장음표시 사용
471쪽
temperatura, uel ex humoris biliosi abundantia, ut in se-hribus 8c alias biliosis calidis morbis, ut tradit GaIOnus.Et de hiis loquitur Hippocrates libro secundo a phorismorum, ubi sic pronunciat. Somnus atq; uigilia utra que si modum excesserint, malum. Quare uigiliarum ex cessui occurrere nunc docet Serenus. Ascscendo. Pr uocando& conciliando. Non solum misere. Ponit duo febrium mala, uidelicet calorem adurentem & uigilias, quae etiam inter mala uniuersi corporis sunt plerisq; , ut libr. as. cap. ti. ait Plinius. Super optato sopore. Plurimum expetito & desidera to somno, qui salubris est & non inexpugnabilis, ut Celsus uocat. Nam sopor proprie n5 sim- sopori plex somnus est, sed malus 5c noxius: cuius iuxta causaruuarietatem plura sunt genera inter quae est Coma lethar Ius, caros, Salia quorum omnium commune quod ani consequens est cataphora, id est in somnum delatio. cataphora. Pergit. Procedit & nititur. Viduare. Privare. Placidi
somni. ) Quietis mitis S gratae ac placidae, quod ea quae
quieta sunt omnibus placent. coelestia munera. Dona dia vina 8c deorum munere concessa. Somnus enim & quieu Somnia deustem et quietis largitorem deum significat. Unde Ouidius Metamorphoseon libro re.Somne quies rerum placidissime somne deorum, Pax animi, quem cura fugit, qui sessa diurnis Membra ministeriis mulces , reparasu labori. Est autem omni animali necessarius somnus, si naturam suam sequi saluarii debeat,ut inquit Aristoteles. charta.) cinis ciaris.
inrid charta, quid papyrus,dietium est in principio libri.
Vim eius sed ex uino sumptae dc adustae contra uigilias
Plinius etiam testatur libr. - . cap. o. cum ait. Charta quae fit ex papyro cremata, inter caustica est. Cinis eius exui
no potus somnum iacit. Amni. Aqua. Fulcrum. Pu L Decristiuinar. Fulcra a fulciendo di sta sunt, summe lectorum partes quibus thori sustinentur. Cupressum. Et hoc uirtute cupressus. sua refrigerante Sc adstringente. Cum enim ex calidis humoribus cerebrum scandentibus fiant uigiliar,cupressus
472쪽
so MNO AS cIscENDO.illos refrigerando & ne sursum ferantur prohibendo, ut giliis etiam obsistit somnum P conciliat. Palladiis itidem succis quos flore rosarum Iungis N immisces madidum trisumT papauer, . Quo lita frons facilem pr zebebit nocte quietem. , Necnon mandragorae gustu sopor additur altus. Dilue praeterea glomeramina quae gerit intus Clausa aries inter geminae coxendicis umbras, Inde soporati ducentur gutture potus.
see . Palladijs uce. quos Io. σα. Oleum rosa ceum intelligit quod
ratione rosarum refrigerat Radstringit, somniferum existit.Nam ut Plinius tradit, succi rosarum usus in febre per se uel cum aceto ad somnos conciliandos utilis est, sue vi flos enim somnum lacit.Per Palladios aute succos oleum p tu . intelligitur oliuarum. Palladi enim des oliua,cuius inuenPapauer. trix dicitur, consecrata est. P pauer.) Quo efficacius fiat medicamentum , iubet rosaceo oleo miscere papaueri quod, ut Celsus ait, somno aptum est. Vnde Serenus su pra capite primo uocat, amica papauera somno. Et Dio scorides, Nigri papaueris semen, ait, contra nimias uigi
lias,& ubi sopire opus suerit emplastri modo stoli & temporibus ex aqua imponitur. Quietem.) Somnum laci Mandra, iem. MandrWgorae. Mandragorae tum in cibo & potulsa. sumptae, tum naribus ollatu ad mois, uim sopori seram testantur omnes: possuntl id tum poma tum radix, cet rael partes eius, Searundem succus& Iiquor . Verum largior illorum usus ignaros obmutescere facit: quare caute utendum, Sc si necessitas uti coget & eo accersen
dus somnus erit, satius fuerit, & satis etiam ob id odore tantum somnunt quaesisse,& ita quidem si fieri poterit,
non naribus admouendo, sed ut quidam faciunt, mala canon. puluino subiiciendo, habita scilicet moderatione illa maxime necessaria, ne quem obdormire uolumus, excitare
473쪽
CAPUT LIIo. xx postea non possimus: cuius rei R Celsus fideliter nos admonet libro i. Sopor altus Somnus profundus:& si co- Som piosior sit usus, letalis. Differt sopora somnor quod hic Sopori salubris sit,ille uero malus δέ noxius: quod & Plinius nobis innuit cum ait, Curandum ne somnus sopor fiat. Glomeramina. Intelligit testiculos arietis, qui globositan 'quam glomeres inter foemina dependent. Sive sordes eas quae eo loci colliguntur&coaceruantur. Intus. In tra scrotum sue oscheon& ambientem testes tunicam. inter coxendicis umbras. In abscondito& tanquaminum bra latentes. Soporati. Somnum secum adferentes.So- ςpρnc poratus enim dicitur, cui ueluti irrigatus est somnus.
