Caroli Paschalij Regis in Sacro Consistorio consiliarij Legatio Rhætica

21쪽

LEGATIO caut manum aliquam conglobatam

aduersus Episc0pumCuriensem in acie quandoque constitisse. Nam talium nonnulla adhuc fama durat, quamlibet vanescens, & nullo, quod sciam, idoneo autore. Quo magis mirum videri potest , aliquot ab hinc annis, hosce populos inexpectatis rumoribus flagrasse , sepeque vicinos turbarum fiequentia perculisse , atque adeo procul stos etiam nunc cogere sciscitari, unde sint illi apud Rhaetos repentini motus , quibusque tempestatibus haec regio de subito fiat tam procellosa. Quippe talia agrestis illius, ac tamen lasciuientis libertatis mala in operis contextu ipsa res aperiet. Atque haec quidem si non iucunda lectu, at nec

absilrda cognitu fatebitur quisquis in

rerum monumentis non tam scrutatur id, quo oblectari, quam quo erudiri, & aduersus ingruentia roborari possit. Ad rem venio.

Exitu anni millesimi sexcentesimi

22쪽

RHAETICA. 6quarti lectit, missitque Henrici Quarti Regis Francorum & Nauarrae profe-etiis sum ad Rhaetos, ut ibi succederem viro amplissimo Merico de Vic, qui utriusque Iegationis munere fungebatur, Helveticae, & Rhaeticae. sib ut a Lueni, illico intellexi, quantum mihi negoth datum esset, quem turbidae fesexciperent. Firmaui tamen animum is, qui tanti regis auspicijs rem gere rem. Turbae ex eo erant, quod mini altiori initio repetendum Video. Iam inde ab anno millesimo qui ientesimo nonagesimo nono Alexan-er Atardi, homo Italus, de foedere in ter Venetos & Rhaetos paciscendo cum paucis, qui se Rhaetorumprimores se rent , ferib ac diuitiis egerat. Quae res antea per quemdam Rhaetum tentata,

sed non ab luta, tunc quidem fuit ab istis non solum probata, sed avide arrepta. Verum magnς molis incoeptum reformidant, propter id Gallici foederi caput, quo transitus continetur.

23쪽

LEGA ΤΙ ΟHocs expugnetur, nihil praeterea tam arduum vident, quod non confici apud communitates possit. Sic vocant conuentus eorum pagorum namma

ti pagatim habitant i qui iisdem iu

ribus, & eodem foro utuntur. E pluriabus pa3is snFulae communitateS constant, e pluribus communitatibus singula foedera, c tribus foederibus tota gens Proinde qui tria foeder aut communitates dicit, uniuersam gentem

signat. ergo ratione communitates auerti possent a nouando eo Gallici foederis capite , quo transitus At pium continetur, onini ope ab istis quaeri coeptum. Iam enim de foedere, cui, & Henrico Tertio idem finis fuisse set , cum Henrico Quarto siccessore eius in Helvetia renouando agebatur. Comminiscuntur, inde Gallicum foedus in inuidiam apud uniuersos vocari

posse, quod ius transeundi per Alpes Rhaeticas regi promissum non Rhaetos tantum, sed finitimas Rhaetii gentes

24쪽

non parum sollicitas habeat, ρος de ea te ita loquantur, ut si Gallici exercitus iam Alpes transcenderint, &Insubriae aperta populentur. Quin & illud in susurrari posse aiunt, hanc legem deris , quae transitum complectitare, ibi ab ijs insertam idisse, qui de ea re

nunquam communitates consuluerint.

A c proinde ea neminem teneri. Haec si communitatibus subijciantur , posse eas adduci, ut Gallicum foedus omniano non renouent, aut ei saltem caput illud transitus detrahant. Haec dicentubus non pauci adstrepebant, quos in Venetas partes non suo ingenio , sed prauis artibus tunc traductos constitit, cum de Gallico foedere nouando in . Rhaetia agi coeptum. Regis enim ministri, qui nihil aliud peterent, nisi ut

foedus ijsdem legibus renouaretur, quibus antea ictum esset, omnia dura, &aspera,praeter solitum, praeterque spem experti sunt. Nec alij tunc regijs rationibus obstinatius aduertabantur,qu m

25쪽

LEGATIO

huius Veneti negoth curatores; et si sis hoc incoeptum tunc quidem fiustra fuit.Nihilo enim minus Rhaeticae communitates, Helveticos lagos imitatae, cum Henrico Quarto isdus inierunt conceptum in easdem leges , in quas. antea cum regibus Christianissimis p ctum fuisset. Tunc isti quod hac via non successerat , alia aggrediuntur. Manente Gallico foedere nulla sui parte

mutilato, aut mutato, reperiunt, quo pacto Venetum admitti possit. Forte per eos dies Rhaeticae gentis conuentus is, qui inducendae reformationi, quam vocant, constitutus esset, instabat. Ea erant quaedam instituta, quae meliorubus mutari publice expediret. Hanc Occasionem insinuandi Veneti foed ris isti opprimunt. Tusium, siue To- sanam, quo id consilium ad eam rem indictum esset, frequentes Veniunt, eo suae factionis popularibus vocatis, ijs praesertim, qui rei promouendae idonei crederentur. Ibi eius foederis mem

