Antonii de Haan Dissertatio medica sistens Examen tritissimi proverbii medicina turpis disciplina

21쪽

ax DISSERTATIO MEDICA.

tur . Ut Paulo ante Patuit. Videmus quomodo plui ima itinc eruditi mortales ex iisdem ruda quod lain Corpus Ubservarionum Condere potue

runt.

s. Accessit haud Praevisus eventus; quando nempe piloribus duobus instruesti homines tenta-hant, an sorte ab alia quapiam re a jhibita aut ne si 'a iti m sequeretur. Sic Cicero Lib. sup. Laud. Multa , Ictibit . ex Bestuarum Corporibus remeis dia morbis & vulneribus eligimus ; sicut ex is quibusdam stirpibus & hernis : Quarum utili- ,, tales longinqui temporis usu, & periclitatione, , percepimus. , , Sed hae periclitatione saepe contrarium sortiebantur effectum , minimeque praevisum. U. C. Viderant hominem labri ita aestuantem, ut jam jam combustum iri sese clamitet , aquam Potusque aquosos acidulos , frigidum aerem , tantopere appetere, ut Cum Lysimacho aquae potum pro toto redimere Regno, quam 1iti amplius exarescere, mallet. Uiderant & revera hujuscemodi levari nonnunquam homines Pronum fuit ex lusce Cogitare, numne aestus intolerabilis melius sedaretur si gelidae aquae, aerisque frigidissimi quam plurimus Concederetur usus 8 experiuntur. Bibit aeger summa cum animi voluptate , ita ut sapientissimus Regum inprov. cap, 23. st I 3. hac COmParatione utatur :,, sicut frigus nivis in die Messis, ita Legatus fi- ,, delis ei, qui misit eum : animam enim Do- ,, mini sui refocillat, seu requiescere facit sed

momentaΠea vOIuptas in aegrotantibus exaestuantibus Citam saepe mortem accelerat, Quibus pluries observatis didicerunt tandem homines, aquam

tepidam aut is idiusculani prodesse labricitantium

22쪽

DISSERTATIO MEDICA. a 3

aestui, gelidam nocere quammaxime , praesertim ubi affatim hauritur. Idem de aere judicium tu-1ere , ubi aestuans homo gelido in aere quiescens pleurit idem sibi concitavisse saepius visus. Hinc sexcenta talia visa hominibus, atque pluribus in casibus verissima observata, memoriae mandata fuere , eaque ne exciderent scripturae genere . tunc temporis usitato , descripta. Porro hae descriptiones non solis privatorum hominum , quo lucrum inde captarent, usibus, sed publice in Templis cuncto patebant populo. HiCCelebratus apud AEgyptios mos, atque apud Gra-jos. Videndi hac super re Pausanias & Strabo. Quin & apud Veteres Romanos id moris suis pluribus Cicero testatur in locis, & confirmat

Val. mx. Lib. 2. cap. I. n. 6. is Febrim , in-M quit, ad minus nocendum, templis colebant . . . ,, in eaque remedia , quae corporibus aegrorum M adnexa suerant, deserebantur. HaeC ad huma-- nae mentis aestus leniendos cum aliqua usus ratione exCouitata M.

Quod si Descriptiones templorum assixae Columnis non sumeerent , aegri in triviis expone hantur & foris ; ut si praetereuntium quisquam, quod in ejusmodi casu profuerat aliquando, noverat , benignus indicaret. Cernimus facile ex omnibus his Empiricam nasci Μescinam debuisse , quae soli tantum praeterito praesentique Cognoscendo apta erat. Verum , quia morbos Plerosque em'iriCe curare impossibile, sensim natum. est Castissimum ex Comparatione observatorum cum praesentibus & futuris , quam Analogiam vocant, Ratiocinium.

Ponatur uamque homo apoplecticas prima vi-

23쪽

ce primaevis apparuisse mortalibus. Hunc proinfecto bene profundeque dormientem rati sunt. Eo vero post Completum somnum non surgente, interpellato licet saepius, tacto , punctoque, ac

