장음표시 사용
31쪽
sunt genera omissis illis antiquis generibus te standi qus hodie non sunt in ulla) Alterum quod
dicitur testamentum nuncupati utilia, Alterum
uero quod dicitur testamentum in ceriptis. f. i ci penus. auth. de haeredit. & sale. t Testamentum nuncupat iuuin a iure ciuili suit introducinum,&fit quoties testator coram septem testibus ad hoe adhibitis, & rogatis palam haeredem nuncupat , seamq; exponit uoluntatem de eo, quod uiuit post mortem suam seri . . sin. intra eo. α1i licet postea haec t uoluntas a tabellione in scripturam redigatur, adhuc tamen dicitur testamentum sine scriptis conditum: cum haec scriptura non sit de si abstantia, scd fuerit adhibita ad faciliorem probationem iuxt. l. contrahitur ff. de pignor. de tradit glos. in .l hac consulti
sina. . per nuncupationcm. C. eo. de hoc autem testamenti genere habetur in a. liaeredes pa Iam : in princat. de testamen. in .l .hac consulti sima. . per nuncupationem. C. eo. & in . . sin. infra eod. ubi late eius materiam tractabimus.
I x t Alterum uero testandi genus, quod dicitur testamentum in scriptis, non a solo iure ciuili suit
introductuari, sed in co partem etiam habet praetorium ius, ut miraeo. in Princ. Et in hoc testandi genere plures requiruntur solemnitates: de imprimis exigitur, ut totum testam latum,hici manu testatoris, uel alterius cuiuslibet seribatatur: scriptura enim omnino exigitur aut lien. &non obseruato. C.co. Deinde requiritur, ut coram septem testibus masculis, ciuibus Romanis, puneribus ad hoc adhibitis, de rogatis hane scripturam , uel ipsius testatoris , uel alteriuscuiuslibet manu conscriptam testator offerat, dicens hoe suuin esse ultimum testamentum, suamq; ultimam uoluntatem: de in reliqua par te testamenti testator se subscribat,si litteras callet : si uero eas ignorat octauum adhibeat te stem: qui pro eo te sebscribat .l. hac consilii sina in princ.C.co. Tertio possca exigitur, ut septem illi testes unico contextu , dein eo testamento se subseribant , de proprio 'ael alieno
anulo testamentum lignent,ut infra eo ita princ. His peractis ic stamentum dicitur esse tersectum : Sc conseruari debet usque ad mortem te natoris , testatore autem mortuo testamentum istud debet conam iudice exhiberi, Sc tunc tu dux citatis citandis, & uocatis testibus, ut si gna recognostant iu .l. nam ab initio.issiquemadmodum testamcnt. aperia. testamentum illud publicabit, de aperiet, ut colligitur ex tot. titia. f. quemadmodum testament .aperia. Et ita fit testamentum illud in scriptis. Verum hoc testandi genere propter nimias, quae in eo exiguntur solemnitates, hodie non utimur, nisi tamen uelimus, ut nemo sciat uoluntatem nostram: tunc
enim hoc testandi genere uti debemus dicta. l. hac consultissima in princ. ra Vltimo 'pro complemento eorum, quae promisimus supra uidendum est, au secultas illa κ-
standi hominibus ex rigore iuris, an vero ex gratia & priuilegio sit concessa λ Et in hac quidem quaestione duae sunt principales opiniones. Prima est, ut ex fratiam quadam, & priuilegio concessa fit: & nanc sequuti sunt. Port. post Castellion. quem allegat. infra eo . in prin. Ain.
in rubrica extra de testam. Dcc. in rubrica.C. qui testam . facere possunt in. l. cum qui num. .fide
iurisdic. n. iud. Abb. conii l. 6 I. uidetur pri- mo colum . penultilna libro primo. ivbi inlcri, quod facultas testandi facile pollet ex causa tolli, cum stricto iure inspecto quis testari non possit, de in hac opinione uidetur etiam esse gl- in .l. illa institutio: in princ. U.de haeredit. instit. Mouentur aut ein isti imprimis quia quod contra iuris regulas conceditur, ex speciali gratia,& priuilegio, non ex iuris rigore concedi dicitur. l. regre.3. quaesitum Hile acquirenda pota sessione.l. iusto. f. nondum. F. de usucapionibus.
t Et hinc est, quod cum milites possint contra iuris regulas testari, ut infra de milit. testam. speciali priuilegio id eis concestum dicitur .l.hn. . his itaque .C. de inoffic. testamen . Sed te nandi facultas contra iuris regulas concessa uidetur hominibus, ut probabo. Erso ex gratia quadam, & priuilegio concessa dicitur, non ecI 6 iuris rigore: Minor probatur, primo i quia iuris regula est, ut nemo possit post mortem suam id alteri relinquere, cuius dominium ipse morte amittit. l.uxor. C. de legat. Sed testator mo te sua amittit dominium rerum suarum , cum mors omnia solvat. f. deinceps authen. de nupt.
Ergo in testamento disponere de rebus suis, iuris regula inspecta non posset. Secundo, S ultimo probatur, quia alia iuris regula est, ut dispositio, quae in tempus illicitum luit collocata. licet, tempore licito facta suerit, nulla tamen sit . l. quod sponsae, Se ibi Bald. 3:
Salic. C. de donat. ante nupt. Sed testamentum, licet sat tempore habili, & licito, tamen consertur in tempus inhabile,& illicitum, nempe post mortem testatoris. l.j.st. . quo casu defunctus bona non habet ar. I. deinceps aut lacn. de nupt. de sic testari non potest authen. ingre f.C.ue sacrosan. cccles. Ego testamentum contra iuris regulas concessum uidetur. Huic rationi dupliciter respondetur, de imprimis ex intentione Sicul. in rubrica extra coilcm , quod . .
17 l iure communi quoties sinis est inhabilis, tunc e non finis, sed initium inspici debet s. ii A. scio.
E. de minoribus. C. per tuas de probat. sed hiesinis cst inhabilis, ut supra sitit probatum, e go initium inspici debet. Quare, cum testator tempore conditi testamenti dominus rerum suarum fuerit, iure communi inspect' testari dicitur . Haec responsio mihi nes placet : quia tunc initium,& principium actus inspici de 'bet, non finis inhabilis: cum principium illud perlectum est, bc suum et lectum habet ut est aditio haereditatis indicto. f. scio: ut ibi declarat Bald.
32쪽
Bald. alias secus dicta. l. v b. de dicta.l. quod sponsae. Sed principium in casu nostro non est persectum,& effectum suum non habet:cum di- positio post mortem conseratur, & ante test mentum nullum habeat effectum. l. i. ubi Bald.
ff. eo. C. cum marte . de celebratione missae.EGgo solum principium in casti nostro inspici non
potest. Et ideo secundo loco respondetur ex intentione' Bald. Comens di Angl. in.l. illa in stitutio. fide haeredit. institui. & post eos Iaso. in rubrica. C. ui testamen .facere possunt, de Bello.hic, quod licet testator moriatur, non tamen dicitur amittere dominium rerum suarum, de sic non testatur de his rebus: quarum dominium morte amittit, nec dispositionem suam in tempus illicitum consere: defuncto enim testatore agius introduxit persenam i quandam sciam, d imaginatam: quae uicem personae defuncti si istineret, de rerum dominia defuncti nomine retineret , quam quidem sic tam personam haereditatem appellauit .l. mortuo.i f. de fideius.l .haereditas. ff. de acquirenda rerum dominiar haec igitur haereditas iacens sustinens per nam defuncti rerum dominia retinet: & efficit, ut illae res, etiam post mortem, testatoris dicantur. Tt si tu dixeris cum Dec. in rubrica.C.qui iustament .facere possunt, quod haereditas iacens se-stine it persenam defuncti, lictione inspecta procedit , ut in dacta .l. mortuo: ibi defuncti uice sinsitur, quod uero per fictionem conceditur, ex speciali quadam gratia concedi dicitur, cum
fictio ex aequitatecontra ueritatem inducatur.l.
