장음표시 사용
61쪽
probatur opinio Fab.hic in sin.quod siquide utila sit: ut hoe in subscriptione exprimatur,si tamen
non fuerit expressiam, non redditur inutile testamentum. Et hanc opinionem sequuti sunt Com.& Alex ina.si unus.C.eo. Aret.ina .ad testui f. sis ipso.tLeo.Vigl.hic. Et hoc optime probatur ex generalitate huius textus: non enim est uerisimile, quod si hoc esset necessarium illud omnitu
et Imperator. Tertio declaratur pridium notandum ut in te ste procedat, non in notario: is enim non alieno signo, sed suo uti debet, ut hic Aret.tradit:& -- teri communiter sequuntur.
GLoc in ver.anulo in duas partes diuiditur,
in prima declarat textum, in secunda illum limitat. secunda ibi non autem alio. In ead. ibi scilicet habente habcmus, quod anulas, quo testamentum signatur,characteres habere debet, hoc est forma aliquam, uel sculptam signa imaginem.l.ad testium. . signum. tLeo. sed hic oritur difficultas, an sufficiat si anulus ille habeat
quem uis characterem absilue nomine domini ipsius anuli,an uero requiratur,quod habeat characterum signanti conuenientem S signantis contineat nonae ac utique uidebatur intrepide dicendum anulum istum debere habere citaracterem signanti similem, uel saltem eius nonien per text.in c. inter dilectos extra de fide insim.& facit textus in.l.decernimus.C.de aquae duet.lib. xj. Contrarium tamen icitet hic Vigi. & uidentur sequi caeteri, & uerius esse uidetur, tum propter generalitateIN d. . lignum,tum etiam quia uult Imperator
hic uno anulo poste ab omnibus testibus lignari testamentum: di tamen non potest negari, quin possit contingere, quod anuli illius character lin
gulis non conueniat,ac etiam singuloriam nomen
non liabeat. Non obstat d.c. inter dilectos, cum similibus, possent adduci et quia illa Iura loquuntur in sigillis authenticis: quibus plene adhibetur stati ta tune illa exiguntur:at anulus iste non adhibetur ad fidem faciendam: sed ea solum ratione, ut sisnum situm cognoscat testis.l .iiii.& lege sed squisas. quinarad. test .apC. In cad. o. ibi autem
ad illud dictum quatuor ponuntur ampliationes, et inque limitationes. ter potest esse testis in testamento inter liberos
3 Mulier potes esse testis in testamento ad pias causas
ex communi opinione licet hoc sit cotrouersi iuris.
possunt esse tenes in uilamento. 6 Monaci, O aliae religiose permis, an te non iura ferre possint absilue superioris fui licentia.
T Testis,qui Testatoris mortis tempore furiosius reperitur , an censatur suisse furiosus tempore conditi tenamenti.
8 Quando ex actu de presenti praesiumatur in praeeratu.9 Nunquid testis, qui probatur fuisse furiosus ante tectamentum conditum praesumatur etiam furiosus fulse ise tempore reniti testa menti.
io aut testari non possunt excepto filio D. tesimonium
Di testamento ferre non pol unt. II Omnes, quorum testimonium in iudiciis reprobatur, tu testamento te les esse nonposiunt.. 2 Peregrini ides qui ciues Romam non sunt,in rem-mento testes esse non possunt. 3 3 cmus testis intestamento esse nonpotest. rq Testes ad testamentum inuiti detineri non debent.1 1 Vsurarius manifestus testis in te; ameto esse noupu I 6 Textus nos er non exceptiui ,sed diuersi dicatiu) in telligi debet. 17 Mulier anpost esse testis m redicillis.18 Mulier opust esse testis in ca criminali iure ciuili rς Quid iure canonico instem.
zo Mulieris testimonium minoris es aut boritatis,qua uirile sit. 2I Impuberis testimonium in teriamrtu siemper repro batur , siue iam pubes factus sit, siue non, ubi hoc limitatur. 21 An puberis testimonimn de eo, quod impubes vidit, uel audiuit, admiratur, O quando. 23 Furiosus an, o quando testis in testamcto esse post 2 Tolium testamentariorum conditio testameti condι-ti tempore isicitur. dis Furiosus habens dilucida interuassa testis in teri mento adhibitus praesumitur dilucissi interualli tepore adhibitus. Estes autem: in duas partes diuiditur: secundum doct. in prima ponitur dictum,sive regula, in s unda ponuntur
limitationes secundum comunem in-
telle irem:secunda ibi sed nectite. Compendiu potest esse,ut hic per Aret.& alios. x Primo est notandum, quod mulier tes is in t stamento esse no potest, ut hic expresse probatur:& in.l.qui testameto. .mulier.TcO. Ratio est se cundum .in d. .mulier. Port. & Ias quia mulier fiagilis es di corruptibilis uarium enim de mutabile testimonium semper semina producit, ut in quit summus pontifex in c. serus.f. testes extr. duverb.s .Verum haec ratio si cet concludens prima seonte videatur bona tamen non est: si enim vera esset se ueretur,quod nec in cotractibus, nec in criminalibus pollet mulier testis esse: di tamen falsiim est ut in gl.dicemus.Et ideo dicas veriorem esse rationem , quam hic Vigi .explicat: quia mulier ad solennia iuris ciuilis non admittitur.l.Ij. E.
iudie. qualitas autem ista testium ad testamento nam solennia pertinere dicitur l.qui testameto.I. seruus
62쪽
semus. g. eo. Acit text. supra eo.in princ. Cogita tamen. Ampliatur primo hoc notandum ut procedat siue simus in terris ecclesiae, siue in terris in perij non enim inuenitur immutatum aliquid reis
spectu qualitatis testamentarioru testium iure canonico ita tenet Bello.hanc dicens esse comunem
opinionem in consil. xiiij. nu.viij. ubi plura ad id doctorum consilia allegat, Ioan. dilere cautel.ii.
lib.ij licet Abb.in .c. cum estes extr. eo. & Iasinu. hac consultissima in prin .nu. ix.C. .contrarium uideantur approbare. Secundo ampliatur, ut procedat etiam tempore
pestis Rip .in tract.de peli. in secunda quaest. Prin.
num.xviii. Alexan. consit .lxx. uiso consilio lib. i, Bello. consil. xiiij.num .viii. Tertio ampliatur ut etiam procedat in testameto rustici Iaso. post Alexan. per eum relatum in.I. sin. C. detestam.