Gutture. Per guttur intelligit spacium illud in quo sunt meatus anhelitus & cibi, siue gulam Scesophagum, id est fistulam cibalem & uiam eorum quae deuorantur, de quibus dictum est supra capite in.
c APUT LV. Di π Irius hanc sortem miseris mortalibus esse, Ut saepe inter se mala sint contraria morbi. iDenim nonnunqua somno sic membra grauantur, . , Ut coniungatur Ietho sopor altus acerbo. ETHARGIAE. Lethargia siue Lethar Lethareus.
gus capitis morbus est phrenitidi contrarius, ut inquit Galenus. Na cataphora est & in somnum delatio grauis N inexcitabilis, cui δc so . i,hris accedit. Unde Paulus Aegineta ait, Accidit autem te illargicis libris lenta Signaua non ualde crucians cum
474쪽
sopor. vitidi contrarium dixerat, delethargo sic scribit: Alrer quoq; morbus est aliter phrenetico contrarius. In illo disficilis somnus, prompta ad omnem audaciam mens est: at in hoc marcor & inexpungnabilis pene dormiendi necessitas, lethargum Grsci nominanti atq; id quoq; genus acutum est, &nisi succurritur, celeriter iugulat. Huius autem causa est pituita & frigidus humor qui frigore dc humiditate sua in somnum cogit: mali P locus caput est. Vnde Galenus in expositione aphorismi librii. qui est, Somnus & uigilia,utraq; si modum excesserint, malum: post descriptionem somni grauis qui difficilem habete pergefactionem, sic ait: Fit autem huiuscemodi somnus primo refrigerato sensitiuo,hoc est cerebro ipso: quae reis frigeratio cum sortis est, humiditati mixta, lethargicas facit passiones:cu m siccita te uero catalepses Grsce uocatas, Latine uero occupationes siue depraehensiones dixeris. Et quia principalis actio isditur, febris quoq; accedit leothargo. Dictus est autem lethargus, ut illud etia addam. tum obliuionis tum desidiae argumento:quasi obliuiosa desidia, seu desidiosa oblivio. Λ letheenim obliuio est. γο 'argos uero iners dicitur &deses. Latini aliquando
ueternum uocant, utrunq; etiam aut alterutrum indicantes, desidiam scilicet torporem l aut grauiorem somnia& obliuionem. Punici subethicum morbum dicunt. Ab hoc non multum distat alter quem Graeci καρορ caron uocant: ex eadem enim materia scilicet pituita uterm costat tum lethargus tum caros. In illo tamen disserunt, quod in caro somnus praecedit δέ febris uehementior, & quod ipse aliis aliquot affectibus superuenit, ceu febribus, comitialibus &aliis. In lethargo uero somnus sequitur relabris ignavior, propriam P habet causam. Hos affectu Plinius aliquando ueternu, i spius soporem appellat, Prpsertim cua tu Curandum ne somnus sopor fiat: quasi salabris sit somnus & eius quies, sopor uero morbosus S m aleficus.Quare etiam Serenus,ut maleficit nota magis pateret.
