Stephani Gormeleni ... Synopseos chirurgiae libri sex

61쪽

per signa.

STEPH. GOR ME LENI

milibus. Guydo & Tagautius liquore quodam stillati-

ito,a Petro Apponens in additionibus in Mesu-em dc scripto, utuntur: quo veluti mirabili auxilio in hoc affectu uti consulunt. Incidunt vulnerati in summum vitae discrimes prehendantur syncope, quae est prςceps lapsus vitium , quarum essentia in spiritu & solidorum . corporum temperamento consistit. Labuntur autem in vulnere vires, vel ab atroci dolore, vel ab immodica sanguinis profusione: eoque facilius quo corpus vel rarius fuerit, vel maiore copia succi cludi abundauerit:accidit etiam syncope a vigiliis, a uis animi pathemalis, ab inedia, di omni immodica vacuatione, a labore,&a p Iincipiorum intemperie. Futuram syncopem p r sagi et medicus ex pulsu languescente, colore palles cete, motu corporis & eius partium ignavo & dissicili, ex frigido sudore circum collum & facic m. In valida syncope medicinae locus non est : at si vires adhuc tantillum constant,aliquando recuperantur. Si a dolore syncope fiat,doloris causae qu ren dat & amouendae sunt,ipse vero leniendus. Si vero a sanguinis profusione, spiritus dissi- cpati recreandi, utrunque vinum favum, Vetus, odorum pret stabit, quod omnibus quos syncope male habet offerre conuenit, breui enim reficit. confert frustum panis vino diluti ad sugendum prςbere .Facies vel frigida, vel aqua ros. vel utraque irroretur, acetu ros naribus admoueaturi hominum tui brie conclaui arceatur, extrema fru

62쪽

centur, nonnulli barbam,capillos,aures & naros vellunt. Accidit etiam aliquando vulneratis deprauatus Delirium. principis facultatis motus f me φρονοκν vocant patiente nimirum per consensi in cerebro, ut in Cap. .lib. 3. neruorum punctionibus,& aliis dolorificis vulneribus, In nimia sanguinis profusione,debilita- Cap. to lib. V. to cerebro propter spirituu defectum, unde mo m ib. tiones animi deprauatae. Potest cliam delirium c om.inaph. y. accidere propter vulnerum inflamationes,& fe ' bres, delata per partium communicationem ad C qm in apb. 3.

cerebrum affectione. Si propter dolorem vel nimi/m sanguinis profusione desipientia orta ne 'ςt in Lux xi Orit, mitigabitur modis omnibus dolor, dissipati spiritus recreabuntur, caput sumptis & admotis roborabitur. Si vero ab infamatione vςl febre

Oriatur, Vapores a cerebro,admoto oxyrho dinorepellentur:& vinculis atque frictionibus extremarum partium , acribusque clystcribus ab eo

dem leuellentur. . .

De vulneris simplicis in parte carno

curatione. CVm vulnus in partibus organicis curatione

non recipiat,no est quod de eo aliquid dica Specialis curamus: ideo de partiti similaru speciali vulnera cu- Uo vulneris randi ratione, breuiter summa capita notabi- p mψm mus, sumpto ab eo quod in carne fit exordio: hoc autem aut simplex est,aut cum substantiς deperditione coniunctum, quod rursus . coniun-

63쪽

I in1. lib. deviceribus. Capae .lib. .

Puluetis rubri - descriptio. STEPH. GOR MEL ENIctum cu aliquo ex superius comemoratis symptomatis, aut sine ullo sympto male est. Vulneris igitur simplicis in parte carnosa curationis finis, est unitio, que sit naturae opera, m dico tamen si opus est adiuuate: hoc modo, sanguis ex vulnere mediocriter fluere permittitur, eiusdem orae cruore spongia , linteo, vel mollit omento de tei si, cauendo etiam ne quid extri secus intercidat in unum coguntur, orae ita adductae, vinculo decenti consei uantur. Recentio res,vulueri ita coacto, album en oui agitatum, &larui stupa exceptum, ut ipsum vulnus ab infamatione, intemperie calida, sanguinis profluuis, &dolore vindicent, admouere solent. Quod si vulnus in carne maius fuerit, quam ut eius labra vinculo commiti possi int, sutura aut fibulis erunt adducenda & continenda: non tamen praepropere glutinanda, ne vulnus postea recrudescat. Iuniores puluere rubro incarnatiuuvocant ex duabus partibus thuris , & sanguinis drachonis parte una parato,cui non ulli calcis vi-uae,alij boli armeniὰ partes tres addunt, vulnus

