Stephani Gormeleni ... Synopseos chirurgiae libri sex

91쪽

Cap. I. lib. s.

Deligatio 3. Depositio A.

Cap. 9 I. artis medic. in comis in adib. I.lib. I.

de si A. Victus ratio in fracturis.

De fracturae curatione.

P Recipuus in fractura curanda medici scopus solutaru ossis partium unitio est: quae si propter partium siccitatem per se fieri non possit,rc-

stat ut alterius interuentu fiat. Vnitio autem illa quamuis naturae opus sit, non ante tamen fieri

potest, quam distractae & diuuli ollis partes, a

medico corrigantur, de in directum conformentur. At, ut illa conformatio fiat, & facta conseruetur, quatuor medici operantionibus opus est, quarum prima, membri extensio est. secunda, ousis tracti partium, in directum coaptatio : tertia, fracturae coaptatς & co format et deligatio: qua ta deligati ita membri immobilis & quieta depositio: seruata in his omnibus ea figuratione &forma, qui & musculos minime distorqueat, α quam minimum dolorem afferat. Sed quoniam naturae beneficio os fractum, a medico in directum coaptatum, ex proprij eius alimenti superfluitate, producto callo, circum alligatur, icio ea victus ratio seruanda est , quae tantum ac talem influere sanguinem ossibus praeparet, quantus de qualis generando callo sit oportunus. Membri fracti extenso quae omnem consormationem praecedere debetj fit, aut ministrorum manibus, si paruum fuerit membrum: aut laqueis circumpositis:aut una cum iis etiam instrumentis, cuiusmodi nos Hippocrates docuit ω ἱ-σιν ossium facere. Postea vero quam abunde retracta ossa fuerint, nec ullus supersit metus, ne se in adducendo tam

92쪽

sYN OP. CHIRUR. LIB. IIII. 42gant, tum ambabus manibus, utrunque membrum comprehendere,& ossa fracta in directum constituere, & sicubi aliquid paulum subsultet, piatio. ''

corrigere cauendo ne ossis fracti eminentiς refringantur vinculaque sensim remittere, ac musculis ipsis diductorum in idem commissionem permittere,oportet. Nec sollim os fructum conformasse, sed etiam Membri fracti ita conformatum, prorsus immotum consistere deligatio. necesse est, quod fiet deligatione, quae neque co- vhq 7

preiserit, neque grauer, neque laxa sit, illita prius A

parte, cerato, molli, ut Hippocrates & Galenus via. x K. lib. volunt. Vel vi recentiores, oleo ro fato tepente, a.de . medici, vel myrtino,vel mastichino,& aliquando mastita in m. ira apb. che puluerata aspersa. α65.Ldes, M. Tota vero deligatio deinceps fiet,primo fasciis Com. in aps. ii. quae ab Hippocrate appellantu dein- 37. lib. 3. de linteis quae splenia dicuntur, tum fasciis ex- mcd.trinsecus circundatis a Graecis ἰm Atiuubi dicun SQ deliga'

tur)deinde ferulis, postremo fimbriis quibus Ve 'ν 'μ'm9 Q

tuti habenis, ferulae ipsae continentur. Sint autem fasciae tam αππADEAς , quam . ex linteo, leues, tenues, molleS,m Undae, sine suturis, sine eminentiis,Validae, non ari- die. dar,sed lucco conueniente, insucatae, lat , nisi ubi Com. inspb. tr. membra inaequalia sunt, tum enim angustae uti ob L fract. liores sunt, quoniam rugas non contrahunt, &totum membrum quod circundant,continguiar. erunt etiam tam longae, ut os repositum firmirer contineant. Com . napb.is.

in deligando omnium primum

iniiciuntur, quaeque & partem affectam immo- medie

93쪽

bilem conseruant, &ab eadem repellendo, inflammationem arcent aut duae sunt, aut tres:

quarum prima circa fracturam ter voluta sursum versum feretur, & quasi in cochlea serpet: secunda ab eadem fractura priori aduersia deo sum deuoluetur: tertia vero, ab inferiori parte sursum, supra utrasque priores conuoluetur. Nonnulli vero, unica fascia duobus initiis circundata, totam hanc priorem deligationem efficiunt.

