Cornelii Nepotis *Vitae excellentium imperatorum

181쪽

178 Tress POMPONIUS ATTICINXIV. Ne in in convivio eius aliud acroama audι vit, quam anagnoSlen : quod nos quidem iucundissimum arbitramur. Neque unquam sine aliqua lections apud eum coenatum est; ut non minus animo, quam ventre convivae delectarentur. Namque eoS Vocabat, quorum mores a suis non abhorrerent. Cum tanta pecuniae facta esset accessio, nihil de quotidiano cultu mutavit, nihil de vitae consuetudine: tantaque usus est moderatione, ut neque in sestertio vicies quod a Patre acceperat, parum se splendide gesserit; neque in sestertio centies 3) affluentius vixerit, quam instituerat, parique fastigio steterit in utraque fortuna. Nullos habuit hortos, nullam suburbanam, aut maritimam Sumptuosam villam: neque in Italia, praeter Ardeatinum et Nomentanum D, rusticum praedium: omnisque eius pecuniae reditus constabat in epiroticis et urbanis I 0Ssessionibu S, ex quo cognosci potest, eum uSum pecuniae non magnitudine, sed ratione metiri solitum. XV. Mendacium neque dicebat, neque pati poterat. Itaque eius comitas non si e Severitale erat, neque gram vitas sine facilitate: ut dissicile esset intellectu, utrum eum amici magis vererentur, an amarent. Quidquid rogabalur, religiose b) promittebat; quod non liberalis, sed levis arbitrabalur, polliceri, quod praestare non posset. Idem in nilendo quod 6) semel annuisset, tanta

erat cura, ut non mandatam, sed suam rem videreturi Acroama, graeca vox s. ακροαμαὶ a Verbo ἁκροάο λαι, audio, est qui auditur, aut quod auditur, atque do musicis et rhapsodis dbcebatur, vel de iis, quae ab eis fierent, praesertim ad mensas. 2, Supple centena millia; ital .: 400,000 stanehi.

Sabinis apud Alliam. φὶ Postquam cogitasse mretare posset nee M. Diuili od by Corale

182쪽

Suam enim existimationem in ea re agi putabat: qua nihil habebat earius. Quo fiebat, ut ornnia Ciceronum, Catonis, Marii, Q. Hortensii, A. Torquati, multorum

praeterea equitum romanorum negotia procuraret. Ex

quo iudicari poterat, non inertia, sed iudicio fugisso

reipublicae procurationem. XVI. Humanitatis vero nullum afferre maius testimonium possum, quam quod adolescens id qua seni Syllassuerit luci indissimus , senex adolescenti Marco Bruto; cum aequalibus autem suis Quinto Hortensio, et Marco Cicerone sic vixerit, ut iudieare dissicile sit, cui aetati fuerit aptissimus: quamquam eum praecipue dilexit Cicero, ut ne frater quidem ei Quinius carior fuerit, aut familiarior. Ei rei sunt indicio, praeter eos libros, in

quibus de eo facit mentionem, qui in vulgus sunt editi, sexdecim volumina epistolarum ab consulatu lineiu* usque ad extremum tempus ad Allicum missarum: quae qui legat, non mullum desideret historiam con- lex tam illorum temporum. Sic enim omnia de studiis principum, vitiis ducum ac mulationibus rei publieno perscripta sunt, ut nihil in his non appareat; et facile existimari possit, prudentiam quodammodo esse divinationem 23. Non enim Cicero ea solum, quae vivo Se acciderunt, sutura praedixit, sed etiam , quae nunc usu

veniunt, cecinit, ut vales.

XVII. De pietate autem Attici quid plura commemorem' cum hoc ipsum vere gloriantem audierim in su-nere matris Suae, quam extulit 33 annorum nonaginta,

cum esset septem ei sexaginta, Se nunquam cum ma-

183쪽

s 80 rietvs P0ηpi, ira ATTQ tre in gratiam rediisse, nunquam cum ' sorore siligis in simultate, quam prope aequalem habebat. Quod est signum, aut nullam unimam' inter eos querimoniam intercessisse , aut hune ea suissa in suos indulgentia, ut, quos amare deberet, irasci eis nefas duceret. Neque id secit natura solum e quamquam omnes ei paremus: sed etiam doctrina; nam et principum

philosophorum ita percepta habuit praecepta, ut iis

ad vitam agendam . non ad ostentationem, utere

XVIII. Moris etiam maiorum summus imitator fuit, antiqui talisque amator: quam adeo diligenter hybuitos nilam, ut eam totam in eo volumine 23 exposuerit, quo magistratus ordinavit. ulla enim lex, neque pax, neque bellum, neque res illustris est populi romani, quae non in eo, Suo tempore. sit notata: et quod disse illimum suil, sic familiarum originem subtexuit, ut ex eo clarorum virorum propagines poSSimus cognoscere. Fecit hoc idem separatim in aliis libris; - ut Marei Bruti rogatu, Iunia in familiam a stirpe ad hanc aetatem ordine enumeravit, notans, qui, a quo ortus, quoShOnores, quibusque temporibus cepisset: pari modo, Mar

eelli Claudii 3), Marcellorum; Scipionis Cornεlii et

Fabii Maximi, Corneliorum et Fabioruin et Aemiliorum quoque: quibus libris nihil potest esse dulcius iis, quial quam cupiditatem habent notitiae clarorum virorum.

