Ab urbe condita libri

11쪽

4 LIBER XXIV. CAP. U. o. 53sJoodsm Aristomachus perfugit, tamquam Poenis, non Bruttiis auctor urbis tradendae fuisset. III. Urbs Croto murum in circuitu patentem duodecim milia passuum habuit ante Pyrrhi in Italiam adventum post vastitatem eo bello factam vix pars dimidia habitabatur flumen, quod medio oppido fluxerat, extra frequentia tectis loca praeterflueb is arceres procul eis, quas habitabantur sex milia aborat ab

urbo nobile templum, ipsa urbe nobilius Laciniae Iunonis, sanctum Omnibus circa populis lucus ibi fre- quont silva et proceris abietis arboribus saeptus laeta in medio pascua habuit, ubi omnis generis sacrum deas

pecus pascebatur sine ullo pastore separatimque greges sui cuiusque generis nocte remeabant ad stabula, numquam insidiis foramini, non fraude violati hominum. magni igitur Ductus ex eo pecor capti, columnaque iud aure solita saeta et sacrata est inclitumque et tomplum divitiis etiam, non tantum sanctitato fuit aemiracula aliqua adfingunt, ut plerumque tam insignibus locis fama est aram esse in vestibulo templi, cuius cinerem nullus umquam moveat ventus sed arx Crotonis una part imminens mari, altera vergente in

agrum, situ tantum naturali quondam munita, postea et muro cincta est, qua per aversas rupes ab Dionysis Sicilias tyranno per dolum suerat capta ea tum arce satis, ut videbatur, tuta Crotomatum optimates en baid se, hircumsedent cum Bruttiis os etiam H ei sua postremo Bruttii, cum suis viribus inexpugnabilom

viderent areem, coaeti ne Essitate Birii nonis avx Ilium

I inplorant is his condicionibus ad deditionem compallere Crotoniates conatus, ut coloniam Bruttiorum eo deduci antiquamque frequentiam recipere Vastam ac desertam bellis urbem paterentur, omnium neminem 12 praeter Aristomachum movit morituros o adfirmabunt ditius quam inmixti Bruttiis in alienos ritus, mores legesque a mox linguam etiam verterentur. 13 Aristomaestus unus, quando nec suadendo ad deddionem

12쪽

LIBER XXIV. CAP. 3. 4. a. c. 215J

satis valebat nec, sicut urbem prodiderat, locum prodendas arcis inveniebat, transfugit ad Harmorierii. Lo 14erenses brevi post legati, cum permissu Hannonis arcem intrassent, persuadent, ut traduci se Locros paterentarne ultima experiri vellenti iam hoc ut sibi liceret i5 impetraverant et ab Hannibal missis ad id ipsum

legatis ita Crotone excessum est, deductique Crotoniatae ad mare naves conscendunt. Locros omnis multitudo abeunti In Apulia ne litem quidem quieta 16 inter Romanos atque Hannibalem erat Lueeriae Sempronius consul, Hannibal haud procul Arpis hibernabat. inter eos levia proelia ex occasione aut opportunitate 17 huius aut illius partis oriebantur, mellamus eisin manus et in dies inutior tutiorque ab insidiis fisiat. Iv. In Sicilia Romanis iunia mutaverat mors

Hieronis regnumque ad ΙΙieronymum nepotem eius translatum, puerum vixdum libertatem, nedum dominationem modice laturum eam aetatem, id ingenium tutores atque amici ad praecipitandum in omnia vitia acceperunt Mye ita futura cernens ama innecta voluisso uicitur liberas Syracusas relinquere, ne

sub dominatu puerili per ludibrium bonis an tibus pari tum firmatumque interiret regnum huic consili eius 3 summa ope obstitere filiae, nomen regium penes puerum

futurum ratae, regimen rerum omium penes se Virosque uos Adria istiGram et Zoippum, qui Syra Smorum primi relinquebantur. non facile erat nonagensi Πui iam agent annum, circumsesso dies O tesqUB muliebribus blanditiis, liberaro animum et convertere ad publicam a privata durant itaque tutores modo quin bdecim puero relinquit, quos precatus est moriens, ut fidem erga populum Romanum quinquaginta annos ab se culta inviolatam sera arent iuvenemque suis potissimum vestigiis insistere vellent , disciplinas, in quaeductus esset haec mandata. cum expirasset, tutores steStament prolato pueroque in contionem producto erat autem quindecim tum ferme annorum Paucis,