Ad huius vero prioris deligationis atque etiam fracturae stabilimentum & detentionem. Hippocrates subsidium excogitauit, nimirum ut adhiberentur splenia cerato humido illita: quae longitudine aequales deligationi sint, latitudine trium aut quatuor digitorum, crassitudine vero triplicia aut quadruplicia. quae quum ad directionem adhibemus, eorum logitudinem ex circuitione, latitudinem autem dc crassitudinciri ex defectii estimamus. id est fasciae quae extrinsecus supra plagulas iniiciuntur duae omnino aequales sint

necesse est, quae ut totu mebru sicut acceperunt conseruent, ex aduerso inter se ita distributione facient, ut altera ab inferiori parte sursum, dextrorsum: altera a superiori deorsum, sinistrorsum

conuoluatur.

Deinde ferulae super accornmodadae sun r, quae si Iar circumpositaeque, ossa in sua sede contineant, ac deligationcm etiam stabiliant : quarum usus ante septimum diem apud veteres nullus erat propter inflamationis metu. Recetiores tame

94쪽

STN P. CHIRUR. LIB. III. 43

nulla inflammatione urgente vel primo die fe

rulis commode utuntur.

Sint autem ferulae,laeues,aequales, in extremitatibus sinae, stupa aut lana inuolutae, minores

hinc inde quam deligatio sit ,& in quam partem

fractura inclinat, latiores atque valentiores, non minore quam digiti spatio inuicem distantes, cauendo ne supra articulos, aut ossium extuber tiones imponantur. Ferulae vero, fimbriis siue habenis quae in tota deligatione postremum locum occupant in ad inodum laquei nautici volutis, aptissime continentur. Deligatum ad hunc modum membrum, ita collocare oportet, ut figura a dolore maxime aliena in eius depositione feruetur,quae etiam figurae ratio,in eiusde membri fracti retractione,

coaptatione, & deligatione diligenter obseruari deber. Deligationem tertio quoque die quoad fracturae ferulae superaccomodentur) resoluere iubet Hippocrates, & calida aqua locum affectum perfundere, ut humores in fracta parte contentiqui distiatione egent ne vel dolorem vel pruritum excitem exinaniantur. Cum vero ab omnibus symptomatis fractura libera fuerit, & ferulas circum uincire, & ex maiori interuallo deligationem soluere, atque uniuersos fasciatu cir,-cunductus laxiores facere licebit. Victus autem ratio ad producendum callum oportuna erit, s in principio usque ad diem decimum quoniam tum & inflamatio & alia symptomata magis imminem tenuior & parcior fue

Membri depositio. Quando re soluenda deligatio. b. 4. lib. I.

Victus ratio ad producen dum callum

oportuna.

95쪽

p. s. lib. c.

Quae medicamenta callum promouent. P Leap. II o. lib.6.Gal. eom.

rit. a vino itaque & carne tum abstinendum est,& obsoniis tenellis & mollibus, ut ptisana, beta, malua,atriplice, blito,cucurbita, piscibus saxatilibus,& similibus alimentis, quae descensui mediocritatem prestent, utendum. Eodem etiam, tempore, & venam aliquando incidere, &perventre superuacua expellere conueniet. At quo tempore callus gignitur & crescit, aegri liberalius reficiendi sunt cibis boni & copiosi succi, ex quibus bonus, tenax, & viscidus humor, ipsius calli materia, gignitur: ut alica, frumento cocto, pedibus haedorum, vitulorum, arietum,& alimC-tis similibus. Iuuant etiam ad calli promotionem & auctionem,medicamenta quaecuque emplasticam substantiam habent,& modice calefaciunt. Contra vero callos diminuunt,quaecuque digerendi vim habent. At callum productum conseruat,ea quae cruentis vulneribus adhibentur. Callum autem generari indicabiit fasciolae, si nullo oborto vulnere,cruorem referant.

