장음표시 사용
11쪽
Corimi libri comeniario hec quim3 et triginet
diffinitio sphere Quo pacto sphera componi debeat Quis primus circini inuentor Secunda sphere diffinitio Quid centrum et axis sphere Quid polus mundi duplex spirere partitio Quid sphera recta et obliqua Quid elementaris regio in se contineat Quid in se celestis regio
primu mobile omes spheras suo ambitu c6 tentas: secum raptet:et Ocyssime suo motu intorqueat ri Inferiores spheras proprio motu:primo mobili contranitiripta ad duplicem subiectarum spherarum motum concipiendum per vitrea pila horti' i3 Quanto tepore unaquein spheraru celestiti stili motum expleat ex auctoris sententia siluato tepore iidem motus ex numerorum; depl ei a certitudine expleatur IsDuoque celum ab ortu ad occasum volui pro vant indicia astuattuor ratioes celli rotudia ec declarates i Nationem Elphragani de celi rotunditate parui momenti e e is Terram ab ortu ad occasum globosam esse ipsas a polo ad meridie terra itide rotuda sit roDuoaquee rotunditatis indicia trQuattuor * terra in medio locata sit signa etιDue rationes terre immobilitatem: quietem comprobantes 23 Quantus sit terre ambitus . Quo ingenio pl)i terre ambitu dephederint ets Rcgula tuametri ab autore assignata tis statuo pacto tuametrii per circunferenga et ciret cunferentia per diametrii alio modo * autoris rcgula cognoscere possimus et Ahensurarum nomina is Que in terra ex ambitus terre cognitione depvcndi valeant distantie tu Distantie a terra ad quemlibet orbium celestiuex terre semidiametri proportione Fisnterualla a centro terre ad concaualconuex a globorum celestitim 3IGloborum celestium crassitudines DCelcstau globose circuitus atto circularetie 33 aestuot milliaria unicuiusuis celestis globi gradui respondeant 3
Quot uni gradui circuitus terre 3s Ecdi libri comentario hec duo de triginta
Quid circulus maior et minor in sphera magi pcipua i celo pucta qttuordecminat nia2 in luna aprili motu facile est experiri 3 pioli virium, denominationum rationes Octo et quadraginta imaginum celestium no mina sinuid 3odiacus circulus
Duodecim signorum celestium nomina SQuid tali Iocutione Sol est in ariete.et simili intelligendum sit vres alic significationes io Quid Loturus solsticioru et ednoctiorum IIclauid punctus triticalisque 3enitv nucupat ItQuid maxima solis de clinatio 33ιQuid meridianus et Quid locorum longitudo ISQuo pacto locorum longitudo puestigada est Tabula longitudinis et latitudinis Iocorum ex ' tolomeo deprompta a Quid horison Ismuid horison rectus et obliquus' isere Sta est eleuatio poli inudi sup horisonte taeta sit distantia puncti verticis ad equatore toQuid tropicus cancri et capricorni triauid circulus arcticus et antarcticus xx
Quanta est maxima solis declinatio: tanta poli 3odiacia polo mundi esse distantiam 13 ex pdictis intualla distatiasue tu in celor tui fra cognosce proptu sitetmod 'ea cognoscedi x pauo pacto distantia a circulo boreo ad circu tum cancri aliter inueniri queat non omnino veru esse maxima solis declinationem:gradus 23 et minuta SI costater seruare Quid circulus paralellus et Quin celestium 3onarum declaratio ets
Quid ortus Cosmicus rQuid occasus Cosmicus hQuid ortus Chronicus 3 oleiades et earum nomina i inuid occasus Claronicus suauid ortus heliacus Quid occasus lieliacus Quid ortus signi uestronomicus a Quid signum recteoriri vinuid signum oblique:prone 3 oriri roeauid occasus signi astronomicus greauid occastis signi rectus Ins uid occasus signi pronus siue obliquus 13aequinoctiale circulum tam in iubera recta Odecltuuregulare: uniforme ue ascendere 1 3odiacum circulii nem in mi ra recta nev oblis qua uniformem conscendere is Que signa obliquii finitorem habentibus recte aut oblique oriantur: occidantve Tabula astensionu rectaru et obliquarum i Inspirera recta quartas 3odiaci a solsticialius equinoctialibusvinitiis i voatas: suis equari ascensionibus is
Quo pacto ide per tabulas cognoscipossint iuririetem in sphera recta oblique oriri tota sphera recta oblique oriete tauru habeat trinuo pacto singulorum quoiud graduum ascesiones comperiantur, si
Quo pacto quanto tepore uniiquodu signu in utra sphera conscedat deprelgendi possit 13 Qq in Psera recta singuli quid duo arci' equales:et punctis equinoctialibus aut eorum alteri equidistantes:equas dabent ascensiones t Que signa in Plaera recta eqliter ascensit is
Signo* olpositorum in sphera recta equas esse
12쪽
ascensiones Quo pacto autoris i l a instatia dilucda est et
Arcus succedetes arieti ad finein virginis in sphera obliqua: minuere ascesioues suas suetpra alacsiones corude arcuuin sphera recta 28 Stu minuit alaesio obliqua totius arc' arietis sup ascensione eiusde arcus rccta: tantu adsdit totius libre ascensio obliqua super eiusdem libre ascensionem rectam LyDipositorum, arcuit asccstocs obliquas fir luctas: eorride arcuit alaesionibus rcctis simul iunctis
m; predicta non per ascesiones tabulis alpho sinis adiectas: sed potius tabulis ascensionum Oannis Inurembergi perquirenda sint 3In sphera obliqua quoslibet duos arcus 3odlasci equales: et ab equinoctis verni puncto equ id stantis:equas habere ascensiones 35 Quid dico naturalis 33idies naturales adinvice mora: duratione d in equales esse 3 septimi climatis naturalis dies arctior breuior esto sub equatore 3sraui circuli dierum naturalium 36M md arcus dierum artificialium 3 Quid arcus noctinna artificialium dis Quid dies artificialis 3yQuid nox artificialis qol dabitatibus sub equinoctiali circulo: dicm aratistcialem sue artificiali nocti semper equari: italis 3 perpetuum esse equinoctium qimbliquum horisonia habentibus: solumbis manno contingere equinocti uni qet,