475쪽
c APUT L V. 232. teret, soporem uocauit altum, id est profundum grauem di qui malo est:&quo adhuc periculosiorem ostendere addidit etiam,Vt coniungatur letho acerbo.Vnde etiam Vergilius Eneidos libro f.aii,Tum consanguineus lethi
sopor, & mala mentis Gaudia. Dixi Scilicet superiisus capite sortem Euentum. Lei a Morti. Lethum Letia aliqui dictum uolunt a Grsca dictione racia,quae obliuionem significat eo quod morientes Ommu obliuione ca
piantur, Stunc cum aspiratione scribitur lethum. Alii uero a Leo derivatum uolunt, quo ueteres usi sunt pro Lς deleo, quonia mors omnia dele tunc sine aspiratione scribitur Letum. Ergo leui flamma torrentur cornua caprae,
Quo nidore grauem depellent lumina somnum. Aut Veneris labrum quae dicitur herba,bibetur,
uae teritur prius-uino confusa liqUescit. . . . Conueniunt acidis euphorbia mixta fluentis, Gramina uel r utae gemina si nare trahantur. λ uidam dir iubent septeno cimice trito . Vt uitientur aquae cyathusi bibatur earum:
Haec potiora putant quam dulci morte perire.
Leutflamma. Igne paruo. Torrentur. Uruntur ut sumum reddat. cornua saprae. Et hoc propter sordu quem uren cor rapstido mouent odorem, quo ad cerebrum per narium meam tus delato, aegri excitantur. Vnde Celsus,Hos fgros,in quit quidam subinde excitare nituntur admotis hiis qus per sternuta meta euocantur, & his quae odore foedo mouent,qualis est pix cruda,lana succida, piper, ueratrum, castoreum, acetum, allium, cepa, iuxta etiam galbanum incendunt, aut pilos,aur cornu ceruinu, si no est,quod libet aliud. Haec enim cum conburuntur, odorem laedumouent. Nidore.) Odore foedo cornus caprini. Nidor in nrroprie unius uius si rei adultae icitur odor. Munulas
476쪽
fgnes quorum ardore & ustione cornu odorem reddit lethargicos excitantem. Veneris labrum. Herbam hanc multi carduum magnum, Graeci a uti dipsa con uocant. Herba est, ut Dioscorides illam pingit, aculeata, caulem habens excelsum, spinosum: folia lactucae similia, oblonga δέ spinosa, quae per medium dorsum ueluti bullas foris N intus spinosas habent, concavo qua se in geniculis coniungui sinu, quo rores 8c pluuiae aquae continentur, unde & nomen inuenit. Habet & in summis singularum germinationum caulibus singula spinis echinata Sob longa capitula,qus cum aruerunt candido colore fiunt. Cur autem olim labrum Veneris dicta suerit haec herba. causam haud sacile dixerim. Porro labrum hic non boris parte quae manifestam in homine significatione habet, sed a balneoru uafis aquariis, quibus ad lauarida corpora utebatur, sic dictu est: qd uel Graeci indicat,qui ea nodem herbam &φραρίτη πλωτρομ uoca Πλουτρομ autem ipsis aquarium uas est, quod labru Latinis dici nuc diximus. Sunt tamen non solum aquaria sic dicta vasa, sed olearia quoq; dc u maria, in quae oleum e cortina dc uinum e lacu transseruntur. confusa. Commixta. Li rescit. Mollo scit&resoluitur. Acira fluentis. Aceto. Euboctia. Euphorbium succus est herbae nominis eiusdem: quam, ut Plinius scribit, in Mauritaniae monte Atlante inuenit rex Iuba appellauit euphorbiam medici sui nomine &Da. tris Ant. Musae, qui diuum Augustum seruauit lactuca. Dioscorides seruiaceam arborem uocat, quae acerrimo liquore plena est, quem ob nimium eius seruorem incoistimentes colligunt excipulis ex ouillis aut hedinis lotis ventriculis laciis. Vis est illi excalfactoria atq; disiiciens. Et quamuis lethargicos excitari labor sit, ut Plinius ait, hoc tamen praestat euphorbium ut perhibent ex aceto naribus tactis peucedani succo. Et Melae, Euphorbium, inquit est medicina bona Iethargiae & obliuioni. Gramis
M. Folia. Rut Ad lethargicos suscitandos rutam tritam
477쪽
c APUT LV. 23τtritam ex aceto fronti infundere iubet Apuleius. Aliqui
succum ex aceto lethargicis olfaciendum dederunt,ut libro xo. cap. ii. resert Plinius. Nare trabantur. Id est, olla ctentur, scilicet euphorbium aut ruta ex aceto, quod illis penetrandi uim addit. mi n. Medicamenti huius cinii cum iidem & autoritatem in alios reiicit,quemadmo dum δc Plinius libro xs. cap. 4. dum alti Lethargi tamen medicinae cum argumento adhibent cimices, quoniam uincatur aspidum somnifica uis, septenos in cyatho aqvs dantes, puerilibus annis quaternos. Dira. Crudelia. abhominanda. Potiora.) Eligibiliora. Dulci morte. Uoucat mortem dulcem, quod lethargo oppressi citra dolore ceu somno dulci & quiete sopiti leniter anima exhalent.