eandem moriente , talem somnum in morborum Iethiserorum retulere catalogum. Videntes deinde alium hominem eodem modo se habentem , certe ne , ut alter ille , moreretur timuerint necesse est. Uerum huic homini copiosus effuit de naribus , aut aliunde , Cruor : postquam sensim ad se redit, Curaturque. Notant hoC homines , aC sciunt jam unum apQplexiae genus, quods larga haemorrhagia fiat, mutatur in sanitatem; ni fiat. occidit. Edocti deinceps ab animalibu sanguinis missionem, imitatique Naturam praeeuntem , secarunt Apoplectico, cui sponte sanguis non essiuxit, Uenam : homo convalescit. Gavi si mortales , aci successu turgidi, mox alii apo- plectico venam secant, sectus venam apoplecti-Qus moritur. Quid inde cernunt ilico quosdam a poplecticos Μ. S. Curari, alios Curari minime. Ergo saltem duplicem esse, quae apoplexiam gignat , Caussam; duplicemque proinde , qua curetur , methodum. Hinc ad analogiam, & ad Causarum investigationem vel inviti trahebantur. Quae omnia eo majori artis incremento inser-Vierunt; quan3o autoritate publica viri designati, qui morbis vel omnibus, vel tantum Certis

quibusdam invigilarent. Ut apud AEgyptios factum Historici tradunt. Qui iidem viri filios quam artem ipsi callebant, erudire iussi. . Ac

maxime increvit Ars auctis in dies accuratissimis morbi. ejusque remedii, annotationibus : quam

quidem ob rem Templa Epidauri, Coa , cicc.

celebratissima. Un-

24쪽

Unde ortum eum primis, ut Sacerdotes Μedicinae professionem sibi plurimum vindiearint , utpote qui Templa assidue frequentantes inscriptiones facili marte memoriae mandarent, Sanatos

que Pronuntiarunt ope ejus , cui Fanum id sa. Crum dicatumque, Dei. Quos Vulgus dein . ut Dei responsuros nomine Consuluit, Numen invocans, & pro impetrata sanitate eidem Vota Pe solvens. Vide Mercurias de art. gymn. Lib. I. . I. Unde & Tibulius Lib. I. ecl. 3. ,, Nun C, Dea , nunc succurre mihi, nam posse mederi, is Picta docet Templis multa tabella tuis.

uibus deinde accesserunt quaecunque ad anato micam scientiam condendam originem dedisse incrementumque, ac maXime morborum explicandis Causis profuisse pag. II. demonstrata sunt. His demum omnibus nata fuit doctrina Μedim, genuina prosecto a vere mascula, videlicet ex ipsius Naturae hausta & confirmata penu. Talem observationum thesaurum nactus Hippocrates immortale suum potuit Componere Ο-pus. Ait enim suorum se scripta majorum, qui medica scientia inclaruerant, nactum. Ita ut Uigesimum Μedicum in sua familia se numeret. Quantus observationum thesaurusi Quantane fides adhibenda curatissimis hisce adnotationibus, quas Collegerant Uiri in salutem humanam unice intenti, ab omni fallaci ratiocinandi genere quari remotissimi, solam Naturam contemplati, in seram usque aetatem Observando occuPati, graves, severi, qui nonagenario, Centenario majores nO

B a lata

25쪽

tata a prima juventute cum iis quae senes observabant. Contulerunt; Collata adnotarunt; ut in

seros usque Nepotes castissima doctrina, seu per traducem , propagaretur l Sed neque his modo contentus Magnus ille Medicinae Parens iter instituerat Cnidum, ubi teste Sorano insignis Observationum Bibliotheca conservabatur; quam scrutatus est quam diligentissime. Coin quoque . ubi natus educatusque fuit, ex Templo ob Collectiones observationum famigeratissimo ditissimam

Penum nactus est. Hinc Lib. de Diaei. in aeui. initio laudat eos qui Cnidias dictas sententias conscripserant; opus quippe esse ab omni fallaci ratiocinio remotum . ex solius Naturae severissimo de sumtum observa- tu, tantamque simplicitatem redolens. ut quivis etiam Μedicinae ignarus illud rite potuerit conscribere, dummotio probe ex unoquoque aegro, quid patiatur. intellexerit. Reprehendit eos tantum quod segniores fuerint, quam ut ex hoC praeclaro opere Regulas praedicendi Cuderent, quodque ex hisce ad alia non ratiocinarentur. Et Lib. I. de Diaei. ait se quaedam scribere debere Circa victus rationem, quae Praetermissa Veteribus; verum simul plura scripturum se eodem, quo Veteres . modo; quippe quae tam bene ordinata Congestaque , ut aliter, atque illi, scribere nequeat. AC maxime Veterum monumenta laudat

Lilr. de prive. med. Ubi errasse in multis asIerit eos , qui Medicinam compendiosius tractaturi , ex calido, humido. Digico , sicco , explicare

Μorborum conabantur Mortisque Causas. se At,, vero in Medicina, inquit, jam pridem omnia

is subsistunt, in eaque praecipium & via inventa

26쪽

est, perquam praeClara multa longo temporis ,, spatio sunt inventa , & reliqua deinceps inve-- nientur, si quis probe comparatus fuerit, ut , , ex inventorum cognitione ad ipsorum investiis gationem feratur. Ιmo tanti secit haec obse vata , ut ibidem audacter pronuntiet: se Qui vero is his omnibus rejectis az repudiatis, aliam in-

,, Ventionis Uiam aut modum aggreditur, & a-

, , liquid se invenisse jactitat, is cum fallitur, tum is alios fallit. Neque enim istud ullo pacto fieri potest.