13쪽

LIBER XXIV. UAP. . . da. . . qui per contionen ad excitandos clamores dispositi erant, adprobantibus testamentum, eteris velut patro amisso in orba civitate omnia timentibus munus usoι-8 nun funus fit regium, magis amore civium e caris at quam cura suorum celebre brevi deinde ceteros tutores summovet Adranodorus, iuvenem iam essesdiet,

tans Hieronymum ac regni potentem deponendoque tutelam ipse, quas eum pluribus communis erat, incis unum omnium vires convertitii V. Vix quidem vel bono moderatoquo regi iacilis

erat favor i pud Syradusanos succedenti tanta caritati Hieronis; verun pnim vero Hieronymus, velut suis vitiis desidi ratillen ei licere vellet avum, primo statim conspeetu omnia quam disparia essent ostendit nam

qui per tot annos Hieronem filiumque eius Gelonoruue vestis habitu nec alio ulla insigni disserentes acceleris civibus vidissent, ei conspexere purpuram ac di dema ad satellites armatos quadrigisqus etiam alborum equorum interdum ex regia procedontem more Dionysio tyranni hunc tam superbum apparatum habitumque convenierites sequebantur contemptus omnium hominum, superbae aures, contumeliosa dicta, rari disiis non alienis modo sed tutoribus etiam, libidines novae, inhumana erudelitas itaque tantus omnis terror imvaserat, ut quidam ex tutoribus aut morte voluntaria aut uis praeverterent metum suppliciorum tres ex iis, quibus solis aditus in domum familiaris erat, Adranodorus et Zoippus, generi Hieronis, et Thraso quidam, de aliis quidem rebus haud magnopere audi

8 bantur tendendo autem duo nil ita in agimenSeS, Thraso ad societatem Romanam, certamine ac studiis interdum in a convertebant animum adulescentis, cum coniuratio in tyranni caput facta indicatur per Callon se quendam, aequalem Hieronymi et iam inta a puer iui omnia familiaria iura adsuetum index unum ex eo

iuratis Theodotum, a quo ipss appellatus erat, nominars potuit; qui conprensus extemplo traditusque Adranodoro

14쪽

LIBER XXIV. . AP. b. 6. a C. 21M

torquendus de se ipso haud cunctanter fassus conscios celabat postremo, cum omnibus intolerandis patientiae ii humanae cruciatibus laceraretur, victum maliscis sirum lans averti ab consciis in insontes indicium, Thraso ianem ess auctorem consilii mentitas, ne nisi tam potenti due confisos rem tantam ausuros fuisse , socios ignobiles giresdam viros ab latere tyra I mi, quorum 13 capita vilissima fingenti inter dolores gemitusque occurrere. maximo antino tyranni credibile indietum Thraso nominatus secit itaque extemplo traditur ad supplicium, adiectique poenas ceteri iuxta insontes. consciorum nemo, cum diu socius consilii torqueretur, 14

aut latuit aut fugit tantum illis in virtute ad fido Theodoti fidueias sui tantumqus ipsi Theodoto virium

ad arcana occultanda. VI. Ita, quod unum vinculum cum Romanis socie Italis erat, Thrasone sublato e medio extemplo haud dubio ad desectionem res spectabat legati quo ad Hanni 2balem missi a remissi ab eo cum ΙΙannibal nobili adulescent Hippocrates et Epicydes, nati Carthagine,

sed Oriundi ab Syracusis exul avo, Poeni ipsi materno genere. per hos iuncta societas Hannibali a Srra acusano tyramio nec invito Hannibale apud tyrannum manserunt. Appius Claudius praetor, cuius Sicilia pro 4 vineta erat, ubi ea accepit, extemplo legatos ad Hieronymum misit. qui eum sese ad renovan a Soele tutem, qua cum avo fuisset, Veni2sse dicerent, per ludibrium

auditi dimissiqua sunt ab quaerente per iocum Ilieronymo, quae fortuna eis pugna ad Cannas fuisset;

vix credibilia enim legatos Hannibalis narrare velle, quid veri sit, scire, ut ex eo, utram spem sequatur, consilium capiat Romani, eum serio legationes audire si coepisset, redituros se ad eum dicentes esse, montio magis e quam rogato, ne fidem temere mutaret, proseiscuntur. Hieronymus legatos Carthaginem misit ad

foedus ex societate cum IIannibal pacta faciendum.

