장음표시 사용
21쪽
signissententia Dogmaticorum I 61. Hermetuirum theoriade nasura vvla-
22쪽
Isagoge, Pathologia, & Therapia.
CAP. I. De Donitione ac disributione artis Medica.Rs Medica est Ars bene medendi,ides, sanitati consulendi, adeoque dι. cuur Medicina νe Ia
N. i. Matutinus Artem Medicam inscribere quam Medicinam, siqui-dcinde hoc nomine diversae sunt aediscrepantes Medicorum sententiae. Alia namq; cst Hermeticorum me dicorum, seu eorum qui Hermetis Trismegisti omnium philosophoruceleberrimi, ac vetustissimi, sequuntur sentcntiam. Alia est dogmatico ruin, seu eorum qui sunt sectatores
Galent .Hi quippe pre medicinam,
Sartem ex certa praeceptionum c
adcervatione ad sanandos, profliga dosque humani corporis morbos t& medium, quo illud praestatur, hoc est remedium, vel simplex vel ex ptu ribus simplicibus commixtum,inta ligunt. Illi vero per medicinam noctartem quandam ad humani corporis sanitatem conservandam, morbosq; pellendos , comparatam intellige bant: sed quandam potius . . ntiam in rerum natura sentibus sese offeretem. Verum non statim, ac primo quoquo obtutu,sed artificiosa, ac lς-gitima pretparatione ex rebus omnibus, quotquot sub coelo sunt, er tam ,& rite ad humani corporis affectus,& languores pxofligandos a4
23쪽
ministratam, hac, inquam, propriae,
ac verae medicinae nomen sibi vendicare censent,secundum quam etiam verus Medicus comperiatur.: Nam ut in uniuersum omnes artes, ita quoque medicina,artium, extra co-troversiam, nobilissima, sibi materiam quandam sumit, eiusque proprietates, virtutes actiones conditiones cffectus, caeteraque ad eam pertinentia diligetissime rimatur. Quibus cognitis atq; perspectis, nondum satur, sed ulterius pergens, quali insuper praeparatione, quibus mediis,
quali denique methodo atque pro cessu ad usus humanos possit accommodari, inquirit. His demum perceptis, inventis atque cognitis, ars vera constituitur medica. Brevibus Dogmatici Medicinam ac Artem medi eam pro uno eodemque sum ut, Hermetici Medi ei nae nomine ipsa medicamenta perhibent, atq; praecipue balsa inicam medicamentOrum essentiam , qua res quaelibet
non modo in se viget, sed de habilis existit, proprietatibus suis ut dicam, ipsa sua Essentia seu natura Balsamum alterius ac inprimis hominis, cuius gratia omnia creata sunt iuvare καθ' ἐξοχta denique Medicina illam universalem veterum medicinae vocula exprimunt, de qua infra
de in hanc viam dcscendit quoque Siracides,dum medicinam ab altissimo ex terra creatam esse asserit.
N. a. Cognominatur Dogmati-cO-Hermetica a duabas illis medicorum se et is, hoe sedulo nostro fa- molis, quorum opiniones sive do-
ctrin inibi ut plurimum compnisnuntur. Mimirum praeclara semper ingenia extiterunt , quae summam curam, summuinque studium posuerunt in excolenda, promovendaque arte, seu facultate medica, in qua non tantum cum laude versati, sed prae aliis etiam excellere gestie- 'bant. Hoc ibi diu in licet praecipuum,& commune omnibus, atque adcosingulis idem, quippe unum omnibus intentum, unus scopus sentiendi tamen & opinandi varietate distinctum sola procedendi,colli mandique diversitate, in partes diversas fuit distractiun. Nam alii medicina
ruin facultates solis experimentis ad-pima. disci posse, magna contentione asseruerunt. Hi Empirici priscis dicti, etiamnum hodie illud nomen reti- nuerunt. Alii nescio quid compendii ' iiDrte dissicillima quam longam dixit Hippocrates, Alph. i. J nos veri- ' Dus immensae longitudinis, atque dif- s ultatis j quaerentes, dum singula ad paucissima quaeda in capita redi- ' gere conati sunt, pro compendio, quod satagebant, dispendium invexerunt. Hi semet methodicos, omine ζ
haud minus, quai nomine gloriOso vocitarunt, Thessalica haec secta, . a Thessalo aut bore, homine summae
impudentiae quod & spacio semestri AE .