in rebus.ff. de iur. dota.postliminium in princ. 19 T de capti et ini. Respondeo quod i licet
tacta procedat, non tamen se concessum ex speciali gratia, i secundum regulas iuris commuC. rati habitionem de regulis iu-ui in utero . ff. de statu hominum, cum si libus. Cogita tamen si hane principalem responsionem ex duobus possemus in dubium reuocare, primo: quia licet haereditas representet pcrsonam defuncti, adhuc tamen icitamennim contra iuris regulas introductum diisa ocitur: cum iuris resula sit, i ut circa idem duo cialia, uel duae fictiones concurrere non pocta4.dc ibi glo.de doct.C.de dot.promissam in
proposita autem materia duo concurrunt specialia, primum, ut haereditas sustineat personam defuncti, alterum, ut in eam dominia rerum absque traditione transserantur contra .l. tradi-eionibus. C. de pact. Nili dicas, quod tune duae
fictiones, uel duo specialia circa idem concumrere non possunt, cum alterum speciale ex est to non dependet, si uero dependeat, tunc utique eorum concursus admittitur. l. sub conditione
ubi Bari.ffide silui.Bart. in.l.si is qui pro emptore:in ultima quaestione, cum concord . per Iaso. ibi numero oz. ifile usucapionibus,sed in pro posito alterum speciale ex altero dependet, cum hoc fictioquitur cum ficti im priris insco eo haereditas iacens absque traditione habeat dominia rerum desuncti, quia fingitur pers na defunctis haereditas st. de acquirenda rerum dominia. Ergo concursus horam duorum s cialium contra iuris regulas dici non potest. Ultimo ex eo uidetur dubia precetans Bald. Ang. & Comens responsio, quia illa persona ficta haereditatis inducitur a iure ciuili,ut deci rant Bari. de alij in rubricaafide acquirenda haeredita. testamentum uero ante ius ciuile fuit introductum a iure sentium , ut doct. communiter tradunt in rubrica extr. eo. dc sic non potest negari, quod tempore, quo fuit introductum testamentum, non ita crit introductum contra iuris regulas, cum tunc temporis non adesset hic haereditas iacens, quae sustineret persenam dc- iuncti. Nisi dixerimus, quod testamentum non iure gentium, sed iure ciuili suit introductum, ut nonnulli tenuerant: de sorte uerius est,ut insta dicam in prine. tituli. Sccundo igitur ex intentione lac infra eo. in princ. adducitur: quia testamentum si recie ani inaduertatur nihil aliud est, quam uoluntas testatoris a.j. ff. eo. sed mero iure inspecto, si testator defunctiis iit, deficit eius uoluntas.f. deinceps auth n. de nuptinec haereditas uicem deiuncti sustinens eam lia- beta. haereditas. is de acquirenda rerum dominia. Ergo mero iure inspccto testamentum con τὶ di non potest. 1 Huic rationi ex intentione eiusdem Iacresponderi potest, quod cum test tor uiuus uoluntatem suam expresserit, dispositio iam dicitur sortita effectum respectu uoluntatis. Quare haereditas postea, quae uicem desuncti sus Tinet censetiir eius personam reprcscntare una cum uoluntate, in qua impore mortis testator erat, de ite haereditas per se non habet uoluntate, cum sit Iiis stipra de rebus corporibus di in corporibus.f.primo,sed representat deliinctum cum uoluntate sua dictaa. haereditas. ff. de acquirenda rerum dominia. Tertio, dc ultimo oministis aliis adducitur ab Abb. in rubrica extr. . simile istud. Nam inquit ipse quemadmodum si Iummius Ponti sex elegerit quem sibi post mortem suam sicces rem esse uelit, electio nulla est ipso iure flos in c. apostolica viij. quaestione prima, ita etiam est dicendum,quod testamentum, quo testator es git: quem sibi post mortem suam successorem esse uel it, mero iure inspecto nullum sit: sed exfratia postea, dc priuilegio subsistat. Huic, dei uni libus rationibus ex intentione Bello: respondetur, quod non mirum, si rata non sit electio illa pontificis: quia post eius mortem nihil si per est, quod eius persenam representet respectu illius electionis: sed secus est in testatore: quia superest haereditas, quae uicem persenae defuncti retinet dictav.mortuo. Haec solutio mihi dubia uidetur, quia in pontifice quoque uidetur supereste haereditas: quae eius personam representet,cum unusquisque haeredem habere d
33쪽
beat. Cogita. Et idco melius forsan responde ri potest, quod ex eo rata non est huiusmodi electio: quia pontificatus est munus, di ossicium
mere personale .C.ubi periculum de clect. in sexto, de ea, quae sunt mere persenalia: non potest quis poli mortem suam relinquere. l. or.C.
de legat. g. finitur supra de usuis. Altera igitur est opinio,quod immo testandi facultas ex vigore iuris mortalibus concessa sit, de hanc sequuntur Bald. Ang. N Comens. in .l illa institutio in princ. F. de haered. institui. Iesb. in addit.& Visi. infra eo. Castrensi n. l.j. Ili prInc. Tad .l. falc. 1ac in rubrica.C. quibus non cst permiss . facere testamenta: Mouentur primo ex.lJ.
C. de sacrosan. eccles. Verum huic, & similibus in legibus facile respondetur, quod loquuntur post concessionem speciali gratia a iure factam: cum enim ius admiterit hanc testandi facultatem, aequum fuit illam seriari, re liberum esse eius stilum: nos uero loquimur,quando ab initio facultas illa i standi hominibus concessa fuit, an ex gratia, de priuilegio dicatur concesta, an ii ro ex iuris rigore λSecundo igitur mouentur, quia ualidum cst ar
gui .entum a contractu ad Iritimas uoluntates.l.
sin. C. de legatis late per Lucrudum in centu ria in loc. a contract. ad ultimain voluntat m. Sed cotrahento potest uoluntas contrahentium post mortem mero iure inspecto conserri .l. via c. C. ut adt. ab haeredit. de contract. haeredit. Ergo
testando quoque licebit nobis mero iure insipecto uoluntatem nostram post mortem conferre.