Bd l nosuram habitatibus: dierum artificias lium cs noctium diuturniore moram esse q3 Q in eade sphera sumptis utrinam duobus circulis equatori equidistatibus:quata est dies aratificialis unius:tanta sit nox alterius Quo pacto arcus dici artificialis per tabulas cognosci possit si uid ad arcu noctis habcdu:faciendii sit is miro pacto hore arc' diurni cognoscede sit Quid pro nocturnis horis lgabcndis obseruandum qs Quona pacto ortus solaris horam deprehendamus , -'Quodeni horam occasus sorauid astronom in naturalis diei assignatione observent Stin sphera obliqua sex signa a cancro ad fine
sagittaris computata:ascensiones suas iunctas maiores trabeant ascensionibus signorii a capricorno ad finem geminorum succedentium Sira uando apud ilostros dies longissimi: breuissimi:aut suis noctib' equilibres equalem esse cira id hora ccinoctialis at eqlis esse dicas S
Quid hora naturalis at inequalis Sixauo pacto dore inequales citiusculiue diei artificialis traberi valeant is uantum unaqued horarum inequalium.contineat bore equalis di in
Septem climatum nomina et illorii declaratio neo 63 Tabula septe climatu et cius explicatio is Que imaginum celestium supra principia: mea dia alcue fines climatum transeant iss Quarti libri comentario hec decem et noue. Quid circulus concentricus et eccentricus' r
Quid circulus solis ecccntricus Quid absis summa et ima eccentrici solis Q sol duplicem motum sit sortitus Quid circulus tunc eccentricus Quid epiciclus lune Quid equans lune Quid maco: caput et caudadraconis Iune Quid prima statio ct secunda Quid plancta stationarius Ciuid p unci' directionis et retrogradatio, igilauid arcus directionis et retrogradatiois It
Quid planeta directus et retrogradus II Quidnadir Adagnitudines cubice planetarii pariter et stellam erraticarii ad diametri tre cubu sumpte Quid eclypsis lune Quid eclypsis solis I De tenebris solis et tune que et estristus autor nature pateretur indicium fuere igQuo tempore et qua occasione reliquie diui dio
13쪽
ab contenta: circulus. Hb linea: circularetis cir culi. c punctus: centrum,
anon nune ad sequentia note. Irculus est figura plana una quide circvducta linea Glenta: inc cuius medio punct'est:a quo omnes recte linee ad circudantem linea eductet ad inuice sunt equales. Si rura plana est cui 'me: dium non subsultaticgrediturire ab extreims . circuli est linca circulii cotines fl)oc est: cst linea illa ad qua oes recte linee a centro circuli electe adinvice sunt equales: que et ambit' circuites curua: tura : ct circul'nonun* dicis .c Centrii circuli est puci'ille: a quo oes recte ad linea circulii cotinente educte adinvicessit equales. Edinlidius circul'est figura plana diametro circuli et medietate circumretie coettenta. CViam etcr circuli: est quccum linea rectap cetrii circuli trastes utrinq3 ad circularentia circuli eiecta. Et inea recta est a pucto ad punetctum extensio breuissima. Solidit: corpus logitudine flatitudinciali tudinem dimensu. Altitudo crassilicst a funditas. Ingui' est duaetrum linorumutuus cotactus .cst eiu figure particula a linee cotactu in amplitudine surges. Angui'rectus est angui' ex linea supra linea cadente: et virin altrinsec' mos adinvice equales angulos faciete cau*satus: ut angulus a d b et angulus a d c. festuc si due recte linee continenti angulus rectilineus notatur si aute eu triace curve cotinent angulus curuus imberali re dicetur. Linea curua: circularentia: aut circunet ferentie portio est. Hngulus obtusus est angulus qui est recto maior ut angulus e d b retineteni angulu rectu a db: et imper angulii e d a. Cingulus acutus est angulus recto minor: ut angulus e dc. Lotineteni angulus rectus ad c :anguiue dc: et insuperangulii ad e:et angu Ii recti: equales:normales dicunt.Obtusi aut et acutu obliqui inequa; Iesu. Integruestres tota aut rei pars: que sexagenaria partitioe no prouenit. Adinutu est sexagesima pars integri . CSecundu est se ramgesima pars minuti. Tertiu est sexagesima pars secundi: et ita deliis ceps secundit naturale numeri semperv unitate cresccte multitudine. Dies partitur in t lgoras: thora in sexaginta minuta: minutum i fio secunda: secundu in co tertia: et ita deinceps secundit naturalem num roru serie. Quo fit ut thora: secunda retineat, o oret tertia ZI ooo.
Signia est duodecima pars circuli. EGradus est tricesima pars si gni :at triginta duodecies multiplicata: 3 6 o reddunt: quo fit ut iterum recte diffiniatur gradus esse tricentesima sexagesima pars circuli. Ite et gradus: partes circuli nuncupantur. C Frangitur ergo circulus in duodecim signa: et signum iii 3o gradus: et gradus in sexaginta minuetia: et minutum in sexaginta secuda: et secundum in o tertia: et hoc paetcto deinceps. Emmaduerte tame in thac fractione sexagenaria: si fraetgitur lpora fragmenta illa: minuta horaria: secuda. et tertia horaria ducuntur. Et si frangitur signum: dicuntur minuta: secunda: tertia signi: et ita deinceps. Ebaci physica ratio in sexagenaria collectione (que fit addendo halu sexagenaria mutuatione( que fit distrahendo) intelligitur: in qua sum opere curandii est: vi integra: similia sub similibus inteagris collocet.et similes minutie sub sitibus: vni' eiusded denotationis minutiis: suis quide interuallis distincte. Adinutie sunt minuta: secum; da tertia: quarta: et ita deinceps: et in eisde interuallis macure denaria collectione aut mutuatione: vulgaris est: viedii est: et est a tenuiorib'minutiis:collectiois distracti6ire inchoad'labor: verbi causa: volo in unu colligere: thoc est sir addere duos binos subiecte formule numcros. quorii via' superior: et alter inferior collocariaut minore a maiori subducere:addo subducola vi subiecta monstrat formula.