Quod si fracturae vulnus coniunctum fuerit, victus ratio magis exquisita costituenda est, maiorque vulneri quam ossi cura agenda. Si sanguis nimium profunditui, si stodus: si vero parum fluxerit, mittendus, ossi cula refracta & pungentia- eximenda: eminentia autem, si retusa sint, in suas sedes danda sidque vel antequam pars inflammatione occupetur,vel eadem iam finita si acuta, ante praecidenda, si breuia, scalpro limanda: tiim modo pars tuto intendi possit) recodenda, vel manu,vel volsella. Pars laxior, deliganda de

96쪽

splenia deinde circundanda,asci ,rita ocurua, ea C .lib.ς. que vino Imbuta, vel austero, vel nigri , aestate potissimum. Quinetiam medicameta omnia ex Ui ς' riccantium & cruentorum numero,esse debent. Τ' - Ferulis tardius utendum. Phlegmonae s oriatur,

remediis lib.I.commemoratis,occurrevdum. Si contusio cufactura extiterit, pars ne Ean- grama corripiatur,scarificanda,ipsi vero gangr

nae & lerpenti putredini si iam inuasseriti conue-

menter occurrendum.

Si dolor fracturet coniunctus fuerit, soluetur deligatio,& parti dolenti lana,oleum,&acetum,oc umilia admouebuntur. Pruritus vero si quis exorietur) aquet temperat E calidae perfusione. tolletur. 3Qus autem sint cauta fracturae Caluariς,quae item differentiae, quae eius signa, tam diagnostica, quam prognostica, & quae eius de particularis curandi ratio : ex Hippocratis libro de vulneribus capitis breuiter disces,de qua re vide etiam Cy. Galenum,Celsum & Paulum. metia.

97쪽

Luxatio quid. Luxationis differentiae. Paul. ibidem.

C sm. in h. 2. lib. i. te articui. Causae luxationis. . I o. de causmorborum. cap. 98. artis parua.

an apb. 6. lib. I. de articia.

STE 'H. GOR MEL ENISynapseos Chirurgiae Lib. V.

De Luxationibus.

GVum luxationes fracturis proximae sunt, sique de fractis ossibus dictu, superest ut de luxatis aliquid etiam breuiter dicamus .Est autem luxatio articuli , e proprio sinu in alienum prolapsus cum motus voluntarij laesione.

De Luxationis digerentiis.

LVxationum differetiae duae sunt,maioris tantum & minoris ratione differentes, nam OL siis caput articulusve, vel prorsus E suo sinu excidit, & εἱ-ρξικμα dicit uti vel aliquatenus dunta late motus est, & usque ad tuberculum e sinu elapsus, appellaturque me; ξρυικ. Vtrunque genus, modis quatuor maxima ex parte fieri pote ii, nepe in partem prior en vel posteriorem, vel in alterutrum latus , id est in interiorem vel exterio-rcio: quibus nonnulli superiorem dc inferiorem addunt, propterea quod icae sunt circucirca omnem dearticulationem loca.

De causis Luxationis.

IV xantur autem ossa, vel a violenta tensione, O vel a violento impulsu, vel propter laxata lugamenta. idque facile, ii sinus non alte descendeariti vel supercilia habuerit retusa,aut exigua, aut

98쪽

confracta: si copulae laxiores aut longiores, vel aliet partes qui; iuncturam circunstant humidio c--ὰ.ν res aut imbecilliores fuerint: vel si ipsum corpus T ue harisit extenuatum. luisti,

De Lurationis signis.