Quarto ampliatur,ut procedat etiam si in testa mento sint scripti haeredes uenientes ab intestato Bald.conlii .cccc. licui sapientissime vers.sn.lib.ij. Hoc autem notandum nonullis casibus no procedit, & Primo quoties sumus in militari testame-to Ias.in addit.& innuit gl. in auth. qiuod sit sine.C. eo.& probatur in.I. Lucius in prin. n. de milit.t λ.ubi dicitur quod quoquo modo uelint,& qu quo modo possint militibus testamentum facere concessum est, ita tamen ut hoc subsequutum ellelagitimis probationibus ostendatur, mulieris aut
testimoni viri legitima dicitur esse probatio, cum regulariter iure ciuili ad testimoniu perbibendum admittatur mulier.ut infra in o.dicemus. Et si tu dixeris testimonium mulieris no potest dici legitima probatio in hac testametorum materia , ut hic in d. g. mulier. Respondeo quod in d.l.
Lucius legitima probatio non accipitur habito re- speetii ad materiam testamentorum, sed generaliter: si enim ad testamentorum materiam respectus haberetur, sequeretur, quod septem testes requirerentur ad probandum militare testamenta: cum
hic sit te tima testamentorum probatio, ut supra Eo.in prin. & tamen est falsum. a Secundo restringitur 1 prsdictum notandum, ut non piscedat in tectamento inter liberus conditol. Bald.& Ia in auth. quod sine. Bart.& alii in .l. ac consultissitna. J. ex impersei .Qeo.IaLVigi. Tolent. 2 alij hic Guid .pap.decisicccccxxxviij. factum est testamentum. Bald conccxcvj.licri r sullariter lib. v. Calici cons. cccclvj.uisis & examinatis attestationibus col.ijdib.i .Et ita est tenedum
in d.f.ex imperfecto contrarium senserit, & male: quia lex substinet illud testamentum destitutum omni solenitate legum.d.l.fin.non aut simpliciter remouet solennitatem testium,ut ipse presuponit. a Tertio i limitatur ac restringitur, ut non procedat in testamento ad pias causas condito. Bald .in Id.col.sin in sin.C.de sacros. ecclesie ibi doct. .
Mouentur primo: uia cum fauore libemrum ualeat testamentum, in utro mulier testis fuit recepta cut supra diximus debet etiam ualere fauore pis cauis huiusnodi testamentum:& multo amplius, cum magis faueatur piae causis, quam liberis excepta lesitima, ut per Ias in. IMinu.xx. de sums eccleLVerum huic rationi potest responderi,u, ex eo ualeat testamentum illud inter libems: quia etiam no attento illo testameto liberi erant cosequuturi bona paternas .in suis.ifide lib.& posth.u, non est
in pia causa. Secundo mouentur per.e cum esses&.c. latum exinde testa. Verum di his potest responderi, ut licet ic stamentum ad pias causasdu bus,vel tribus testibus probetur, ut ibi: illi tamen testes leaitimi esse debet, ut expresse summus Ponti sex ait in aec.relatum. mulier autem in testamento non est legitimus testis, ut hic:& in d.f.mulier I qui testamento.Teo Et si tu dixeris cum Dec.ind.l.ij. E. ta rep. iur. legitimos testes accipi in d. c.
relatum non lacundum .ll. sed secundum iura canonica, ut ibi expresse dicitur. Respondeo, in tu re cita canonico inspecto mulier non potest esse testas in testameto cu in hoc ius ciuile correctium
Quare dicendum est etiam adhuc eo iure ius
Iter inspecto iure canonico est minus legitima Probatio, quam iure ciuilir ω a serendo testimonio in causa criminali iure canonico repellatur,
iure uero ciuili minime:ut doct.communiter tradunt infra in gl. ubi dicemus. Nec obi jciat mihi
Dec.LLucius.sside mili .lesta. quia supra respodi. Qirare ex hoc post et forsan contraria opinio substineri: ut fecit Roma.in auth .sunt liter in x sspecies. ultimarum voluntatum.C.ad.l .falcid.pro cuius Opinione potes tu adducere: quia Lex noua
derogatoria legis antique stricte interpretari debet, di quam primum suum operata est etaetrum, restringi a. si serui vestri .C. de noxia. adt.sed Ius
canonicum disponens duorum, uel trium proentia ad pias causas conditum testamentum probari est derogatorium iuris ciuilis, ut manifeste apparet ex prin. pra eo erso dcbet stricte interpli ri , & cum operatum sit effictum suum circa n
merum lcstium,debet restringi,ne operetur circa
qualitatem testium. Cosita. Quarto, si lex municipalis extaret: quς test mentum coram duobus, uel tribus testibus conditum admitteret ita dixit Corne.in auth.l sine. eo. quem refert S sequitur Dec.in l.ij.nu.xxxj.sside rog tur. & vidctur etiam sequi Vigi. Eie. Mouentur isti et quia ex quo staturum illud uuli testamentum probari duobus, tel tribus, uidetur respexisse ad ius sentium, cum eo iure in
ore duorum, uel trium stet omne verbum. c. cum esses, &.c.relatum exinde testa. sed iure gentium&masculi, de icemura aequaliter ad testimonium Perhibendum
63쪽
perhibendum admittuntur: ergo squaliter & ma res , & sceminae ad hoe probandum testamentum admittentur. Verum lisc limitatio no sacri cum
statutum interpretationem , ex iure communi recipiat. l. nam & posteriores I .non possunt.1 fide li.
Bart.& alij in. l. s populi in f . . pri n. ff. de iust.& iur. Accedit: quia ut supra diximus lex derogatoria legis antique debet stricte intelligi, & quam
rimum operata est essectum suum, restringi .d. l. serui uestri .c.de noxal. aci. cum igitur statutum
istud deroget iuri communi, debet restringi, ut
solum dero et respectu numeri testium no respectu qualitatis. Nec obstat ratio doct. quia negamus ad solum ius sentium respexisse: si enim hoc
esset, ut expressit in numero, ita etiam expressi set in qualitate. Et ita ego tenerem.Verum tamen est,u, si statuto caueretur, in mulieris testimonium recipiatur,tunc bene admitti deberet,ut hic I'erusis extat statutum sub lib. ij. rub. xxxv. Quinto limitatur praedicti ina notadum,m non proceΘat, quando testamenti conditi tempore uir
existimabatur, Alb. Ses1.ta Riminat d. per illum
text. in .ld.C. . Aduertendum tamen est,ta, licet mulier testes in testamento esse no possit, ad probandum tamen testamentum coditum litisse eius testimoniti admittitur Alb. in .l. qui testam cto. . mulier. f. eo. & habetur per Socin. in rcg.cccccxl. invit. limit. Secundo recipietur etiam mulieris testimonium ad declaranda ambiguam testatoris luntatem. Oldr concccxcviij. Damina stella insin.Marc. Anto. Nacta in . II ac consultissima.f.ex imperfecto in. q. xxxj. C. de testa. Tertio admitti tur etiam mulieris testimonium ad probandam contraria testatorix uoluntatem prime uoluntatis reuocatoriam Bald .conLxxxix. factu in seper quo consilium petitur lib. ij.d. Marc. Ant. in .d. q.xxxj. quamuis contrarium uideatur uoluisse Alb. in.d. s. mulier. Not. est secundo, θ impubes testis intestamento esse non potest: ratio in quia nullum
est eius animi iudiciti. s. i. infra qui b. non est permis .fac.test. Et si tu dixeris cit Tolent. hac inspeeta ratione: nec puberes minores tame xxv. annis
testes in testamento esse possent,cu & ipsi rectum
animi iudicium habere non dicantur.l. 3.ffide minor. Respondeo minorum esse aliquod animi iudicium,licet illud imbecille sit,atq; infirmu, multorumq; insidiis suppositum d. l. i.ff. de minor. At impuberes nullum animi iudicium habent, ut ind.f. i.i nisa qui b.non est permis. fac testa.