aspergunt. Vel pulu

mine agitant, cuius exceptam,Vulneri primeterea& stupas molles, eodem medicamento imbutas , &aliquando ouorum albiimina stupis excepta superponunt,&ita partem Vt decet vinciunt illitis prius rosaceo vulneris vicinis pariliabus, huncq , primum apparatum ut vocant, ante diem quartum nisi aliquod graue symploma urgeat non immutant. Quod si tum vulnus non erem hunc cum ou I albu- postea partem linteo tenuimum admouent: admouet

64쪽

coaluerisivino astringente calido abluunt, & stupas eodem vino imbutas,et superponunt. Admoueri poterit unguentum ex puluere rubro & terebinthina lota paratum . Ad cruenta vulnera &diuisiones notatu dignas, emplastro nigro utabatur Galenus, apud quem multa alia medicamentor u genera, quae idem essectum pollicentur, reperies, & multo plura apud Hollerium. Quod si ex vulnere propter eius situm saniesesilucre non possit, pars ita collocanda est ut vulneris orificium deorsu spectet, id si fieri non potest, essi uxum illi moliri oportet : aut tota eius cauitate dissecta , aut infundo tantum aperta: sumpta indicatione ex vulneris magnitudine, Sloci natura.

De vulnere cum substantiae deperditio

ne comuncto. IN vulnere cu substantiae deperditione,ut qua-do caro abscissa est, duo medico propon utur, initio, & similis substanti et in deperditae locum restitutio: quod etiam fit si nihil extrinsecus impedierit in naturae beneficio, ex saguine, qualitate& qualitate laudabili , in parte iusta & naturali rem perie praedita. hoc tamen dum natura molitur medici auxilio etiam eget, qui & tenuius &crassius excrementa scantem & sordem vocant quae humida de sordida vulnera reddunt, exiccet

D iiij

camur. ad cruinent a vulnera.

Cap. 92. artis parata.

Naturae beneficio. Vulnus agglutinari. Naturam me. diei auxilio egere.

65쪽

Quare medicamenta sarcotica dicantur, qu et detergeat& exiccent.

& detergea: admotis medicamentis, quae ob id sarcotica dicuntur, quod iusta naturae materiam coparent, modice detergendo & exiccando, itata me ut no nimis calefaciat: eiusmodi aut simplicia sunt, ut thus, iris, aristolochia, erui farina, radix panacis,& similia: aut ex his & similibus co- posita: in quorum delectu, ratio habenda est temperamenti totius corporis, & partis affectar. Ite aetatis, generis vitae,& similium. Nam in humidioribus & mollioribus corporibus, quae minus exiccant, ut thus, magis conueniunt: in siccioribus vero quae magis, ut aristolochia. Vulnus igitur ab omnibus symptomatis vindicatum vino calente, abluitur, linteo mundo &molli ex cicatur, puluere aliquo sarcotico aspergitur, vel linamentu unguento sarcotico imbu- tu ipsi admouetur, deinde linteum,aut stupa si ca, vel vino imbuta & expressa superponitur, de fascia decent et vincitur. que auxilia aestate bis in die, hyeme semel immutantur. Plenum vulnus cicatrice obducitur, quae non aliter quam caro opus est naturae,adiutae a medico, dum non soli1 in assi uentes humiditates , sed etiam humorem in carne contentum, consumit,& aliquid culi simile inducit, medicamentis epuloticis: quae siccant, astringunt,&ita cogunt, ut callum tenuem, cuti similem inducati cuiusmodi sunt galla, malicorium, accatia,& similia. Epulotica varia ratione usurpantur, alia enim in puluere trita insperguntur: alia emplastri forma tenacius hqrente, admouentur: alia vero vn

guenti. de quibus vide Hollerium.