Huic rationi ex Dec. in dicta rubrica .C. quibus non est permist . facere testament. respondetur, quod licet hodie possimus post mortem contrahendo uoluntatem nostram conferre, Olim tamen non licebat. Immo addas tu retorquendo
fundamentum, quemadmodum olim subtilitate, de rigore iuris inspecto non licebat contrahentibus post mortem voluntatein suam conse re, ut in dicta l. unica. licet postea benignitate
suadente. contrarium a Iustiniano fuerit intro
ductum , ut ibi: ita etiam est uerisimile, quod olim subtilitate, de rigore iuris inspecto testari, de post mortem suam uoluntatem conferre non
licuerit. Sed id postea benignitate suadente ex
speciali gratia receptum fuerit. Tertio adducitur etiam, quod edictum de test mentis prohibitorium est, de unusquisque testari potest, nisi specialiter inueniatur prohibitus plos & ibi Bart. in .l si quaeramus .ff. m. Abb. in rubrica ext r.eo. Philippus Franciscus in rubrica de testam . in sexto, de lainen si ex speciali gra-aia testamentum estet concessum, ita passim omnibus non concederetur,cum quae ex speciali gratia concessa sunt, personam non egrediantur: αin consequentiam non trahantur.*. quod principi in fin. supra de iur. nat. l. ius singulare: S. l.
quod uero contra nationem. ff. de.ll. Haec etiam
ratio nillil facit:quia non trahitur ad consequet tiam gratia, seu priuilegium, si omnes testari r gulariter possunt: quia omnibus suit concessa,&priuilesiuin istud fuit indultum. Quare omnes conccua gratia, de priuilegio potiri, de uti debent , nisi aliud prohibeat. Ruarto de ultimo.adducitur, quia quod iure gentium admittitur, ta conceditur, iure communi admitti,de concedi dicitur: facit. .ius autem gentium supra de iur.nat .gent.& ciui.Sed testamentum iure gentium admissi ini, atq; concestum sui ut doct. communiter tradunt infra eo. in princ. in rubr. cxtr.c .dc alibi. Ergo testamentum iure communi admissum,de concessum dicitur. Huic qito'; nationi resipondetur primo, quod non est cxpe situm testamentum iure sentium introductum este: multi enim contrarium tenuerunt: dca a sorte uerius est ut infra dicenvis. Praetereat esto quod testamentum iure gentium admi ilum sit
no tamen ex hoc sequitur ex iuris rigore esse admissum, immo potius aequitate suadente:cum iustitium in aequitate ut plurimum conlistat.
ex his apparet, quod utraq; opinio in hac. q. I pollet disputando delendi 1 Ego tamen neutram sequori de puto, quod testandi lacultas, neque ex iuris rigore, neque ex gratia, uel priuilegio, sed ex iuris aequitatu hominibus concessa sit. Quod non sit concessa ex speciali gratia, & priuilegio,
probatur apertissime: quia illud dicitur ex spe ciali gratia concedi, quod contra iuris regulas expresse conceditur.l. iusto .f.nondum afide usit
capion .si. sed de quod principi placuit vers. nam quod ob ineritum supra de iur.nat. sed testandi facultas no est concessa hominibus expresse contra iuris regulas,ut supra defensavi. Ergo ex speciali gratia concesta dici non potest. Quod uero nec ex rigore, seu iuris subtilitate fluxerit, probatur:
quia quod aequitate inspecta concedatur, ex rigore concedi non dicitur, cum rigor aequitati contrarius sit, facit. l. unica in fin.C.ut adt .ab hae redit. de contra haered .de duo contraria in eodem
subiecto esse non p5ssint .l. ubi repugnantia. E de resul iur. sed testandi facultas ex iuris aequitate subsistit,ut mox probabo. Ergo ex iuris rigore,
seu subtilitate emanasse dici non potest. Quod
uero ex iuris aequitate hominibus sit conccisa, probatur: quia fictio sine aequitatc esse non potest .l molui minium .st.de capi .dc posthlim in .r
vers. sed testamentum ex eo subsistit,quia ius per fictionem introduxit sibi personam quandam fictam, quae defunctum representaret,quam haer ditatem appellauit.Uiaeredit .sside acquirc. re rum dominia I. mortuo. is desidet iis de supra diximus. Ergo testamentum ex iuris aequitate concestu in fuit. Et ita mihi concludendum uidetur: ut etialia Bello: bie in secunda quaestione dicit:licet non ita explicet. His pro introductione huius materiae praenot tis ad tituli interpretationem accedamus: de cum moris sit, ut qui titulum aliquem est interpretaturus,illum p cedentibua connectat, atquc coniungat
34쪽
iungat iuxt.l. ij. .quartus. C.de veter. iur. en ulc. l. ij.ff. de stat. hom. nos quoq; hunc seruantes inorem ita precedentibus nunc titulum connecte-α4 mus t Res uel titulo singulari acquiruntur, uel
titulo uniuersali .si .fin. supra tit. i.l. quaedam i fide acquir. rerum dona. Sed a. .singulorum supra de rerum diuis. huscusq; dictum cli, quibus modis titulo singulari rerii dominio acquirantur,nunc uidendum est, quibus modis acquirantur titulo uniuersali: verum quia hoc 'uatuor modisco tingit ut dicto.f.sn. supra tit. i. & primus est per haereditatem, primo loco de acquisitione per nε- reditatem est dicendum. Sed,cum haec uel ex te stamento nobis deseratur, uel ab intestato: primusq; succedendi locus ex testamento situ.quam div.ff.de acquir.haered. ideo de his est prius dita serendum : quae ex testamento nobis deferuntur, qua in re necessarium est initium de ordio aridis
testamentis cxponere. Et ita continuare hunc titulit uidetur Imperator in dici. . lin. supra tit .i. cu qua continuatione transeunt Arct. Fab.dc cae-
. teri communiter hic: sed ut eius plenior habea tur intellectius licet inutile uideatur) nonnulla uidentur obiici posse. Et imprimis quia secunduhanc continuationem uidetur Imperator praesu-
ponere, quod infra no tractetur quemadmodum titulo singulari rerum dominia nobis acquirantur , sed solum quemadmodum acquiratur titulo uuiuersali, sed consequens est fessum, ut infra delegat.& infra de singui .reb. per fideico. relic.c so falsa est continuatio praedicta. Huic tamen
obiectioni unusquisq; facile respondere potest, quod de legat.& fidei comissis singularibus infra
non iractetur principaliter eo respectu, ut ostendatur quemadmodum dominia illis titulis acquirantur,sed ex eo, quod de testamentis supra lucrit dictum, ut infra de legat. in prin. Et hoc sibi uoluit Imperator in . .fin supra tit i.dum est hactenus adnion uille susticiat, quemadmodum singulae res nobis acquirantur: nam legatorum iiis, quo A ipso iure sinsulet res nobis acquiruntur,d fidei conussorii ubi singulae res nobis relinquuntur,opportunius inferiori loco reseremus, quasi innuat Imperator, quod licet secundu se in sub ordinatione supra de legat est et tractandu: quia
tamen ab haeredibus pristamur,qui in testamento institui solent, in materia testamento tu oportunius declarabuntur.
a s t Secundo opponitur quia prius uniuersalia ex plicari debent,quam singularia,S particularia,tu hinc est, quod prius praetor tractauit materiam
uniuersalis in rem actionis, mox particularis.l. l.
in prin isde rei vendi c. facit tit .i .infra de fidei c. haered. iunct.tit .de singui. reb. per fidei c. relictis, sed Imperator in liac subordinatione hoc non
seruauit, cum prius tractatum acquirendam re rum titulo singulari explicauerit, mox tractatum acquirendarum reru titulo uniuersali. Ergo ma
de uidetur se in hac subordinatione gessille. Huic etiam obiectioni responderi potest, quod ex eo
prius explicitus fuit tractatus acquirendarum rerum titulo singulari: quia hoc in animo habuerat Imperator, ut antiquiora priferantur.f. singulorum supra de rerum diuisanodus autem iste acquirendi dominis titulo singulari antiquior ut plurimum est, quam modus acquirendi titulo uniueruersali, cum ut plurimum is modus a iure ciuili sit introductus ut patet ex. f. fin. supra titulo primo.