IT OLETertius numerus subter:ex duobus superioraribus additione colligitur.
o . So 35 3y o o ii ST 3s s certius numerus subter:ex duob' superioribus distrahendo relinquitur. Idec de abaci physica ratione adiecta sui:no quia ad abacii:astronomicula calculii sufficienter introducant sed ut calculii calculiae peritos resulant: qui hoc astronomico istituto sut isormadusine qua num radi perina ex aditis qdriurum se cognoscat explosos nultu und ex eo fructu suscepturi. Et sit senip ocm
in iussi docentiu tu discentiu subiecta materialis sphera.Sed nuc principale instituti, aggrediamur,
14쪽
a punctus spolus arcticus. ri in linea laxis sphere. 3 et cicirculus arcticus. D ei circulus cancriglcirculus equino ctialis illo it circulus capricorni nil circulus antarcticus de, punctus polus antarcticus
In e la o circularis supficies latal3odiacus id q circulus Icclyptica
15쪽
fabri Stapuleii. in Astronomicu introductorium de sacrobosco Cosilientanus: consequeterautoris littere cui serui climctus. Arguinenturatoris. Ibru demdera qtiattuor libellis distinguuinis: dicturi in primo qtud sit sphel ra: quid eius centrum: quidano sphere: quid isti polus inudi: quot sulit sphe=re: et q sit forma inudi In scidio de circulis cle quibus mdera materialis coponitur: et illa supcelestis qua perista imaginamur: copon sintelligis. In tertio de ortu et occasu signorum et diuersitate dieru et noctiu:q fit dabitantibus in diuersio locis: et de divisioli ecliinatu. In quarto de circulis et motibus planctarum et de causis eclypsiuim Ioannis de suci obosco:astronomici introductor h. Cap. Primum.
bdera igit ab Euclide sic describis. Sphera est trassit' circumretie dimisdij circuli o fixa diametro quousq; ad locu suu redeat circunducie: id esto Sphera est tale rotudii et solidu:q6 describit ab arcu semicirculi circuduscio. e Spheraclia a theodosio sic describis. Sphcra est solidu quod si una lapsi cleptentu: in cui' medio punct' est: a quo oco linee ducte ad circularetia su t eu leo. Et ille punct' fr cetrii sphere. Galaneaeo recta trasteo p cetrii sphere applicas extremitates suas ad circumretia ex utram ple:ha eis imbere. CBuo dde pucta axe finitiatia: dicune poli in udi. Sphera igis duplla diuidis: Fin substatia et smactas. Scdm substatia i spheras noue. k3 sphera nona q prim' mel' siue primu mobile ora et in sphera stellarii fixaru c firmametu nucupar: et i septe spheras septe planetarii quar: oda sui maioresqda naiores fiat cr pN accedutvrrecedula firmamcto. Tin ine illas septe spho a saturni maria e: sphera o itine mima e Sco 3 accus aut didit i sphera rectae obliqua. Illi ciu dictis habere sphera recta: d manet sub e noctiali si aliqs manere possit. Et or eis recta: quonia neuter polo ar magis altero illis eleuas vel qm illorum dori 3on intersccat ed noctiale et intersecat ab eo de ad angulos rectos spherales. I llivero dictitur habere sphera obliqua d cuin habitat citra ed noctiale vel ultra. Illis eni supra hori3onte alter polori senip eleuatur: reliqu' eo seinper deprimis:vel qm illorum dori3o artificialis in f secat re noctiale et inesecar ab eo de ad agulos ipares et oblid s.
oud Syraciis ias Hrcllimedes Syracusares sphere inuetor adiditur. Que viasi cu Aharces: a lus Zyracusas expugnaret: incolume intactum si fata dedissent esse volebat. Apud autem parisios Ioanes de sacrobosco hoc introductorio astronomico sphere utilitates aperuit. Et qapri' id c Squale aliqd e cognoscere opepciu estpossibile si ide ecognoscere qr e no cognoscedd c iccirco bee qttuor: sphera cctru axis pol ' spheresi sinis ab autore diffini eda suscip tuns. Sphera ergo est trasitus circularctie dimidii circuli q(si ea diametro eous 3 circvducis: quous; B ad locum suum redeat. Et hec descriptio ex Euclidis undecio sumpta cst. Cui ' laic intelleci' habeas. Aplacra est soliduqd ab arcu semicirculi sua quide imobili state diametro' vii completa reuolutione circularibi intelligis. Et id solidii circularibi intelligis: .q6 otinue ab arcu ipm circuli; ducendo: tangi imaginamur. Quod an possibilo id quidem sit:ansecus ad presens nichil referat. - Iethecylacto mire inicacie descriptio est: q apcrte docet(Stu sensibilis matcria recipere valet artificialcostituerembera: cui' vilic comodam intelligetia tire tepestatis artifices multis auri podo coparare deberct: d metallo ligno aut alia materia figuras torno cxprimerevolunt.Si ita in leui calybe aut ferro: sumpto circino supra quaerula linea semicirculus educar qui ab arcu ad diaet metrii vh cxcaucr: quiimmo et mediu diametri interstitiu: et mox ad arcum circularcti ad exacuas ut ea ex parte ad scindodum secadum fiat aptus: exurget instruinctu tornadis spheris (lpaud secus cimnus circulis aptissimu .l Dac utilitate sua descriptione nobis attulit Euclides illassi initaradebat cum diceret sphera esse trasitu dimidii circuli: que fixa diametro)quous ad locum nium redeat circvducis: abdita: occultam iamc: ut solis studiosis pateret. Occulunt eni philosophi passim diro ingenio sua secreta: ut desidibus no pateant studiosis auteatu solertibus Muta sint. 3 Eset si perenne adimeruit laude Iberdix dedali 'nepos d(vtouidi' cecinit Serre repperitvstim. Orimus: ct ex uno duo ferrea brachia nodo Bunxit: ut equali macio distantibus illis Altera pars staret: pars altera duccret orbem.Idoc est qui serra: circinud repperit. quid ergo no ster Euclides: qui usu fabricade loge quide utilioris spherc:dilucide mostrauit.Incq3prim' Hrchi medes: scd anterirchimedis lepus apud Bhegaras Adegareta Euclides digeram adinvenerat. s. S3nuc ad altera diffinitione traseam'. Iterumhera aest solida: corporeaq3 figura: una cide sueti erficie meta: in cui' medio punct' est: a quo ocs recte ad circumretiam educte ad inuicem sunt equaIes. et hec ex Theodos libro de spheris supta est. Et hec pticula: una qde supficie icta de ouexa su riicie(que circii datiu vitia est liciligit:q eadcet sphere circumrctia nucupar. Leta aut adeo clara sunt vicib'circuli diffinitio cognitae istinctati,no egeat. sad cni in planis circul' est: i solidis est sphera. aet si po sitas dissimiloes adi uice pserre lib3:hecmbere substatia: illa fio mago fabricade spl)cre modulidustriavpbet et hec diffinitio: illa iro poli' descristio diceda est. S3 hec logico astronomo mag( curada linquars E centrii sphere est punct' in medio sphere collacatus: a quo ocs recte ad spuere circuferentia eductila im
16쪽
adinvicem stini equales.perinde ac circuli cctrii: eum dicimus esse punctuinta quo in circuli meditullio
sito: omnes recte ad circuli ambitum educte ad inuicem equantur.