Not. est tertio, P neq; semus in testamento testis esse potest, ut luc in .l.qui testamento. . semus Teo. Se ratio est,quia solennitas illa testium a iure ciuili introducta est supra eo. in prin.serum autem neq; cum iure ciuili, neq; cum iure praetorio communionem habet d.f. servus: &.l. quod attinet. E.
ci poterunt esse testes in testam illo: & concludit posse. Ide tenet etiam Bald. in auth. inpresii col.i.C.de sacros .eecies. Iasin. I hae consultissima in
prin .nta vj.C.de testa. di facit textus,& ibi notat si .in .f.cogit adum auth. de monach. Item possimi
etiam esse testes in testamento fratres seruom sanctae Mariae Signo. de homod .consit.xij. factum sic se habet. Quidam fecit testamentum: reseri,di sequitur Ias in d. l.hac consultissima in princ. Item
etiam fratres mendicantes pollunt esse testes in te stamento Bald. in repet. I.j.nu.xliij.verssiuper.xtra
C de sacros eccles. Ias in d. l.hac consultissima iupri n.Vigi .hic: & ratio est: quia cleaexivi de vessi. signis ubi regula horum fratruum traditur, solum uidetur eis inhibere illos actus, ex quibus possunt
pecuniam contrahere: ex hoc autem actu adhibitionis ad perhibendum testimonium pecunia nul la cotrahitur, facit. c. nuper ubi Bald. extr.de te-ώ slibus. Vnum itamen perpetuo notabis, eo casu, quo in huiusmodi adtibus seculariu monachi,&huiusmodi per nae sunt testes, debent habere consentan,& licentiam superioris,alias testes esse non possinit,ita dicit speculati in tit. de tes M.f. i.
mihi nu. xxxvj. versitem excipitur, quod est monachus: sequitur etiam Fab.hic: facit text.in .c. super obedientia inta. xiiij.q. ij. sed tamen contra riuin tenet Vigi. hic: & ante eum licet eius mentionem non faciat Guid. Pap. decision .cccccxvii. utrum religiosi. Respondit autem iuribus contrarium innuentibus, ia, licet non possint serre testimonium, tamen si tulerint, non uitiatur, sicut in excomunicato, qui licet a testimonio ferendo repellatur,tamc testamentum,uel actus: ad quem testis adhibitus filii, nullum non est.specul in tit. det instru .edit. I. instrumentum ergo publicum. versi
quid si testis in scriptus in testamento. Not. est Quarto: q, seriosus non potest esse testis in testamento,ut hic: & in. l.qui testamento.
7 nec furiosiis.1Leo. Sed bie ' occurrit duplex difficultas: Quid si non constet istu filis se i n sana mea
te tempore conditi testamenti, sed tantum probatur,t hodie co tepore, quo de ui tellament I 'uaeritur, est furiosius, nunquid praesumatur etia fuisse suriosus tempore conditi testamenti λ Et Castren quidem, & Arct.in. l. qui tes Mnento.f. nec furi
sus .lLeo .dicum non praesiuini. Mouentur ex dii
bus : quia probatio ista,u, hodie testis sit furiosius,
non concludit necessario, fuerit etiam furiosus tempore testimenti, cum tunc temporis sane mentis esse potueritar. l. iariosum. C.qui test . fac.pos di sic sumus in dubio, sed in dubio ea semper debet seri praesumptio, ut actus potius ualeat, quam
pereat.I. quoties .ff. de reb.dub. l. quoties in stipulationibus. F. de verb.obl. Late Alciat .in tract. p sumit. in .ii; .reg.praesumpl. xxxiiis. ergo debet prpsumi,u, is sane mentis fuerit,ut testamentum simineatur,& maxime cum hoc publice expediat. I.uernegare. T. quemadmodum lcsta. aperi. Secundo S ultimo adducitur: quia ex statu praesenti in prsteritum resulariter non praesumitur. ἀs eo tempore de restri pl. in .f.cle .literas eo. titul-
Et hinc est,u, siquis est hodie hqreticus,vel usurarius,non praesumitur, 3, olim haereticus uel usur
rius fuerit M.t. iiij. E de probat. Alciat. in. ij. reia praesumptis
64쪽
praesempl. xxvi. licet ergo in proposito probetne trestis hodie furiosiusesse, non tamen praesiumitur, quod olim S sic tempore conditi teli menti luerit furiosus. Et ita uidetur concludc um,ut testamentum sustim arit r.