Tertio potest opponi quia prius debent explica ri, quae inter uiuos geruntur, quam ea, quae post
mortem nostram explicantur, ut naturalis ratio
suadet. Sed in hae subordinatione hoc non se uauit Imperator, cum prius tractauerit de modo acquirendi per haereditatem, post de modo ac- 'uirendi per arrogatione. Ergo mala est subo cinatio ista. Huic etiam obiectioni lacile respondetur primo, quod non mirum, si hoc secit: quia ut supra dixi Imperator hoc in tractatu acquistionis prius uolebat antiquiora tractare dicto. g. singulorum,titulus autem successionis antiquior est,quam titulus arrogationis,cum hic iure ciuili supra de adopt. ille iure gentium fuerit inir ductus secundum receptas traditiones. Praeterea potest responderi, quod haec rat io non concludit , cum respectu acquirentis semper fiat acqiii-stio inter uiuos, siue per successionem acquiratur , siue per arrogationem: tunc enim procederet praedicta ratio, ubi per siccessionem post
mortem suam quis acquireret. Quarto igitur opponitur, quod Imperator incohaturus tractatum testamentorum male incohauerit, sed prius debebat dicere quibus no est pe
missac.test . ut in Codice facit,mox de testamena 6 tis ordinandis. Na l non prius iuris ratio habenda est,quam personarum habita sita.quidam reserunt. ff. de iure codicili. in uno quoq; enim tractatu prius debet inspici habilitas personae, mox caetera explicari conuenit, ut in iudicio est glocruam dicunt singularem in .l . in glos. penult.
. de edict. diu .adr. tolle. & in terminis nostris ne eamus per emendicata suffragia) est textus in .l. si quaeramus. Fco. sed in subordinatione ista hoc Imperator non seruauit, crSO uid turmale in hac titulorum subordinatione uersatus, 3c melius tractatili istu in in .C.explicasse. Huic qbiectioni uarie a doctoribus hic respondetur, tu ue-a 7 ro altero ex duobus modis respodeas, i uel quod haec inspectio utrum prius de personis, quam de rebus sit dicendum, in tractatiuiis suborat nandis non sit necessaria, sed prout compilatori magis placuerit, hic prius de uno, ibi prius de altero differat, ut in hac materia factum inuenimus in hoc, de in Codicis uolumine, di facit text. in a.j. ff. de exceptione dol. ubi quo dilucidius inquit Paulus intelligi possit haec exceptio, prius de ea uideamus: uam iit proposit deinde quemadmodum dolo stat,ut demuin aduersiis quas personas locu habeat:de sic uides tractatum persenarii ultimo loco explicari ad idem est text. a. cum hi . f. uult
35쪽
uult igitur.Tde transact. uult igitur oratio sinquit ibi iurisconsultus Vlpianus de istis apud
praetorem quaeri, imprimis de causa transajtio nis, postea de modo, tertio de per nis, & sie uides in subordinandis tractatibus non semper rationem personarum praeponi: immo in illo eodem titulo de testament. sub uo sita est a. si quaeramus.prius de substantia testamenti tracto tur , mox de persenis facultatem testandi habentibus , uel non habentibus. Quana obrem uidetur hociaris positivi esse, nec obstat diota.l. si quaeramus: quia testamentum ibi consideratur, ut persectiam, tunc si qua circa illud oriatur di scultas , prius inspiciendum est de Personat statoris, numiuid habuerit testandi facultatem, deinde, si eam liabuerit, an secundum regulasar iuris ei uilis testatus fuerit: t quod enim pri-
'mum est inesse evita, debet etiam cise primum in esse uentilationis, ut ibi Bald. ait, At secus est in casu nostro, cuin non quaeramus de factotes amento, an ualidum sit, sed de tractatu testamentorum subordinando: & sic ex his constat legem illam in diuersis loqui terminis uel etiam porcst responderi, quod de testamentis hic non agitur principaliter , ut consideretur tractatus iste , tamquam tractatus principalis per se, sed accestorie resipectu tractatus acqui litionis dominii per uniuersitatem . . sit. supra titulo primo, ideo non mirum, si ucrum,& pe
sectum subordinandi ordinem non se auerit Imperator, ut in Codice fecit, ubi principaliter per se de testamentis tractauit. tene primam, quia haec iriuola est. Quinto obiicitur: quia quemadmodum Impediator in Codice prius positit de militari testamento, postea de testamentis paganorum, ita etiam uulebatur dicendum, uod imperator in hoc uolumine prius debuerit tractare de militari testamento, postea hunc subiicere titulum, quasi dignius sit militare, quam p anicum t stamentum. Huie ctiam obiectioni responde
ri potest, quod compilatores in subordinandis
titulis modo una , modo altera ratione moti
sunt, di quidem quando compilarunt Codicem
potuerunt uel ca ratione moueri, quod cum dignius lit secundum doctores militare testam u- .
tum paganico glos. & do 2.in rubrica.C.demi-lit.testamen uoluerint illud priori loco explic . N, quoties uero compilarunt institutiones, potuerunt alia ratione moucri , quia prius debet
poni regula, mox debent enumerari Exceptioncs iuri. not. in. l4. ff. de regulis iuris. Quare, cum militare testameiatum ut inceptio a regulari obseruatione testamentorum in hoc uolumine consideretur ut infra de milit.testamen. in princ. prius uoluerunt regulares testamentorum
obseruationes declarare, aeinde se militari testamento , in quo obseruationes illae cessant, tractare . Vel potes etiam dicere, quod ex eo
postpositus luit titulus de militari testamento quia in hoc uolumine, & praesertim in hac materia acqili sitionis uoluerunt compilatores , ut antiquiora &uetustiori a prius tractentur. .im-gulorum supra de rerum diuis . sed paganicum testamentum antiquius cst militari, cum militare a diuis principibus introductum fuerit ut in.Lj. T de militari testamento, ideo non mirum si hoc in uolumine post 'ri loco explicetur. Ultra praedictam continuationem alio modo Pori. hic titulum istum praecedentibus
subnectit. Nam inquit ipse rerum dominia
uel actu inter uiuos explicito acquiruntur , uel vltima uoluntate: supra dictum est quemadmodum acquirantur actu inter vivos explicito, nunc uidendum est quemadmodum acquira tur vltima uoluntate.. Verum quia prior locus est testamenti .l. quam div.fide acquirenda haeredit. ideo priori loco de testamentis ordina dis tractatur. Haec continuatio bona mihi non o uidetur. 1 Nam portius uult infra non troari quemadmodum actu inter uiuos explicito rerum dominia acquirantur, sed hoc est falsum, ut infra de acquisit. per arrogatio. ergo talia est etiam Portii continuatio. secundo quia praesu ponit Port. quod supra non fuerit tractatum quemadmodum ultima uoluntate dominia acquirantur, & tamen hoc est falsum, cum supra suerit tractatum de causa mortis donationibus: uae sunt species ultimae uoluntatis ut supra deonat. in princ.
Iac etiam hic iii addit. aliam huiusce tituli continuationem fert. Nam inquit ipse supra dictum est de nonnullis modis aequirendi domitania iure ciuili . . fili. supra de usu & habitat. sed inter istos modos est successio testamentaria gl-in.ld. in princ. in ver. nostrae. F. de acquirenda rerum dominia, ideo congmenterde tvstamentis hic posuit. Haec quoque continuatio non cst tuta. primo quia expeditum non est successi nem ex testamento iuris cita ilis esse, multi enim
contrarium tenuerunt, & si recte animaduertatur,contrarium communiter receptum est ut in
sea in prin .in textualibus dicemus, secundo quia haec continuatio uidetur praesupponere infra non poni modos acquirenai donynia iure en tium, hoc autem est falsum: nam per succcssi
nem ab intestato rerum dominia acquiriantur.=.sia. supra titulo primo,& tamen successio ab inatestato iuris gentium est,ut omnes admittunt, deuid tur texi .in. c. ius naturale prima distinctio.