26쪽

i R H-T I C A 8. tio usque eo increbuit ut iam de eo luberius ,& fortius agendi tempus maximum esse crederetur. Et vero tunc ibit perfectum est , ut a singulis magnis

4 communitatibus Curiam mitterenturl nuntij viceni quini, qui per causam M simulationem illius reformationis de reli consultarent. Scilicet, in illa fiequentia' ita voluntates explorari posse credide t rurit, ut, quo is consessus inclinaret, eo ὲ rem adduci posse spes esset. Tunc etiam animaduersum est , in publii cis itineribus quosdam cum sarcinis,

i di mercibus vltro citroque commea re , qui per speciem mercatorum qui quid votaque diceretur , exciperent,& ea quae hinc indelibassent, suis rea

ferrent. Horum specimen fiali quidam Quinterius de Q miteriis Mediolano mercator , qui,quὀd esset homicidij

I reus solum verterat. Istridum in Rh G salnitrum, quod Venerias Veheret, mercabatur, alid mentem, alio diu

debat aures. Cum e R tia discessit,

27쪽

quemdam Rhaetum,qui postea fuit fax eius factionis, per aliis, speciem Be gomum perduxit , ubi cum illo magi- stratu de legibus , & conditionibus eius foederis ierib agi coeptum. Ab his

ce tentamentis ventum est ad rei rudiamenta i quibus, velut quibusdam austpiciis addicentibus, anno demum mil- sexcentesimo tertio Senatus Venetus misit in Rhaetiam , qui id foedus rogaret.. Is fuit Ioannes Bapti sta P 'acinus, unus e scribis Reipub. Venetae,Eodie secretarios vocant. Vbi

is fuit Curiae, repente eorumstudiis frequentari coepit, qui Reipub. Venetae Capitan tibus, quos Vocant, praesidiorum praefecturis, muneribus inhia rent. Hui Quinterius Comes, & adiutor additus.Iam foedus scripto manda

tum erat in manibus. . Parum aberat quin mitteretur ad Communitates, Ut

ibi sanciretur. Qiha re in Helvetiam perlata, Mericus regis legatus, qui tunc ageret Soloduri, mense Iulio Curiam raptim

28쪽

RR IET I C A , raptim profectus monuit istos, etiam

atque etiam videant, ne rem praeciputanter actam sera poenitentia coni quatur. Sed nequicquam.Sanum comtilium stirdae aures, & animi auidi non admiserunt. Q d reliquum esset, id modo sibi temporis concedi postulat, quod expedito satis sit ad excurre dum in Galliam, qui de hac tanta nouitate regem edoceat, eiusque responsum referat. AEgre ad eam rem pauc

li dies impetrati. Eius enim Aderis molitores,qui mallent eam susceptio nem a rege improbari, quam impediari, summa ope rem approperant, perficiunt. Eres frequentes eorum querelas euocauit, qui publicae fortunae illachrymarent. Heu, inquibant, quo nos loco rex habiturus est, qua fama apud omnes gentes futuri sumus, si quae regi studiis stagrantibus promisimus, quae iureiurando sanximus, ea nunc ad alios transferre audemus Siquidern nostrarum Alpium claustra

29쪽

hoc foedere sibi reserari Veneta Res. publica postulat. At nos id ipsum feta

cimus iuris regij, eorumque quos ab se in amicitiam receptos rex profitebituruHae innoxiς multitudinis voces etsi istis pectora perpauefaciebant, non tamen his coeptis desistunt; sed rei per sciendae omnes vias tractant. Callide reperiunt, quo pacto ex autoritate regis nihil tale suspicantis sibi destinata

procedant. Non dubitant Orgere in vulgus , id foedus regi gratum , & acceptum fore, quo pluribus munimentis res Rhaetica intistat. Quin & ipsas inter communitates disseminare audent , introductione huius foederis omnem Hispano spem adimi ullius cum Rhaetis ineundae societatis. Id quoque audacter vulgant, Qu9rum in Venetam Rempubl. studia extent, hos eosdem Francici nominis cultores haberi. Regis , & Reipub.

Venetae rationes usque eo connecti,ut,

his qui consulit, illis quoque consul-

30쪽

R H AE T 1 C A. tum velit. In primis multa religionis mentio iniecta. Asserunt enim,Si Venetum foedus fiat, haud esse dubium, quin euangelium hoc Protestante religioni suae nominis indunt ) qua primum Venetiis vigeat, & inde per

omnem Italiam propagetur. Multit dini his altibus circumuentae foedus obtruditur scriptum in eas conditiones, quae infra dicentur. Tauosj mei se Aureusti omnia festinata, ac transa ista. Ibidem legatio Venetias decreta,

qt ' nulla mora dedit se in viam. Huic sese quam plurimi aggregant, quos,

omnes diueri, spes eo trahebant. Ne tamen facerent, a quodarn vicino amice commonefacti fuerunt. Sed a mentia, &auaritia praecipites nulla ratio retinere potis est. Enimuero Donnus Petrus Areue ius Comes Fuent

nus Mediolanae urbis , regionisque praefectus Rhaetis, qui tam cupide Venetum foedus amplexi essent, impensvisi asci. Edicit ne eae merces, quas . B ij s