eonvenit, ut, cum Romanos Sicilia expulissent cid

15쪽

autem brevi fore, si naves atque exercitum misissent , Himera amnis, qui sermo dividit insidam, finis regni Syracusani ac Punici imperii esset aliam deinde inflatus adsentationibus oriam, qui eum non Hieronis

tantum sed Pyrrhi etiam regis, materni avi, iubebant meminisse, legationem misit, qua aecum censebat Sicilia sibi omni cedi, Italiae imperium proprium quaeris Carthaginiensi populo hane levitatem ae iactationem animi neque mirabantur in iuvene furioso neque argue- bant, dinmodo averterent eum ab Romanis VII. Sed

omnia in eo praecipitia ad exitium fuerunt nam cum

praemissis appocrate atque Epicyde cum binis milibus arniatorum ad temptandas urbes, quae praesidiis tenebantur Romanis, et ipse in Leontinos cum cetero omni exercitu erant autem ad quindecim milia peditum equitumque - prosectus erat, liberas aedis coniurati is omnes sorte militabant cimminentes vias angustae, qua descendere ad forum rex solebat, sumpserunt ibi eum instructi armatique ceteri transbium Xpectantes starent, uni ex eis tinomen fuit nomen, quia custos corporis erat, partes datae sunt, ut, cum adpropinquaret ianuae rex, per causam aliquam in angustiis sustinere ab tergo agmen cita ut convenerat lactum est tamquam Iaxaret elatum pedem

ab stricto nodo, moratus turbam Dinomenes tantum intervalli fecit, ut eum in praetereuntem sine armatis regem impetus fieret, confoderetur aliquot prius vul- neribus quam succurri posset clamore et tumultu audito in Dinomenem iam haud dubis obstantem tela

coniciuntur, inter qua tam En duobus ac septas vulne- ribus evasit fuga satellitum, ut iacentem videre regem, tacta est. interfectores pars in sorum ad ani altitudinem - laetam libertate, pars Syracusas pergunt ad praeoccu-

panda Adranodori regiorumque aliorum consilia imeerto rerum statu Ap. Claudius bellum oriens ex propim quo cum cerneret, senatum litteris certiorem feeit

Siciliam Carthaginiensi populo et Hannibal eonestiari;

16쪽

ipse adversus Syraciusana consilia ad provinciae regni sque fines omnia converti praesidia.

Erita anni eius Q. Fabius ex auctoritate senatus i0 Puteolos, per bellum coeptum equentari emporium, communiit praesidiumque inposuit in Romam comi 1itiorum causa veniens in eum quem primum diem mmitialem habuit comitia edixit atque ex itinere praeter

urbem in campum des Pendit is die eum sors praero 12gativas Aniensi iuniorum exisset, eaque T. Otacilium M. Aemilium Regillum consules diceret, tum Q. Fabius silentio facto tali oratione est usus VIII. Si aut ii adem in Italia aut id bellum eumque hostem haberemus, in quo neglegentiae laxior locus esset, qui vestris stans, quae in eampum ad mandandos, quibus velitis, honores adsertis, moram ullam offerret, is mihi parum meminisso videretur Minae libertatis; sed eum in hoc a

bello, in hoc hoste numquam ab ullo duco sine ingenti nostra clade erratum sit, eadem Vos cura, qua in aciem armati descenditis, inire suffragium ad creandos consules decet et sibi sic quemque dicere: Hannibali imperatori parem consulem nomino. hoc anno

ad Capuam Vibelli Taureae, Campano summo equiti, provocanti summus Romanus eques Asellus laudius est oppositus adversus Gallum quondam provocantem in ponis Anienis T. Manlium stantem et animo et

viribus misero maiores nostri eandem causam audis multis ana1ia post fuisse non negaverim i cur M. Valerio non diffideretur adversus similiter provo antem arma capienti Galliam ad certamen. quem ad modum pedites equitesque optamus ut validiores, si minus, at pares

hosti habeamus, ita duci hostium parem imperatorem quaeramus cum qui est summus in vitate dux eum legerimus, tamen repente lectus, in annum creatus assiversus veterem ac perpetuum imperatorem compar bitur, nullis neque temporis nee iuris inclusum angustiis, quo minus ita omnia gerat administretque, ut tempora postulabunt belli nobis autem in apparatu ipso ac

