Herm. Joh. Royaards Oratio de hominum gentiumque varietate, in christianae societatis historia observanda habita die XX. Junii A. MDCCCXXIII, cum extraordinariam theologiae professionem et concionatoris academici munus in Academiâ RhenoTrajectinâ sol

2쪽

I MINUΜ GENTI QUE VARIETATE, m CIMISTIAM SOCIETATIS ISTORIA

ll ABITA

4쪽

HOMINUM GENTIUMQUE VARIETATE, IN CHRUTIANA SUCIS TU HETOMA

fast haec humanae anime ratio, ut intimo animi sensus et assectus sua sponte explicet. Homo mini, ratione praeditus, quocunque severtat, ubicunque terrarum versetur, quacunque aetate prodeat, quibuscunque valeat animi ingeniique dotibus, suas ubivis facultates exserit, sumque singulis, quas tractat, rebus imdolem veluti insigit. Non ille, machinae instar, iter in orbem curvat eundem. Non bestiarum more, instinctus tantum et vicacitate mo-yetur. Mus est et excelsius, quod in homino viget, ingenium. Im vero tantum abest ui

φiunde pendeat, ut, quidquid attingat, quis Acir quid

5쪽

quid tractet, .hoc sua vi imbuat, ad suam com . ponat speciem atque forinam. b1ervamus id fere in vitae consuetudine in naturae studio, in artibus tractandis et literis, in gentiun adeo et generis humani faris rebusque gestis. Grande profecto et vastum Si hocce spectaculum, Dod exserendis facultatibus humanis praebet rerum natura et seculorum decursus; et perbeati viderentur homines, si cum vitae cursum tenere iotuissent, ut continenter ad persectiorem conditionem accederent. Accidit autem, ut cupiat sere homo probetque meliora, deteriora sequatur abutatur divinis ingenii animique dotibus in malam partem proruat, et humisae naturae conditio corrumpatur pro

sus. Divina igitur indiget ope genus humanum, qua studiis , ipsius recta proponatur ria, qua emqndentur perversa, qua altiores in homine sensus excitentiu et bonam in partem illius sese lacultates exserant. Neque nistra sane divinam hanc opem expetimus. Adest illa in Religione Christiana, optimo, a Deo hombnibus concesso, munere.

Quamvis autem haec Religio una omnium

6쪽

maxime sit apta ad homines populosque emendandos, ad provehendam humanitatem , probi-

intem, virtutes omnes ne tamen existimemus,

derepentes ad ejus praecepta composita fuisse omnia. Scilicet hominibus eam concesserat Divina Providentia, qui varia essent indole, variis moverentur affectibus, variis ducerentur studiis , et quidquid acciperent, suam conso marent sentiendi cogitandique et agendi normam. Quani rem quae in gentium historia cernitur hominum gentiumque varietas, mirifica sane il- et ad ipsius villumis menter alliciem , eadem pariter in orbe observatur Christiano. Ut in rebus populorum, ita in milibus Christianae societatis vicissitudimbus, spectandum se nobis praebet homo.

. Quaecum ita sint, Auditores, neo facile r H riatur ratio, qua Ecclesiae historia et jucundius tractetur, et uberiores praebeat doctrinae seu tus, concessa mihi hacce publice diceqdi opportunitate, a provincia, mihi mandata, avestra, Auditores, praesentia, a vestris item Optimi

Juvenes, studiis, non esimum ore puta . si

7쪽

hoe pacto Ecelisae Cluistianae historiam qualicunque tandem modo vobis ob oculos pone- πηα Dium Minar ominum gerat 'mque

v arietate Christianae Societatis historia.. -- . Quo quidem in argumento trac- ndo ita ver ara conabor, ut, quae in historia οπα- varia hominum et gentium indoles, eandem illam in Ecclesiae fatis animadvertamus. sed quid ego, hac aetate mea, pro tanta doctissimoriam clarissmonamque Viroriani corona, verba faciam 8 Fateor, haud levitae me commium esse, quum in hunc locum escenderem, e quo, puer olim et juvenis, disertissimorum homi, num orationes udiveram, nunc vero mihi ipsi publice esset dicendum. Sed, ut recreavit me continuo vester, Auditores, adspectus, benevolam mihi animum significan ita spero fore, ut, quamvis destitutum dotibus, quae ui sint Cathedrae consentaneae, vestra me tamen sublevet et sustentet humanitas.