tantam artem addisci posse dicere non veritus sit) fuit appellata: utra- que praedictarum superciliose repudiantes alii , nec soli experientiae inniti, nec in arctum tantam disciplinam contrahi aequo animo ferentes,
rationem quoque in subsidium artis
24쪽
cdparada accerserui. Hos dogmatiis cos vocant: secta, si quae alia medicorum, nobilis, & ob gravissimos, quos semper habuit autores, celebranda. Priores duae , vel ante Hippocratis tempora ad Galenum usque in summa existimatione a plerisque fuerunt habita quas tamen idem Galenus in libro suo de Sectis proponit, examinat, atque confutar. Tertiam verb, hoc est, se ain dogmaticam, inquam,
ab Hippocrate ut ille ait in mutua tam principiis quibusdain universa libus, uti hypothesibus suis solent
Geometrae, ruperstruxit. Ea sunt: Omnia ex quatuor elementis tanquam primis&uniuersalissimis principiis sensibilibus, certa quadam &convenienti proportione mixtis, O riri, excujus mixtionis s1 mmctria in viventibus sanitatem rametria vero morbum excitari: Rerum omnium virtutes, atque facultates ab elemcntorum illa mixtione, seu mixtionis exuperantia promanare e Uniuscuiusque rei formam essentialem ex certa elementorum mistione,&temperatura insurgere. Qualitates conis
stituit quatuor, duas activas, cali dum & frigidum ἰ totidem passivas, humidum &siccum. Secundas quam litates constituit, nempe sapores, Odores, colores, aliasque sensibiles ex
illis primis deducit. Quatuor humani corporis squos vocat in humores, sanguinem, pituitam, bilem & meo lancholiam, analogia quadam primis clementis respondere statuit. lin
dem principiis ac fundamentis, & ipsemet Galenus, di omnes quoquc
eius sectatores sussulti non tantum omnium morboru, & si mpto metu causas ascripserunt : scd & ipsis primis qualitatibus, in mixtis tamen. seu compositis corpo libus cxistenistibus, vim & potcstalcm omncm ad prostigandos morbos , inesse dixerunt: Ac proinde contraria contra riis curari, calidum frigido, tui mi dum sicco, horumque unum quod que suo contrario, ceu regio quodae dicto, ideoque firmo, ac indubit Hoaxiomate promulgarent. Hinc infinitae medicamentorum compositiones, ac formularum varietates pro- manarunt. Quarum materia ex fa-
in ilia ta in vegetabilium, quam animalium, & mineralium deprompta est. Atque ex hac diversorum reis medioru farragine, tertium tu, vo cant) medicinae instiumentum, 'qua sanitas deperdita relli tui dcbeat, manavit,nempe pharmacopoea, seu ratio praeparandorum dispensando rumque medicamentorum. De quo medicinae Galenicae instrumento omnibus sere medicis ad usum,ad gratiam, addam: Et si Iubet illud, ad pompam praecipuo,cognituque ne cessario, hoc suscepto opusculo disserendi spartam suscepimus. Sed antequam rem ipsam specialius attingamus, libet aliquid de
quarta, multis nova, nobis vero vetustissima habita paucissimis anticipare. Quartam, inquam, hodie putanti, & faciunt medicinae fcctam spa gyricam, de cuius dignitate, ac votustate hoc loco pluribus disserere non ncccssarium ducimus. Λ 1 Faten
25쪽
a tentum tamen hoc loco, & vere latendum, hanc esse, si rationem di experientiam habeat, tanquam organa subsidiaria, totius medicinae imperatricem. Hujus secta anteceia res,&rationem, & experientiam faciunt maximi, scd utriusque alios fontes, alia stat ni fundamenta. Rationem quippe non vulgatis, de vel vulgo notis . clemcntorum, mixtorumque proportionibus adscribunt, sed resipias intuiti &contem plati, ibi rationem quaerendam cis- Caciter contendunt, ubi rationis se fons, de scaturigo: atqui Lanc non inextrinsecis,& universalissimis ilialix mundi elamentis, sed insitis, sed in