Cornelii Nepotis *Vitae excellentium imperatorum

171쪽

. 168 rnus POMPONIUS ATTicus a. ba quinquaginta millia donavit 13. Tranquillatis autem rebus romanis, remigravit Romam, ut opinor Lucio a. Q Cotta et Lucio Torquato consulibus: quem diem sieuniversa civitas Atheniensium proSecuta est, ut la-errinis desiderii suturi dolorem indicaret. V. Habebat avunculum Quintum Caecilium, equi

tem romanum, familiarem Lucii Luculli 23, divitem,

dissicillima natura. Cuius sic asperitatem veritus est, ut, quem nemo ferre po8set, huius sine offensione ad summam senectutem retinuerit benevolentiam. Quo laeto tulit pietatis fructum. Caecilius enim moriens testamento

adoptavit eum, heredemque secit ex dodranio M;'ex qua hereditate accepit circiter centies ιγ sestertium. Erat nupta soror Attici Quinto Tullio Ciceroni 5 , eas

que nuptias Marcus Cicero conciliarat; cum quo a condiscipulatu vivebat coniunctissime, multo etiam familiarius, quam cum Quinto: ut iudicari possit plus in amicitia valere similitudinem morum, quam amnitatem. Utebatur autem intime Quinto Hortensio, qui iis tem- poribus principalum eloquentiae tenebat 6 , ut intel-

Sestertius olim valebat duobus assibus et dimidio; hinc Stula ES, quae sibi vult, II asses et semis; sed hisee temporibus valebat duo-hus assibus. idest quatuor solidis, si ad nostram putes rationem; hine 250 millia erunt 50, 0 franchi. 2ὶ Qui contra Mithridatem profectus ingentes eorruit opes, Et magnisscent ae fama praeclarus evasit. 13j ital .: Lo istitui erede per tre quarti dei patrimonio. Romanis enim res lamiliaris etiam M appellabatur, utque as in xii uncias dividebatur, sic quoque res familiaris inter heredes unciatim; hine heres:

Ex v ncia - per tin duodecimo: ex sextante - Per tin εesto: ex sen isse is per la metu; ex dodrante- pei tre quaeli: ex MSe erede universale.

4ὶ Supple eentena millia: latinis enim scriptoribus solemne omitis iere haec verba ac primam tantummodo notam centies exprimere. centies centena millia sestertium sunt 0 mitioni di sesterati, idest due milioni di stanehi. 5 M. Tullii leatri. 64 Nondum adulta Tullii suma Scimus enim paullo post Cicerim nem primo aemulum, post vero superiorem suisse. Dissiligod by Cooste

172쪽

ligi posset, uer eum plus diligeret, Cic. ii an

Hortentius: et id quod erat dissicillimum, essiciepat, ut Inter quos laniae laudis esset aemulatio, nulla hil ei ce-

deret obtrectatio, esselqtie talium virorum copula. VI. In republica ita est versatus, ut se in per optimarum partium et eSset et existimaretur; neque tamen se civilibus fluctibus co iniit illeret; quod non magis eos iu sua potestate existimabat esse, qui se iis dedissent, quam qui maritimis iactarentur. Honores non pellit,

cum ei paterent propter vel gratiam, vel dignitatem li: quod neque peti more maiorum, neque capi p0SSeni, conservatis legibus, in tam effusis ambitus las 'i-bus 23, neque geri e re publica sine periculo , corruptis ei vitalis moribus. Ad lias iam publicam 3) nunquam accessit. Nullius rei neque praes , neque manceps factus est. Neminem suo nomine, rieque si M ibens 5 accusavit. In ius me e. 63 nunqtiana iii iudicius' nullum habuit. Muliotai onsulum, praeibrumque praesecturus I, delatas Mes accepit, ut neminem in proiciam sit secutus, honore suerit contentus; rei satris despexerit si velum, qui ne cum duinii ieieerone voluerit ire in Asiam, cum apud eum.

las Tota saepe, licet immensa, res lamiliaris ludis, largitionibu b-siunehatur, ad Obutiendos honores et provincias, quibus polimila et pristinis opibus, i 'multo maioribus, potirentur.