Escis sphere est linea recta p centrii sphere transies ex utracue pie suas extremitates ad sphere circunet feretia applicas circa qua migera couertit Euctoris diffinitio noducopleta erat. Illa no Ois recta p ccnet tru spirere trafics: ex virad pie applicata tis axis Id ea sola circa qua couertit rotat 3 alcue intorquei mdera. nec ab re quide na dicit ad siritudine axis carri: d stipes terra est circa que rota vertit. Et hac plicula Tireodosi' cu a cc diffiniret: diligcter anotauit. Red id quod latuit Adaniliu ita de inudi a re locutu. Ecra per gelidum tenuis deducitur axis. Sidereus: medium circa quem voluitur orbis. ' olus nitidi e puctus axe nitidi terminas. Siseni recta finita duob' finalib' pucto claudis: teriarm re itaq3 inudi axis linea rccta sit et finita: ob' igis eiusmodi teriabit punctis : quorum, uterq3: ct polus et cardo inlidi nucupat et quorum, ille qui citra cur noctiale ad cacru habitantib' etcuas : polus arctic's ille vero qui seinp citae deprcssus occulis polus antarcticus dicit. S3qd circulus eoioctialis: qd cancer: et qua de causa ita vocens postea euadet mani aestu. Et que latc de axe et polo dicunt ad sinu mobile referes da sunt: quod solii matcrialis sphera senip nsis oculis in Oibus dui' libelli mostradis obiecta: rcpsentat. Zoox celesic sphera diducit in pinu mobile firmamentu q et stellifera mucra csili saturni aliouia maret Ttia solarc vcnerea intercurialeat lunare q noue numero sunt et eo quo notate sunt ordine site. quadde partitionc sin substatia notat:* similis sit ini: qua ptimur aiat in dotem equus leone let reliquas animaettes:est generis in suas spes. Fuit eniantidias octonario mobiliumlucrarii numero coleta: nio ead nota venariu astronomoab posteritas fere ad Elptaonsi lpa reduxit. urbachius aute plane denariti numeruasseruit.Scoa partitione sphera secat in sphera recta et obliqua: et l)ac ptitione sim accus notat:* siris sit illi qua ptires alat in alat vigil atq3 aiat somno euictu: qua toti' in modo in suas pies logici nucupat. Sphera recta cst eoru qui sub cqnoctiali circulo habitat: que Dinde recta dicit:* illis pari interuallo sin medio duorsi poloruinterstitio positis: neuter po torualtero magis eleues: aut quia eo* dori 3on equis noctialein ad angulos rectos cquos intersecat: quod accepto coluro pro bori onte perfacile cernitur. quid tamen sit equinoctialis circulus quid hori 3onlet quid coluriis: postea siet manifestum. Spucra obliqua est sphera habitatium ultra citra ue equinoctiu: que ideo illis prona obliquaue dF:qs equo interuallo: in medio poloru interstitio siti no sint veru illis unus polorusemper eleuat: alter autens iisdc semper depsius occultat.aut*illorii igori 3on: equinoctiale circulum ad angulos obliquos inequaraleld intercipit alla secat. que proinde dori3onta artinciale nucupat:* die artificiale ab artificiali nocte dirimat. quid auic dies artificialis et artiticialis iiox dicas: postea libro tertio scrino futur' est. Et sema oblique: decliuiliue sphere laori3onta angulis imparibus equatore secare verum esse costabit: nisi omninoedirecto sub polo iaceat: uorueni laori3on equinoctiale circulu non intersecareti imo eunde equatori circulo: circulii esse cotingeret. sphera tamen fiter pina causaru obliqua decliueo habcre ccseretis: ae alterpolorum illis eleuatus maxime supermineret:alte vero maxime depressus semper occultaretur.
