Antonii de Haan Dissertatio medica sistens Examen tritissimi proverbii medicina turpis disciplina

41쪽

dem sicca Iaborantis historiam tradens, ubi Ominnia notabilia symptomata ad sextum usque diem narraverat, subjungat: - Fotus nihil profecisse . is septima die moleste habuit; nam & sebris in- is tendebatur, nec dolores remiserant, S tussis is infestabat, & dissicilis spiratio inerat. octavo is die secuerunt in Cubito venam, multus sanis is guis, qualis debuit, essiuxit, dolores certe reis is miserunt ... 34 die sudore per totum Coris pus diffuso ... judicatione absolutus est prorsus. Resp. Ipsum Hipp. textum objectionem totam diluere; quum ex eo patescat post inflammationem Laterum primam, subsequutam esse alteram priori non mitiorem. Quae Causa impellit nonnunquam Prudentem Medicum, ut in hoe ancipiti Casu U. S. instituat ultra primum inflammatorium Morbi stadium. Unde Hesus notat hoc veluti rarum quiddam ab Hippocrate notatum , quia veteres non solebant Μ. Δ. post. IV. diem

Instituere.

Dixeram 3. M S ad certam Copiam factam

eurare integre; ad minorem copiam morbum accendere ; ad Copiam multo maiorem ex Acuto morisho facere morbum asium C ronicum, qui hominem

per totam fere vitam excruciet.

Uno eodemque exemplo hujus triplicis propositionis membra probantur. In Initio Febris acutae inflammatoriae saevissimae, sanguis detractus. donec Symplomata levari, & vires vitae debilitari incipiant, ex largo vulnere fluens saepe s

navit aegrotum: sanguis detractus ad parvam quam litatem ex vulnere parvo, febrim longe ferocio-Tem, citiusque tenella corporis vasa destruentem

effecit: sanguis denique Gilus, donec symptoma-

42쪽

ta Omnia mitigata prorsus, viresque omnino prostratae sint, homines- reddicit languidos, & tota vita ineluctabilibus quandoque Μorbis conflictantes. Hinc sapiens ubique Hipp. Lib. de Ioeis in homine pag. 416. tradens Curationem Peripneum.& Pleurit. recensensque Compendio quae aliis sparsim locis habet, religiose vetat febrim continuam per VII. dies omnino sedare, sed tantum, ne nimis ferociat, moderari jubet. Aretinus Cappadox in eurat. Pleuritidis S. Μ. tantum jubet ad Symplomatum Tolerabilitatem, neutiquam ad eorum integram Cessationem. Ideo que Μ. S. repetendam potius esse semel pluriesve,u expedit quam una vice Naturam omnino Pr

sternere.

Idem in Angina vetat V. S. ad caloris labrilis integram ablationem.

Μirum profecto quod Sydenhamus hanc in rem scribit pag. Ia . in febre pestilent. & peste annor. I 665. I 666. Μiris ibidem exemplis doce: V. S. ad Copiam debita minorem institutam omnia mutasse in pejora, impedientibus scilicet aegrotantium necessariis Crudeliter Commiserantibus , ne fieret U. S. largior. Pejus propterea esse sanguinis non satis, quam omnino nihil, misisse rSiquidem in teterrimo hoc morbo, non misso sanguine sudor provocari poterat, qui saepe Pestem profligaverat; misso vero pauCO sanguine, provocari omnino non poterat: unde & hisce aegrotis pereundum suit. Quae eadem Μ. S. ausissicientem missa & repetita copiam, Tu moribus Pestilentialibus nondum apparentibus, erumpen tibusve , felici Curatione beaverat aegrotantem.

Hia vero. binis neglectis Regulis, V. S. Pessima

quae.

43쪽

M DISSERTATIO MEDICA.

quaeque produxisse. Quam rem a PIerisque ignoratam Conqueritur magnus ille vir in cauti fuisse , ut Diemerbroe ius aliique Μ. S. in Peste proscripserint. objicietur forte contra hanc g. propos ipla Sydenhami autoritas, M. S. tam copiosam in Pleuritide praescribentis, ut vires omnino Pro sternantur, & febris suffocetur plane juguleturque. Cur ergo is, inquient nonnulli, non metuit ne Chronicos in Morbos aegrotantes conjiceret Respondeo Sydenhami methodum hac saltem in parte bonis atque Consectis in arte Uiris minus Probari, utpote qui testantur saepe ortum hina se vidisse id , quod immortalis Hippocrates Uates praedixerat: atque hoc ipsum testari quantae molis si Medicinam cum unoquoque Μedico renascentem velle ; quandoquidem ingens alioqui Sy-denhamus hac in parte minus rite processerit. Quis Hipp. legisset, aut saltem ut Ducem secutus esset, procul dubio felicius Pleuritides sine insequenti Naturae languore Curavisset. Uid. Pag. 26. Quarta propositio est haec: Μ. S. ad eandem Copiam , in eodem morbo, eodemque in morbi sa-dio peracta, uni prodes, obes alteri fummopere. Triplici modo haec propositio vera est.