SIgna quibus luxatio de uniuersa eius natura Signa luxati omnino cognoscitur,aut diagnosticasiunt,aut prognostica. Diagnostica vero quς & visu & tactu affectionem ostendunt, vel omnium luxationum comunia sunt, vel cuiusque propria. COm- cmunia quidem ut ea parte in quam os prorupit, lib. 8. tumor: ea sinus, a qua recessit,ita ut pars sibi dis- Avicennaea similis fiat, motus voluntarius laedatur, & dolor * σ3-r- ην. s. circa articulum sentiatur. Propria vero cuiusque luxationis signa sint, quibus singulet luxationes '' particulariter deprehenduntur , de quibus Vide I 'aul.eap.ris. Hippocratem, & eius fidelissimum interpretem ob. 6. Celsum. Propria signa. Prognostica autem luxationis signa ea sunt, ex 2- δεε quibus vel periculosam & curatu dissicilem, vellet halem esse luxationem deprehendimus , haec Vide etiam pau. ex ossium luxatorum inclinatione,& ex luxatio. rum Minerem. nis magnitudine desumuntur: item ex articuloru ri. figura,ex ipsius luxationis causis ex morbi, luxa y qγ-iς tioni coniunctis, ex symptomatis luxationi superuenientibus, ex luxationis tempore, atque eΣ corporis habitudine.

99쪽

STEPH. . GOR MEL ENIr Luxationes vertebram in artem interio-l rem, propter sium ipsoru ιnclinationem,

in eam partem,quam in neruomm com-

l pressa, Cr grauisima alia sniplomata

AH.76.r7. 3o. Ssit itaque ' consequuntur. '' Imcuhsae , Luxationes cum sium denudatione σἔ ulcere , propter conuulsionem, dolorem,

Luxationes partibud principib- ται , t quo enim ei modi partibus viciniones fuerant luxationes, eo periculosiores sunt.

dissicibus

luxationes Magnae.

variorum,

plici

i ci

xata. Veteres. iac Luxationis magnι- tussi m.

niculorumR-r m , quo sit ut in cubita quam ingenu luxationes det riores sint. Corporis habitum.

Causam internam,

ue id est, humorem Γ-

c sementa de articu lationis, em vicinas partes laxantem.

quonia caro m ac

tubulsi ingreditur,er caput articuli, in loco in quem e

cidi callum facit.

100쪽

' De curatione Luxationis. Vum luxatio in vitioso partium situ posita Cap. to.Id.de

sit,eius sanasio vitiatς posituret emendatio dist morb. erit: quod & si natura praestare non potest, medi-cv-93.σmscus tamen poterit , extendendo primum luxa f tum membrum, quod deinde reponet, conueni '' enti deligatione circundet,& appositὸ deponet, Com. in apb.is. ne rursus e sua sede articulus prolabatur. Robur M.tide ossi me- partis interim admotis medicamentis, &conue Hς miranienti alimento conseruandum erit, & superue ε -- nientia symptomata, modis omnibus arcenda. Cando luxa- Omnes autem articuli dum adhuc calidi sunt re- tiarticuli runt poni debent , vel saltem quam citissime ante in- reponendi. flammatione :quq si partem occupauerit, quie- ' π ub G. scendum donec finita fuerit. Quod si inueterata ''' fuerit luxatio, mollietur fotu remolliente & la. Lb. s.

Σante, an te repositionem.

Extensio partis luxatae fit sui antea dictum est)Vel ministrorum manibus, vel laqueis, vel una ι- δερμβο

cum iis,etiam instrumentis. Membri extensione sequetur articuli repositio , in qua medicus considerabit undenam articuli ipsius excessus ince- CM' iv vb. 7.

perit, quomodo progresIus fuerit, & quo finem IV fecerit, atque ab excessus fine, reditus principi u '' 'faciens,inde retro eadem via ad principium vC Quomogo reque luxationis regredietur. Tum cerato resinato ponuntur lu- Vt reposita pars immota conseruetur & robore x iri articuli. tur & plagulis, & lintei, mollibus, non paucis, neque nimis compressis nam constrictio ma- Com.inaph. 3αgis multitudine linteorum quam compressione b. 3.de offf. med.