thibunali palam erecto in hominum quodcunque genus , non ad inqUirendum tantummodo , sed ad iudicandum etiam ubivis gentium multandumque qua loena Vide-

35쪽

retur . elatores itaque plurimi oon raro improbi , satellites quocunque missi a privatis hominibus : arma a Rege prohibita privilegiariis quibusdam deferri datum innocentes quandoqUe ad iudicia pertracti clam regiis Iudicibus , dam

natiqUe perterrefactae omnium animae iudicio-TUm poenar Umque metu. Quid istuc esset primitus , an institutum ad inquirendum unt a Xat

de haeresibus praecipue blasphemiis , haud

intereSi quaerere . Praeposterum omnino ius erat . iniurium Regi , in cuius potestate Sunt homine M. incongruum Ecclesiae , cuius S anima , non

etiam corpora cohibere , inhians quid, tanquam praedae , libertat , vitaeque Civium praesertim vero quum ipsi cruciatus corporuIH Uandoque deliri mentium consequerentur I). Sacras hasce

I Exempla quidem infrequentiora apud nos , aetate praesertim OStra . quam alibi fuere . Obstupescas tamen alicubi tamque diu in Orbe terrarum contra ius omne patrata fuiSse quae refero Inquirebatur olim de Strigibus. si quas puta leves foeminas deferebatur lactatum ad infantes accessisse , tanquam e contactu , maleficove aspectu fascinaturas plectebant Larvas Lemures ubique inveniebant, Lamiasque interdum noctu ad nucem Beneventanam progreSSas. Si qui mente captus magum Se esse perhiberet, aut siquis mirabile aliquid supra vulgi captum esterret, utrumque ut magum suspicati crudeliter veXahant Firmianum tamen audivimus , ut Statim in hac provincia versatus est, duo clarissimorum Virorum Opuscula tunc primum in tuiscem edita , quae haec praeiudicia tollerent, probata sibi quam maxime fuisse: alterum scilicet ieronymi Tartarotti de Nocturnis Lamiarum congressibus,

alterum Scipionis Masset de Magia ad nihilum redacta.

36쪽

Superstitioni Aras , quas ediolani quum primum erigi iusserat Philippus II Hispaniarum Rex,

probe norat Firmianus, UantUm licuit oppugnatas a Mediolanensibus fuisseri terrores hosce animorum nisi omnino everteret , nec publicae locum Securitati fore , neque auctoritatem Regis

in integrum restitui posse intellexit . Vidimus eum deinde moliri opus, quod intentatum reliquerant , qui magna ante ipsum moliti sunt Ligures duo , Pallavicinus , MChristianus. Uno verbo dicam adempti privati carcereS, VerSUm Inquisitionis Tribunal , annuente ARIA THE

RESIA

Memini etiam interfuisse me apud ipsum colloquiis conviVarum , quum nempe sermo incidisset de numero VirginUm, quae se intra claustra concluderent, longe maiori in Italia quam alibi, eX currissetque Sermo a re ecclesiaSticorum sinsulas , quibus aliqua opus esse reformatione diceretur memini me audisse Firmianum singula iii antecessum laudantem , quae Caesar post eius obitum perfecit . Admirabamur hominem arca num , pr Udentem , religiosissimum, qui cclesiam colebat, ecclesiasticosque omnes favore

ossiciis prosequebatur , duriuscula quaedam de iis pronuntiantem: quod nobis inditio irat sic ea

37쪽

futura postmodum , ut facta sunt . Revera eniim quocunque animo esset in caetera, propensior

tamen ad iustitiam fuit, inperiique vindicanda iura , tollendaque de medio reipublicae , quae

gravia fore viderentur . Ita me Deus amet , Ut eum persaepe novimus anXium corde, miser tumque clam privatorum vicem , de qua postea

sibi ipse placebat , si quando eam aut meritam agnosSet , Ut in solatium Reipub iussam ab Rege. Salus enim Provinciarum suprema lexerat . Quare non illud omittam , quod sibi ni tio proposuit , firmumque habuit perpetuo, ut Cermanos aliquos domi suae haberet, generosos

husque laboris sui Administros tandem Optimos dono daret Regio Reipublicae . Faustum id

quidem feliXque , nam eum prae aliis dileXit quem forte iam haeredem virtutum dignitatumque Suarum animo designarat Hactenus in civili Republica versantem vidimus quod reliquum est in iteraria videamus Quanquam enim plerique eundem hominem nolint multis in rebus Xcellere , ea tamen ingenii vis Firmiano erat, idemque ardor animi, qui semper fuit , Ut quantum tempori oporteret, negotiis, quantum superesse , literarum studiis.