66쪽

Inducta tamen cicatrix deformis est, quae vel cap. 4excrescit, vel caua est vel dura, vel mollis, vel in η urio Hur. equalis: excreicit, paru siccato Vulnere: caua vel O De imis ei fit, quia nimium exiccatur, vel quia ossis pars de- eatrix quomo- est: ina 'qualis fit propter luturas, vel frequentio- do emenden res, vel ineptas. Excrescens scarificationibus re d formatur,& cath reticis absumitur,caua frictio- Cρ .in Kb. snc corrigitur, dura remollitur, mollior ex ciccatur. Inaequalis vero lenientibus,mollientibus, di scutientibus, exedentibus, & aliquando asti ingentibus medicamentis emendatur.

De Pulnere cum contusione.

SI contuso cum vulnere coniucta suerit, pro. Contusium vulbibenda modis omnibus ad parte fluxio erit 'μβ' venae sectione, cucurbitulis, vinculis, frictioni- . bu ,& si opus erit,purgatione. Vulneri verb, di Phgς -vum. gestiuum vulgo dictu ex vitellis ovorum, O

sana terebinthina paratum, imponitur. Contusae vero partes, dolorem lenientibus ut Oleo cham armelino, vel liliorum illinendae: ambitus contusionis repellentibus, ut Iosaceo, oleo Contusa sudi myrtilorum,ungueto de bolo armeniae, Oxytho. puranda. dino,ungetur. Deinde quoniam quς contusa sui, ea curare oportet ut quam citissime suppuretur, Ut lceribus.

Vt ait Hipp. cataplasmata suppurantia parti admouentur. Suppuratum vulnus detergetur me, ErrbImosis.le rosato, mundificativo ex apio,vnguento Apostolorum. detersum vero,impletur,admotis sa colicis. linamento in dies imminuto exceptis. r

67쪽

Tandem ubi plenum lacrit, claudetur cicatrice. C- vh, ψ Ecchymosis est sanguinis in spacia quae circa A... vasis sunt effusio: quae ut plurimum una cuminis .' contusione&ruptione incidit, eius curatio sanguinis illius extra vasa effusi, vacuatio est , quae

... perficitur admotis medicamentis, calefacientia

'm h Α ii, & modic siccantibu De vulneribus venarum m

arteriarum. DE vnitatis solutionis cura dat ratione quae ab

externa causa inanimata in carnoso genere De venarum' 'r,diximus, Sequitur ut de diuisione quae in ve- .Hςriai nis& arteriis ab eadem causa fit,atque etiam dς eiusdem curatione dicamus. io Vcnarum autem ,& arteriarum continuitasia i ' luitur ab externa causa vulnerante,acuta, inci-Co 1 tib. 11. 4ςnxe, coniundente, graui&dura,vel multifalia meιb. rumpente tensionis interuentu. Arteriae vulne Venam autem aut arteriam diuisam esse, indi-raxat signum, cat profluuiu sanguinis: qui si saliendo eruperit, renuiorque sit, calidior, & magis flavus, arteria II pr 'ς diuisam esse certum est: si vel O nigrior, vel rubi-hb-I-ώς, 61 cundus crassiis,& sine saltu fluat, cn m. eblhzi Copiosum sanguinis profluuium c quocun-uis pressuura que vase fluxerit periculosum est, tum potitiai apericulosum . quado vel co uulsio,vel singultus, vel desipientia phin δε-s- ilsi supernen erit. Qui hunc affectum curare VO- ph β hh 7 luerit. duos sibi scopos proponat necesse ζst,qHOCap. Lib.s. Ium prior sanguinem sistendum,alter vero, vul-- nus glutinandum esse indicat.