Verum nondum contentus infinitae indaginis& diligentiae Vir, voluit observatorum veritatem in sua non tantum Patria, eique assinibus Regionibus , sed & in distantissimis experiri: Cui ne gotio, Cum unus impar esset, filios discipulos. que quaquaversum misit. Sic in Oratione The1 si Hippocratis filii ad Aram Athenis habita legimus Thessalum a Patre in Macedoniam missum , Dracontem Thessali fratrem in Heuespontum, minbbium cui filia Hippoeratis nupserat, & reliquos Discipulos ad diversas urbes dimissos. Quibus

redeuntibus, Hippocrates ex Collatis ipsorum obis servatis Cum suis, & Majorum monumenti , scivit neo temporum sibi succedentium series, neo regionum distantiam, in ponfirmata tunc temporis praxi quid memorabilis mutationis attulisse. Vide eundem sub fin. Lib. prinnot. Hinc ipsius castissimam doctrinam omnium subinsequentium saeculorum Μedici obstupuerunt. Unde quando Gaonicis argutiis, & acutis Peripa. eticorum argumentis faedata fuit Μedicina hippocratica, hincque suo in progressu maxim8 impedita; quando invadente labens imperium Romanum septentrionalium illuvie populorum , a tibv1

27쪽

tibusque tunc temporis & literis sere omnino silentibus, per impuras deinde Arabum manus Medicina tradebatur; quando Gemicorum prinCi- Patum in ea ambientium dira sub Tyrannide gemebat ἔ quando dein Philosophorum posterioris aevi praxim pariter ac theoriam juxta sua placita infringentium Legibus invita serviebat: Semper cordati candidique pectore Μe diei per omnes has

aerumnas transeuntes, & artis inconstantiam Conquesti, vel ad Hippoemticam Disciplinam confugerunt ; quam sequendo in rectum reduci letramitem gavisi sunt: vel opinionum variarum iam tigati fallaciis, Naturam ipsam empirice Contemplando & sequendo sedula observatione veram

Cognoscendorum curandorumque Μorborum viam invenerunt. Quam dein vel ipsis, vel aliis . qui eorum scripta legerant, cum Hippocrate Conmferentibus, semper constitit Hippocratica Doctrina genuina, & juxta Naturae confecta semitas esse. Hinc CL Boectaavius in oratione habita de

commendando studio Hippocratico. - Alii quod is unius, inquit, hic quid plurium industria va- leat, exhibet : Alii suis modo vident oculis;

is hic multorum usus est acie : Caeteri per singuis tos aegros; hic per eorum agmina experimenis ta secit: Pauci quid intra arcta unius urbis pori meria morbi sit. tradiderunt; ille quae in toto Vicos, Urbes . Regiones S Regna Lues grasis saretur, observabat. Hane ego Causam, quo is minus alios huic pares statuamus, imprimis is magnam Puto. Profecto sapientia Artis majoris longe in illo suit, qui tantis ad medicinam au-

is xiliis usus est . quam in Reliquis; qui quamvisis caetera aequales, his destituti fuerunt. Atque

is inde

28쪽

,, inde natam arbitror eorum , quae scripsit, ae-,ι ternitatem ; hinc. Ortam Puto illorum quae, , XXIlI Saeculorum examen sustinuerunt, inte- , , gridatem. Evolvatur illorum ordo, mutatari Hippocraticae Veritatis facies nullibi appareis bit. Excutite Graios, cognoscite Romanos, versate Arabas, repetitam atque Confirmatam M ubique invenietis doctrinam Hippocratis. Ex is his enim quorum ad Nos memoria Pervenit, ..is quidquid habent eximii illi debent. Eleganter sane paucis hisce stabilivit verbis, quidquid de Hippocrate dici queat, Clariss Vir ,

ad urnam usque mihi colendus; veramque, atque unicam viam praemonstravit, qua genuinam Ty-Fones erudiantur Medicinam : cujus profecto Viritesimonium apud omnes aequos rerum aestimatores , gnaros quantum in Μedicina boni praestiterit, lassiciens videri possit. Attamea ab hominibus Caetera ingeniosis , minus tamen Medicis , facile praevideo mihi objectum iri id , quod C cero in saepius laudato opere de Nat. D. Lib. I. is,, Non tam autoritates , inquit, in disputando ,