8 Vnum tamen fest , quod mihi Rifficuliatcni sa-cit. Nam quando 'ualitas pWsentis status nccessario concordat, uel concordare potest cum origine illius Iliariis ,riinc ex statu praesenti in praetcritum praesumitur.l. liberis.f.fin .ff. de lib.causi.,I.
si magistratus, de ibi Bald. post Odr. H de magi str.conueni. sed ista qualitas, quod quis metuis
compos non sit, concoralat cum Origine hominis: quia de infans mentis compos non em ergo cx sutore Praesenti, debet etiam priesumi iuror praetc- Titus. Nili respondeas ex intentione Aret. ind. f. raec furiosus, uod licet infans mentis compos non sh,tamen ex stipe menientia annorum essicitur, ut 1 irimum natura inspecta compos mentis: quare cum mutatio his ius status fiat secundum naturam, aion procedit praedicta praesumptio : tunc enim Procedit quoties regulariter etiam natura inspecta primus status non mutatur, quod hic non est ara. spadonem . qui absolutus. it de Qxcusat. tui. Cogita tamen quia adhuc mihi animus non quiescit, cum concordet cum natura , di origine . Et ideo nega infantem non esse compotem mentis: quia prout infans est, mentis compos est,id est infantilis mentis.s Altera est dissicultast nunquid si Dein probatum , quod ille ante conditum testamentum fuerit furiosus, praesuinatur etiam furiosus tempore conditi testamenti. In hac dissicultate tres fuit opiniones, ut hic Aret. Ait. Prima est, quod inimo non praesumatur furiosus, sed neces la iit probari testem suille furiosum tempore actus celebrati. Et hane opinionem dicit hic Aret.tenere Bari .in.l ij.is de Don poss. ω-rios vel infam .del .sed hoc non dicit ibi Bart.sed, quod non sussicit ad probadum surorem alicuius, Probare: quod aliquis uno die suit furiosus: sed opus est hoc probare per tempus continuum: melius ergo posset adduci Bart. in .l. si cum dotem. si uiaruus ff. lut .matr.ubi arg. illius textus mouetuT: quia potuit conualescere: sed hoc nihil est, cum obstet praesumptio. Altera est,qilia praesumatur etiam furiosus tempore testamenti conditi, & hanc tenet Sl. In. c. in dicas iij. quaest .ix. in.c. fin .in r. compot in extr.
de succes ab intestat. ibi Abb. Aret. In l.ij. col. Castrens. in .l. qui testamento.f. nec furiosus se de testa. Mouentur isti soluin hac concludenti, α uera ratione : quia qui olim iuit furiosus, etiam hodie furiosus esse praesumitur. c. indicas
ubi gl. 4 ij. . ix. Late Alciat. in ii.reg. praesuinpt. xviij. sed probatum est testem, de quo quaerimus,
suriosum fuisse ante conditum testamentum, e ro presumitur,quod etiam testamenti conditi temrore iuriosus extiterit.. Tertia est opinio, quod aut modicum interces.st tempus inter actum explic itum:& tempus Pro bati furoris, Se tunc uera sit opinio illa,quod actus praesumatur factus tempore furoris . Aut longum intercessit interii allum interexplicitum actum: de tempus Probati furoris, de tunc praesumitur actus ille explicitus tempore sane mentis. Et ita residet Imol. in d.3.nec furiosus,3c Aret hic. Verum haec mihi opinio non placet i quia adhuc non est sublata praesumptio furoris: hoc enim posset procedere, ubi constaret illum habere dilucida i terualla, tunc actus ille praestimeretur factus temporc sine mentis, sed nos loquimur de furioso, qui non probatur habere dilucida interuallar de intermissionem a furore. Et ideo ego non rec derem a secunda opinione, ut si fuerit probatum aliquem nisse stiriosum antequam testis adhiberctur, 'uod praesematuretiam furiosus tempore, quo testis suit adhibitus in testamento. Quam tamen declararent dupliciter. Primo ut procedat Otica probaretur, quodper aliquod tempus suriosus extiterit, alioquin si probarentur actus aliqui furoris,& stultitiae tunc id non noceret testamento: quia is furiosus non praesumitur : & ita procedit dictum Bart. m d. l. ij.if.de bon. pos s. ii fant.& tradit Alciat .in rcg.ij.praesumpt.xviii. Secundo limitatur quoties probaretur: quod ille furor erat accidens: quod non habebat causam: quae diu debuerit durare: tunc enim itidetur ualere testamentum: quia praesumitur: quod cellauerit furor ille: qui causam permanentem non habebat Aret.in.l.ij.col .ij. E. O.Et haec dicta sint in furi
so: qui non probatur liabere dilucida interualla. Quid uero sit in eo: qui habet dilucida interuallai dic alii in gl. Quinto not. est mutum & surdum testes in testamento adhiberi non polle, ut hic. Sed hic quetritur. Quid si mutus iste,&surdus scribere sciat,
an adhuc prohibitus dicetur, & utique uidebatur dicendum prohibitum non esse r cum enim mutus iste, & surdus testari possit .l. discretis .C. qui test.ia postvidebatur, quod a testimonio reddendo in testamento non excluderetur. Contrarium tamen uerius est, ut hic Fab. ait quὀdpr batur tum ex generalitate textus nostri,tum etiam quia testis a iudice examinari debet, ut possit co- noscere quo vultu, qua trcpidatione, & quo co- ore id deponat:quod profert.l.iij.f.idem diuus T. de testibus: hoc autem in mutuo tae non potest, cum loqui nequeat. Iteiri Testis uocem testatoris, di praesertim in nuncupativo teli amento audire debet .l. li aeredes palam in princ.is cod. hoc autem surdus facere non potest . Non obstat Iod surdus iste,& mutus habeat testamenti fiationem: quia de mulier habet testamenti facti nem, & tamcn in testamento testis adhiberi non Potest, ut hic. Sexto est not.qudd is, cui bonis est interdictum testis in testamento adhiberi non potest, ut hic, Nin .l.is cui,in prin sco. st.bic ponit duelea ex sum. Primo quando interdicitur a iudice, ut in
65쪽
prodieto: is enim neque testari poterit, neque testis adbiberi, licet quod ante fecerit testamentuin, subii stat .l. is cui it . eo. Secundo quando interdicitur a lege, ut in eo, qui incidit in crimen laesemaiestatis: nam simulatq; hoc perpetrauit crimen suis rebus omnibus ipso iure priuatur.l. sn. C. ad