Que forma sit mundi. Cap. sconi. Tiniuersalis aut nitidi machina i duo diuiditur: i etderei scil3 et elemetare regione Elemetaris qde alteratiot cotinue puta existes in quattuor diuiditur. gest citi terra tu
nitidi ceti stin medio omnin sita: circa qua aqua: circa qua aer: circa aere ignis illic pus laus et no turbidus orbe tune attinges: ut ait Aristoteles in libro meideoro p. sic enim disposuit de' gloriosus et subumis. Et occ quattuor elemeta dictitur Q vicissi in a semetipsis alteratur: corrupuntur: et generatur. Sunt aute elemeta corpora simplicia que in partes diuersarii formarii minime diuidi possunt. Ex quoru comi clide: diuerse gen cratorii species sitit. Quoru trium quodlibet terra orbiculariter vii dicue circudat: nisi quas tum siccitas terre: dumori aquc obsistit:ad vita animantiu tuenda. somnia cita preter terra mobilia existut: que ut centru nitidi poli derositate sui magnu extremorti motu nivndim equaliter fugies: rotu de Odere med tu possidet. Circa clementare quide regio ine ciderea regio lucida a variatione omni sua im mutabili essentia immunis existes motu cotinuo circulariter incedit: et deca philosophis quinta nucupatur essentia. Cui' nos ueni sunt sphere sicut in B cimo piractatu est. s. Eunc: ehercurii: Veneri: Solis: edartis: Iovis Saturni Stellarii fixarii: et celi ultimi. Iltaru aut quelibet supior inferiorem derice circudat: quaru dde duo sunt mot'. Eanus citi est celivltimi sust duas axis exstremitates. s. potu arcticu et antarcticii: ab oriete ad occidete: in oriete iterii redies: que equinoctialis circulus p er mediu diuidit.Metia alius inferioru spherarii mot' p obliquii huic opposit' sup axes suos distates a primior; gradib' et si minutis. S 3 prima oes alias spheras secu ipetu suo rapit iter dicet nocte circa terra semel illis in 'tra nitenvi octaua sphcra: i ioo an is gradu uno. lduc si de motu stom: diuidit p mediii 3odiac':subq dlibet septe planetarum dera d3ytiriliqdefere momyprio 'tra celi ultimi motu: et i diuersis macus ipmipnimetis: visarum' in soanis. Iuviein et Adaro iduob'. Sol is dieb' et fere sex horis. Tlen' et mercuri' Sili. Eua e o ix T dieb' et 8 hod
niuersa nitidi machina vocam': oim corporu tu superlaet tu istrioah 'geric: q mel emetare regione P
diducitur et celeste. eleuitiaris quidc regio elemeta et ei lemctis conieciperari co ntinet assidue genera
17쪽
tioni: corruptioni: auctioni:diminutioni:alterationi et Iationi obnoxia subiectav. Quattuor Nemetasulit ignis: aer aqua: terra, que si sincera pura ue darentiir: in partes diuersarii formarii coteperamcto rum 3 minimc Rcarentur. quor uni ignis celi viciniam summa B locum sibi fecit in arce.i rotimus est aer illi grauitate: locos3. Uensior us tellus elemctav grandia traxit. t pressa est .rrauitate sui. circussuus humor istimapossedit: soliducue coercuit orbem. Queudmodii ex pbilosophis depropia: elegati carmine cecinit Ouidius. que deus mundi opifer: optismus 3 architect'huc in modii locauit et drociata locis cocordi pace ligavit. Et et horti elemetorii costeperamctis: varie rerii sensibiliu spes .ppagans.et cu sumus nitidi faber inlidit gyro tornado equauit: terra in medio ta* imobile sui operis centru equali ab extremis e librata macio collocavit: perenidquiete firmauit. cetera aut agitationi parentia fecit. quantociat aqua agitabilior terra: tanto aer aqua cocitatior: et ignis aere rapidior . Ged hec pigysicam magis S astronomicam desiderant operam. io e Circa aut cimetaria regione:ortust iteritus vicitudinib'subiecta: supentinet lucid' ether: qi,ce: tu et quila essentia phi nucupatria ortus: iteritusue expers: cui nev auctioe quic* accedit neue diminutionis Nuria dctrinacio : quic*detral gis.sed tuariabili mdcfluxam substatia semo idc manes noucce: testes spheras ut autoris fert opinio 'plectis: sese orbiculariter circiidates. que serie auspicata a Phe ra nobis viciniore truc ordine sit sortite.Ubera Lune: Adercurii:Mener : Solis: Adaris:Iouis: Saturni: firmamentu: et pinu mobile.q6 cide pinu mobile otinue supra inudi cardines ista die et nocte: semel copicta rcuolutione circa terraouertis rotatur B. est is motus ab ortu p meridie ad occasu: tandem in ortu recurres et sm' motus dF:que eqtor scdnoctialis 3 circul' mediu diuidit: ut linea velocissie mota.1i Eset primu mobile oes eligereas spheras suo abitu contetas: lacu infra die et noctem(hoc est in viginti quattuor horaru interuallo j semel circa terra suo motu raptat haud secus * si plures teretes pile se mutuo clauda nt: tangat B coaequcter minor circudante maiore:maxima carum circulioluta rotata uel cetere intractust simul unad circliuoluens: rotabuturq;: ad ipsius maxime circuliolutione. ita quo veti migeris ccaestib'. sed huiusmodi motu inferiores sphere no pcr se sed p alterii possidet. utpote qui no in ipsis: sed in primo mobili existat et quo ad alterius motum qui ue in altero est moueantur. quemadmodum sedens in naui ad nauis motu impelli fleuehitur procul: cum idem in se nullum habeat lationis motumiet e At inferiorum spherariiquclibet(vt autoris sentetia est per scyprio motu per obliquii circulii circa suos arcs more polos: prio mobili cotra nitifide occidete ad oriente per meridie: se reuocas in occidentcm .iobliquus circulus cst signifer: quo depostcrior futurus cst scrino. ned*dictum est spheras illas prio motui cotra niti: idcirco itelligas: illo* motuu cotrarietate aliqua: aut aliqua mouedi difficultates tu i cluctantia.quedoquide phia sit cophin: celestes motus adinvice non esse cotrarios: ct celii ipsum abs 3 fatigatione reluctantia. et resistetia intcperari .et si quado talis loquedi mos coperias: ut Phe et re inferiores cotrario motu ad prima agitari dicantur:hic certus expetit intellectus: ut idc penit' itela ligatur ac si plane subiectas Pheras