Ingredientibus jam nobis Historiam eligi

8쪽

nis et Ecclesiae Christianae, ut, quod quaerimus, apte Involitanus, diligentius nobis spe blandae erunt, cum gentes ipsae, quae hanc Religionen accepi erunt, tum politieae viliticio,

ne et politica fudia, quae in iis obtinuerianti tandem peculiaris sentiendi, cos tandi philos phandique ratio, quae apud eas inanduit Agitet

Auditores, propositum instituamus iter, et proingrediendo haec ma animadvertantus potissimul AEt hoc quideri nes,is jam eci inito securiit, humanitatis eundem sumis, quae Religionis Christianae in genus humanum mirum et pis' gressionem. Ut primum Oriciatales ac deinceps Graeci Romanique. rum sero gemes Urinani eae ad cultum laumanitatemque Processtriint, se etiam in Orientilibus plagis nata est Resigis Christiana, perrexit Enceps in Graeciam, et Italiam, ac tandem hi regionibus hisce nomis sedem nacta est minimam. Nec 'profecto casu hoc ita evenit. Audi restes Fuit enim nae ruralis haecce gemitum generisque humani intio ut ab oriente versus occidinales et boreales terras tende ut ultus. Quidi , igitur Religio. quae

9쪽

quae sublimioris em culatis effectrix eundem tenuerit cin sinit 'Memit via progressa quodsi ipses vipendimuis :Cla istianos reperiemus Societatem ico ni non tantum per has idematam genteo propagatam esse . sed arim. rum etiam gentium uriam retulisse indolem. Alia antiquiuis: in Oriente i in Occidente alia dominabantur studia, et ab hisce gentium. studiis et moribus colorem veluti duxit religionis rario . quae apud singulas . obtinuita Phanta-sae vis summii in orient bus cernitur, ut, quae mag*ν, sunt, et sublimia, vehementissim e appetant. Ouidi Babylone sui ondita turris in Aegypto surrexerimi. vastae et excelsae ramulas, et obesi quod Hiems,hmis a salomone exstrumni fuit templum, elimae dicatum , auri copia illustre et splendore; singula haec reserunt plane Orientalium ingenium. Quoduet sublimium rerum studio sidera et obsere Verunt et coluerint adeo es inde Sabaeismus exstitit, quem in religionis ranstitutis Zoroastrica conservavit Zeud Mesta. Dispar fuit Graecorum indoles, qui toti serebantur philosophiae

10쪽

Migionem Orientales. Erat . pud eos lutos phia vitae dux, magistra veritatis, uommventrix, virtutis indagatrix expuurix vi liorum. Inquirere in res divinas et humanas, caussas rerum e lorare, disceptare dei iis in

utramque artem, hoc omnium maxime Graecis placebat Romari vindem politicis ducebantur fudiis. Quo enim habebantur apud Orientales Sacerdotes, apud Gnaecos; Philos phi, eo Jurisconsulti Romae invaluerun honore. Praclidas facultates excoluerunt Romani; ad vitae usum singula retuleriint Graeci ingenii delectati inint acumine Politica Numae madentia Deos in civitatem induxit; Uiutica Ciceronis aliorumque sapientia augur es et auguria conservavit politicae tandem prudentiae ope Montanonii cum constituenda videbat Respublica, tum regundum Imperium. Quae autem peculiaris stat' antiquitus harum gentium ind'les, eandem nobis observandam praebet Societatis Christianae historia. Qua

cun Ne exstiterunt in Oriente sectae, Terum

sublimium profitebantii cognitionem De Aed'