LIulanaiestat.Hoc tamen ultimum exemplum reprobat hic Tolent. nam inquit ipse qui perpetrauit crimen laese maiestatis, nullam habet testamenti factionem uel activam,uel passivam d. l. sin. Textus vero hic noster loquitur de his, qui test menti factionem passivam habent. Verum lisc ratio nullius momenti est: nam hic etiam de his agitur: tui neutram habent testamcti factionem: improbi enim, & intestabiles non solum testamenta condere non postunt,sed nec haeredes in testamento institui, cum nemo eis testisesse possit .l. cum lege.isco.&tamen ii etiam hic enumerantur.Venim tamen est, quod ego puto Iustinianum lite de eo intelli xiisse, cui non propter delictum aliquod, sed propter aliud bonis est interdictum, ut quia Irodigus erat: iuxt.l .is cui bonis.st.cod. Nam utentur mihi.ll. quotiescunque simpliciter faciunt mentionem citis,cui bonis est interdictum, te prodigo intelligere, ut ind.l.iscui. ifico .in.l.is cui bonis isde veri oblig.5d sibi. Habes ergo ex hoc textu personas, quarum testimonium in testamento reprobatur. Adde im-r o primis, i quod prohibetur etiam esse testes in testamento omnes hi, qui testari non post uni, ut arguit Iurisconsultus in .l. is cui in princ F. eo. Hoc tamen fallit in sillofam. nam filiussam. testari non potest,ut infra tit.ij.in princ .dc tamen testis in ter i stamento esse potest. .pater.infra cod. t Sccvii do Addas, quod prohibentur etiam esse testes intestam nto omnes, quorum testimonium in iudicijs est reprobatum.l.qui testamento. s.cum qui .F. o. ir ubi doct. 1Tertio Addas quod non possunt etiam esse testes peregrini, & hi, qui ciues Romani non
sunt, ut colligitur ex l. lui testamento. . seruus.1LI 3 cod. Quarto. non potest etiam in testamento testis esse caecus: nam testis testamentarius testatorem uidere debet.I. si non speciali, &a. si unus C. cod. Verum tamen est, quod si tempore conditi testamenti caecus non erat, sed postea ex accidenti morbus iste acciderit, eius testimonium it
let, ut per illum textum dicit Bart. inu.ad testium 3 q .i.ff. eod. t Quinto si testes inuiti detineantur.l. qui testamento. .iin. in fin.ifeod. 1 Sexto usura
GLos .in ver. Actio in duas partes diuiditur:
in prima timore unius obiectionis textum exponit, in secunda alteram significationem testamenti factionis resera: secunda ibi alias autem. Obiectio haec poterat esse. Exceptio de regula esse debet .l. nam quod liquide. g. sin. ff. de penu. legat. sed exceptio hic polita in fibriose, impubere, de aliis non est de regula : quia tu testari non possunt ut infra quibus non estpermiis. face. testa. ergo non est bona glos ut huic occurrent obiectioni interpretatur textum nostrum, ut dum testamenti iactionis facit mentionem,non accipiatur active pro eo, qui potest testari, sed passive pro eo, qui commodum ex testamento percipem potest, de ita exceptio suae conueniet regulae: dc ita inquit hic Accurs cum quo transeunt Nicolis de Neap. Ioann. a Plat. Aret. Port. Bald.Vigi. dc alij communiter, ut ex eorum summariis unicuiq; licet agnoscere. Verum hic textus nostri intellectus communi doctorum calculo receptus Tolentin. hic non placet: quia inquit ipse etiam
si passive hic factio testamenti accipiatur, adhuc tamen exceptio ista per narum nou est bona et nam mulier hic excipitur, & tamen ea activam testament i factionem habet. sin. infra de exhaer. Jibe. Item excipitur hic surdus & mutus, di tamen quandoque is testamenti factioncm activam habet .l. discretis. C. quibus non est permis s. face. testam. Verum haec ratio nisii Accursio obstat: licci cnim mulier, de mutus, & surdus activam testamenti factionem habeant, non sequitur tamen, quin Exceptio non conueniat regulae:quia hΞ personae passivam quoque habent. Quare cum - gula iit simplex, dc non taxat tua, quod qui passi uain testamenti factionem habent, refici in testamcnto adhiberi possunt, recte poterit fieri exc ptio in eo qui activam, de passivam habeat: arg. L in fraudenrinfin ubi Bald. ff. de milit. testam. Dat tamen ipse huic textui alium intellectum, ut generaliter accipiatur, quod omnis possit adhiberi testis in testamento, qui testamenti facti
nem habet uel activam,uel passiuam exceptis personis hic enumeratis: de ita omnes cxceptiones conueniunt secundum ipsum. Verum non re personas hic enumeratas considerauit: nam excipiuntur hic ij: quos lex improbos : in testabilesque vocat: de tamen ij, neque activam , nc uapassivam testamenti factionem habent : ut hic Vigi .ait: dc tradit Alcia in l.intestatus.F.devem. signisc. de probatur in .l. cum lege.lseo. Et ex hac etiam ratione posset reprobari intellectus Accur-': tenendo: quod hic textus exceptiue loquatur.
ι t Et ideo mihi semper placuit opinio Fab. hic,
quod iste textus non procedat exceptiue, sed potius diuersificatiue, seu aduersatille: non .n .pOnitur hic dictio aliqua: quae exceptionem significeat: cum enim dixisset, qui possint in testamento testes adluberi declarat qui postea adhiberi no pota sint. Dicens testes autem adhiberi pollunt ij,cum quibus cst testamenti factio, sed neque mulier. neque impubes, neque furiosis:Nec obstat si cunt Tolent. dixeris, quod hoc nihil est dicere: quia quilibet casus a regula exceptus, diuersiis est a contentis sub regul .l.quaesitum.f. denique.ifide iandis instruct. quia re uera hoc nihil est dicere et non enim ignorabat hoc Fab. sed dicit, quod non pecmodum exceptionis triuitur Imperator: sed potius addit diuersos casus, & hoc negari non potest , cum nulla sit in textu dictio, quae exceptionem sui natura significet. Et hoc etiam Vigl. hici admittit,
66쪽
bdmittit,& ita est dicendum. Utrum autem textus debeat intelligi in aetitia, iret passiva significatio- me, non reseri, ut Faber.ait, posset tantum dici, debeat in activa signiscatione accipi,&intelligi: uia in dubio a propria verbi significatione non est recedendum. l. non aliter in princ. ff.dele .iij. ed testamenti factio proprie in activa significatione accipitur, ut hic Tolent in. probat: ergo in activa significatione intelliri textus iste debet. Accedit, quia ita intelligendo regula eius esset magis firma, cum quicumq; testari possit, possit etiatestis in testamento adhiberi excepta muliere tantum,q, secus esset, si Passive acciperetur: quia non ita vera citet, cum iuriosius, prodigus, impubes, seruus, & alij habeant pasiluam testamenti factionem, de tamen testes in testamento esse no possint. Tertio quia ego video,*quoties Iurisconsulti uolunt ostendere aliquem non postem teste in testamento adhibcri, assignat eam rationem,quia testamen tu facere no potest, ut in l. is cui in prin .st. eo. GLos in ver.inulier in tres partes diuiditur: in prima timore unius obiectionis textu restringit: iii secunda affert rationem: quam mulier non potest esse testis in testamento, in tertia quaerit,&re ondet, secunda ibi ratio:tertia ibi Qui di ορ- positio haec esse potest: quia vult Imperator, quod
mulier testis esse non positi contra. de . l. ex eo. st.