Es T subiti species morbi cui nomen ab illo est, Quod fieri nobis suffragia iusta recusat:
Saepe etenim membris atro languore caducis Concilium populi Iabes horrenda diremit. Ipse deus memorat dubiae per tempora lunae Conceptum, talis quem saepe ruina profudit. OMITIALI. Morbus comitialis si edi mituluctus est, uti Serenus tradit,eo quod si quis illo mρr M. correptus in comitiis concidisset,soluebantur comitia, quae Romani populi ad ciuitatis res comitia. tractandas, ut magistratus creandos & leges serendas, conuentus &coitiones erat, & diuidebantur in Calata, curiata & centuriata, de quibus A. Gellius Atticarum noctium libro tr. cap. xν. R Fenestella de magistratibus Romanorum capite septimo. Et quia hii qui interlunio con Lunarisae
478쪽
co MITIALI MORBO.cepti aut nati sunt, hoc morbo sere corripiuntur: hine
Morbus etiam lunaticus est appellatus Quoniam uero illo assecti, caducus, paroxismi dca filictionis tempore in terram subito conci Herculeus, dunt,dietiis est etiam caducus. Aliqui eudem Herculeum sicer, uocant,eo quod Hercules huic morbo fuerit obnoxius, maior. seu quod ut ille inuictus, ita hic nulla medicorum ope superabilis sit. Dicitur item propter magnitudinem &grauitatem suam quoniam homo subito concidit δέ ex ore spumae mouentur, ipseUmorbus aut recens hominem consumit,aut ad extremum uitae ac mortis diem usq; duorat ἰερα νο et id est morbus sacer, & ut Celsus ait, maior. ε 3. Graeci enim ἐρομ quod nunc illis sacrum significat, an quitus magnum & grande dicebant. Sic Homerus Iliados libro is. κονιHui, id est piscem sacrum. Vergilius,sa cram samem .Medici, sacrum morbum & os lacrum uo Morbus cauerut,eo quod grandia essent. Quamuis sint aliqui qui diui . non tam prooter magnitudinem quam quod diis offerti solerent talia ιερο id est sacra, dicta coniectent.Uerum illorum opinionem qui morbum sacrum seu diuinu dictum contendunt,quod diuinitus immittatur, refellit Hippocrates libro proprio de morbo sacro inscriptor Apuleius in apologia seu defensione prima ερο υνο rapud est lacrum
S diuinum morbum a Graecis nominatum putat, quod animi partem rationalem,quae longe diuinissima est, uis Morbus let. Hippocrates libri de uulneribus capitis, puerile etiam puerilis. uocat,eo quod in pueris abundet de illos saepius infestet. Demum Graeci hunc morbum, quoniam nerui eo con vilapsia. trahuntur, Drouievi epilepsiam uoca hoc est correpti nem & conu uisionem. Est enim,uti Galenus tradit, om- nium corporis partium conuulsio, no quidem perpetua ut in em prosthotono Sopistho tonoatu tetano uidere est, sed quae ex temporum interuallis accidit. Consistitque affectus hic in supremis corporis partibus, cerebro uid
licet, si v ex frigido crasso dc uiscido pituitae humore, spi
479쪽
CAPUT LVI. 274 struente i quamuis aliquando etiam ab atra bile fiat, ubi
scilicet in meatibus uentriculorum cerebri retinetur siue tis medius fit siue postremus. Porro morbus hie subito fit ,
dc soluitur confestini:& qui sic laborat, nem uidet, neque audit, neq; ullo sensu quicquam percipit, ac ne memoria quidem consequi potest, quid factum sit. Siquidem cum
memoriae uiribus,ratio quoque isditur. Soleti morbus hic,ut alii quidam, interdum ipsomet affecto, interdum aliis consentiente cerebro euenire. Tribus P continetur differetiis: quibus omnibus comune est quod cerebrum
assicitur: uel consistente in ipso affectu,id quod pluribus