I. Ratione apparentium evacuationum. a. Ratione causae morbi.

3. Ratione subjecti. Quoad primum, exemplo sit Peripneumonia.

N. S. sacta in statu inflammatorio, nullis adhuc- dum signis evacuationis naturalis, aut resolutionis , conspectis, morbum saepe jugulavit, hominemque reddidit sanitati: Alium vero hominem

in mortem, duave saltem in ingens periculum

44쪽

Conjecit, dum celebrabatur eadem, qua in priore , & copia & morbi die; ubi Natura jam Coeperat per bona sputa, aut per urinaS , aut per alvum materiem morbificam ad exitum praepar re , aut & re ipsa eliminare : Quae in hoc suo negotio evacuantibus impedita, ceu telo confossa succumbit. Hic juvabit adnotasse quo modo Cl. Petitus Paris. Medicus in suis eruditis ad Aretinum Cappadocem Commentariis in Cap. de curat. perfn. mirari satis & secum Concoquere nequit U. S. ab Nippocrate praetermissam fuisse eo maxime in loco ubi hujusce Μorbi Curationem tradit; laudat vero Aretinum, quod ilico in hoc morbo Μ. S.

instituat. ε

Verum quid istuc rei est y Magnus Hipp. Consueverat Morbi Curationem cujuscunque sic describere, quemadmodum ab ipsa curari Natura saepe observabatur; sive per benignam Resolutionem. sive per Criticam evacuationem, ut per sputa, Per alvum, per urinas, per haemorrhagias varias, &c. sive per bonam metastasin. Μedicum vero Vo-Cat Θεραπευτη. id est Ministrum, cujus tantum est Naturam , an salutarem sibi viam paret, e propinquo observare , eique, si viam bonam asseC-tans debilior existat, opem ferre. Hinc saepe Missionis sanguinis in Peripn. Pleurit. aliisque inflammatoriis morbis ne vix quidem meminit. Aretaeus autem Cappadox traditurus Curationem

horum Morborum, ponit Medicum ad primordia mali statim accersitum : quando de Morbo jam Constat , nullis adhucdum resolutionis vel Critime evacuationis indiciis apparentibus: quo in casu M. S. periculo aegrum eripit.

45쪽

Hinc Hipp. generalem regulam statuit. juxta qua evacuationes omnes institui oportet, Lib. 3. demora. pag. . 88. jubet enim ibidem alvum, nisi Purgare, sed lenire, primis diebus invadentis Pulmonum , Laterum , Capitisque inflammationis. Sed illud Lenire alvum jubet magna fieri cum CirCuminspectione. Si enim multum per alvum secedat, mortem , ait, post diem U. aflore, Quid ita 8 Quia Natura curationem molitur per evacuatiΟ-Dem, morbi genio Convenientem. In Perip n. &Pleurit. plerumque per sputa bona satisque Co Piosa is secedente autem per inferiora humore, ,, superiora siccescunt, neque sputum per supe- ,, riora repurgatur. Quae ergo meta agenti g,, Inferiorem igitur alvum neque nimis sisti opor- ,, tet , ut ne febres increscant; neque nimis diri mitti, ut sputum sursum dimitti possit , utque ,, aeger Viribus valeat. ,, Idem paulo post: in Pleuritide repetit. Ex hoc exemplo simul intelligimus cur sapiens ille Naturae observator omnes Omnino evacuationes prohibeat. Neutiquam ergo hi Μagni Μedicorum Parentes Hippocrates & Aretaeus contrariam curandi tradidere Methodum.