de testib. Respondet Accursus Mulier non potest esse testis in testameto, in alijs autoni casibus omnibus potest. Habemus emo ex hac glos. P mulier in quolibet actu potest esse testis, eraterquam intestamento, ut probatur in .l.qui testamento. I mulier. st .eo. & in a. ex eo. f. de testibus. Sed hie duo
quaerunt doct. & primo l nunquid mulier possit
cile testis in codicillis3 In qua . .duae fiunt principales doct.Opiniones. Prima est, ilicsse non potaiit & hanc solus videtur tenuit se Dec. in . l. ij.num. xxviij. isde reg. iur. Mouetur Primo: quia prohibitio in testamento facta in codicillis quoque locum liabet. l. conficiuntur. .codicilli de l. diuus.f. eodicillos i l. ij. isde codici U. ij. ubi doct. n. de leg. i. Sed mulier prohibetur esse testis in testamento j.qui testatuento. . mulier isto. textus hic noster:
crgo prohibctur cita esse testis in codicillis. Huierationi respondet Arct. in d. f.mulier, quod procedit respectu habilitatis persens: sed respectu solennitatis: de qua nos loquimur, utique prohibitio facta in testamento non habet locum in codicillis,ut probatur in. l.fin.in sin.C.de codicit. Verum animaduertas:quia ultra replicationem Dcc.
de qua mox videbimus, potest responderi ex eo illud esse ind. l. sin. quia expresse lex derogat dictis selennitatibus, alias si ita non derogasset, secus es set: immo retorqueo legem illam: quia qui unum,
vel duo excludit, caetera admittere censetur.Lcunipretor .ff. de iudi c. sed Imperator ibi ex testibus testamentariis numerum septem, & rogi tum tan tum excludit: ergo ccsetur alias qualitates testium
includere:& admittere, & ita tot si pro Dec. replicarin maxime quia eadem in codicillis requia
ritur regulariter solennitas, quae iit testamentis. l. sn.C.quemadmodum test.aperi. Secundo ex intentione Pori. adducitur: quia
quod in genere dispositum est, in qualibet eius specie dispositum censetur a. si quid earum interemptum .is de leg. iij. sed codicillus est species testamenti .l. i. C. de codicili. ergo,cum in testamento prohibeatur mulier testis este, in codicillis quoue prohibita censctur. Huic rationi facile respouetur iacgando codicillos esse speciem ic stamentie hoc enim falsum est.l. si idem. C. de codicili. Nec obstat d. l.j. C. de codicili. quia non ex eo'rupto te stamento,censentur rupti codicilli: quia codicillis ni species testamenti : sed quia quoties testamentum iit,opus est,ut a tostamento confirmentur codicilli. I. ij. infra de codicili. quare, cum non subsistat consimans nec confirmatum quo ue potest subsistere M.t .cum principalis.1Lde res. Iur. Tertio adducitur a Dec. textus in I.hac consultissi in a. . quae in eundem C. qui testam. fac. pos s. Huic textui respondet hic Vigi. quod d. versi quae in cundem: non ad testium qualitatem resertur, sed ad tabularium,& subscriptiones, caeteraq ,quae specialiter in ceci testamento interuenire debent, nam & illa in codicillis seruari debet. Verum hac V igi. solutio diuinatiua cst, cum textus simpliciter dicat in eundem modum este, quq supra dicta sunt in codicillis seruanda: s. n. non inspiceremus testium qualitate,utiq; non in eundem modii seruaretur, sed indiuersum. Et ideo dicas tu textum illum nihil facere: uia Io uitur in casu speciali, cuin ijs codicillis etiam. vij. testas requiri disson tur:non enim est dubium, cr si essemus extra illum casum diuersa esset solennitas testamentorum a solennitate codicilloriam, ut in I sin. in fin. C. de codicili. Et ideo hic text. potest retorqueri arguendo a speciali. Quarto adducitur ex intentione Port. quia ubi eade cst ratio, ibi quoq; eadem esse debet iuris dispositio. l. illud. st . ad leg. aquil .l .a titio. ifile verb. oblig. sed illa eadem ratio falsitatis, uel fragilitatis sexus,quae in testamento,adest etiam in co)icillis, ergo eadem quoq; debet este iuris disposito.Huierationi respondetur,u, no timore falsitatis, uel fragilitatis sexus mulier prohibetur esse testis in testamento, sed ex alio: si enim hsc uera esset ratio,utiq; nec in contractibus, nec iti licio testis esse posset, de tamen hoc falsum est l.ex eo. E. de testib. Altera superiori contraria est opinio, op immo mulier in codicillis testis esse possit:& hac sequuntur gi Bart. Bald. Albcr.Corn. Alexan.Saly. I as. Malij in .l. sin. in fin C de codicit. . Bart. Bald Alb. Castrens Aret. de alij in. l. qui te litaniciato I mulier isde lesia.Ioa.aptata ab. Aret. Port.Tolent. Vigi.& alij hic, de est comunis de recepta opinio, quam etiam sequitur speculat.intil. de testa.in . . I.num. Ixxxiij.vers. Ite-esit mulier.Bald. conccclxxxiii. lib. iiij. Soccin. consi. ccxxv. uisa congentia facti, vers. nec obstat si tertio loco, ibi item postum esse taminae in. ij. pari.
67쪽
.Mouentur doct.hac sola ratione,edictum de testibus prohibitorium est adeo, ut qui prohibitus
non est, admissus censeatur.l. i. f.adhiberi .fide t stib. sed mulier non inuenitur prohibita tellii nonium in codicillis ferre: ergo admissa censetur. Huie rationi iacile respondetur ex iis, quae supra dicta sunt in. i. sundamento pro alia opinione. Et ex his apparet, ia, posset disputando utraq; opinio
defensara. Ego tamen a communi,& receptaopinione recedendum non esse censeo. Hac ratione: quia ex eo mulier testis in testamento prohibetur esse: quia veteres ad solennia nec mulierem, nec seruum admittebant. l. lui testamento. I. seruus.ff. de testa. stium autem adlii bito ad solennia pertinere dicitur d.l.qui testameto. .veteres.fide icth.
sed haec ratio cestat in codicilli cum ij absq; solennitate explicentur. . M. infra de codicillis: ergo haec quoque prohibitio debet cessare ar. l. adigere
a 3 Sccunda vero quaestio quam hic explica doct.