Nec obstat .f. sin. supra de usu & habitat. luia ille textus loquitur in tractatu acquirendi .dominia titulo singulari: nam a dicto. g. singulorum: usq; ad illum. .fin.semper fuerunt expliciti m di introducti iure gentium a dicto. .fin .hucusq; quibus modis iure ciuili singulae res acquirantur . nunc uero transit ad tractatum acquisiti
nis titulo uniuersali, in quo per mixtim ius ciuile, & gentium explicatur dicto. f. sn .supra titulo primo. Pri .de
36쪽
x In hoc princ.non allusio Testimenti, sed et hymologia poni dicitur contra Alciat. 3 Quod dicatur testamentum calatis comitiis; quod procinctum; quod per aes, o libram. Emancipatio dicitur immagirasia quadam uenditio; quomodo explicaretur; ibi declinatur, O nu*. 3 3 s Lex ex no Hu abrogari dicitur, ibi explicatur qu mora hoc procedat. 6 correctio praesupponit isali statem . . nTestime audia Iure riuiluanuero a Iure genis ιium originem sum sierit. 8 De portati neque testari, neque ex Testam to , commodum percipere possunt; viis Testamen ma Iuris ciuilissolemnitate nῖ struata sit comestum .s Intellectus.s is cui M.Lsmand ero tibi. .m dati.
I o Deportatas dicitur capax Iuris gentium, siue ei ius ciuile liormam non addiderit; sime ad bderit. ''. et I ax v. tres haeres a patre in itutus non dicitur ciam Don m rasera Locupleta. i, i et In tractarumiuisitionas Dominii per maversit tem permixtiis Ius ciuile , Ius gentium tractari dicitur .r 3 F iliorum maledictio pro ea haeredatione non ba-
14 auoties ius ciuile alicui actui, O nomen, cto mam dat actus iri Iure ciuili introductus di
xy Non t omne, quod naturali ratione Duroductumes Hrissentiun esse dicitur. r6 Licet res aliquae Iur gentium ivtryducta sint; non tamen prohibentur esse uiris crualis mori; qu . bus res i ta acquiru auriret Naturalis obligatio a probibetur nasci exacta Iur. ciuiti . 18 Resicripta Principum contra Ias impetrata, sigranem alicuius contιneant lesionem, nou valent.
39 Verbum oportet ad Principem Legibus solutum si re eratar; bonestatem, non necessitatem mgmscat. αo Inter bs.l.tege obuenire. ' de Verb. signi M. dii Testamentum Iuris ciuilis esse concluditur. αα Ius Testandι non apud omnes gentes adesse. 23 uuae militas sit utrum rerumentum sit Iuris ciuialis vel gentium. α Si testatorplures uolet it haeredes instituere, O quosdam expresserit; quo dam non; auid Iuris.
α ue Dib initio , Descriptio, Bbmologia, O Allum quomodo interse disseram. Altam quomodo ab Libmologia dignoscatur.
et 7. codicistus in nume. signi . pro ultim uolantate
et 8 codicisti an Temmenta dicim ni bique a Ponti
obiectionibus defensatur Accu s 9 Ea diuersitate nominis. subitantiae non infertur nec Fario; ut m duobus alterum sub alterius appellatione compraebendatur.3o Argumentum ab Allumne seu tum,an Valeat. 3i Argumentum ab Dbmologia uocabuli quando procedere dicatur; cum sese 3 - Argumentum a genere ad si eciem negariud si-ptum procedit; simus a maritia.num. 3 3. 3 Mausonansalicuius nomen in criminatibus,soni cturam aliquam delicii dicitur facere.
31 A diffinitione uerbi proprietas etiam r. Licet Menegauerit Tolent.
36 Testamenti diffinitio declaratur.3 Verba illa di tionis Testamentis N irae uola tuis; quomodo interpraetari debeant.
38 ictum illud dicitur esse; quod cii perfectum; ex. Omni penitus parte completum, nu.qy.
39 Dignitio dii utum declarat; non contra dis itum dis nitionem. o Intellectus. Lo metus dis itis.f. O reg. Iuri t Iustum illud dicitur, quod est solemne. a InteIectus. m. se codicili. Indi nitrone ea necessario exprimi debent, quaere iciunt qui ditatem rei di ista; non omnia si lautiata. ης - , O quando correcta, abrogata lex ait g po t. s clar sunt audire I soniisquo ad eruditi
47 Lex futuras , non praeteritas folet decidere
48 Qui correctas Leges a regat sal pinna mulctatur, quod quomodo procedat ibidem declaratur. y An ex correcta lege arguere liceat,cum β'.3 o Dubiai sex ad decisonem causarum adduci nonpost Quomodo intelligarum quod Princepspotes com is leges allegare , O adducere. 1 a Familiae appellatione insuccessoris materia patriamonium defuncti intelligitur. 14 mancipatio quomodo interue ruet is remmemto per aes , O libram.
ue s si inina Tolossi recesserit tectis aliquis, quid fociendum sit.
16 An contractus in actu tes die xplicitus testamentum inutile reddat.17 Extraneus actas in actu testandi interpositu quo do testam tum inutile reddat.18 Contractus in testam to factas per irritationem
19 Contractus is testamento factus duobus testibis probari potest. conframis in testamem Dctus reuocari non potest 6i Te iam tum an ad alterius interrogationem inripos , c seq. et stamen AN
37쪽
si πι entum propter blanditias factim πι-
σ3 Si testator loqui non potest; non valet testam tum ad alterius interrogationem factum. 6 si Testator graui morbo laborat, testam n- tum, quod ad alterius interrogationem facit,
ter in omittente quascunque solemnitates t cum habeat. 66 An notarius omittens instrumenti solemnitates in
poenam salse incidat. EST AMENTVMi omissa
totius tituli diuisone,de qua pcr
cipium istud usque ad. .possimi: in quattuor partes diuidi potes Lin prima ponitur ethymologia
testamenti. in secunda referuntur tria testandi penera, quae antiquitus uigebant . in tertia de Haratur quomodo iure praetorio restamentum
conderetur, quid vi huic iuri a iure ciuili sit additum : in quart N ultima ponitur solemnitas quaedam quae a Iustiniano suit addita testamen to iure praetorio & ciuili simul condito. secunda ibi, sed ut nihil. tertia ibi postea uero. quarta ea ultima. ibi sed his omnibus. Testamentum, uot ex eo appellatur, quod testatio mentis sit,ublata triplici antiqua testainentoriis cina hodie in scriptis sit cum subscriptione t2statoris,dctestium ac etiam cs sint utilis testium uitio con textu,& demum cum exeressione nominis haeredis per manum testitotis uel testium: hoc dici
sub compendio principium imid. Not. ' est in primis ethmologi ipsius testa
menti , quod testamentum ex eo appellatum sit, quod tellatio mentis sit, ut hic erpresse Iustini a nus est. Contra hanc tamen et hvmologiam in- sirgit post Gellium libro vj. cap. xij. Laurentius Valla libr.elegantiarum vj.cap. xxxvj. dicens ridiculam esse hanc et hymologiam, dc masis ridiculum Iustinianum, qui explosura. Servi Sulpi-
