장음표시 사용
491쪽
c Ap Vτ L VIII. cium siue credulitas autoritas ue. vecti. Illius medici,de Vectis V quo Plinius libro is. capite i. sic scribiti Exortus deinde latu. est Uectius Valens,adulterio Messalinae Claudii Caesaris nobilitatus, pariteri eloquentiae assectator. Is eam potentiam nactus nouam instituit sectam. Fuit autem Graecus genere,& ad Neronem de medicina scripsit. Teta τορα Toga uestimen ii genus est Romanorum proprium,ficut P uum. Graecorum palliu . A tegendo uero toga uocata est, cum Togέ sub ea tunica esset. A toga togati dicuntur Romani. Et Togain comoediae togars su ni appellatae,quae scriptae sunt secun- comedia.dum ritus & habitum hominum togarunt,id est m
FRIS ORE.c APUT LIX. sv NT diuersa quidem mala frigoris atql caloris, Sed tamen amborum simili nocet ulcere uirus. Illa quo usta putes quae sunt niue issa rigenti. Conuersa in cinerem platani pila curat utrunquom B VSTVRIS igne uersi σαὶ Quam- coriis isto
uis diuersae& contrariae sint naturae calor 3cca frigus, nihilominus tamen similes in quibus- tram. dam locis, ut Plinius ait, sunt aestus immodici
S frigorum effectus: esti utriusq; tum caloris tum stigoris urere, ut hoc capite docet Serenus. Et per ignem intelligit omne id quod calore urit, siue ignis seu aqua serues, lapis te aut serru candes id fuerit.Per frigus uero,niuem, glacie, uentos frigidos,& id genus si quid est aliud. De calore quod urat, omnibus notum est. De frigore uero tostimonium habemus Catonis de re rustica capite penuutimo de asparago seredo,ubi iniit Quo anno seueris,sub
492쪽
co MB. IGNE VEL FRIG. stramentis per hyemem operito, ne rigore peruratur. Et Cicero Quaest. Tuscul. lib.i. Consuetudinis,ait, magna
uis est, pernoctant uenatores in nive, in montibus,uri se patiuntur. Lucanus: Vrebant montana nives.Et Vergilius de utraq; ustione sic ai Rapidive potentia solis Acrior,aut boreae penetrabile stigus adurat. Ulcere. Exulcerat enim ambustio. Vim. Vstionis noxa & maleficium.
Rivre Rigenti. Frigida. Rigere proprie est frigeret deductum 'ci. aut est a verbo Grsco ρῖγω quod est algeo &frigeoxndes, x'. etia indicitur frigus.conmersa. Scilicet per combustio plantani pi nem. Pisanisti. Plinius libro M. capite s. Cinis pitulaula. rum platani sanat ambusta igni uel irigore. Quid autem sint piluis platani habes superius. Vir s. Hoc est,combusturam& ignis & frigoris. At uero ambustum fla mmis qui candidus oui Succus inest, penna inductus sanare ualebit. Aut tu succosae cinerem perducito Ianae. Aut uiuam ex oleo lini contundito calcem.
Hordea uel franges, at oui candida iunges, Adsit adeps porcae mira est haec serma medelae, Iunge chelidoniis, ac sic line uulnera, succis. Quod* recens ussit glacies axungia simplex Mulcet oc ex facili grata est medicamine cura.
, - , αἱ ξυ Igne re aliis etia rebus calore suo adurentibus. candidus ouisuccus. Album e oui, quod frigidum est δέ glutinat,ardores P leniti in ambustis excitari pustulas prohibet, si quam primu eo inungatur, ut tradit Dioscorides.