M quam rationis momenta quaerenda sunt. Quinis etiam obest plerumque iis, qui discere vo- ,, lunt, autoritas eorum, qui se docere profiten-

,, tur. Desinunt enim suum judicturo adhibere; ., id habent ratum quod ab eo, quem Probant, is judicatum vident. Nec vero probare soleo id is quod de Pythagoreis accepimus; quos serunt, is si quid assirmarent in disputando, quum ex hisis quereretur , quare ita esset Respondere soliis tos: IPSE DIXIT. IPSE autem erat PYTHΑ- ,, GORAS. Tantum opinio praejudicata poterat,

is ut etiam sine ratione valeret autoritas.

29쪽

Cui quidem oblectioni praegressae Historiae Hippocraticae Ueritas satis resplandit abundeque : ustamen hoc mihi oggerentibus & aliis quoquci consuluisse videar ; tum quia vel sponte mihi vo-Iupe fit Hippocratis Discipulorum vel sola retexuisse veneranda nomina; en seriem Clarorum in

Arte Virorum , qui idem de Hippocrate testati

sunt. Luculentius testimonium non datur quam magni Thomae Syrinhami, qui Angliae simul & totius Aledicinae decus insigne atque ornamentum fuit. Tantus ille Uir fluctuantem Scholarum disciplinam, lugendaque . quae hin C oriebantur infortunia persentiscens , nihil ab aliis inquirere , legere nihil voluisse , sed sedulo tantum Naturae studio summa cum prudentia , & indefessa sedulitate dedisse se fere videretur , nisi ejusdem Ο-pera hinc inde aliud forte indiCarent. Ut ut seres habet , saltem videtur , ac si nihil legisset Naturae in Clinicis contemplandae multos impendisse annos, ut pag. 4. op. omn. edit. Leyd. in praelatione testatur, ut & alibi pluries. Quantum autem in Re medica praestiterit Vir ille . supervacaneum hic retulisse foret; siquidem &scriptis id & ore fateantur quotquot in arte existundhoni. Ali an tum insenescens jam & praxi inve

teratus Acutorum morborum historiam methodumque curandi edidit, in qua in omnibus non tantum locis Hippocratem, qui veras artem co-Iendi Regulas tradiderit, sequutusque fuerit, sere unicum agnoscit. Hunc, ait, Medicorum R mustim basi huic suam superstruxisse doctrinam , φυαες qui locus prae primis ex VΙ.

Epid. . desumtusὶ Morborum Mediὐatrix Natura

30쪽

es : quibus id egit is ut morbi cujuslibet Phaenori mena aperte tradiderit, nulla hypothesi adscita, ,, & in partes per Vim adacta . . . . atque in his A fere stetit magna illa Divini Senis Theoria; non ,, ab irrito lascivienus Phantasiae conamine desuminis tu, Ceu Vana aegrorum insomnia , sed legiti- ,, mam exhibens historiam earum Naturae ope- ,, rationum , quas in hominum morbis edit. Cumis vero dicta theoria nihil esset aliud , quam ex- . quisita Naturae descriptio, par erat Omnino, ut se in praxi eo tantum Collimaret, ut Eidem lari boranti quibus posset modis subvenire contenis deret: unde etiam non aliam arti demandat ., Provinciam quam ut defetenti Natura succur- rat, ranam coerceat, ρο in ordinem redi- ,, gat. Utrumque Uero hoc tum passu illo, tumis etiam Methodo , quibus Natura , morbum CX- , pellere satagit, atque amovere. AnignaUVerte, , rat nempe sagacissimus Vir quod 1 ola Natura

ri que hae omnia peragit Natura paucissimis A simplicissimisque adjuta Remediorum formulis ν,, alicubi etiam Prorsus nullis. Vid. pr . pag.

M I9. 2O. Et iterum pag. 22. veram medendi

,, methodum stabiliens. is Quae vero fundi, ii is quit, nostri est Calamitas, jam diu ab antiis quissimo , & peritissimo Duce Hippocrate , &M prisca medendi methodo , Causarum conjuncta ri rum utpote quae Certo se prodant) cognitio-- ni superstratina descivimus: unde est, ut quaeri hodie exercetur, a Logodaedalis Conficta, Conis,, sabulandi magis sit ars quam medendi. De in in Epistola ad Pammanum pag. 326. IO-quens de edendo suo in Chronicos commentariora