maduerti) ostendere nititur . priano quia imagis operiatur ista mentis adiectio in hac testamenti cthymologia, quam in Ghymologia me dicamenti, spiramenti, calceamenti, α alio rum huiuscemodi , cum quemadmodum hae uoces antiquitus ita pronunciabantur medicamen, spiramen, calceamen, & postea fuit addita syllaba illa tum de fuit dictum medicamentum, calceamentum, spiramentum: ita etiam antiquitus testamen.dicebatur, & postea filii addita uox illa tum, & suit dictum testamentum. sicut ergo in illarum vocum obmologia nihil operatur, ita etiam est dicendum, quod nihil operetur inetbymologia huius dictionis testamenti. secundo dc ultimo. dicebat Valla, quae a mente deri-uantur in mentia terminantur, ut amentia, dementia, sed testamentum non ita terminatur,
quia non dicimus testamentia, sed testamentum. Ergo a mente derivari non potest: & ex his Valla hanc cinymologia: n deridet. Et ideo Alciatus libro quarto de verbor.significat. Paulo antes n.Iustinianus hie detendere nititur, quod noluerit et hvmologiam,& uenam testamenti derivation exprimere, sed allusionem significare: quae allatio solam uocis limilitudinem respicit: nam ut intra in prima o. dicam quamuis doct. est ymologiam, S allusionem tanquan sinon ima accipiant, ualde tamen interse disse runt.' Hanc tamen Alciati considerationein non admittit Vi l. hicmon enim sibi persindere potest ut Gellius,& valla cinunctae naris Grammaticus non potuerit et hymologiam ab allusione discernere: & ideo tenet ipse, quod et bymolo gia, di non allusio hic ponatur: quod aliter non probat. Tu igitur ita probes, quoties iurisionsulti alicuius uocis allusionem, non ueram deriuationein uolunt exprimere,notam aliquam in proprietatis sol ct adiicere ut patet in .l.j.in Prin. U.dς ac I iir. possi quotiens uero ueram derivationem primunt, absque improprietatis nota hac elocutione utuntur, ex eo dicitur, Ex pellatur. . a. appellata.F.sicere. tat.sed Iulii nianus hic absque improprietatis nota hac et cutione utitur, ex eo appellatur, cum dicat te stamentum ex eo appellatur, quo itestatio mentis sit. ergo ueram ethymologia na& dmirationem,non allusionein significare uobiit: Quid Alciat. dixerit. Quare vis. postea aliter Iustinianum tuetur, quod in hae et hymologia solam
testationem considerauerit Imperator: uox autem illa metis adiecta fuerit ad maiorem expressionem, cuin testamentum in mente testatoris
consistat.l.4 Leo:hoc quoque probat ipsi ex .l nationis et hymologia: donatio enim in inquit Iurisconsultus dicitur a dono, quasi cloria datio. l .senatus f.donatio. f. de donat. causa inori.
ccce hie a solo dono dicitur donatio, dc tamen ad maiorem expressionem additur, quasi donidatio, sic in testat nento, testamentum a sola i statione dicitur,& ad maiorum expressionem additur, mentis, quasi testatio mentis sit. Haec Vigi. consideratio mihi non placet: nam in do nationis ethymologia constat iuristonsultum necta illa, quasi doni datio, ad maiorem pre sonem posuisse, non ad derivationem siῖmlicandam : quam cupra expresserat: sed in casu nostro non est ita, quia Iustinianus in assignanda testamenti et hymolosia, sine aliqua interpolitione ponit uocem flani mentis, in illa autem ponitur cum interpositione: cum dicat donatio dicitur a dono, quasi doni datio. Praeterea indicto. f. donatio. ponitur, & ethymologia donationis : ut illa donatio dicitur a dono: A allusio: ut illa quasi doni datio . Hic uero solacthymologia ponitur : de se apparet Vigi. non recte
38쪽
recte probare hanc suam considerationem: qua re cogitabitis interim quomodo aduersus Vallam possit Iustinianus defcudi: cum enim intelligatur quid significetur, minus laborandum denomine censeo : ut nos in Topicis ad Trebat. admonet Tullius: & praesertim, quia cum haec ethymologia legibus approbata sit, authoritas istoriun grammaticorum apud nos nihil valci: nullius quae est momcnti .l. in tantum . in sin. F. de rerum diuis. & tradunt doeti in l. i. ff. de reb. cred.Not .est .a .ibi sed ut nihil antiquitatis.quod lex quantumcumq; correcta ignorari non debet. ita notant hic Ang. Port. ex alii: interest enim
eam non ignorare, ut cosnoscamus, in 'vocor recta sit a. unica. .cum triplici. C.decacuta toll. Licet enta eius nullus sit eiscinis: notitia tamin necessaria est.C. filerunt .vij.distinct. An vero: dc
quando liceat correctas leges allegare insta in gi. cum doctoribus dicam. 3 Not. test. 3. tria olim te stadi genera in usu sui se : quorum primuin testamentum calatis comitiis ciccbatur:& hoc no bonis initiis cui Accurcinterpretatuo explicabatur: sed comitiora tempore. dum enim comitia calabantur.i .vocabantur Ec totus populus vel per lictorem, vel per cornicinem adeste iubebatur tunc is:qui volebat testari coram toto populo ita conuocato suam exprimebat voluntatem de eo: quod post mortem suam seri volebat:& ita testamentum illud explicabatur. Calata enim comitia sunt,quae pro collegio pontificii, Regis sacrorum, aut flaminum I
augurandorum causa habebanturn Καλ vel graeco,quod est couoco: dicta: horum alia curiata: quae per lictorem: alia centuriata:quq cornicinem couocabatur,erant ut Aul. GCll. lib.xv. noctium acti c. cap. xxvij. ait & Fenestet .de magistr. Rom. N explicat etiam Vigi. Alterum genus testameti antiquum dic hir procinctum: quo utebantur Romani: cum ac praelium exituri erant ut hic Iustinian .est. Et inde procincti no-
me sumpsit: quod in ipso procinctu belli fiebat:
non ut AccurLait:quod succincte fieret: ut etiam hic Vigi .animaduertit. Tertium vero genus est: quod dicebatur per aes de libram, di hoc explicabatur per imaginariam ,& fictam venditionem: Adbibitis enim quinque testibus ciuibus Romanis , masculis, puberibus, di alio etiam eiusdem conditionis viro:qui libram aeneam teneret: Vnde libri pens vocabatur: is qui successor esse volebar aes tenes dicebat testatori,familiam ego tuam ex iure quiritu meam esse animo: eaq: inibi hoc aere pta esto: & dc inde aere libram percutiens
illud testatori porrigebat: a quo postea familiam, idest haereditatem:& patrimonium suum accipiebat,& hoc est testametum quod per aes de libram
vocant: de quo habetur per M. Varronem lib. 3. de ling.latin. Pli. lib. nat. histor. II. cap. I. Aul. Gelliu lib. noetium attic. t .cap .et T.& per B t. lib. I .commentariorum in topicam Ciceronis.
