Stephani Gormeleni ... Synopseos chirurgiae libri sex

71쪽

STEPH. GOR MEL ENI

via um non lapidosum, & calx lota. Si inflamatio suboriatur , conuenit cataplasima ex farinis hordei, fabarum, & orobi, in lixi-uio & strupo accetoso, aut in sapa & aceto coctis. In putrescentibus vero neruis, ex hordacea Cap α IJ.c. & erui farinis, in aqua lixivia & aceto mulso co- Nun ctis, cataplasma confert. confert & emplastrum quod recipit euphorbium, ceram & frixam resinam,item id quod ex cera,resina terebinthina, pice , de euphorbio paratur . In horum tamen dextro & conuenieti usu,temperamenti & mouliciei corporis ratio diligenter habenda est. - Dolor modis omnibus sedandus. Imminenti. s.f. conuulsioni occurrendum, capitis,colli, spinalis, medullar, axillarum, & inguinis, sotu ex oleo Iuliorum calente,vel laurino,vel costino,vel simili aliquo parato. Quod si neruus caesim vulneratus secundum longitudinem fuerit, cutisque ita discissa ut neruus nudus appareat ab acribus omnibus propter neruisi ex qui iit sensum abstinere, & iis quae minima cu mordicatione exiccant uti conueniet: ut calce elota multo oleo soluta. Salubre etiam

est medicamentum quod ex pompholige sit, si

largo rosaceo salis experte,solitum sit. Salubre item, quod ex optimo nacile , rosa-ceo salis cxperte soluto , & cera elota paratur,

quibus potest& aliquid terebinthinae lote, misceri, cauendo diligenter ne quid ux iis quae vulnus contingunt frigidum sit. Quod si sordidum vulnus fueritu detergendum

72쪽

etit molli lana, siraeo tepido imbuta ,& specillo

circunuoluta. Licebit citam & vino dulci vulnus ipsum abluere. Non negligendus etiam est dia- chalciteos, pastilloru Polydae, Andronis,vel Pasionis usus, ea tamen lege, ut robustis& duris corporib' medicameta valentiora,imbecillis vero & mollioribus, mitiora admoueantur. Si vero per transuersum neruus vulneratus fuerit,maior conuulsionis metus impendet, phleg-mone a disiectis fibris ad non sectas communi cata: c terum vulneratis cς sim neruis tam per directum quam per rransuersum eadem medicamenta conueniunt: his tamen quam illis largius sanguis detrahendus, & tenuior uiuendi lex, &maior atque mollior quies imperada, caput, coilum, spinalis medulla,ala: si in brachio aut summa manu fuerit vulnus)inguina si in crure,tibia aut pede) oleo aliquo calido imminente conuia sone,illinenda. Quod si totus praecisus neruus sit,metus prςterea nullus instat, mutila tamen de debilis pars manebit: eius vero curatio communis est, cum ea quae aliorum est vulnerum. Nerui contusi, ubi cum his quoque una cutis contusa exulcerataque est, medicamentum siccas b. de leuiter partes diilitas contrahens constringeiaque postulant, quale est quod ex oxymelite & fabacea farina conficitur,quod etiam dolorem si dabit,admista pice liquida omnia simul bene coquendo. Siccabit vero adhuc magis iniecta crui farina, aut iride illyrica . Recentiores rosaceum cum oui albumine in principio admouent, deinde vulnus vino tepen-

73쪽

STEPH. . GOR MEL ENI

te fouent. Si vero sine cutis affectione nerui contusi fuerint, oleo aliquo calente quod discutiendi vim habeat,ut chamae melino, irino, rutaceo, habita semper totius corporis ratione) pron

dentur.

De vulneribus tendonum.

meib. I IVlnerati tendones quoru substatia ex neruis V & ligametis mista est,eadem ratione curatur qua & nerui,sed medicamentis paulo vehementioribus sumpta indicatione a partis natura,qu tenus enim ligamentoru naturae sunt participes, eatenus in eis senius acrimonia hebetatur, atque ob id vehemetiora & sicciora medicamenta fe

runt.