si suae aetatis philosophos carpit. qui plerique philosophiam, disputati di gratia urripuerant ei ostentandi, non vero recte vivendi. sed hie philosophia usurpatur tamquam naturalis quaedam prude tui .i in rebus ugendis; Epicureorum namque doctrina, cui Allieu' nomen iiderat, praesertim apud Romanos non ea erat, ut Attico laudes Nepoti eone iliaret. Mi De hoc cl. adno. iid ualliith. ia, Rogatu Marcelli ClauiliuDiuili eo by Cc, oste

184쪽

Attigit quoque poeticen s); credimus, ne eius expers esset suavitatis. Namque versibus, qui 23 honore, rerumque gestarum amplitudine celeros romani populi praestiterunt, exposuit: ita, ut sub singulorum imaginibus saeta magistratusque eorum non amplius quaternis , quinisve versibus descripserit: quod vix credendum sit, tantas res tam breviter puluisse declarari. Est etiam unus liber, graece consectus, de consulatu Ciceronis. Hactenus, Allico vivo, edita haec a nobis sunt. XIX. Nunc, quoniam fortuna nos superstites ei esse voluit, reliqua persequemur: et quantum poterimus, rerum exemplis lectores docebimus, sicut supra signis ea vimus 33, suos cuique mores plerumque conciliare fortunam. Namque hic contentus ordine equestri, quoer ortus, in assini talem pervenit imperatoris Divi 43 filii: eum is an is in iliaritalem eius esset con Secunius, nulla alia re, quam elegantia vitae, qua ceteros

ceperat principes bin civitatis, dignitale pari, fortuna

humiliore. Tanta enim prosperitas Caesarem σ) est con- seeula, ut nihil ei non tribuerit fortuna, quod cuiquam ante detulerit; et conciliarit, quod nemo adhuc civis romanus qui' eonsequi 73. Nala est autem Allio neptis ex Agrippa, cui .virginem filiam collocarat.

anc Caesse vix anniculam 8), Tiberio claudio Neroni R Drusilla nato, privigno suo, despondit: qu*e eon-

l2l Eos viros, qui ele: ai CL cap. XI.i4ὶ Iulli caesaris, qui post moriem relatus luerat inter Deog.s3ὶ Primores civitatis, qui in aliquo numero essent. sol Octavianum, qui Caesar etiam a Caesaris adoptione est appellatus. 7, Ei, patria libertate oppressa, solus in republica imperaret. μ 8, Ante annum natam; Vipsania a gentis Domine cla more luseat appellata. 9, Qui Augusto in imperio suecessit.

185쪽

lunes neeessitudinem eorum sanxit, samiliaritalem ' ii frequentiorem.

Quamvis ante haec sponsalia, non solum cum ab urbe abesset, nunquam ad suorum quemquam literas misit, quin Attico mitteret, quid ageret in primis, quid tegeret, avibusque in locis, et quam diu esset mo- cuin esset in urbe, et propter suas insi-δlia es nus saepe, quam vellet, Attico nun ' uies lamen temere intercessit ad scriberet: cus modo asti quid da an Mab eo requireret, modo aliquam quaestionem poeticam ei proponeret, interdum iocans eius verbosiores eliceret epistoliis. Ex quo cciuit, Ium ae ses Iovis Fe

state atque incuria delecta prolaberetur, ut, Attici admonitu, ca' r.eam reficiendam cluaret. Neque Hroa Marco Ai is a miniis abiah s liter is colebatur ; adeo ut accurate ille hx ultimis terris 4ὶ quid ageret, quidenrae sibi haberet, certiorem saceret Alticum. Huc quale sit, sucilius xxistimabit is, qui iudicare poterit,

quantae sit sapientiae, eorun . retinere usum benevolentia in sue, inter quos maxisi arum ressum lion solum QU

aemulatio sed obtrectatio tanta intercen at, quanta η' suit intercedere necesse inter Caesarem alq ' An sim tu in E eum se uter pie principem non solitis urbis romatiae, sed onis ierrarum esse cuperet.' XXI. Tali inodo eum septem et septita onta alium

si Nisi gravior accidisset causa. i2ὶ sic a serendis svoliis appenin; nam in illius . templum opim hostium spolia ferebantur, post hiatu Romulus, Aerone redi singulari Ortamine interfecto spoliatoque, exuvias lovi sacraveratim Sie tuerat appellatum, quod in deserisenilis aratro nimis ei n- d siae urbis Romae, caput ibi tauri suerat inventu'. quo , Mes elix an eApul ibi totius orbis sors. - Ex Aeg pto. . . . 'Dius l by Coos e