17쪽

10 LIBER XXIV. CAP. . da. U. c. 63s. 64M tantum iricohantibus res annus circumagitur quonIam, quales viros creare vos consules deceat, satis est dictum, restat, ut palae de eis, in quos praerogativae lavor

10 inclinavit, dicam. M. Aemilius Regillus flamen est Quirinalis, quem neque mittere a sacris neque retinere possumus, ut non deum aut belli deseramus curam. 11 Otacilius sororis meae filiam uxorem atque ex ea liberos habet ceterum non ea vestra in me maioresque meos merita sunt, ut non potiorem privatis necessitudinibusi rem publicam habeam quilibet nautarum e torumque tranquillo mari gubernare potest ubi saeva Orta tempestas est ac turbato mari rapitur vento navis, tumi viro et gubernatore opus est non tranquillo navigamus, sed iam aliquot procellis submersi paene sumus, itaque, quis ad gubernacula sedeat, summa cura providendum ac praecavendum vobis es in minora sexperti, T. Otacili re sumus haud sane, cur ad maiora 14 tibi fidamus, documenti quicquam dedisti. assem hoc

anno, cui tu praesuisti, trium rerum causa paravimus, ut Afristae oram popularetur, ut tuta nobis Italiae litoraeSSent, ante Omnia ne supplementum cum stipendio commeatuque ab Carthagine Hannibali transportaretur. 16 create consulema. Otacilium, non dico, si omnia haec,

sed si aliquid eorum rei publieae praestitit sin autem te classem obtinente adiumenta omnia belli velut pacato mari navibus Hannibali tuta arius integra ab domo is venerant, si ora Italia infestior hoc anno quam Asrieae suit, quid dicere potes eiu te potissimum ducem Hannibi bali hosti opponamus si consul esses, dictatorem

dicendum exemplo maiorum nostrum cenSeremus, neu

tu id indignari posses, aliquem in civitate Romana meliorem bello haberi quam te magis nullius interest quam tua, T. Otacili, non imponi cervicibus tuis onus, i sub quo concidas ego magnopere suade moneoque,

eodem animo, quo, si stantibus vobis in aes armatis repente deligendi duo imperatores essent, quorum ductui istos auspieio dimicaretis, hodie quoque eonsules erectis,

18쪽

LIBER XXIV. AEM. C. 215. 21M quibus sacramento liberi sestri dicant, ad quorum edictum conveniant, sub quorum tutela atque cura mii,

tenti laeus Trasumennus et Cannae tristia ad recorda 20tionem exempla, sed ad praecavendas similes elades utilia documento sunt praeco, Aniensem iuniorum instaragium revoca. IX. cum T. Otacilius seraeiter ieum continuare consulatum velle vociferaretur atque obstreperet, lictores ad eum accedere consul iussit et, quia in urbem non inierat protinus in eampum ex itinere prolectus, admonuit cum securibus sibi fasces praeserri. interim praerogativa suffragium init, creat, quo in ea consules Q. Fabius Maximus quartum M. Marcellus tertium eosdem consules ceteras centuriae sino variations ulla dixerunt et praetor unus resectus

Q. Fulvius Flaeeus, novi alii creati T. Otacilius Crassus iterum, Q. Fabius consulis filius, qui tum aedilis eurulis

erat, P. Cornelius Lentulus. comitiis praetorum per ssectis senatus consultum factum, ut Q. Fulvio extraordinem urbana provincia esset, isque potissi naum consulibus ad bellum prosectis urbi praeesset. - quae magnae bis eo anno fuerunt, iberisque agros inundavit eum magna strage tectorum pecorumque et hominum emicie.

Quinto anno secundi Punici belli Q. Fabius Mari et mus quartum M. Claudius Marcellus tertium consulatum ineuntes plus solito converterant in se civitatis animos;

multis enim annis tale consulum par non fuerat referebant senes sic Maximum Rullum cum . Decio ad bellum Gallicum, sic postea Papirium Carviliumque adversus Samnites Bruttiosque et Lucanum cum Tarentino populum consules declarat . absens Marcellus veomes reatus, eum ad exercitum esset praesenti Fabio atque ipso comitia habente consulatus continuatus. tempus ad necessitas belli ad discrimen summae rerum 10 faciebant, ne quis aut in eam rem exemplum exquireret aut suspectum cupiditatis imperii consulem haberet; quin laudabant potius magnitudinem antini, quod eum i