epilepticis accidinau t a uentriculi ore ad cerebru per consensum ascendente: aur, quod raro fit,cum a parte aliqua
cui id sorte fortuna accidit,incipit affectus,qui deinde sentiente aegro ad cerebrum usq; ascendit. Sed de hiis copio. sius Galenus in libris deaffectorum locorum notitia, tertio, quarto& quinto. Subiti. Quoniam homo subito concidit. Nomen. Scilicet comitialis. Susagia. Suf- Sergium fragium aliquando auxilium significat, aliquando uero, ut hic , uoces S sententias quae dicebantur in comitiis δέ in tabellis describebantur, quibus unusquisque quem in magistratum eligi uolebar, declarabat, a quo dcilla quoq; suffragia uocantur quae ad idem declarandum clam in cistellam mittebantur, ceu lapilli, piis, fabaeet similia. lusta. Quae iusto&statuto tempore fiebant. Atro. Funesto. caducis. Labilibus, cadentibus . concilium pG comitia. puli. Comitia quae uniuersi populi conuentus erant, a concilium
simul itando sic dicta, cum concilium sit ubi populi pars
aliqua dc non uniuersus populus conuenit. Labes. Ma Dirimedormium, ruina &casus,qui dirimendorum comitiorum cau comitiorum saerat.Voluerunt enim non habendorum comitiorum cause. causas esse aliquas, propter quas nefas erat habere comi tia: dirimebantur autem tum comitiali morbo cadete alio quo, tum tonante & fulgurate Ioue. Ipse deus. Phoebus
aut Aesculapius.Indicat nunc qui huic morbo praeal la
480쪽
co MITIALI MORBO.sint obnoxij.Sunt aut maxime qui interlunio concipiunLuna eadu tur aut eduntur. Vnde Luna caducorum mater dicitur. eorum ma Et inde quidam lunaticum morbum hunc uocat. Porro teri sacrae literae lunaticos uocant eos quorum morbus lunae Lutulicia ascensu increscat, quod diabolus lunaria seruet tempora, morbus. ut creaturam infamet in creatoris blasphemiam. Dubia
na lane. Incertae. Vergilius Eneid. libr.a . Quale per incera dubia, tam lunam sub luce maligna Est iter in sylvis: ubi caelum Silens. condidit umbra Iuppiter,&rebus nox abstulit atra colorem: hoc est, interlunio quando luna in coitu est& silet. Plinius libro ls.cap. o. Diem quo luna in coitu est,alii in inter lania. terIunium,alia silentis lunae appellant. Quo tempore fine lumine aut sane minimo S dubio uidetur. Nam dum s lis radios subit hoc est in coitu, quoniam haustu omnem lucis auersa illo regerat, unde acceperit, ut Plinius scribit libro x. non cernitur sed latet ac silet: idi fere triduo satatem manifeste, quo tempore nihil etiam uirtutis suae lixas inferioribus infundit,ut placet Galeno. Sed dices, Cur igitur Serenus interlunio natos comitiali morbo corripi tradit, si luna tunc in haec inferiora nihil operatur: Dico lunam in lisc inferiora agere bifariam. Primo actiue uim suam insundendo, quod non agit nisi cum lumine non est omnino priuata, quare interlun 3 tempore quia lunatu ne exuta & uiduata, nihil inde defluit. Secundo priuati ue quatenus in coitu luminis spledore et ui sublata, dum nihil agit, nihil ψ impertit, uim suam substrahendo no : cumentum affert nonnullum, R inseriora haec utilitate sua priuar, siclipsa uim S potestatem nullam inde acci piendo, afficiuntur. Et sic lunae uiribus destituti qui inter
Iunio nascuntur,communiter comitiales evadunt. Conceptam. Per conceptum intelligit non solum illum qui interlunio in utero conceptus est,sed & eum qui in hune mundum ex utero editus est interlunio. Ruora. Casus.