IS, auction- -- fiebant rerum civium proselliis, lita; hasta

autem auetio est appellata, quod hasta staret ante magistratum, qauelioni prae Mel. i Praea in re nummaria est idem ac vas in capitali; manceps qui licitat in auctione, ae sublata manu emere se tanti prositetur. Hoc loco haec verha ad negotia publieano 'im vIdontiar ros rel: Nempe subscribens alleuis auu-uὐuiuiao, plus auctorituti Inosset. isi Idρst alium accuraturus. p Militaria munera. ConML. Νεν.

173쪽

locul si . l) oblinere posset. Non enim decere se urui' a. si trabatur, cum praeturam gerere nolui Sset, asseclam esse praetoris. Qua in re non solum diguitati serviebat, sed etiam tranquillitati, cum Suspiciones quυque vitaret criminum: quo fiebat, ut eius observantia 2ὶ omnibus esset carior, cum eam ollicio, non timori, usque si si tribui viderent.. is VII. Incidit caesarianum civile bellum, cum haberet annos circiter sexaginta. Usus est aetatis vacatione 3), neque quoquam movit ex urbe. Quae amicis suis opus fuerant ad Pompeium prolici Scentibus, omnia ex sua re familiari dedit. Ipsum Pompeium sibi coniunctum 4 - non olfendit. Nullum enim ab eo habebat ornamenium , ut ceteri, qui per Um aut honores, aut divitias ceperunt: quorum yartim iuvitissimi castra sunt secuti, partim summa cum eius ostensione domi reman Serunt. Attici autem quies tantopere Caesari fuit grata, ut victor, cum . privali S pecunias per epistolas imperaret, 'on solum molestus non fuerit, Sed etiam sororis

et Quintum Ciceronem 5) ex Pompeii castris

culicesserit. Sic vetere instituto vitae elsugii nova pericula Pa. 44 Vm. Secutum est illud 63. 0cciso Caesare, cum respublica penes Brutos Jὶ videretur esse et Cassium, ae lola civitas se ad eos convertisset; sic Marco Bruto usus est, nullo ille adolescens ami

li lami 'ius,

ual. i La earica di luostotenente.) Modestia, temper antia ab ambitione.

sai A militia.

174쪽

quam hoc sene s); neque solum eum principem consilii haberet, sed etiam in convictu . Excogitatum est a quibusdam, ut privatum aerarium Caesaris interfectoribus ab equitibus romanis constitueretur. Id facile es-sci posse arbitrati sunt, si et principes illius ordinis pecunias coiitulissent. Itaque appellatus est a Caio Flavio, Bruti familiari, Atticus, ut eius rei princeps esse vellet. At ille, qui ossicia amicis praestanda sine sactione existimaret, semperqud a talibus se consiliis removisset: respondit, si quid Brutus de si iis fuc Dialibus uti noluisset, usurum, quantum eue pulereus uta se neque eum qu0quum ea re c0llocuturum , neque coiturum 33. Sie ille consensionis globus liuitis unius dissensione disiectus est. seque multo post Superioresso coepit Antonius: ita, ut Brutus et Cassius pro vin 'ciarum, quae iis necis 43 eausa datae erant a consulibu , desperatis rebus, in exilium prosciscerent Rr.ticus, qui pecuniam simul cum ceteris conferre nolueris

florenti illi parti, abiecto Bruto, Italia lite cedenti, sestertium centum millia muneri misit: 5); eidem in Epir' 6) absens trecenta iussit dari: neque eo magis polenti adulatus est Antonio, neque desperatos reliqui Ix. Secutum est bellum gestum apud Mutinam 73. . In quo si tantum eum prudentem dicam, minus, quam debeam, praedicem; cum ille potius divinus fuerit; si divinatio appellanda est perpetua naturalis bonitas,

intelligo utere rer' i2 nectius chna uillativo sine praep. componilur Verbum utor. iai Nulli 'laetioni se nomen eve esiturunt. Mi4, Caesarianae; Brutus Crelam, cassius Cyrenensem pro luciam

t6 Provincia Graecias septentrionalia. in ora lonii mariqi7ὶ Quod inter Oetavialium ei Antonium anno s. C. Dccxli Exarsit, quod hie de hereditate Caesaris eum illo contend ret.