ediuerso ad prima agitadi modo: intorqueri agitari dicamus.1, nec adeo obtusie cocipiendii est: qsi duo motus i subiectis liferioribus d spheris sint. ut verbi causa: iii sphera solismo quorum altero de oricte ad occasii rapias loricic tecurredo: altero vero ediuerso facto: ab occidete opteta reuolutione recurrat i occidete.na borum motuu prio p alterii at 3 per acciis( perinde ac sedes in naue mouet: aeso vero perse.est 3 horum motuit primus in prio mobili: scdus aut in unaqua subicctarii sipherarii rius atm peculiaris.nec tros motus difficile imaginabere si spherula i pilam vitrea aq oppleuer(:qua ita te i distis agitcs ut aqua aduersu te vertigines ducat: mox sesim vitrea pila ad oppositu gyrado circuiroluas et ituebereotcta aquaad pile motu pitcr moueri. piter et piraniicdo voret tigines ducere. Sed has quide per se: illii aut pile motu per alterii inicit. ergo p lucente vitrea pii a prinmu mobile: et per intractusu huniorem subicctas colentas cetraniictere spheras psentes aio estingito.1 et eae eqli me suos circulos absoluut ore: id octauamigera( ut piolonico visu est)in cetu anisotranistes gradu vnu plicit.q fieret cu ois circul'trecclarusexagit a sit pilii: ut unaoctava migera circulatione trigila sex milib' annorum psiccrct: ducto eni anorum celenario p trecctas sexagenas 3 ptes qs grad' et numerum circuli dicim' siurgit nuerus trigila sex miliu ano p. set sphera garni suu circulii abit i trigila an is Sphera iovis suu in duodeci. Sphera martis suu in duob'. Sphera solis situ in trecetis sexagita qmue dieb' et sex hor hoc e i uno uno et qdrate diei. Denero et mercurii psili. set tua i vigiti octo tueb' fere euec signiferum circulii metis. Erit receitu astronomorum sicut et priscorum fetetia e sinu mobile i vigili qttuor horis motu stiuitepare. Et nonii mobile piranticdo in qdragita noue milib' anoap. et octaua sphera motu acces' et rcceid i septe milib' anorum deq motu auctor iuchil incininit.q tu adduxit itroductorie instintutioni suffice vides. illa aut alii' nobo pleni' istituto ex aliis lut rectreda. Et lgec de eqlib'motib' qs medios nucupat itelligeda sui. qs d apti' cognosce desiderat: ct quato ipc pliciat:equi' verius nucro de sprehedere valebul: si subiecta do. motuu formula intuebunt inqS. OZd.L.3. .f. i. .significat signa xi gram minuta: aeda tertia: quarta:qnta: sexta: septia: r cu i loco signorum duodeci replent: ppleta pacta circulatione designat.dcohetans ergo modo qui sequis: cclestiit orbiu equastes motus pariter et tepora,
Lassonu quod et secundu mobile: in diei ololol os si tot ili litivionum mobile in anno
nonum mobile in atinis ' o o o
planes que et octaua sphera: in die
18쪽
Saturni circue in annis 3 oii L
eoloc Solis: sicneris:et adcrcurii circuli in vora
Solis scilene. et ader. circuli in die
oSolis: esse et Adcr. circuli in annocti orto c
co aute celii volvas ab orietem occidente signu est. Sicileqormiis in orientelam' per cleuatur paulati et succcssine quouscue in inedixi ccii veniat. et sunt seinp i eadepinquitate et remotione adinvice: et ita scilist se dabctes tediit in occasum cotinue et viii tormiter. ac si et aliud signia. Stelle q sunt iuxta polii arcticu que nobis num occidui)morietur cotinue et uniformitcr circa polum describedo circulos suos: et semper sunt in equali distatia adinvice et propinquitate. Eiinde pistos duos mot' continuos stellarii tam icti dentiu ad occasum * no: patet ili firmamentu movetur ab oriente in occidente.
Oscellini volui ab ortu ad occasum. Ortino inditio sunt stelle quas sensilii ab oriente quousiue medium celi fastigium teneant conscendere videmus a quo prone continue labuntur ad occasum. Scoo siclle que nobis non occidunt vi ee que circa polum arcticu qui noster polus emexistunt: quas in totius noctis serenitate circa eunde polum gyros ducere perspicimus: et eum motu ex orientis parte incidoare. autem assidue in eadem propinquitate perseuerant indicium est eas non per se in suo Oibe sed ad sui orbis raptum terri nec linuria. nam liunc motum a primo mobili possident.
celum sit rotundum. Cap. quartum. autem celu sit rotundum triplex est ratio: similitudos pinoditas ct neccstitas. militudo citi quonia inudus sensibilis fact' est ad similitudine nitidi archetypi: in quo no est pricipiti nccb finis. Vnde ad similitudine dui':inudus sensibilis dabet forma rotunda i qua no est assignare pricipiti nccue finiu Como diras: qet oim corporum isopimetros rum dera maximii cst: oimetia formaru rotadacit capacissima. quonia igis maximii et 'rotundusio capacis simu . Tinde cu inudus ola strineat: talis forma fuit illi utilis et 'moda. Mecessitas. qin si inudus esset alteri' forme * rotu de sc3 trilatere vel qdrilatere vel multi latere: secrens duo ipossibilia sc3 in aliquis locus esset vacu': et corpus sine loco: quorum utru falsu est:sicut pl3 i angulis eleuatis et circulioluti. Ite sicut dicit alphraganus iii cctu esset planu:aliq pars celi esset nobis .ppinquior alia. illa sc3 q esset supra ca; put nostrii. igis stella ibi existes esset nobis a piquior existes in ortu vel occasu. sed qnobis a pinquiora sunt: maiora videns: ergo sol vel alia stella existes in medio celi masior videri deberet o existens in ortu vel occasu: cuius cotrariu videm' 'tingere. ad ior eni apparet sol vel alia stella existes in oriete vel occidete co in medio celi. sed cu rei veritas ita no sit: dui' apparetic causa est: c in tepore diemali vel pluuiali quida vapores ascendunt inter aspectu nostru et sole vel aliam stella. et cum illi vapores sint corpuo diaphanu: disgregant radios nostros visuales: ita q) no 'prededunt re in sua naturalici vera quatitate: sicut patet de denario proiecto in fundo aque limpide qui propter milem disgregationem radiorum apparet maioris S sue vere quantitatis.