proprias corporum essentiis quaerendam sat is ducunt Hac aqua haeret: haec di versitatis occasio : hoc totius spagyricae fundamentum. At quid sit insitum illud elementum, quod deo innis vitae,omnisque medi inae sta tu ut fu ndamen i u ira, moX p tebit. Unum illud nunc addam, . hujus sectae allectas , non tam com- pcndi rationem, quam medicini in victam esticaciam natura in si per optatis si una solatium, praeter prae parationem, subtiliationem, dosin, atque gratiam squam crassent accidentia summam omni me cinae attuli si e perfectionem. N. 3. Inseritur vocula bene, quae idem hic sonat, quod cito, tuto, jucunde. Medicantur enim quandoqueVetulae,Judaei, Agyrtae,aliique id genus circumforanei, sed citra sun- damenta atque rationem, adeoquet arua bene, scd fortuno, nccsiueP
riculo, τgrotantisque damno irrepa rabili. Nec enim in Medicina ut vere dicitur, bis peccare licet. Ars medica est tum genre alis, tumst ciuiu. Generalis est quae generaliter insitI tionis messicas describit vocialis, qua generales institutiones ad certos morbos applicat , dicitur quo practica. Generata es medicatrix auxili
trix Hinc artem hanc medicam tribuatomis comprehendimus. I. Describitur at s mcdica medica trix. 2. Auxiliatrix
De principio cogniti P. A Rs me tua mericatrix est,qua ipsam medication est euprimamm mei ιi scium delineat. Seu: Qua versatur circa assct inpra
ter naturales cognoscendos ct emendaridos.
Partes eius sunt sag ge, Path logia onerapia, Is Pge est qua fundamenta describit cognitioni medicasubsterninia. hique bipartita 1, oneratu 2 flecta
Generalis est qua gentraliter cognicionis naturam proponis: Videt: ct i. Prin opia cognoscendi, et . media cogn/tiens ,
26쪽
principia cognoscendi sunt, quorum divina, quae modo ordinario fit perductu ct contemplatione in cognitionem verbum Dei scriptima: nonnim quarti devenitur. per typos, quorum pleni sunt l: bri N. Medicam artem actituri operae prophetici per ectasse ut apparet cx- precium ducimus principia praemi emploPauli,&c. tere, quibus in cognitione illius pe- N. r. Analogiae mesurae praecipuaenetrare datur: Nimirum modus hie sunt; Num crus, pondus&inensura. ipsius metest sum inigo istoris, qui ju- Numerus in rcbus crearis occurrit xta arborem vita tum naturalis tum praecipitc I. Unitas. a. Ternarius. 3. spiritualis medicinat antitypum pla- Amblcns quaternarius M. xtenaritavit arborem cognitionis, cuius le- tis. Novenarius, tandem 6. Dcna- sitima cultura, divinae voluntati c6- rius. Pondus in rebus mixtis constaiorint,in illius cognitionem usumq; derare uti magni es et ponderis, ita genuinum dubio procul homo pe- maximae est difficultatis. Sunt quiderietrasset, nisi astutis Deceptoris bla- qui tui talia mixtionis proportionem ditiis ad haesissἰt, rectum rationis u- statuunt triplam, terra sc.unitatis lo- sum, susq; dcque habuit setaeacultati- co praesupposita. v. g.Si terra sit pars busq; conccnis abusus fuisset. Sic ac- una, aqiis requiri tres, acris novem. quisivisset dubio procul scientiam Alii majorem constituunt, ut nihil confirmatam, discerne ii di ab invic bonum ac malum , rc istendi coeco suo appetitui, dijudicandi seductoris irritamenta, recte ad Libendi liberum it Iud concessu in arbitrium' atque ita insistendi legitimae viae ad
adhuc certi sit determinatum. Mensurs in natura irequentiores sunt rotunditas seu circulus, a. quadratu, Vt viderec it in templo Eacchielis, di Salomonis. Membra cognitionis siunt, Cognita. -