68쪽

YNo P. CHIRUR. LIB. II. se nou

parte affecta fuit,

eius motia

omnini sedato,

i propter

Victus ratione refri gerante.

guis

tur, aut

riuando. iucul. Manuum opera,vbi ad man - ωulus se exhibet. Sutura,non ipsius vasis,Ied cutis aut carnis discissa. Uluculo ducto versus vasorum radice ma

β frigerante.

pringente. Intrinsecus,a sanguine eoncreto. Camosis partibus,ut quat btractione, adductis nimirum vulneris oris

69쪽

. Ad fluentem sanguinem sistendum,vulgo me dic metum paratur ex Galeni consilio) ex aloes MEdie. Ehia p xxis uni V simi e , iburis parte una, quae usus

ad sistendum tςmpore cum oui albumine, ad mellis crassitudisanguinem. ex nem subiguntur, & mistis motissimis leporis Galano. pili )parti admouentur. Vel ut Avicenna vult,ex Cap.is. tras. i. boli armeniae, thuris, sanguinis draconis, aloesf'-- ib. . aequis partibus, quae ut superiora cum oui candi- Ex Auleenna. do & pilis leporis permista,parti admouentur.

Alij calcis vivae, sanguinis draconis, gyps, a

ni & pilis leporinis ut ante dicta admiscent,

& parti admouent. edato sanguinis profluxio, vulneris agglutinationem iuuabimus, admotis iisdem medicamentis'quibus in carne glutinenda utebamur, habita tamen temperamenti ratione:nam quanto vena carne siccior,& arteria mollior est,tantoscciora medicamenta quam c*ro,& humidiora quam arteria postulat.

De nemorum vulnere.

NEruosorum etiam corporum unitas a causa externa, inanima soluitur,nunc a re aliqua, pungente,&punctio appellatur: alias a re acutacesim incidente, secudum longitudinςm,vel pertransuersWm,omnino, aut aliqua ex partezaliqua-do a graui aliquo & duro corpore obtundente,&contusio dicitur. Sanciati nexm Sauciatum esse neruum deprehedemus,ex p r p.7 lib. I.

70쪽

tis laesae situ, ex sensus vel motus vel utriusque laesione,ex magnitudine doloris, que phlegmone necessario consequitur, nisi quis dolori medelam inueniat. Quodvis neruosae partis vulnus magnum est, ta& graue propter cacoeth'an ,eoque deteri u , si Nerui Vulnus vel cacochymu, vel plethoricu fuerit corpus, na magnum.& ingens dolor, & vigiliae, & conuulsio , & se- Capi. i lib. 6.bris, & delirium & phlegmone, saepe neruorum meιb. vulnera sequi consueuerunt, propterea quod nerui exquisito sensu praedicti sunt,& cu parte principe consortiu habent: quu omnes,aut statim aut ρ. lib. spinali medulla interueniete oriantur a cerebro quod illis & virtutem suppeditat,& compatisueuit.

Neruo igitur vulnerato aeger in molli lecto si Nerui vulneratu conuenilnti quiescat,tenui victu utatur, cui si - ςψ δ i Q vires ferant sanguis detrahetur: non neglecta etiam pulgatione, si corpus caco chimum fuerit. Si neruus punctus, fuerit vulnus apertum reti- Cv. .IU.3 comnere,& cutim in eiusdem orificio. si angustius,' ' fueritὶ latius incidere, ut sanies liberius e fi couenit: & medicamenta admouere quae tenuium Cap. 1.Lb.ε. sint partium, modicE calefaciant, valenter citra metia. tamen dolorem) siccent, & trahendi vim habeant,de quibus Gal. copiose lib. 3. com p. ph. g. Pars affecta oleo sabino calete oleo veteri, oleo rutaceo, anethino,aut simili, bis aut ter in die se uobitur admota lana molli succida. terebinthina etia vulneri comod Eadmouetur,per se quide in his qui molli carne sunt, in aliis vero qui duriore,cu euphorbio .cofert etia A=polis,& sagapenu