rimo. celum rotundu est ut mundum archetypumat 3 exemplarem quoad fieri potest imitetur .in 1 quo diuino exemplarim inudo neu principiu nece finis usi est sed omniu principiu ipse idem at 3 sinis est . ita rotudet sphericcae figure trusis determinatum pricipui atd finem reperias: sed ubicue principium a tu finis esse videtur. Secundo. quia omnlii corporum imperimetroru(lpoc est equalium circundam lium supcrficierum rotunda figura capacissima est. tale aute decuit trabere ipsum inudii: ut qui intra se omnia cotentiirus esset. Terito, si celum esset trilatere quadrilatere aut multilatere multii cosequuti'
19쪽
tur incomoda: orbe sc3 in orbe sine vacuo ec no posse.et circvdatu ab altero corpus esine loco esse. et orbes inuicem non sine offensione: sectionisiue iniuria posse moueri. hccauic sequuntur incomoda si pri immobilis cocavit: aut alicuius inferion coimi uexum sphericam sibi no vendicat siguram: ut ad latus adiecte figure in onstrant. P. Naes Quarto ratione alpbragam ad iugit: que parii efficax parilivmoincticii.*st Iceiu laterate esset figure. stella supra nos exisiciem nobis aspinquiore esse: et proinde illic nobis *in ortu maiore deberet videri. Et vero ea no oporteret (tametsi stipra
nos existeret nobis Npinquiorem in ortu aut occasu esse: visi angulus supra nos esset collocase. Et belle illa rone emcdat autor: qi sol aut stella no idcirco i ortu aut occasu appareat inarator: qr sit a nobis aemotior selogatior . na terra ad celu pinde ut cereu ad circuiti sese h3. a quo oes recte ad circui cretia educte sunt eqtes: et molis collati de ad celu facta isensibilis. qpropter illa distatie diuersitas appa letia illa minac facit,st cinea si quacs: impcepta nullius moinci simcdiorum diuersitas. dchus clii: 'pactius id mediii visibiles radios: visibilium spes uberi' diffundit: rcsM ipas cogit maiore submole videri. IDic qu state austro res uia iusculas dilate dorea voluit laristoteles apparere. et hic num' inpluccis 'spicueq; aq iundo os pecti' maior videt. l3 lpec it pectiu' poli'q, astrononi' dignoret at 3 2tepaef.
e cla terra sit rotunda. Cap. quintum. ctia terra sit rytuda sic pr3. Signa ct stelle no equaliter oriunt et occidui otb' holuiiub' ubii existerib ' sed prius ortinis et occidui illis d sunt versus oriente. et-citius et tardius oriune et occidui sibusda causa est tuanor terre: quod benept3 per ea q fiunt in stibilini. Ttna eni et ea dc cclypsis lune numero Q apparet nobis i prima dora noctis apparetonetalibus circa hora noctis tertia. Vii 'stat * prius fuit illis nox: et sol prino ero occidit nobis. Ctu' i ci causa est tantia tumor rei rem terra ctia dabeat tumore a scptetrione in austrii et econtra: sic pl3. Enstetibus versus septetrione queda sicile sutusempiterne apparitidis: sc3 si a pinque accediit ad potu arcticu. Blie eo sunt sempiterane occultationis sicut ille o sunt a pinc polo an tarctico. Si igis ali sycederet a septe=trione, sus austrii: in tantii posset procedere cistellec pri' erutei sempitne apparitiosin te: ci ia tederet in occasunt: et ito magis accederct ad austrii: tanto plus mouerens in occasum. Ille iterii idc do posset vidcre stellas c prius fuera i ci sempit ne occultatioi riteco uerso pungerct aliciu Iccdeti ab austro usus septetrione idui' aut rei causa est tumor terre. Ite si fra esset plana ab orieici occidente: ta cito orirent stelle occidetalib'S orietatib':qd pt3 esse falsum. Ite si terra esset plana a septetrione in austru et ecotra: stellec essent alicui sempiterne apparitionis semper apparerent et ecu procederet ofalsum est. Sedoplana sit pre nimia eius quantitate dominum visui apparet.
i, e Terra esse globosam militis depipedis inditus. Ibrio *stcile pri' orictatioribus S nobis ad occasuin
viciniorib' oriae. Ecdo * deliquia tune q orietatib' circa trora noctis tertia apparet: nobis circa prisma nocturna thora videns:* oricialib' pri' * nobis illucescat dies: pariter et nox 'tingat. lnio se aut caussam peter terre tumore(q se ab ortu ad occasum in medio iterstitio attollit: eleuatv nulla assignare possulii'.si mi terra ortu int et occasu plana ect: laaud pri' eois * occiduis orirens: neu seior illis S nobis illueto cesceret dies. Sed a meridie ad potu terra esse rotunda cognoscis.* ad polii habitatib'aliq stellet ut stelle Cynosure:aelices:et Bootis l)oc est minoris maiorisv Ursectarcturi)cotinuo senapcn apparent no aute is ci ad equatorc habitado devergut.set contra habitatibus ad arctu alique stelle semper occultantur ut stella Canopus: que Cgyptios ad equinoctiu devergetes clara face illumiat: ut etia interdui videripi meas.et horum; nulla causam assignare proptu est: pter cre tumorc inter arctu et equatore iniceptii: si eni terra illic plana:cqualid supficie esset:ylacto ab arcto ad eqtorc ecdc stelle cotinuo viderentur .vocitam manifestii indiciu cst: terra a polo ad meridie globosam specie gerere: qre cii deprchensa itide sit ab ortu ad occasum rotuda: cognoscis igit in nostro venulacrio cisse rotuda: et ubicum gentiu sit virorum habitatioIillud idem de suo hemi iperio deprchedere liceret: non iniuria igitur astruitur terra esse rotundam.
Eis aqua sit rotunda. Cap. sextum. aut aqua habeat tumore et accedat ad rotuditate sic pl3. ponatur signit in littore maris et exeat nauis a portu et uitantii elongcs: ci oculus exiis iuxta pede mali no possit
videre sigilii. Stante o naui: oculus ciusde extitis in sumitate mali bene videbit signuillud. Sed oculus existetis iuxta pede mali meli' deberet videre signit m d est in sumulate. sicut pis p lineas ductas ab utro ad signu. et nulla alia dui' rei causa est * tumor
aque excludans citi ola alia ipedimeta: sicut nebule et vapores ascedeteo. I te cu aq sit corpus domo geneti: totii cu partib' eiusde erit ratiois. sed partes aq( sicut in guttulisberbaru accidit rotu da naturaliter appetiit forma: ergo et toluctu' surptes.
xi etia spherica esse suis depocndis inditiis. Ibrio op posito signo in littore maris et medio videndi interuitio: eode cositicue modo affecto: oculus in prora nauis abeutis pinu ecipit signu: mox tui Dcedere Scuisue abire valebit ut eide signi auferas obtut'. rur' aut eide rudeles ascedeti: ite* appeat signit mox auferar eideride in de mali sumitate visuro. Et horum causa e tumor aq. sieni plana esset: cu res sub arcnorcrassio fouius videas: deberet signu poli' in piora: o mali sumitate videri. COScoo i reb' hoenogei g
20쪽
is .similiarum partisi huiusmodi aqua esse cognoscim' partes et totu simile natura desiderant figura .at
aque partcs rotundam natura appetunt figuram: ut ros et aque guttule monstrant: ergo ct aqua . thecuam sufficientia prestant argumenta aquam esse rotundam.