19쪽

12 MBER XXIv. c. s. D. a. U. α 54M svium imperatore esse pus publieas sciret sequosum haud dubio esse, minoris invidiam suam, si quae ea re reretur, quam utilitatem rei publieae fecisset. X. Quo die magistratum inierunt consules, Senatus in Capitolio est habitus, decretumque omnium primum,

ut consul st sortirsentur Onpararentvo inter se, uter

censoribus creandis comitia haberet, priusquam ad exedi

citum proficisceretur prorogatum deind imperium omnibus, qui ad exercitus erant, iussique in provinciis manere, Ti. Gracchus Luceriae, ubi cum volonum exemestu erat, C. Terentius Varro in agro Piceno, M. Pom- 4 ponius in Gallico, et praetores prioris anni pro praetoribus Q. Mucius obtineret Sardiniam, M. Valerius ad Brundisium orae maritimae intentus adversus omnes motus Philippi Macedonum regis praeesset; . Cornolio Lentulo praetori Sicilia decreta provincia, T. Otacilio elassis eadem, quam adversus Carthaginienses priore anno habuissetis Prodigia eo anno multa nuntiata sunt, quas quo magis eredebant simplices ae religiosi homines, eo plura nuntiabantur: Lanuvi in aedo intus Sospitas Iunonis

storvos nidum fecisse in Apulia palmam viridem arsisse; Mantuae stagnum effusum Mincio amni cruentum visum; et Calibus creta et Romae in soro bovario sanguinos pluvisse; at in isto Insteio fontem sub terra tanta vi aquarum fluxisse, ut serias doliaque, quae in eo locos erant, provoluta velut impetus torrentis tulerit laetad caelo atrium publicum in Capitolio, aedem in campo Vulcani, arcem in Sabinis publicamque viam, murum 10 ac portam Gabiis iam alia vulgata miracula erant: hastam Martis Praenesta sua sponte promotam bovem

in Sicilia locutum infantem in utero matris in arrucinis io triumphe V clamasse ex muliere Spoleti virum lactum Hadriae aram in caelo speciesque homi-11 num circum eam cum candida veste visas esse quin Romae quoque in ipsa urbe secundum apum examen in

foro visums, quod mirabiis est, quia rarum adfirmantes

20쪽

MBER MV. CAP. 10. 11. C. 214 13 quidam legiones se armatas in Ianiculo videre concitaverim civitatem ad arma, cum qui in Ianiculo 12 essent, negarent quemquam ibi praeter adsuetos ollis eius cultores adparsisse haec prodigia hostiis maiori 1sbus praevi ata sint ex haruspicum responso, et supplicati omnibus deis, quorum pulvinaria Romae essent,

indicta est. XI. Perpetratis quae ad pacem deum pertinebant, Ide re publica belloque gerendo et quantum copiarum

et ubi quaeque essent, consules ad senatum rettulerunt.

duodeviginti legionibus bellum geri placuit binas con 2 sules sibi sumere, binis Galliam Siciliamus a Sa diniam obtineri duabus Q. Fabium praetorem Apuliae, a duabus volonum Ti. Gracchum circa Luceriam pra esse singulas . Terenti proconsuli ad Picenum et M. Valerio ad classem eirea Brundisium relinqui duas

urbi praesidio esse. hic ut numerus legionum explere 4tur, sex novae legiones erant scribendae. eas primo quoque tempore consules scriber iussi et classρmparare, ut cum eis navibus . quae pro Calabriae litoribus

in statione essent, centum quinquaginta longarum classis navium eo anno expleretur dilectu habito et centum 6 navibus novis deductis Q. Fabius comitia censoribus creandis habuit creati M. Atilius Regulus et P. Furius Philus. Cum inor resceret rumor bellum in Sicilia esse,

T. Otacilius eo cum classe proficisci iussus est cum deessent nautae, consules ex senatus consulto edixerunt,

ut, qui L. Aemilio C. Flaminio censoribus milibus aeris quinquaginta ipse aut pater eius census fuisset usque ad centum milia, aut cui postea tanta res esset facta, nautam unum cum sex mensum stipendi daret; qui ssupra 'ium milia usque ad trecenta tris nautas cum stipendio animo qui supra trecenia usqus ad deciens aeris, quinque nautas qui supra deciens, septem sen

tores octo nautas cum annuo stipendio darent. ex hoc sedicto dati nautae armati instructique ab dominis cum