Quod eo evidentius patescit, squidem & ipse Hipp. descripturus ossicium Medici, qui ad aegrotum hujusmodi accersitur, crudo omnino existente adhuc morbo, Rem eodem, quo Aret tis, modo exordiatur. Sic Libr. de rat. via. in actit. generalem Regulam Cudit; quam juxta Medicus agat, dicendo is In morbis acutis sanguinem detrahes is quais Lege 8 si vehemens fuerit morbus, & qui ae-o grotant aetate forenti fuerint, & visium robon re

46쪽

- re valuerint. A De sputis, alvo , urina, &c. non dixerat, utpote de his agens, in quibus horum appareat prorsus nihil. Libr. de Uect. intern. In varice pulmonis Cum tussi sicca, rigore, febre, & orthopnoea, jubet N. S. iterum eadem de Causa. Libr. de diaet. in actit. jubet in Angina, si vehemens causa hano inflammationem fecerit, sanguinem ilico mitti; quam M. S. Lib. de Deis in fomine ex Raninis institui venis, & ex Brachio praeciPit. Lib. 3. de morb. in volvulo, seu ileo. ubi summis ilico antiphlogisticis Naturae succurrendum es , M. S. Commendat. Evidentius iterum Lib. I. de morb. in Pleurit.& Peripn. jubet M. S. sed qualibus P siccis ;ubi nullas affectatas a Natura vias cernit medi

Iterum Lib. de Diaei. in aeui. loquitur de U. S. vel Alvi solutione instituenda in Pleuritide, quando dolor manet Continuus ,. ad Calida fomenta nihil remittens, nec sputa minime pro

deunt.

objici contra posset Μ. S. &c. praecipi ab Hipp. etiam praesentibus sputis Lib. de diret. in actit. IV. qCI 'Sed addit disertis Hipp. verbis sputa ab iis aliena quae apparere Consueverant, imo talia quae semper Medicis damnantur si sputa , ait, Ru- is se, aut Livida, vel etiam tenuia, spumosa, &is florida ,, sputa nempe talia quae nedum levant morbum, sed quibus prodeuntibus morbus formidolosius insurgit. a. Ratione causae morbi, nomine ejusdem, Pro-Positio haec quarta vera reperitur. Sic

47쪽

48 DISSERTATIO MEDICA.

Sie Hipp. Lib. de assect. intem. in tradenda Curatione doloris Ischi adici, ejusdemmet morbi

diversas intuens causas ,.quarum altera frigida , calida altera est, nullam M. S. mentionem lac tin curando dolore Coxario a Pituita orto: mox vero ubi ad eundem dolorem ex sanguine ortum sese Convertit, M. S. imperat Cum sOmentis. Aretaeus Capp. de curat. acui. Lib. 2. cap. S. commendat V. S. si Volvulus ab Inflammatione; eandem vero Condemnat, si a causa frigida vela Corruptione ortus fuerit. Sydenham pag. IOI. IO 2. I 3. M. S. praescri-hit ad certam modo Copiam in Mania, Orta ex

inveterata Melancholia & atra Bile; si vero in Mania ab evacuationibus & debilitate nata instituatur, surorem, dicit, ad tempus demitti alia quantulum , sed tamen multiplici observatione constitisse quod post M. S. in perpetuam ac PIOrsus incurabilem fatuitatem versa sit. Denique obtinet haec propositio ratione sub- DILHipp. Lib. de rat. via. in acui. Ut mox ante jam recensui. In acutis sanguinem detrahes , is . . . si aegrotantes aetate florenti fuerint, & via is rium robore valuerint. Aretaeus de curat. Lib. 2. cap. 2. jubet M. S.

in sanguinis per pulmonem sputo ; sed ea lege , ut id non fiat, si aeger tenuis, & sapguine inops

sita

T. Sydenham pag. 34. sanguinem neutiquam misit in pueris vel senibu , vel etiam in junioribus , diuturno antea morbo Consectis , ut pag. 6o. ait, dum in eodem ipsissimo morbo principem ac primum locum Phlebotomiae tribuebat.

48쪽

s corpora essent robusta , athletica. Didicerat nempe fidelis ille Naturae Discipulus, si phlebo.