175쪽

quae nullis casibus agitur, neque minuitur. Hostis Kn- .. ist0nius iudicatus, Ilalia cesserat; spes restituundi uulla erat. Non solum eius inimici, qui tum erant polentissimi et plurimi , sed etiam amici adversariis eius , se, dabant; et in eo lasdendo se aliquam consecuturos sperabant commodi tale in ; familiares infestuebantur, uxorem Fulviam omnibus rebus spoliare cupiebant, liberos eliam extinguere parabant. Allicus, cum si ceronis intimii sumiliaritale uteretur, amicissimus esset Bruto: non modo Mihil iis indulsit ad Antonium vio landum, sed e contrario familiares eius ex urbe profugientes, quantum potuit, texit; quibus rebus indiguerunt, adiuvit. mahlio vero Volii innio ea tribuit, udi plura a parente proficisci non potuerint. Ipsi autem Fulviae, cum litibus dis liueretur, inagiissilue terroribus vexaretur, lania diligentia ossicium' suum praesti lit, ut nullum ilia sitierit vadimonium t) sine Atlico; hic sponsor omnium rerum fuerit. Quin etiam, cum illa landum secunda fortuna 23 emisset in diem σ); neque post calamitatem versurum sacere poluisset ); ille se interposuit, .ecuniamque sine suenore, sine'ue ulla sit

putatione ei credidit, maximum exi S limans' quasSlum, memorem gratumque cognosci , Si in ulque is perire, Ss . non sortianae, sed hominibus solere esSe amicum. Quas eum faciebat, nemo eum temporis causa 5) sacere ps-lerat existimare. Nemini enim in opinionem veniebat, Antonium rerum polithrum. Sed sensus ei 's a nonnullis optimatibus reprehendebatur, quod paruiu odisse in

il Numquam voea a suerit in iudieium, datis vadibus assors is, o in Allieus illi ope subveniret. l2i cum prospera illi sortuna faveret.. l5ὶ Cuius ianui pretium esset solvendum certa latura dia. s4ὶ Cl. adnot. ad caP. II.νὶ ita/.: Aeconelaudosi r empo

176쪽

los cives vid stretur. Ille autem sui iudicii, potius quid se sacere par esset, inluebatur, quam quid illi laudaiuli

forent.

x. Conversa subito fortuna est. Ut Antonius rediit in Italiam, nemo non magno in periculo Allicum suturum putaral, propter inlimam familiari latem Ciceronis et Bruti. Itaque ad adventum impera lorum de sorodecesserat, timens proscriptionem: latebatque apud Publium Volumnium, cui, ut o StendimuS paulo ante, Opem luterat. Tania varietas in his lemporibus suit so iiunae, ut modo hi, modo illi in summo essent aut sa- stigio aut periculo. Habebat secum Quintum Gellium Canum, aequalem, simillimumque sui. Hoc quoque siti

Attici bonitalis exemplum, quod cum eo, quem pue- rum in ludo cognoverat, adeo coniuncte vixit, ut ad extremam aetatem amicilia eorum creverti. Antonius autem, etsi tanto odio serebatur in Ciceronem, ut non solum ei, sed etiam omnibus suis amicis esset inimicus, eosque vellet proscribere; mullis hortantibus tamen, Attici memor suit ossicii: et ei, cum requisisset tibi nam esset, sua manu scripsit, ne timeret, statimque ad se veniret: se eum, et illius causa, Gellium Canum de proscriptorum numero exemisse, ac, ne quod in

periculum incideret, quod noctu silebat 2), praesidium

ei misit. Sic Atticus in summo timore non solum sibi, sed etiam ei, quem carissimum habebat, praesidioluit; neque enim suae solum a quoquam auxilium petiit salutis, sed coniuncti in , ut appareret nullam Seiunctam sibi ab eo velle fortunam. Quod si gubernator

i Consenserant enim in triumviratu Octavius. Lepidus et An

2ὶ Noeturnae enim promiscuae caedo a nonnullis agebantur, ei a 'sine auctoribus, ut sua privata Ouiu Explerent. Disitirco by Corali