Et Plinius libr. 1ο. cap. s. Ambusta aquis ait, si statim ouo etsi occupitur, pustulas non sentiunt. lnductus.) Illitus. Sue. .. eobe cinerem titiae. Cinerem lanae succidae combustae: qui,' ut Plinius quoq; libri iam dicti cap. i. testatur, ambustis
talariolis illinitur, Vi Hoc est, recentem dc aquis non aspero . iam, quae cunctis est efficatior. Ex oleo calcem Quamuis seruidam
493쪽
seruidam uim habeat calx, excepta tamen quibusdam a i is ceu oleo uel adipe, maturandi uim acquirit, mollit, disiicit&ad cicatricem perducit: prsterea ardores extra hit 8c incipientes serpere ulcerum impetus arcet, autore Dioscoride& Plinio. Uni. Scilicet seminis,quod aradores omnes intus & soris discutit. Ηον astanes. Ηoc Hρ ς est,contundes &in farinam rediges.Ide medicamentum ψ Via re σι Ponit Plinius libro G. cap.1. Ulceribus ex ambusto cum D ςMMcandido ouorum tostumordeu&suillo adipe mire pro- .dest. chelidonque Mess. Vulnera enim serpere prohibent& serpentia sanat, ut autor est Dioscorides. Apuleius herbam cum seuo caprino conterere & imponere iubet ad . . combustum. Glacies.) Glacies est aqua frigore congelata. Intelligitautem non solum glaciem, sed & niuem, &omne frigus adurens. Axungia simplex. Adeps suillus syncerus .Plinius,Syncera axungia medeturambustis uel mypi nive. Dioscorides, Suillus adeps ambustis accomoda
CAPUT LX. iVT tutus fias insessae fraude nouercae, Vel quicunq; tuo carpetur liuidus auctu, t. . e
Non expectatis eat obuia cura uenenis. ENEN Is prohibendis. Praecauendis ne lain Venenum. teat,aut si assumpta fuerint, nocere ne possint:
similiter fine praecautione assumptis, curadis. Dicuntur autem uenena ea quae corpori adhibita naturam eius immutantercorrupunt. Quorum qu sdam extra per morsum ictumue animalium uenenoso
rum inseruntur: de quibus habitum est in superioribus.
494쪽
VENENIs PROHIBENDI s. Quaed a uero intus in cibo uel potu assum utur,quora medicatio ceu prioruetia bifaria diuiditur,videlicet in prae
cautionem dc curatione. In praecautionem quidem ne lateant a principio uenena: aut si forte clam data fuerint, ne
noceant. Sed quia qui uenenis homini clam insidiantur tam dolose ea praeparant ut peritissimos etiam decipiant, amaritudinem admixtis dulcibus & odoris grauitatem odoramentis a letalibus uenenis auferentes,ideo in ueneni suspicione condita elaborata v cibaria omnia uitare oportet, omnes V in gustu uehemetiores cauere qualitates, quotcunq; scilicet dulcibus salsis ue aut acidis saporiabus constat. Et in maiore siti lamel no omnia raptim hibere aut comedere et sed cibi ac potus qualitates diligentius contemplari. Praesumenda etiam potu frigida aqua. Extincto enim appetitu dissicillime arripiuntur a stoma cho postea caeterae qualitates. Sed ne decepti lacile intoreant,alia quom ratio&essicacior quidem est, ut in suspiiscione ueneni semper praecomedatur aliquid quo inessicacia reddantur uenena,qualia sunt ea que Serenus in textu enumerat. Altera medicationis pars proposita fuit cur lio et remedia quae afferenda sunt his qui in ea inciderint. Et tunc opem auxilium I non disserre oportet, ne post tempus aliquod remedio nullus supersit locus &incurabilis fiat curatiotautor Dioscorides libro Q Tutus. Mumlus. nitus 8c sine periculo. Differt autem a Securus, quoniam Securus. securus dicitur quasi sine cura, qui periculum non timet, quamuis eidem obnoxius sit: Tutus uero qui periculo obnoxius non est,etiam si securus non est, sed timeat potnbestia. riculum. in ellae. Infestus dicitur, qui alteri molestus est Nouerca. et insidias molitur. Nouercae Nouerca dicitur patris uxor filiis ex alia matre susceptis dc natis Solet autem communiter nouercae priuignis, hoc est mariti ex alia uxore
filiis, esse molests Saduersae fraudulentaest,adeo ut si possint, conentur etiam aliqua do e medio tollere. Carpetur.