186쪽

TiTUS POMPONIUS ATTicus 183 eomplesset, atque ad extremam Senee tutein, noli minus

dignitate, quam gratia Drtunaque crevisset; multas enim hereditates nulla alia re, quam honitate, est C - . . Seeutus, tantaque prosperitate usus esset valetudinis ut annis triginta' medicina non indiguisset: nactus est morbum, quem in iiij et ipse et mδdici contempserunt: nam putarunt esse tenegmon ): cui remedia celeria, faciliaque proponebantur. In hoc cum tres menses Sine

ullis doloribus, praeterquam quos ex curatione capie- ,

Fat, consumpsisset; suhilo tanta vis morbi in imum inleslinum prorupit, ut extremo tempore per lumbos sistula putris eruperit. Atque hoc priusquam es accideret, postquam in dolores accrescere febresque cessisse sensit; Agrippam generum ad se arcessi iussit, et cum eo Lucium Cornelium Balbum, Sextum quo Peducaeum. Ilus ut venisse vidit; in cubilum innixus: quantam, inquit, curam diligenιiamque in valetudi mea tuenda hoc tempore adhibuerim, cum vos testes beam, nihiI necesse pluribus verbis commemorare:

quibus quoniam , ut spero, satisfeci, nihilque reliqui feci, quod isti sanandum me pertinereι, reliquum est, ut estomeι mihi eonsulam. Id vos ignorare nolui. Nam mihi stat, alere morbum desinere. Namque his diebus quidquid eibi sumpsi, ita produaei vitam , ut auxerim dolores sine spe salutis. 0uare a vobis peto, primum

tando, conemini σ). XXII. Hac oratione habita, lania constantia vocis atque vultus, ut non ex vita, sed ex domo in domum videretur migrare; cum quiden Agrippa eum stens atque

Graeca vox τεευε ιις); est morbus imi, rectique intestini, quo

frequens est desidendi eupiditas: est autem a verbo τε νω , extenas, quia intestinum extenditur et vellicatur.*ὶ lint.: me non Deciate Uera νuna a reo tyliarmι. Disitiam by Coos e

187쪽

184 iii LS PUM OGUO ADIUUS osculans oraret atque obsecraret, se ad id, quod na- '

tura cogeret, ipse quoque Sibi acceleraret; et, quoniam . um quoque ponet temporibus superesse, se sibi

suisque reservaret; preces eius taciturna sua obS linutione compressit. Sic cum biduum cibo se abstinuisset, subito febris deeessit, leviorque morbus esse coepit : tamen propositum nihilo secius peregit. Itaque die quinto, postquam id consilium inierat, pridie ca- ..m tendas apriles, Cneo Domitio, Cato Sossio consulibus, decessit. Elatus est in lecticula, ut ipSe praeScripserat, sine ulla pompa funeris, comitantibus omnibus bonis, magi ina vulgi frequentia. Sepultus est iuxta viam Ap

piam 2 , ad quintum lapidem 3 , in monumento Quinti Caeeilii, avunculi sui ι).

, ornata, quorum hodieque vestigia supersunt. Nomen accepit ab Appio claudio, qui eam sternendam curavit. Si quinque millia passuum ab urbe Roma.s4 En Attici ullam eo animo a Nepote exaratam, ut Ipelori illum tam carum redderet quam suerat sibi. Nee profecto ab eo εletit, si - nos incerit udhuc ad iudicium de Attico serendum convertimur, qui Syllam et Marium, Ciceronem et Fulviam, Caesarem et ni illum, Oetavium ei Antonium, impotentiam nempe et virtutem, tyrannidem et

libertalem suae amicitiae vinculo consociarit, ae neutra vita omnibus paene superluerit. Hic profecto vir, cum re vera nostram in Re ammirationem quoquo modo convertat, summis illis hominum ingentis adnumerandus, qui aliquid audacius instituere, quamquam non aloe

probabili exilu; qui tamen imitatoribus maxime carere deberent,. quod hi debili vi, illorum vitia tantummodo unitati, quo student, propiu ad eam altitudinem au edere, eo ruunt lapsu graviori.