177쪽

l74 virus POMI'ONIUS ATTIGsspraecipua laude sertur, qui navem ex hieme, marique seopuloso Servat; cur non singularis eius existimetur

prudentia, qui ex tot iamque gravibus procellis civilibus ad incolumi latum pervenit' XI. Quibus ex malis ut se emerserat s), nihil aliud egit, quam ut plurimis, quibus rebus posset , esset auxilio. Cum proscriptos praemiis imperatorum vulgus conquireret, nemo in Epirum 2ὶ venit, cui res ulla desuerit. Nemini non ibi perpetuo manendi potestas sa

ela est: quin etiam post pro ullum philippei se 3), intἡ- ritumque Cati Cassii et Marci Bruti, Lucium Iulium 42Mocillam prae lolium 4ὶ ei filium eius Auli tuique Tor-

qi inlum, celerosqlle puri fortuna percussos instilli lueri, atque ex K Idro his omnia Samothraciam 5ὶ sup

portari iussit. Dissicile est omnia persequi, et non ne-eessarita. Illud unum intelligi volumus, illius liberalitatem neque temporariam , neque callidam fuisse. Id ex ipsis rebus ac temporibus iudicari potest, quod noli forentibus se vendi lavit, sed amictis semper succurrit: qui quidem Servilium, Bruti matrem, non minus post moriem eius, quam florente , coluerit. Sic liberalitate utens, nullas inimicilius gessit, quod neque laedebat quemquam, neque, Si quam iniuriam acceperat, malebat ulcisci, quam oblivisci. Idem immortali memo

i4ὶ Praetura functum. 5, lusillam maris Aegaei e regione Thracias, uhl asylum pateret,

178쪽

TITUS POMPONIus Anicus 1 et 5 4m pereepla retinebat benefleta et quae autem ipse tribuerat, tamdiu meminerat, quoad ille gratus erat, qui acceperat. Ilaque hic secit, ut vere dictum videatur,

sui cuique mores singunι fortunam l). Neque tamen

prius ille fortunam, quam se ipse sinxit, qui cavit, nequa in re iure plecteretur. XII. His igitur rebus esse cit, ut Marcus Vipsanius Agrippa 2), intima familiaritate coniunctus adolescenti Caesari, cum propter Suam gratiam et Caesaris pote tiam nullius conditionis 3) non haberet potestatem, potissimum eius diligeret assiuitatem, prae0plaretque

equilis roinani siliam generosarum nuptiis. Atque harum nuptiarum conciliator fuit, non enim est celandum, Marcus Antonius, triumvir reipublicae constituendae; euius gratia cum augere possesSiones posSet Suas,laulum abfuit a cupiditate pecuniae, ut nulla in re usus sit ea, nisi in deprecandis amicorum aut periculis aut incommodis. Quod quidem sub ipsa proscri-- ptione perillustre suit. Nam cum Lucii Saulati, equilis romani, aequalis sui, qui complures annos, studio ductus philosophiae, Athenis i abitabat, habebatque in Italia pretiosas possessiones, triumviri bona vendidissent, consuetudine ea, qua tum res gerebantur; Attici labore atque indu ia factum est, ut eodem nuntio Saufeius fieret ceFtiar, se patrimonium amisisse, et recuperasse. Idem Lucium Iulium Calidum, quem, pos Lucretii Catullique ιγ mortem, multo elegantisiamumili Appius apud Sallustium de ordin. ei p. l. l2i Bellicis rebus gestis praechirus, qui cum tertiam ex tribus ribus Iuliam, Augusti filiam, duxisset, suit postea Augusto euin me cenate alter imperii minister. ιν Si Conditio in re nuptiali, est quod Italis si partito. i4ὶ Floruere Marii et Syllae temporibus, moriam illo poema da rem

hic elegatitissimos instos relliluit

179쪽

17υ. -υου POMPONIUS ATTICUS positam nostram tulisse .ae lalem vere videor posse contendere si), neque minus virum bonum , optimisque, artibus eruditum, poSt proscriptionem equitum, pr0pter magnas eius africanas possessiones, in proscriptorum numerum a Publio Volumnio, praesecto labrum Antonii 2), absentem relatum, expedivit. Quod in praesenti 3ὶ utrum ei laboriosius, an gloriosius fuerit, di sicile fuit iudicare; quod in eorum periculis, non Secus absentes quam praesentes amicos Attico esse curae, cognitum eSi.