est, an mulier potuit esse testis iii causa criminali sed cum doct. diuersitatem i later ciuile, & canonicum ius hoc casu constituant in duo nos membra quaestione istam diuidemus in primo uidebimus, an polsit esse iure ciuili, in secundo an possit esseium canonico. Circa primum duae sunt principales doct. opiniones. Prima est, ui iure ciuili mulier in causa criminali testis esse no possit, di hanc sequutntur Iacob. ab Are. ut refert Ioan . Andr.in addit .ad specul tu tit .de teste.=.I. nu .lxxxiij. vers. item best mulier Se Pori. Eic. Mouentur primo: quia in causa criminali dissicilius quis ad testificandu admittitur, quam in t stamento: cum in testamento minor. xx. annis si modo pubes sit) testis este possit ut hic,in criminali autem causa minime.l. in testimonium in fin .ff. de tcstib. sed mulier in i cstamento testis esse non potest,ut hic: crgo non poterit etiam ei se in causa criminali. Verum huic rationi potest responderi, ut hic per Fabr. Cogita tantum, quia non videtur tuta responsio. Et ideo respondeas, p in testamento reprobatur mulier non quia non sit legitima, &idonea probatio: quia hoc est falsam. t ex eo. isdetestibus, sed quia testes testamentari j ad solennia dicuntur adhiberi .l.sui testameto. . semus.ε. . mulier vero ad huiusmodi solennia non admittitur iuxt.l secunda, ubi doct. ff.de .iur.quae r lio ccssat in causa criminali. Secundo mouentuta quia ubi eadem est ratio ibi quoq; eadem debet esse iuris dispositio. la titio. 1 f. de verb. obli . sed illa eadem ratio fallitatis, vel se gilitatis sexus, quae est in testamento, est etiam in causa criminali ergo. Respondeas non eandem ecse rationem: ut supra diximus. Tettio adducitur: quia in criminalibus probationes debet esse luce ipsa clariores.l. sin.C. de Probat .sed probatio,quae per mulierem filaron est luce ipsa clarior.c. sorus. f. testes exir de verb.signifergo in causa criminali admitti non debet. Huierationi potest dupliciter responderi. Primo,quod
rocedat iure canonico inspecto, pro ut loquitur .c. rus,nos rem inspecto iure ciuili. Secundo respondet irri quod claritas probationis, de qua losuitur d.l. fin. non consistit principaliter in qua litate testium, sed opus est, ut accusator idoneis probationibus delictuum ostendat luce ipsa clarius , & sic loquitur ille textus: sed mulier est testis
idonea in caui a criminali, ut infra probabitur,e go delicitam mulieris testimonio probatvira, dic Itur esse luce clarius. Et ideo altera est Opinio communi doct.calculo cepta,quod immo iure ciuili inspecto possit esse testis mulier in caulacriminali:& hane scquuntur hic Aret. de Fab. di alii communiter. Probatur tum ex generalitate .l. ex eo. f. de testibus, tum etia ex. l. ij. ff.de accusat. Et ita est concladendum : quia edictum de testibus est prohibitorium adeo, ut qui prohibitus noti est, censeatur ad millius. l.j. I. adhiberi. F. de testibus: sed mulierno inuenitur prohibita esse testis in criminali caus ergo censetur admisi a. Adde. Liij. .lege Iulia. fide testib. arguendo a speciali: si enim remouetur mulier, quae corpore quaestum facite ergo caeterae admittuntur. Probatur etiam in .Liiij.ibi lege publicorum iudiciorum Η.de test. Hanc tamen opinionem restringit hic.Ioa. a Plat. ut non Procedat, ubi mulier deponeret in publico iudicio et quia in eo testis esse non potest, & hanc ctiam limitationem Aret .sequitur. MOuentur ex eo: quia quemadmodum mulier regulariter ad accusandu in huiusiriodi Iudiciis non admittitur.l. qui accusare. E de accusat. ita etiam
non debet admitti ad testimonium perhibendum. Verum liaec sequela non procedit mam famosi admittuntur ad accusandum in iudici js publicis .l-
mulieres. i. famosi. fide accusat.& tamen testo es se non possunt. Quare tu contrarium teneo,ut ex
Iuribus supra allegatis constat. a s Circa i secundum uero huius quaestionis membrum, nunquid mulier in causa criminali iure canonico possit esse testis λ Duae sunt doct. opiniones. Prima est negativa, & hanc sequuntur Ioa .a Plat. Aret. N alij hic, glos. in c. foras. . testes in
quaest. iij. in c.mulierem xxxiij. quaest .v. specul. in titul .de teste in .s . primo, num lxxxiij.vers. Item, quod est mulier: glos. Abbas Felin. in c. quoniam. tr de testib.de haec est communiter recepta Opinio ut inquit Fel in d .c. quoniam num. i. Dec.int ij. num.xxxiiii. E. de reg. iur.
Mouentur isti primo per textus in c. mulierem xxxiij.q.v. Huic textui responda Dec. in d. l. ij.cpille textus generaliter adimit mulieri facultat cinestimonium perlubendi, nec loquitur mapis in criminali , quam in ciuili causa. Et ideo debet textus ille intelligi, et mulier cum sit subiecta viro testis esse non potest sine viri consensu, non ut non potast esse testis in causa criminali. Et v, si uerum probatur: quia inquit textus mulierem constat subiectam dominio viri cile, di nulla authoritatem haberea
68쪽
sere, nec docere potest. nec testis esse, nec iudicam. Et sic uides, ν textus uidetur habere re speetiam viri , quas innuat, cin nisi vic concedat, non poterit mulier testis esse, alioquin si ita generaliter intelligeretur, esset sillum, cum etiam iure canonico in specto mulier testis esse possit. c. quoniam, dc c. tam literis extr. de testibus.
Secundo mouentur ex. c. sorus. . testes extr. de
ver b. signisi. Huic quoq; textui respondet Dec. mpraedicta. l. ij. Verum cogita si pollet laic text. induci,q, immo coc Iudat in criminali causa: nam cum dicat mulieris testimonium uarium esse, & mutabile, utiq; uideriir respuere illi id in criminali causa, in qua huiusmodi testimonia no admittuntur, sed debent este luce ipsa clariora. l. sin. C. de probat. nisi dixeris,u, haec ratio quoq; militat iure ci-nili,& tamen admittitur in causa criminali co iure mulieris testimoniit,ut supra diximus. Altera est opinio ammiativa,& hanc tenet Dec.in I. ij. num. xxxiiij. f. de reg. iur.& hanc veriorem puto. Primo quia ubi expresse non est facta disterentia inter ciuile canonicumq; ius, nos eam non d benius induce .c. i. de nota operi. nunc. scd nulla proba tur constitutione mulierem iure canonico prohiberi esse testem in causa criminati: ergo hoc nobis configere non debemus. Secundo potest adduci .c.quoniam. δύ .c.tam literis extr. de testib. & licet dicant ibi ciuiliter de criminali causa agi. hoc est diuinare. Retenta tamen coinuni opinione,limitabis eam non procedere,vbi aliter veritas inueniri non potest : quia tunc etiam mulieris testinionium recipitur, ut per Dec. in d .l. ij.num. xvi.