De ligamentorum vulnere.

m.lib.s. Igamen ra neruis & tendonibus similia funt, ς -- L, quatenus & alba sunt, & exanguia, & cauisa- p.4-5 3- δε te carentia,& in fibras dividantur: harum tamen φ' μ '' trium partium vulneratarum curatio, dissimili- bus medicamentis fit.Nam ligamela,quum prPQΠ re mςdiς in osse ad os perueniant , vale missimo

gamentum tot rum remediorum v Im tollerant, tum quod lenpiet. sus sint expertia,tum quod cerebrum non pertingant, ita ut quibuslibet medicamentis ea siccare sine offensione licear. quae vero in musculum se inserunt,tanto reliquis ligamentis magis terrere debent,quanto sint neruis & tendonibus minus periculo Oportuna. De marsu

74쪽

De morsu ictu animalium

E vulneribus quae maxime per tela inferu-tur, dictum est , sequitur ut de his dicamus quae animalium morsu vel ictu fiunt, e quibus, squu venenata sint)virus ante omnia foras euocare oporter, sectu, cucurbitulis, corniculis, in dicamentis attrahentibus cauteriis,& similibus: dcide vulnus ut reliqua vulnera curare, & superuenientibus symptomatis, ut antea dictum est,

occurrere.

Si leuior plaga fuerit, posca calete primo pwluitur, deinde venenu sectu attrahitur, & expuiatur. Qui verb sugit,neq; ieiun' sir, nec os aliquomodo ulceratu habeat: sed & os ipsum vino colluisse, & in eo oleum continere debet. Comodo etiam ram leuibus quam vehementibus morsibus,&cucurbitulae,& cornua admouentur, vicinis partibus,leuiter scarificatis.Iuuat statim post cucurbitulas, animalia parua discerpta, intus ad huc calentia,ut catellos,gallinas, hoedos, agnos, porcellos, plagae imponere. Sauciatam etiam partem adurere, & aliquando omnino praecidere covenit, si fera quae momordit lethalis fuerit, Vc vipera,aspis, cerastes. Comode etiam morsui pro cataplasmate cinis ficut Deus, sarmentorum, vel brassicae aceto subactus imponitur. consert

facit ex viperis theriace Andromachi, emplami

Quid primum

in morsu &ictu agendum

75쪽

STEPH. GOR ME LENI

modo impolita: item empla itrum ex dictamo, & limitibus attrahentibus compossitum. Potiones exhibendς ex theriaca, mithridatio,& similibus,cor de partes nobiles robCrantibus. Vomitiones, ut ait Arius, tepidς aquae haustu ciendς. & aeger vigiliis asseruandus . sudores mouendi,& vrinq. purgatio omnibus conuenit,& si venenu per corpus fuerit dispersum, sanguis statim commode detrahitur.

ST EP H. GOR MEL ENISynopscos Chirurgiae Lib. III.

DE vulnerum natura differentiis, causis, si

gnis. curatione breuiter diximus,sequi tui ut de ulceribus propriξ dictis eode oris dine differamus : quod utriusque affectus ranta sit assinitas, uv vulnera in ulcera saepenumero tI

seant.

Quid vicus. Qui/ vicus. Est autem ulcus proprie, ut ait Gal. unitatis so- - p. 6.da cMsν lutio in parte carnosa ab ero sone excitata. , - - Eius vero differentie sumuntur,nunc ab ipsius

Vlceris distere . r i . . . ue , . . V

tiae Vnde dea unitati tolutionis quemadmodum & in vulne- sumptae. ribus essentia, alias ab eiusdcm viceris causis, lias vero ab eius exitu, tempore, situ, more, aliquando ab affectionibus praeter naturam illi coniunctis, alias ab aliis rebus , ut videre licet apud Gal.lib. 2. meth.

76쪽

sTN o P. CHIRUR. LIB. III.

Latum.

Profundum.

titate po-ς Mediocre.

muntur

ia reumaticum

renis,

Forma si-e figura a

s lari, et In m branis Gallisi is carnosis partibus JCapitis. oculi. oris. Draciam. Iutturis. pulmonis. Depatis. intestinor; uteri. ani. pudendi. scroti. ingvinum. cruris. tibiae. pedis. m. vli. aliarum partium. In Τη , ut inpar- organica

tur ulcus protundum. rectum. I obliquum.