XIII. Neque vero minus ille vir, bonus paterfamilias habitus est quam civit. Nam cum esset pecuniosus, nemo illo minus suit emax 4), minus aedisicator b). Neque tamen non in primis bene habitavit, omnibusque optimis rebus usus est; nam domum habuit in colle Quirinali 6 Tamphilanam ), ab avunculo Φereditate relictam, cuius amoenitas non aedificio, Sel Silva constabat: ipsum enim tectum, antiquitus constitulum, plus salis 8), quam sumptus, habebat; in quo nihil com- 'mulavit, nisi si quid Vetustate coactus est. Usus est familia 9 , si uillitate iudicaqdum est, optima; si sor- .er cum nihil huiusea poetae pervenerit ad nos, de eo in Cornutii verba iurandiim nobis est s2l Ital. t Muraintendmiae alparsenale. i5ὶ Tunc temporis. - in Prisca haec suit patri lamilias proposita regula; calo sde re rusιiin Patrem familias vendaeem, non emacem esSe OFortet. φὶ P vipue Attici aetate cives adeo familiarem poenum in exstruendo vel mari; et eoaequandis montibus decoquebant, ut probarent, illud Laconum i qui inviso alicui, inter cetera mala, et audisi- eandi desiderium a Superis p abantur. 6l Sic ni italum a templo, quod Romulo Quirini nomine in eo exstru'erant. Retentioribus Romanis est Monte Cavallo. i7ὶ Sic appella quodam Tamphilo, qui pridem possederat.

180쪽

TITUS POMPONIUS ATTicus 17 Ima, vix mediocri. Nani quo in ea erant pueri litterati

Simi, anagnostae l) Optimi, et plurimi librarii 23; ut

ne pedissequus quidem quisquam eSSet, qui non utrumque horum pulcre lacere posset. Pari modo artifices ceteri, quos cultus domesticus desiderat, apprime boni. Neque lamen horum quemquam, nisi dominatum, domique laetum 3), habuit: quod est signum non solum continentiae, sed etiam diligentiae 4). Nam et non iotemperanter concupiscere, quod a pluribus videas, continentis debet duci, et pullus diligentia, quam pre-li 0 parare, non mediocris est industriae. Elegans, non magnificus: splendidus, non sumptuosus; omni diligentia munditiam, non affluentiam assectabat. Supellex modica, non inulta; ut in neutram partem conspici posset b . Neque hoc praeteribo; quamquam nonnullis leve visum iri pulem: cum in primis lautus esset eques romanus, et non parum liberaliter domum suam omnium ordinum homines invitaret; scimus non amplius, quam terna millia aeris 6 peraeque in singulos menses ex Ephemerido Τ) eum expensum sumptui serre solitum: atque hoc non auditum , sed cognitum praedicamus. Saepe enim, propter familiaritalem, domesticis rebus intersuimus.

lj Lectores; a vecto graeco αvαγρογνωσκω αναγνοωὶ, tesso. 2ὶ Qui nempe aut, hero dictante, scriberenti aut seripta deserit,

rent.

IIὶ Domi formatum, institutum. 4ὶ Nam institulos formalosque emero sumptuosum. 5ὶ Quae nec nimium sumplum, nec nimiam parcimoniam Praese-

ferret.

6ὶ idem est ac as: cum hic Allici a lo valeres εοlido, terna millia aeris essent i50 Iranchi. Cum autem hic sumptus. tenuis admodum sit, eruditi putant, trecenta pro terna Iegendum. 7ὶ Idest eodice, ubi rationes servarentulo excepti et expensi in dis