Discerpetur, torquebitur& cruciabitur. Et hoc boni in
495쪽
se habet liuor&inuidia quod invido ipsi molesta est, ut Druidia.
uere dici potest illud Horatii,Integer uitae, Sceleris* pu
rus,Michael frater noster amantissimus sic uertit Inuidia
nihil est peius, laudatur at inde Autori quod cor tor- . queat atq; oculos. Aliter idem id ipsum: Triste malum liauor uirtutem continet in se Turbat nanq; oculos liuidecori tuum. Auctu. Incremento, fortunae prosperae, Screbus sciliciter succedentibus. Non expectaris.) Hoc est, antequam exhibeantur quae aduersus te parantur uene na. Eat obuia cura. Hoc est, medicina praeueniat Rassu matur siti in usu antequam detur uenenum, ut si tradutum suerit, nocere non possit.
Ante cibos igitur iuglandis Detus edatur.
Produnt electri manantia pocula uirus. Praeterea coctae querno cum cortice lymphae Conueniunt potu,demersa ue ficus olivo. Sspe etiam rhaphanum praedixit numen ededum. luglandis forem. Fructus & nucleus nucis iugladis: de qua Nux iugum.
Plinius libro ir.cap. H. sic scribit, Honor liris naturae peculiaris, gemino protectis operimeto, puluinati primum calicis,mox lignei putaminis, quae causa eas nuptiis secit religiosas, tot modis foetu munito, quod est ueri similiusquam quia cadendo tripudium sonumve faciant. Et has e Perfide a regibus translatas indicio sunt Graeca nomi- N persaeqna. Optimum quippe earum genus, persicum atq; basili, Basilica.con uocant.Et haec fuere prima nomina. Carion a capi corion. tis grauedine propter odoris grauitatem conuenit di ctum . Sunt qui honori nomen interpretentur S Iouis Ioingum. glandem esse dicant. Idem libro M.cap. s. Nuces iuglan des Graeci a capitis grauedine appellauere: etenim arbo. rum ipsarum soliorum i uires in cerebrum penetrant,
496쪽
hoci minore momento, sed in cibis nuclei laciunt. Sunt Rutem recentes iucundiores, siccae unguinosiores & stomacho in utiles, dissiciles concoctu, dolorem capitis inserentes . Eedem praesumptae uenena hebetant. Et hoc est quod Sereni dictum comprobat. Produnt. Ostendunt di manifestant ne lateant nos uenena poculis illis indita. Elemvin. Electri. Per electrum intelligit autor non succinum, sed
metalli genus quod sic vocatur,& id quidem natiuum: nam 8c aliud est quod arte conficitur, de quibus Plinius
libro 13. cap. . sic prodit, omni auro inest argentumrio pondere. Vbicunq; quinta argeti portio est, electruri uocatur. Fit dc cura eleetrum argeto addito, quod si quintam portionem excessit, incudibus no resistit. Est electro autoritas, Homero teste, qui Menelai regia, auro,electro, argento, ebore fulgere tradit. Electri natura est ad lucer narum lumina clarius argento splendere. Quod est natiuum & uenena deprehendit. Nanq; discurrunt in cali cibus arquus caelestibus similes cum igneo stridore, dc gemina ratione praedicunt. Manantia. Humentia, pro pter inditum liquorem potus qui humidus est. Pocula. Vasa potoria ex electro fabrefacta. Virtu Venenum poc ex culis inditum. Querno conice. Plinius libro x . capite i. quercuti Folia & baccae uel cortex uel succus decocti prosunt conistra toxica. Dioscorides libro i. id decorticis 3c glandium
. decocto cum bubulo aut humano lacte refert. CeIsus autem libro rius glandis ex uino contritae priuatim contra Acin. cerussam maxime prodesse ait. Ficus.) Scilicet sicca, qua. caricam uocant. Hanc Dioscorides libr. cum iuglande nuce praeassumptam commendaciis enim cibus inefficiis Olem. cia reddit uenena. Olivo. oleo olivarum, quod uene nis aduersari &praesertim quae exulcerando erodendo crasunt, testis est etiam praeter alios Dioscorides libro p. Raaphanus. mo&sexto. Rhapbanum. Rhaphanum contra uenena prodesse testatur etiam libro io. cap. 4. Plinius: & priua a .autoritate Nicandri,contra fungorum aut hyoscya-
497쪽
mi uenena salutarem. Celsiis item priuatim contra sungos commendat libro quinto inquiens:Si fungos inuti tes quis assumpserit,radicula aut epota aut ca sale dc ac
to edenda est. Numen. Aesculapius.