38쪽

bonisque artibus tribueret. Recordor felicia tempora , quum quidquid musarum esset in Urbe

matre , eo confluebat omne statis diebus , ubi non tantUm mulcerentur aures dulcedine carmi

num , sed ubi etiam ingenia ad sublimia quaeque raperentur . X e siquidem coetu , de quo glorior adhuc , multi prodierunt utiles Reipublicae homines I , prodierunt philosophi is oratores aliqui , quum singulis pateret aditus laudis

quodcunque tandem amplecterentur iterarum genus , prodierunt clarissimi poetarum, quibu animos addebat Firmianus praesentia Sila, tanqUam

Apollo alter, addiditque semel praesentia Vigilii Principis , Musis interea omnibus ad utriusque

Fratris encomta conSpirantibu .

1 mos inter nomino vita functos magnificum Virum Iosephum Comito Imbonati, qui suis in aedibus Academiam instituerat, aluitque perpetuo amicissimosque mihi Franciscum XaVerium Quadrium , poeticae Artis praesidium QAloysium Iustum , qui ad maiora Vocatus Vindobonae obiit; quo rumque carmina iam typis edita sunt Carolum Antonium Tantium , et legrinum Salandrium , Caietanum Guttiere , Dominicosque duos Soresium male strerium , sacrosque Oratore totidem Geminianum a .mansueto Antonium Mariam a Borghetto . Clarimimum nomino in literaria Repub Geo gium Comitem Giulini, acerboque funere ereptum nuper assinem eius , quo nemo amicior mihi ab ipsa adolescentia marchionem Iohannem Baptistam Morigiam, literarum aeque bonarumqtie artium cultorem. Cur non eos hic memorem, quos, ego messiinero Semper, c ipse Firmianus in honore .liabuita

39쪽

Sed non erat cur domo X iret do fuissimus VI , Ut USaS Uaereret, earumque deliciis fria retur domum ita instrui iusSit, Ut Sacram musis diceres . Musarum enim antistiteS AEUO vultu singulos agno Sceret, domum ciebat , Ut Vel convivio Xciperet, vel colloquiis detineret . Quid quid ad Artes pertinet, modo affabre conditum, id omne quod colligi potuit, collegerat diliget

tissime antiquas loquor, nova e marmore Statua S, aeneasque e insignioribus Romanae rahis expressas , descriptasque in Ulphure veterumessigies gemmarum , teXtile etiam picturarum Urbinatis pictorum ma Ximi , typisque editas clarissimi cuiusque artificis numero plusquam viginti mille , innumerosqUe dem Um X aere conflatos

nummos . Mechanicum etiam OpUS , Ut ut e fabrili arte conflatum , chara aqUd Um erat Supellen, opificesque ipsi, qui ingeni simul ac manibus valerent , in pretio habiti . Pictitra gaude bat quammaxime, quod nemini dubium erit, qui

seriem, qui numerum , Ut XCellentiam tabularum, quae penes ipSUm repertae Unt, ab edit earum

locupletissimo Indice agnorit nego enim ullam picturam fuisse ex insignibus Italiae scholis , cxtilem aut in tabulis , quin UaeSierit, aut quovis pretio emerit Laudandus in in maxime , quod

40쪽

quum Mediolano vehi iuberetur destinata Cenio IOSEPH ΙΙ. Augusti , iamque pridem conspicua in divi Celsi apud nos Raphaelis Urbinatis tabula , eam describi voluit, traducique e archetypo in aliam studiosius ad similitudinem quam fieri potuit . Atqui in reliquis etiam ingenuis artibus idem Firmiano sensus , quem plane gnovit FRANCISCUS Mutinae Dux, qui gestiens in tam effusa hominum laetitia, quum Uptiae celebrarentur Regiae eptis lectissimae Foeminarum, se ipsum erga Firmianum effudit, Augustae rocuratorem, cui splendidissimo dono dedit sculptamque Andromeden caelatosque antiqua manu lapillos , egregia arti per . Veruntamen haec tibi levia videbuntur, si cum ea compares locupletissima librorum supellectile,

cuius granditatem ut primum e limine adspeXeris , regium quid illic , supraque privatas opes albitrabere si intus inspeXeri , Sacrarium verem VSarUm Omnium fateare necesse est. Quidquid

enim antiquitas tulit , quidquid sapientia Graecorum , Latinorumque , quidquid egregium post ipsos in omni literarum genere Italia prima Omnium , Cermania deinde, Gallia , in primisque Britannia usque in hanc diem ediderunt, id omne ad numerum librorum plusquam triginta millium