usu ingenuinum praedictit illius ar- sentia, Existentia atque potentia actualiis boris. Nec enim veritati consen- seu ipsa actio. taneum vidctur siolius contempla- Nimirum tribus hisce res qus litionis, ne dicam tentationis gratia, betabsolvitur. Et bae tres quo pr arborem illam tam pulchram visu, pius ad originem sive sontem suum tam desiderabilim appetitu, ta apta accediit, eo sunt simpliciores ac uni prudentiae acquircndae, a Deo fuisse liores i. e. magis unitae, adeo ut in creatam. Praescrtim cum ti nomen primo fonte sint simplicissime aliud innirat , de quo alibi forsan unitae: Econtra quo longius ascatu differcndi occasio dabitur. gine fua recedunt, eo sunt distincti- Principia cognos ιur funis in intel- ores, explicatiores &c. Aia ct iudicium. sentia siqua rea est id quod est. Med a cognationu, id est,qus coguiti Dystiiuna. nem diriguat ac iuraret, sunt in inutio ac Nimirum res creata quaeliber ad Analogia. .9' smilitudinem Creatoris uiuuius N. ι ,institutio nulla certior est qua analogice creata est.
27쪽
Actia est , qua res actuantur. Suntque actiones interne, qua ipsi metrei ege, vel interno externa: quasobolem, vel externae, qua res extra illius rei essen tiam constitutas concernunt. N. Priores ambas dicere licet, primarias: posteriores, secundarias:
Nimirum illae praesunt, hae subsunt. Existoria est, qua res disposita est cer tomodo essendi.
Estquι Existentia,tum contracta, tum explicita tum retracta.
IS ut lectata est qua certa cognoscibι-lia ad cognitionem artis medica necessaria contemplatur.
Cognoscibιlia I agetica Medici sunt,
N. Cognoscibile quod primario inquirendum, medico obiicitur est Sanitas humana, huius lucin morbutransposito, & e contra morbi in sanitatem restitutio. Harum exactae contemplationi inservit reruin connexus, adeoque ordine contemplari oportet I. Deum, 2. Angelos, 3. Macrocosmum ac q. Microcosu
Deus est Ens Iimplici; bimam triunum, bonum, sapimi, prudens, langanimo- iracundum,iustum, siverum, misericors, clemens, restaurani ct triumphans 9 r gens.
Existentia contracta estante creaturas, explicita per creaturas, retracta per creaturarum regre1hove N. Actia Dei interna est, inter ipsaι Tri nitatis personas. Interno - externa es inter Filium etiaunigenitum ct Patrem. Externa sunt, quae concernunt creatu rvi ac prae auu λπιιυιm au nem Omni
Itaque pro diverso statu hominis,
conccinunt aliae statum integritatis, aliae corruptionis & transpositionis; alit restaurationis seu emendationis, ultima glorificationis seu vitae aeterna , veluti I. Potentia seu actio oriendi, qua Deus creaturasorii i facit, idque tum ex nihilo creando, tum pergenerationem emergendo. Hac ratione Deus dicitur bonus di bonitatis communicativus. Estque bonitas ea fons omnium re-
L. Potentia seu actio progrediendi, est qua res productas sapientissumo ac convenientissimo curriculo progredi facit. Haec nititur sapientia, qua Deus omnia sapientissime ordinavit, creaturisque in illo ordine progredi potentiam indidit. 3. Pot. Progressum atque curriculum creaturarum dirisendi, qua progressus dictus praemio oblectationis ac poena molestationis gubernatur.
Fundatur super prudentia. . Pot. Irascendi, qua transgres
28쪽
seribuν irascitur; sed cum langanimitate;vel qua transgressores displicere facit. s. Pot. judicandi, & decernendi sententiam, idque secundum suam
Iustitiam. 6. Pot. exequendi, qua decretum secundum severitatem exequitur. 7. Pot. miserendi, qua condemnatorum transgressorum secundiim misericordiam suam misere
8. Pot. Gratiam ex clementia sua decernend=. Pot. Gratiam ae restauratione decretam exercendi,
Io. Pot. Universaliter tandem in altera vita regendi. : Sie Cabalistae decem Zephiroth
seu numerationes recensent, quae se re cum potentiis descriptis coincidunt.