77쪽

Exitu sempore

alia

triaut ab STEPH. GOR MEL EN r

rartsi; organie. C

ἰυbium, cacrosum, partim M iis quipr - ea sanarrent, partim ab iis qui iis d. ημι, it assecli,

artim ab animalissimilitudine. cap. 2. lib. 1. Dιcthoἐ.

varicosum.

alia

radam sunt, qua depreheo duntur

Ab excrementorum

decoloratum. Foetidum. virulentum.

sanissum. visu

78쪽

IUNO P. CHIRUR. O B. III.

sis ortu habet. Interna viceris causa vitio' h τι in. b. sus aliquis succus,excremetumve est, quod vel in toto corpore,vel in affecta, vel in alia cor- Cap. io. . paris parte generatur. Externa vero aut medic meth. mentum valens est , aut ignis de res ignita, aut ζψplς 'lςςι attritio,aut contagio.

partis Vlceratae.

Causae cvlceris corrupti Partis alicuius i vetricub. propter vitiis s adpψrtem assc hepatis. c. h. 2 il fiam excreme- Λ henis.

ta mittentis,ut , vinciae.

contagio.

De Vlcerum signis.

Viceris digno SIgna ad que medicus in ulcerum curatione tio. maxime animaduertere debet, aut affectum Cqm.i apb.3. α eius naturam, aut affectionis exitum,demonstrant: illa diagnostica, haec vero prognostica V M'. LTi. 3.ciis.

79쪽

tulo fuerit,& visu,& tactu adhibito rationis iudicio facit E deprehenditur.Quod si in intimo &ri, r.e ' 3- recessu corporis situm fuerit,ex doloris proprietis tale, ex loci & situs natura,ex accidentibus propriis,ex excrementis,ex his inquam simul omnibus,aut ex horum nonnullis snam in omnibus 3 h. nisagad morbis notas pathogmonicas ex affectionu co-F- - cursu colligere non licet) ipsum ulcus & etiam partem affectam si actionis laesae rationem habuerimus facile dignoscemus.' Doloris oprietate, ut ex dolore exuli rantristus in loci natura,quod quaedapartes peculiares quosdam morbos h Vlceris in - e bent, sic nares oraena tentantur, pulmo-

dignostica Propriis accidentibus, sic incurui v sumuntur a 7 gues pulmonis vicin Indicant. aph. GO ' Excrescena illa quae vi-l rari adnascitur a graecis ἰς,1λκ e dicitur. t Frustulo tunicae mem-

L bransae, aut vasorum.

l uerementis Pure

ut ex I. uguine. quamula. Carunculis.

Cartilagine. -- Μ-3β- oniam pronouo ad ulcerum etiam cura

80쪽

sYNo P. CHIRUR. LIB. II.

curatu facilia aut dissicilia, sanabilia vel insanabilia ulcera esse, pramouisse possimus , est dicen

dum.

Vlcerum autem p r notiones potissimae Sc maximὶ vulgares, partim ex subiecta parte, partim m in verb ex humore ad partem influente desumutur: P

habita tamen ratione ipsius viceris ellentiae quq in quantitate posita est figurae, morborum ulcus . - comitantium,& symptomatum, quae & visu, &tactu,& odore,& sapore deprehenduntur. Item partis affectae temperamenti, formationis, si tu S, .&Virtutis,ipsiusaue aegri aeratis, sexus,&Vitae generis. Item anni partis, aeris constitutio uis, S li-

Si igitur ulcus fuerit paruum aut mediocre, non rotundum, , in parte quae quiescere possit: curatu facile erit, contra vero ii vel magnum vel rotundum fuerit ulcus: vel pars ipsi vi cerata, intemperata, aut cacochyma, vel infecta, maligna quada qualitate, qua humoreS a- lioqui laudabiles) ad se fluentes corrumpat: vel 'per eam acria excremeta cotinuo transeant: vilia perpetuo motu posita sit: vel humor ipse qui influit quantitate deficiat, aut exuperet: vel qnalitate manifesta,idq; variis modis,aut occulta pecceti vel si ipsi viceri morbi curatu dissiciles, aut grauia simplomata coniungantur.

E iiij