Antidotus uero multis Mithridatica sertur Consociata modis, sed Magnus scrinia regis 'Cum caperet ui r uilem deprehendit in illis Synthesin,& uulgata satis medicamina risit. Bis denas rutae frondes, salis oc breue granum Iuglandest duas totidem cum corpore ficus Haec oriente die parco conspersa lyaeo
Sumebat metuens dederat quae pocula matri. Antidotus Mithridatica. Hoc est, medicina contra uenena a Antidotus MuMithridate rege qui eam inuenit composita, cuius com- thridati . positionem Serenus in textu subiungit. Plinius libro ii. cap. s. de hoc sic scribit: In sanctuariis Mithridatis maximi regis deuicti Cn. Pompeius inuenit in peculiari comamentario ipsius manus compositionem antidoti e duabus nucibus siccis, item ficis totidem,& rutae soli is uiginti simul tritis, addito salis grano. Et qui hoc ieiunus suismar, nullum uenenum nociturum illo die . Idem libro M. cap. x. Mithridates maximus sua aetare regum, quem Mithridaten debellauit Pompeius, omnium ante se genitorum dili gentissimus uitae suisse argumentis praeter quam fama intelligitur. Vni ei excogitatum quottidie uenenum bibe re, praesumptis remediis, ut consuetudine ipsa innoxium es ,
fieret: primo inuenta genera antidoti, ex quibus unum etiam nomen eius retinet. Multis modis. Variis comis
positionum generibus. consociata. Coniuncta, coni mixta & composita. Magnus.) Scilicet Cn. Pompe- , ius, a quo sublatus est Mithridates . scrinia. Repositoria Scrinia. et arcas in quibus secreta & praesertim scripturs reco duntur. Regis. Mithridatis Eupatoris, qui rex suit P5ti. vidon Pompeius, qui Mithridate uicit et debellauit. Via
498쪽
lim. Vulgare & ex rebus c5munibus no preciosis copositam. Unthesin. Copositionem, a ri quod est cum de θεως positio. vulgata ) Comunia Suulgo parata. Risu. Derisit Rcontempsit. Bis dens. Hoc est, uiginti folia rutae. Item Dioscorides ait: Rutae solia etiam,iuglandis nuacis interanea, salis grumum, duas P caricas ieiuni comedant, nullo ueneno ficisdentur. Oriente die. Hoc est,
mane eiuno uentriculo. Pareobaeo. Modico uino. Deaderat quae pocula matri.) Hoc est, ueneni potionem,& uenonum quo matrem sustulerat&extinxerat.
Si nequit infandum praevertere cautio uirus, Proximus ille gradus, data pocula pellere cura. Lac asinae, placidaeque bovis prodesse loquuntur. Vetonicam ex paruo sumunt pleri lyaeo. Quod si hederae succum quae truncis hyeat altis Instilles paruis poterunt haud ulla nocere Pocula, quae quisquam saeuis uitiauerit herbis. Si quis hyoscyamum gustarit,la Re capessae Exhausto rabidos poterit mulcere surores.
Si nequit. Docet nunc datis uenenis mederi. Disandum rus. Venenum magnum S letale. Praevertere.) Anteuertere, praeuenire δέ cauere. Cautio. Praecautio, praeuisio.
Proximus gradus. Propinquus S primus prscipuus P modus Nordo. Pocula.) Potionem uenenata Sc uenenum ipsum. Pellere. Expellere 3c eiicere tu uomitu tum alui deiectione. Cura. Curatione di medicamento curante. e. Praesertim recens,quod aluum mollit S contra letalium uenenorum erosiones incensiones P conser acrimonias eorum hebetando, ardores restinguendo Rerosionibus eorum aduersando, ut autor est Dioscorides liabro i.&σ. Asine. Plinius libr. is.capite io. Asinino Iacte poto,uenena restinguuntur. Placidae bovis. Mitis buccuis
lae & uaccae. Plinius loco iam dicto:Lacte bubulo cuncta uenena expugnari tradunt. vctonicam. Hanc caeteri nosolum
499쪽
CAPUT L π. α 44 solum in curatione sed & in prscautione utilem tradunt, sumendi quantitatem adscribunt. Dioscorides libr. 4.