Si principii nomen proprie com- pctit ei rei a qua res aliqua suum esse primo sertitur, neque ab ullo aliquo Irincipio pendet: Aut principiti il-ud si ex Platonis sententia in Phaedone, a quo&ex quo res omnes fiunt. Ipsum vero per se subiistit, &ex nullo alio trahit essentiae suae origincm. Dcum ipsum, primum agensio lum & verum rerum omni u principium, ac causam emciciatem aequuest agnoscere, sive rerum creationem consideres, sive subsequentem ad-niinistrationem. Cum enim Deus immense bonus ac infinite potens, non tantum virtute sua admiranda hunc mundum creavit: sed eadem
de providentia sua adhuc fovet, mo-dcratur & sustinet. Neque enim
creatum mundum secundis causis ita regendum commisit , ut ab omni opere iam abstineat. Aliter e nim amrmat Christus, cum dicit Patrem &se in dies semper operari. Non igitur ut otiosus Dcus tibi putandus est, qui nunc omnem sui operis curam abjecerit, & intermediis causis demandarit.Ita enim pergit in omni uin rerum &singularum etiam administratione, ut nec passerculus, at ne pilus quidem ex nobis decidat citra ipsius voluntatem aut providentiam rerum omnium administruticem. Si enim Iovis omnia sunt plena, hoc est potentia Dei omnia fovente di gubernante, non planeta illo Iovis, quem Solis vocas anima,
quid potest ab illo disiungi, quod se
orsimsese, vel alia regat CAP. IV. Di angelis.
Arri lio est substantia intinctuat,
semper mobilu, arbitrio libera,inia corporea Deo ministraηs , secundum cst non naturam immortalitatem percipies. Damascen. Ex rerum analogia videtur veris mile, regnum Angelicum seu si mavis regnum cxtra mundam in , non minus ac regnum hoc mundanum naturae ve imperium variis creatu
ris esse repletum, inter quas Angeli sint nobilissim q.aeque ac homo in
rcguo hoc naturae sc ii mundatio lao. b.Lιlinia creaturarum naturalium Omnium:
29쪽
omnium audiat. Regnum extra- dicti, cuius significatiori aut risc5- mundanum voco, non quod pria itus missa&ab eodem peracta, magnos extra huius mundi intervallum sit ejulatus ac lamcntationcs in aquis collocatum, sed quod alium cssendi excitaverit, undcidcm Plutarcnus
modum, analogum tamen mundano integrum tractatum de morte Geni- constituat, adeoque res extra mun-iorum consser psit. danae corpora mundana penetrare aptae sint.
In pcrsuasioneindictae assertionis, non mini inae authoritatis stria Non ingratum quoque erit, quae in Suecia pro verissi in is habentur historiis, adduxis se, cujus rei testes, P troni mei non dissicilcs erunt. Maptores citari possint. Nota enim cste trona quaedam generosa Illustri O-Vitis Patrum historia cis jusdam pau- xenstiernianorum familiae optime Ierculi, qui aere alieno obrutus ex cognita, praedium suum aliquot mile speratione se suspensum oberra- liaribus Holinia Sueciae metropolivetat. Huic obvenisse dicitur ho- distans, visere constituerat. Erat au-muncio, quia proposito dissita serit, tem transeundum stagnum quoddamortem Salvatoris praetendens, quae amplum ac prosii Adum. Hinc acci- ea ratione in illo irrita reddatur,cu- dit, cum in medium navicula vectrix jus si ipsemet particeps esse possit, appulisset, ut procellis exponeretur, nulla fore, quae non perpcti velit. In - quibus dicta Matrona, periculum super nummos ded crit, quibus aesa - submersonis vix vaserit, remumq; Iienum solveret. sub conditione so- impetu fluctuum disiectum perdilutionis post annum dicto loco per- derit. Praeterlapso post temporis spa- solvendi. Acccpit pauperculus nulla-.eio, prodiit ex stagno adolescens mos ab aere alieno se