Not. l est .quod emancipatio dicitur imaginoria quaedam venditio ut hic expresse Iustinimus ait: quae res ita explicabatur: adhibitis non minus quam quinque testibus ciuibus Romanis puberibus, & eo, qui libri pens dicitur is, qui mancipium, vel seruum emere volebat, aes, tenens ita dicebat. Hunc ego hominem ex iurequiritum meum esse animo: isq; mihi emptus est noc aere,
eaq; libra:deinde aere percutiebat libram, isq; aes dabat ei:a quo mancipium acceperat quasi pN iij loco: ut clesanter post Boet. declarat Bude tu .l .ij.isside orig.tur. Hinc postea inuenies saepe- 'numero a lud probatos aut nores emancipam pro vendere, ut apud Tullium in a. Philippica, tum
iste venditum ac emancipatum tribunatum consilijs nostris opposuit: e alibi saepe.
non usu abrogatur lex, idem probat tex .in .iFitur. i etiam Aret in . not. supra in Proem. huius volum. in quibus in . i. constitutione Codicis in .l.j. in princ. C.de caduc. toll. cum innumerissimilibus:vt tamen huius notandi persectam n litiam: de resolutionem habeatis. Quoties quaeritur an non usu abrogetur lex. tres sunt considerandi cassis:quorii primus est quando lex aliqua disponit aliquid, communis vero hominum sius contrarium approbat. Exemplum lex haereditatem parentum ad filios aequaliter desert .l4. Εfam .ercise .usas autem solum primo genitum admittit ut est in Anglia, nunquid ex noc usu contrario di spolitioni ipsius legis, abrogabitur le- iis dispositio adeo ut in Anglia lex illa correctae icatur esse λ& in hoc casu concludas intrepide legem abrogari: & ita tenent doct comuniter ut per Aret .in d. g. ipitur supra in proem.& late Ur Iason in a. de quibus in V. notis. deat .vbi quam
plures authoritates ad hoc allegat. probatur hoc in primis in d. l. te quibus in s n. a. in . . n. se pra de iur nat. 3.dc ultimo in . . conceptum vers.
sed hae actiones infici de oblig. quae ex delict.S cundus est casus quando usus populi no est contrarius dispositioni ipsius imis, sed diuersus. Exemplum lex pro aliquo delicto imposuit pΘnal a Pone mortis, usus vero comunis 2 iam introducit, nempe Psnam pecuniariam, nunquid hic diuersius populi usus aboleat lege ξEt in hoc quoque casu ego ceserem lege in desuetudine abire: di hoc sequitur Bari .in. s. & antea in proelii. digestorum Aret. in d .f. igitur supra in proem. Hoc probatur imprimis in textu nostro, ubi ex eo quia alia testandi forma introducta fuit, duo illa testamento si genera in usu tac desierant. 2 .pr batur in .f.praeterea rina infra de oblima. quae ex deliet. 3.& vltimo in. l.j.f.sed & si. C.de vet. iur. en unci. Tertius eu ultimus cst casus ubi populus nec usus fuit legis dispositione, nec alio actu c trario, vel diuerso a legis dispositione. Exemplum lex vult hermaphroditum eius sexus iudicari, in quo magis praeualet d.quaeritur .ssi de stat. hom. lnodo latu sunt mille anni de nunquam iccidit hic casus, vel si accidit in eo lege uti non sunt dubitatur
39쪽
dubitatur an sit abrogata.d.lsuaeritur. Item p ne aliud exemplum. Domus in aliqua ciuitate sepe minati sunt ruinam,nunquam tamen fuit petita cautio de danno infecto iura. tot. titu. ff. dedan .insect. dubitatur an ex hoc indesuetudinem
abierit titulus ille, & utiq; videbantur dicendum quod in desuetudinem abierit lex illa,qua populus usus non fuit ex duobus: primo ex innumeris legibus quae dicunt legem ex no usu in desuetudinem abire & aboleri .cl. f. quibus in prima const. C l.j. in princ.C.de caduc. tol l .f. igitur supra in proem .cum similibus. Verum his legibus re on. deturNx ijs quae supra diximus, ludd loquuntur
quando cotrarius vel diuersus usus emanauit, nos
loquimur in alio casu 2. α ultimo quia seruitus per non usium amittitur.I. si partem . 1 f. quemadmodum seruit. Mitt. sed seruitus est ius. l .j.st. deseruit. Ergo ius per non usum amittitur. Verum huic quoq; rationi respondeas, quod licet semitus sit rus, tamen dicitur esse ius separatum ab eo, de quo nos loquimur: quia seruitus dicitur effetus ex eo, quod res est incorporalis supra de reb.corp.& inco .f.icit ius in casu nostro accipitur
pro ipsa lege: pro ipsa arte boni & aequi: & ideo
cu hsc duo sit diuersa non potest ab uno ad aliud illatio fieri ar. l. Papinianus exuli. F. de minor. Quare postea videtur concludenda, quod imino hoc casu non abrogetur lex: & hoc voluit λ. in l. it. C. quae sit long. cos. Bart. in d .f. & antea in pro .cligest.& ita comuniter tenetur rein quit Iasina.de quibus nu. 23 .iLM il .Probatur autemo hoc in .l.sin .in prin.C.de iure dom. impetr inam correctio alicuius iuris praesupponit eius validitatem ar.linatura:& si tib concitione .f. rumpendo.is de iniust. rupi.&irrit.test.sed in J.l. fin .corrigit imperator antiquum inustatum,& nunquain usum deductu ius. Ergo ore supponit quod ante correctione factam valebat: licet in usum deductan non Herit. Accedit etiam quia si diceremus per Istum non usum abrogari leges sequeretur multas leges in corpore iuris insertas cx eo, quia nunqua, aut perraro carum accidit usus co
rectas esse: quod tamen est absurdum. Et ideo c eludendum est in hoc tertio casu,quod ex no usu legis, li populus neque contraria, neq; diuersa in eo casu dispositione usus sit non abrogetur lex:& ita ex intentione scribentium haec materia declarari debet.
et Not. test sexto ibi sed praedicta quidem : quod
testamentum iuris ciuilis esse dicitur, ita notant hic Tolent. de alii recentiores.Bald. in .l.d c mus in finG. de sacros eccl.& sic volunt test mentum a iure ciuili introductum se ille, S ab eo
originem habuisse. Et hoc sequuntur gl. in a.j. in
Tolent.supra eo in rub. Et hanc communem cile
opinionem Pori .hic ait: quod est notandum. Mouentur isti imprimis ex textu nostr cum dicat antiqua testamentora genera ad ius ciuile resem:stringitur primo hic textu quia inquit, sed ut nihil antiquitatis penitus ignoretur sciendum est olim duo: Nam uniuersalis negativa in uno falsa in omnibus redditur falsa.l. si is qui ducunia. I .utrumas de reb. diib. sed si diceremus testimentum esse iuris gentium non iuris ciuilis, haec uniuersalis negativa, sed ut nihil antiquitatis: in uno redderetur falsae quia no esset relatum genus illud testandi a iure gentium introductum: ergo in omnibus redderetur falsa, quod est absurdum: st in tur adhuc secundo modo, & vltimo, quia cum infra vers. sed eum paulatim:dicat ius testamentorum tripartitum esse, & partim reserri ad ius ciuile partim ad ius praetorium partim ad cOstitutiones principum: utique si testamentuin a iure gentium esset introductu eius secisset mentionem quemadmodu iuris praetorii mentionem secit,de multo magis, cuius gentium dicatur dedisse originem,& principium testameto,N uniuscuiusq; rei potissima pars ih principium.l.j.isdeorig.tur. Huic textui licet eu multi faciant doct.
recentiores multipliciter responderi potest, Mimprimis, quod Iustinianus hic non loquitur Morigine testamenti ut nos loquimur sed de so
ma , & lenitate testamentorum: de utique: fatentur omnes formam testandi,& sole nitates esse a iure ciuili, sed tamen originem ab eo testamentum hymisse negant quamplurimi ita de hoc est
controuersia . Quod vero textus iste loquatia r deforma, & lenitatibus testandi non de origine.