vi o terra sit centrum mundi. Cap. septimum. Eo aute terra sit in mcdio fit naincti sita sic pl3. Existentib' in supficie terre: stelle ap
paret eius de quatitatis: siue sint in medio celis siue iuxta ortu: siue iuxta occasum: et docq et scri a cc liter distat ab eis. Si eni terra mavis accederes ad firmametu invia a pie j iii alia: alido existes in alia parte lapsi cici terre q magis accederet ad firmametu no vide; ret celi medictate: sed hoc est pira ptolomeuiet oes p dos dicentes:* ubicu existat bosex signa oriunt citet sex occidui: et medietas celi senae apparet en medietas et o ci occulstatur. Illud ite est: signia in terra sit tan* cetrii et punct 'respectu strina meti. quia si terra esset alicui' qualitatis respectu firma meti: no cotingeret medietate celi videri. Ite si intelligat supficies plana sup cctrii terre diuides ea in duo equalia: et p pnsipin firmameatis: oculus igis exuis in centro terre videret medictate firmameli. Idc exuis in supficie terre videret cande medietate. Ex his co iligis ci inscii sibilis est: e litas terre q est: a supficie ad centrii: et perosis qualitas toti 'terre insensibilis est respectu firmamenti. Dicit etia alphraganus in minima stellaru fixaru visu notabiliu maior est tota terra: sed ipsa stella respectu firmanacti est quasi punctus. multo igitur magis terra cum sit minor ea.
erra in mcdio tan* cctru locata esse: signa declarat. orio * sicile in ortu meridic: et occasu cq limo: etile esse videns:quasi sit terra in meditullio et ccii cctrii: ab Oibus ccli partib' equid istas.* si varictas ullacst: collatione in ad cctu facta: insentibilis nulliusm mometi putada est. Ecdo* ubila gentiu copertu exploratuco est: ccli dimidiu supra et dimidiu infra aemu lpaberi. ut equinoctia plenilunia(3 mostrant: qd minime cotingeret: nisi terra in meditulltoivi inudi centrii sita esset. fieri enim iacoret: si terra ad celum vasta insigneu molem gereret: vi ccli medietas cotinuo videret. CTertiosi terra intelligini' sup cctruin duo cqua secta: et oculii in cctro collocariano ampli' oculus ille S ccli mcdiu videbit. est igit tumor alci rc centro ad eius ambitu facta quidc adcelu colla tione insensibitis. C Quartomautore alpigragaetno quclibcistella que visu notari valet maior est decics octies terra ut ampli' circa finc nostre comenta tionis dilucidius apparebit. at stella illa quasi punct' i firmameto lucet. multo igie valetiore iure tcrra ad cclucollata: ut puncti' censebis . que cu sit in medio ut iam ostesum est erit crgo terra ut celi centrum.
tcrra immobilis quiescat. Cap. octamini.
terra in medio oniniti immobiliter teneas cu sit summe grauis: sic psuadet evidereius grauitas. Omne eni graue tedit naturaliter ad centrii. Centru quide punct' est: in medio firmameti: terra igitur cu sit summe grauis: ad punctu illum naturaliter tendit. Item quicquid a medio mouetur: vcrsus circularentiam celi ascedit: terra a medio mouetur: ergo ascendit. quod pro impossibili relinquitur.
situ circa inudi ccim aipetit. cu itacue terra oim sit grauissima maxie quod id centrii appetet . quo constet cuto in eo situ natura qescit.et cu ab co nullo pacto nisi ab co qui ea codidit dimoueri distocariq3 possit: iugis et pseueras erit ille stat'.res cni a suo situ: natiuod loco no nisi alto dimoucte extrudiit pclluntvScdo quicqda medio: celisi sus ambitu movet ascedit. si ergo tra stabilis: imotad natura no manet: sed celi versus ambitu moves: natura ascedct:qd oco ces ebul ipossibile. Red cide circa uriri centrii terram posse reuolui: fides ex Bristotelempta c. mattestu e ergo fra i inudi medio: iuge stabit cla qete sibi retine.
Me quantitate absoluta terre Cap. nonum.
Totus aute terre ambit' auctoritate Ambrosii : est,acrobis: Theodosii : et Eratos bestiis p eorum et Setooo stadia cotinere diffinitur. Unicui quidem 3 io partiu3odiaci Too deputa de stadia. Supto eni astro labio i stellate noctis claritate perutru mediclinii foramen polo pspecto notetur gradiati multitudo in qua steterit mcdicliniri: deinde
cedat cosmimeri a directe cotra septetrione a meridie: donec in alterius noctis claritate
viso ut pri' polo steterit alti' uno gradu medicliniit: post: doc mesus sit dui' itiners spa
cium: et inuenietur Too stadior v. deinde datis vinculcs 36o graduia tot stadiis: terreni orbis ambit' inuetus crit. Ex his au t iuxta circuli et diametri regula: terre diameter poterit sic iueniri. Aufer vicesima aedam parte de circuitu fre: et remanetis tertia pars hoc est S oi Si stadia et seinis et tertia unius stadii erit terrcni orbis diameter stuc spissitudo.
Terre ambitu inquit Imbrom: Adacrobii: Tinodom et Eratostigenis auctoritas demonstrat: ci sit is adiiccta et qnquaginta duo millia rivomanoet stadiorum stlities: que unicuim trecetaru sexaginta partiti terre: scptingenta tribuendo stadia iurgunt. stent 3 io in Too tinxerisytinus numerus LSZooo nascitur. Sed quo ingenio pigilosoplpi terre ambitu depi ederint istia uat: ut auissis sua osa id experiri valeat si is iubct. suspcla eni in nocte pspicua astro* gnomico . et stella arctica st uti ii 5 soramc pinarii regule in me: dio dorso istrumeti iacctis notata:anudi inclarcs stelle notate altitudine notariit nox recto calleliac stel