liberavit, in Q - quidam, se rustici quondam eius loci perque lucratus est, ut post annum filium asserens, qui ante annos cum ad locum statutum exierit, nummos Patre piscatum egressus, cymbae sub mutuo acceptos ex pacto solutum. mersione in aquam fuerit coniectus, Vcrum ab alio ad pulsum prodeun- & ab Undena Coinitissa in Palatium te responsum tulerit: Creditorem instructissimum abductus, cui ha- illum non ita pridem e vivis excessis ctenus inservierit eique in pr datiose, ideoque nec opus esse ut dc bitum ne aliquoties adstiterit. Inter alia solvatur. autem sic adfuisse ajebat in intutato
Nota itide est historia de Melusina illo Matronae dictae periculo quod ir- illa, quae nupta Nobili de Sta uisen- ritum factum sit, quia magno illiburg aliquot annis curae domesticae Deo sese fideliter commendasset. praefuit, uxorisque munus ac debita Remum nihilominus praedae loco cia marito persolvit. se reportatum. Hic cum aliquan Nota quoque est exPlutarcho hi- diu in terris permansisset, edisset ac
storia de morte magni illius Pania bibistet, quinti sacrosancta coena
30쪽
usus fuisset, tandem inopina fratris
morte perculsus denuo disparuit. Succubuerat autem frater inter alios in clade illa, quam Sueci sub Carolo Rege in Livonia erant passi. Haec ex recensione resero Generosi Domini Jons Κurch Gubernatoris hinnoniae vigilantissimi,viri gravis-suniae fide dignissimi. Subvenit itidem historia de homuncionibus pro certissima mihi vendita a Nobili quodam Finnone, qui ipsemet petitus sodalis in
Fuerat audaculus, qui, nescio quo procaci discendi studio incensus, aliquoties homuciones terrenos pygmaeos vulgo vocat certis cerc-moniis accersi verat, Apparuerunt itaque tres pumilio nos vetuli barbati, ritu Vcterum Romanorum togati. Hi in colloquium cum provocante dcscendentes , quales sint creaturae rogati: Sum S, responderunt, creaturae Dei, ad quid creatae, nescimus. Hoc scimus servitio hominis noa esse destinatos, quo officio ob hominis malitiam Lingi prohibemur. Simul ac alterum ex adstantibus praeter Nobilem enim & alium sibi provocansas ciaverat θ strenue a vita dissoluta, quam viveret , de silere monuerunt, quod nisi sic rei, blevi fore, ut in aeternam poenam absorbeatur.
Plura quae adferre possem brevitatis studio praetermitto , veluti de harmoniis nonnunquam in maris littore auditis,da choreis, quas ho- Tom. I.
munciones ducere visi sunt, de satyris, qui cum Sagittariis, venatoribus Ze id genus hominibus consortium ineunt. De congressibus Unde Raru, ad quos incautos pellicere, de Puer-
perus Undenarum, ad quae nonnunquam obstetrices accersitae dicuntur. &c.quorum tamen nonnulla fabulas redolent. De Essentia, Existentia ac petentia Angelorum multa ex analogia come Iura-
ι ρηοque possent. Vcrum cum ad instituis tum nostrum partim parum faciant, par-rim potentia huc facientes alibi deseripta sint,io hoc loco seupersedem M. CAP. V. De Ilacrecomo aeprimum de Na
Dost cantemplationem angelorum,con 1 templandae iam restant res naturales. N. Sunt qui tria rerum regna con stituunt r. Majcslaticum live divinum. 2. Angelicum seu extra munda isnum,& 3. naturale. Praemissis igitur duobus prioribus, sicquitur jam tertium naturale se, quod cst comprehensio, seu si mavis res publica
Res naturalis es res per naturam,id est, ex principiis naturalibus, in existentiam naturalem 2 ad potentias naturalis constituta.
Deus est, natura tanquam secundum
principium procedit, ut pote, quae ab ipso Dei verbi ejus virtute Fiat, re bus omnibus indita ac insita est.Qtiae