probatur tum ex rubrica qui de ordinatione testamentorii est 1 ripta non de originear. l. Imperatores. f. de icii adi M.tumelia quod inquit textus in vers. postea ex edicto. cu enim di xisset praedicta genera testamento si ad ius ciuile referri subdit. Postea vero ex edicto praetoris alia sorma faciendorum testamentoriun introdu' cta est, sed dictio illa alia est dictio implicativa
auth.qui semel. C.quomodo dc quando i ud.crgo implicat etiam ius ciuile, ut qucinaclinodam ius praetorium non ipsum testandi ius, sed fortium introduxit, ita etiam ius ciuile no ipsum restauia di ius. sed formam introduxisse dicatur.Secundo potest etiam responderi, quod textus no dicit illa genera testandi ad ius ciuile referri, sed praedicta nomina testamentorii: quasi innuat, quod ius civile testameto nomina illa imposuit calatis comit ijs, procinctum, per aes & libram, non autem ipsum testandi ius introduxit. Tertio possumus et tirespondere,qtiod ius ciuile in hoc textu non natur respectu iuris genti si ut nos loquimur
sed respectu iuris praetorii,cum de iure prstori . di ciuili hic fiat mentio: sed quoties ius cuille r spectu ruris preto in ponitur, omne aliud ius eius
40쪽
appellatione continetur, quod praetorium no sit. iuxt.not. in A. ius ciuile supra de iur. nai. gentili. α eluit. & facha. doli clausula. st de rem. Oblig. Ergo iuris ciuilis appellatione in hoc textu etiam ius gentium continetur: re ex hae resiponsione
cessant omnes recentiorum ponderationes.
Sccundo pro hac opinione adducitur.l. verbis legis. F.de verb.signinc. dum ait haereduli instituendorum facultatem a lege.xij. tab. datam elle, sed haeres non nisi in tes hi mento institui potest, di sine haeredis institutione omne testamentum est nullum, immo non est testamentum. f. ante
haeredis infra de legat. Erso testandi facultas a lege.xij.tis.& sic a iure ciuili data suit. Huic le-i licet ei responderi non poste dicat Tolent.
upliciter respondeas. Primo quod licet duode cim tabul. lege secultas haeredis instituendi datast, non tamen hoc dicitur lex illa secisse aliquid
de nouo introducendo, sed ius antiquum consir mando I lege Obuenire cod.ti tu .de verb. significis ante enim duodecim tabularum leges testandi facultas concessa erat,ut ex Plutarco in uita Coriolani constat, ubi procincti testamenti mentionem facit. Secundo potest responderi: quod licet d Luerbis legis, dicat testandi iacultatem le- se xij.ta l. datani esse, non tamen ex hoc sequitur,quod a lege. xij.tab.introducta sit. Non enim
in nouum, quod unum ius dicat se aliquid dare: α tamen illud alio iure introductum sit, ut pro
m . nam in d l .i. Praetor se comodati iudicium daturum pollicetur,& tamen illud iudicium non praetorium sed ciuile est d. . sciit. Tertio pro hac opinione adducitur etiam:quia
si ucrum esset tcstamcntum esse iuris gentili,non lyris ciuilis, sequeretur taportatos & testamentum condere, & cx testamcnto lucrum percipere post e,cum deportati,quae iuris ciuilis sunt, mi tant,qus uero sent iuris gentium retineant.l.quidam in fili. ff. de psu. sed consequens est falsem,s t quia deportati neque testari pollunt .l. ius quii. In in siil .ff. eo. neq; ex testamento aliquid lucra .j.C. de hsred. instit. Ergo falsum est etiam antecedens,siquidem quod iuris gentium, no iuris ciuilis si testamentum. Huic rationi ex intentione omnium recentioru hic respondetur, quddnon ex eo deportati testamenti factione non habent e quia testamentum iure ciuili introductum sit, sed quia ius ciuile testamento sormam dedit, ut hic, & se suam ei fecit erecturam ara. ius ciui
namentum aliquod conditum fuerit iuris ciuilis solennitatibus ommissis, deportatus in cohaeres institui, & ex eo lucrum percipere poterit, ut est in testamento militari ab omni iuris ciuilis solennitate destituto t. neq;. s. i.F. de milit. testima. Haec solutio Tolanti nati hic non placet mo enim
est uerum inquit ipso deportatos non retinere Wa , quae a iure gentium sunt, si tamen ius ciuile sormam addiderit. Nam emptio & uenditio a ii
re gentium introducta esse dicitura. ex hoc iures f. de iust.& iur. de ius ciuile ei lormam dcdit f. i.
infra de empl. di vendit. & tamen capax eius est deportatus .l. si mandaucro tibi.I. is citius.st.mandatis. Caeterum liac Tolentina t. consideratio
non est bona, tum propter ea, quae tradit hic.s Vigi. t tum etiam quia text. in dicto. f. in cuius, non in deportato ut Tolentinat.& doct.praesu ponunt) sed in eo loquitur, cuius bona public ta sunt, & utique simul esse possunt, quod bona alicuius publicata sint, Si tamen ipse adportatus non sit .l .certa sorma, & ibi Bart. de Ang. C. de tutasse. libro decimo. Et ideo cogita si posset
cx alio comprobari intentio Tolentinatis: nam matrimonium dicitur esse iuris gentium, cumco Omnes gentes utantur: & ius ciuile ei so mam dedit supra de nupt. per totum titui. & per
totum titul .sside ritu. nupt. & tamen deportatusco non priuatur: non enim deportatione soluitur matrimonium .l. sed si mors.st. de donatio.
I O inter vi r. & uxor. t Et se apparet, quod depo latus est capax iuris gentium, sue ei non fuerit addita forma a iure ciuili dict.I. quidam de psn- siue etiam fuerit addita, ut supra probaui in m trimonio , nisi dixeris, quod licet deportatione
non soluatur matrimonium, tamen deportatus
non poterit post quam deportatus est, matrimonium iustum celebrare, cum iustae nuptiae inter ciues Romanos contrabantur supra de nupt. in
princ.& deportatus ciuis Romanus non sit supra de capit. diminut. f. primo: multa enim imp diuntur ab initio fieri qui tamen facta tolli non
possunt l. patre suri L de his qui siti sunt, uel alien . tur. Et ideo Asposset replicari huic
communi responti quod si uera esset sequeretur, 'd deportatus posset condere testamen tum non adhibita sorma iuris ciuilis, sed iuris tantum gentium :& tamen hoe falsim est: quia nullo modo testamen tu i i condere potest. l. eius sui. . in i Gulam. st. eod. & sic apparet hanc responsionem non esse ueram. Nisi dicas, quod ex co iure quoque gentium testari non potest
deportatus, ne cx delicto suo commodum consequatur contra v. simae ii reditaria. st . de negotiis gestis.
Quarto adducitur etiam .f. disponat authen. denupt.Disponat inquit Iustiuimus unusquisq;
ut sibi uidebitur,& lex sit cius uoluntas,sicut antiquissima, & pene prima lex xij. tabularum disponens ait, ut unusquisq; legasset rei suae, ita ius esto. Pondera inquit Tolcnt. illud uerbum antiquissima, quod cum sit superlativum, nullam ante se legem praeseponit ar. l. ubi autem in prinis te verb.oblig. & tamen Iusti manus ibi deci rat legem illam esse legem duodecim tabularum, quasi expreste innuat a lege duodecim tabularum testamentum initium habuisse,& nullam ante i gem eius mentionem sectile. Verum textus iste licet cum inconuincibile appellet Tolen d nihil iacit: non enim quicquam ibi dicitur de inuc