Prodest cotra uenena, in quem usum drachmae pondere bibitur in uino. Eadem praesumpta letalibus aduersatur uenenis. Idem libro σ. Dantur prsterea comuniter cun ctis uenenis accommodata remedia, inter quae sunt & betonicae folia, drachmae pondere cum uino. Plinius libro xy. capite s Betonicae semen inmulso aut passo uel sarinae drachma in uini ueteris cyathis quatuor uomere cogendi atq; iterum biberet his qui quottidie gustent eam,
nulla nocitura mala medicamenta tradunt. Antonius Musa herbae quantitatem auget his qui uenenu sumpse runt. Nam Vetonicae, inquit, drachmas tres ex uini cya
this tribus statim dato bibar,&re aciet. Parvo. Modico seu leui de no sorti. Pleris.) Plures, multi. Fledere.) Hscimbrasmiis proprie non hedera est, sed ob soliorum similitudinem
quandam inter genera eius tantum numerata:proprio Pnomine sint lax uocatur: quare seorsum de utram egerue Plinius & Dioscorides: hic enim de hedera lib.,. de smi iace uero hac quam ad lenis differentiam uocat asperam, lib. 4. egit: ille autem libr. io post hederarum genera, proprio capite de hedera quae uocatur sint Iax in titulato,egit: sic eam descripsit Similis est heders, quam uocantisi. Iacem: den sis geniculata caulibus, spinosa, fruticosa raomis, solio hederaceo, paruo, non anguloso, a pediculo .emittente pampinos, flore candido, olente lilium: sertracemos labruscae modo, no hederae, colore rubro, complexa acinis maioribus nucleos undenos, minoribus singulos, nigros, duros P. Infausta omnibus sacris &coroni s, quoniam sit lugubris, uirgine eius nominis pro pter amorem iuuenis croci mutata in hunc fruticem. Id uulgus ignorans plerunq; sesta sua polluit hederam exi
stimando. sicut in poetis aut Libero patre aut Sileno,qui omnino nescit quibus coronetur. E smilace fiunt codi-
cilli. Propriuml materiae est, ut admota auribus leuem
500쪽
VENENIs PROHIBRNDIs sonum reddat. Hactenus Plinius de hedera smilace. Sue cum J Scilicet soliorum S acinorum. Dioscorides libro . Folia eius & fructus contra letalia uenena prius S post pota sunt antidotum . Traditum praeterea est, si tritu eo rum aliquid nuper genito infanti bibendum detur, nullum illi postea nociturum uenenum . Plinius etiam librox . capite io. hanc immortalitati proximam &conualliabus opacis scandentem arbores dicit comantibus acinourum corymbis contra uenenata omnia efficacissimis: in tantum ut acinorum succo infantibus saepestillato, nulla postea uenena nocitura sint. casiae truncis haereat. Nam ut
Plin. dicit, per arbores scandit&repit. Dioscorides, Ad uoluitur arboribus supra infra P se circumagens. in talas. Stillatim&guttatim immittes, ad bibendum* d his. Paruis. Paruulis, pueris, & infantibus nuper geniatis. Pocula. Potiones. Scias herbis. Herbarum succis uenenatis. Vitiauerit. Corruperit S ueneno insecerit. HγοDinum. Traditis in c5muni contra letalia uenena remedus, subiungit nuc priuatim aduersus hyoscyamu quod
prosit remedium. Nam quamuis usus eius aliquis fit, estra me in uenenorum genere quoq; ceu alia id genus comi pluria positum: nec modo hyoscyamo, sed omnibus id genus uenenis remedio est lac quodcunq;. Sed quod ad hyoscyamum attinet, sunt eius tria genera herbae . Vna istore purpureo, semine nigro: Altera flore luteo, semine. fulvo & sufflauo ceu trionis. Et heae duae mente ac caputi festant, insaniam capitis P uertigines lacientia, inlitiacis in usu euentus. Tertia quam medici receperunt flore S semine albo, utilis ad medicinam. Qua si uti non lic hit, utendum altera quae luteo semine est. Nigra etenim quod omniv pessima, ex omni usu abdicanda erit: autor Dioscorides libro . Plinius libro M. capite . Apuleius capite 4. Gustarit. Potauerit, aut in cibo assumpserit. La. ne capellae. Contra hyoscyami noxam, non caprinum