tomiam his imperaret is quod sanguis etiamnum is citra ejusmodi imminutionem plus satis debruis lis suae despumationi obeundae prorsus imparis redderetur. Unde totius massae perversio, a ., proinde forsan ipsius aegri interitus sequeres, tur. . . . Quanquam , pergit, haud me latet ,, aegros temeraria S. Μ. multatos Convenientiis, , um Cardiacorum usu aliquando servari, sanis guinemque ad tenorem defaecationi suae per- , , agendae idoneum restitui posse. Sed praestiis terat plagam non infiigi, quam sanari. Attamen, ut dixi, in eodem illo morho in Athleticis corporibus Iuvenum, in temperamentis sanguineis ait V. S. sine salutis periculo omitti non posse ; qua omissa viderat Pleuritides oriri, Phreuitides , aliosque morbos. En primum exemplum doctrinae Μedicae , in tantam apud Medicos disceptationem venientis , tam simplicis tamen evidentisque, ut miremur He montium , Botalium , aliosque in tantam ea super re sententiarum discrepantiam abiisse: quum Hippocratica, id est , juxta ipsam directa Naturam doctrina , tam nitid8 tamque acCurate rem totam sc extra omnem disputationis aleam collo averit , ut quid amplius circa eam dubites invenias Prorsus nihil. . ALIA nunc tractanda venit disputationis materies de Diaeta scilicet, seu victus ratione, Cum sanis praescribenda, tum aegris. Quam cirCa rem Litibus inter sese Medici, vati quantist belligerantur. Ut putem hoc maxime ex Capite sese

49쪽

pocraticos reperias quorum ab altero alter non discrepet. An sorte quia tantis per se involuta latebris res sty Certe Hippocratica adeunti tanta rei, ut prorsus stupeat , simplicitas apparet; mirarique quod hic ita cespitent multi, satis nequeat.

Diaetae praescriptio tanti habita Hippocrati suit. ut in sua jurandi formula jussierit jurare Medicum.

Se victus rationem , quantum sucultate & juri dicio consequi poterit, aegris utilem praescrip-M turum,, . Quam rem jurejurando Confirmandam etiam Academiae hujus Proceres religiose velint. Sane videmus hanc tanti duxisse Ueteres, ut de ea potius, quam de sormulis concinnandis agant; rati nimirum bonam victus rationem tantum, si Non plus, quam Pulvisculos , Pilulas, aliasque laudabiles ex Pharmetcopaea desumtas praeparationes, ad morborum Curationem Conserre. Unde pulcre Hipp. scribit Lib. M Arte. Si in re me is dica, aut apud Μedicos Curatio ex purganti-- bus aut sistentibus Medicamentis tantum Coninis staret, parum essicax esset nostra oratio. Nuneis verb qui inter Medicos maxime celebrantur, se & Uictus ratione. & aliis etiam modis cura- tiones sagiunt; quae non Μedicus modo, sedis ne plebeius quidem omnino rudis, ex arteis profecta esse negare audeat. Acturus idem de Diaeta ingrorum in acutis, Libro auro contra cariore, putat vel hine boni Μedici utilitatem necessitatemque patescere. Absque studio enim Medico sciri posse a quopiam .

Nedicamenti, aut alterius ret, V. C. Ptisanae virtutemi sed absque studio medico ignorari, quomodo re vera sese habeat morbus, quomodo danda

50쪽

da st Ptisana, &c. qua forma, quo die, quove

diei temPore. Quae cum absque medico studio sciri nequeant, magnus ille Uir ortos hinc creuit eorum errores, qui absque seria indagine rem pro imaginationis ludibrio definientes, circa omnia haec Capita in varias varii sententias abiverant. Hinc, ali , artem ipsam vituperari nulla quasi esset, quum quod unus exhibuerit Medicus, alter id damnet. Vulgus hinc pronum ut Credat artem totam nil nisii speciem divinationis esIe; quia divinatores. haruspices, auguresque ita inter sese digladiari vident. Huc usque Hipp. . Ueniamus nunC ad Diaetae in acutis examen. Quaeritur I. An alendus sit aegery Assirmativi

Hipp. respondet. Quippe Bilis ipsi ubique multorum in acutis malorum origo est, quod experientia nunquam non confirmat: Si Bilis nil invenit, in quod agat, terribilia prodit symptom ta. Vetus quoque Chylus humoresque omnes longo repeti coque Circuitu acriores sunt, suaque . quibus Continentur, vasa destruunt, ni novo Chylo, Ceu Balsamo, mitigentur. Quaeritur a. Quid sit dandum Censet Hipp. Psi sanam, seu Hordei decoctum omnibus anteferendum aliis in acuto morbo.Quum nune boni practici advertant opus esse cibis potibusque fluidis, facile digerendis, Putredini adversis. siti contrariis, causae morbi cognitae oppositis; non datur aliquid Ptisana melius, hisque dotibus ditius; maxime si cum grato quom clam acido misceatur. Decocta panis &c. huc quoque reseruntur, quae sorte priore minus fia-tulenta.