α o Et ' Aduertas: quia eo casu, quo mulieris testi
moniti recipitur, temper dicitur esse minoris authoritatis. quam viri testimoniu. Et ideo si ex unal arte sit testimonium duorum vi rorii ex altera te-imonium duarum mulierum, debet potius uiro rum inspici testimoniis, quam mulierum Abb. per
illum text. c.fortis. in fin .extr.de verb. signi f. ly. in .c quoniam num. v.extr. de testibus Dec. in . l. ii.
num. xxxiiii. ff. de reg. iur. & facit textus optimus in. l. sin. F. de s d. instrv. ubi vir mulieri praefertur.
GLoc in veta impubes in duas partes diuiditur,
in prima mouet quaestionem, in secuda respondet, secunda ibi Respondeo. Cum haec gi .explicet an puberis testimoni uin de eo, quod intra impubertatem uidit, admittatur ut persecta habeaturre hitio ) duplex est necesuria inspectio. Prima
erit an admittatur testimonium istud circa testamentum. Altcra vero an admittatur circa aliosa i actus. t Circa prima Accurchie, cum quo Nicol.
a Neap. Ioa .a Plat .Fab. Aret. Port. Tolent.Vigi.&alii transeunt,vult non admitti. Idem tenent glos. Bart.Bald. Alb. Castrens& Aret .in .l .adtest iu .f.i. E. eo. & haec est una omnium ore probata opinior quae optime hac ratione probatur: quia eorum te-nium conditio, qui in testameto adhibentur conditi testamenti tempore inlpici debet. l. ad testium s .i. Teo. sed inspecto tempore testamenti huius testis conditio inhabilis erat cum impubes suerit, ut
hic: ergo eius testimonium non admittitur etiamsi postea pubes sectiis fiterit. Et ita est concludendum. Haec tamen limitat Aret. hic, ut non proc
dat in testamento militari, inter liberos, & ad pias
causas condito: nam in iis testamentis admittitur testimonium impuberis, si tamen proximus pubertati sit. quia ex eo in tes lamcnto regulariter huiu niodi impuberis testimonium no admittitur: quia testes non ad solam testamenti probationem in testamento requiruntur, sed citam ad selennitatem,
ut probatur licet Aret. non dicat quia si ad solam
probationem septem testes intestamento re uirerentur, sequeretur, quod si quis coram duovus, uel tribus testibus teliatus esset, qliod eius testamentum ipso iure valeret, sed tamen desceret probatio a r. l. duo sunt iiiij. F. de testam. tui. sed si est salsum . l. si unus. C. de testam. ergo sillum est etiam,quod ad solam probationem testes in testamento requirantur, sed requirantur etiam ad Q-lennitatem seu bit hic Aecur mavult ad substan tiam: sed in huiusmodi testamentis inter liberos, militari, & ad pias causas cessant lennitates iuris l.sn.C. fami l .ercis infra denulit.testam in princ & per tot .ergo in huiusmodi testamentis impubes pubertati proximus poterit testis esse, quemadmodum in alijs negoti js potest. Et licet Aret. non dicat) ista fuit limitatio Bald in repet. l. i. nu. Xxxvi. vers. de secunda qussi.C. de sacro eccles. quc in sequitur Fely. in c.cii nobis nu. ij.cxtr.de praescript. a i Circa t alteram vero inspectionem an in aliis actibus huiusmodi admitto tur testimonium tres sunt doct. opiniones. Prima est Aecurchie,& in. l. ad testium. .i. E .
eod. Iri. l. notionem . . instri mentorum is levem.
signi sic. quod puberes possiti cstimonium perhibere de eo, quod donec impuberes fuerint, uiderint. Et mora tur primo quia qu madmodum seruus faetiis liber potest tetit imonium de eo perhibere quod donec erat seruus) uidit. . instrumentorum. l. notionem. 1 f. de verb. signisc. ita etiam di-
cendum est, quod impubes saetas pubes possit de
eo testimonium dicere, quod impii s uidit. Verum huic ra. ioni responclet Iacob. de Rau. ut hic refert Nicol. de Neap. quia diuersi est ratio inter impuberem, & seruum: Impubes. n.iudicio caret, ct ideo no potuit optime cognoscere quae fiebant, sed secus esit in seruo, cum is iudicio non careat. Secundo mouetur Accur s. quia facultas probationum coangustari non dcbet. l.quoniam: in sit. C. de haeret. sed si dicereinus testimonium istud non admitti, coangustaretur: erro dicendum est admitti debere . Caeterum&hme rationi potest responderi, quod tunc non debet probationum materia coansu stari,cum i liae probationes idonca sunt ita ut testis uerum dicere possit: sed cum in pubes non sit idonea probatio, ut hic, nec uerum
dicere possit, ex quo iudicio caret infra qui b. non esi perinis l. - . teutam. .priino, dicendum csi r
69쪽
Secunda est opinio, O immo impubcres non possint de eo testimonium perhibere: quod intra pubertatem viderunt. Et hanc sequutus suit Iaco. de Raue. ut hic Nicol .a neapol. resert Mouebatur ipse: quia cxpeditum est in iure inteliberem nihil posse scire. l.fin. in fin. ff. de iur. & faei. ignL r. l. i. in fin. C. de falsi mo n. cum igitur nihil sciant im-Pubcres tunc temporis non poterunt postea de cotestimonium perhibere: Huic rationi patebit responsio ex his: quae infra dicentur. Secundo pro hac opinione potest etiam adduci text. hic noster in arg. Sed potest responderi ut supra. . Tertia & ultima est opinio distinguens, ui aut pubes iste vult testimoni uiu perhibere de eo quod uidit, dum crat infans, uel proximus infantiae Nnon possit: quia haec aetas nihil scire potest d. l.j. in sin. C. de Alcmon. Et ita procedat opinio lacob. de Rau. Aut uult testimonium perhi re de eo, in uidit dum crat proximus pubertati, & tuncosiit. Et isto casu procedat opinio Accurs. pro
ac opinione adducitur in ar. texi .in. l. cxcipiuntur in princ. M ad Sylla. Et hanc tertiam opinionem sequuntur Bart. Bald. Alb. Castrens.& Arct.
Aret. v igi. de alii hic. Qui autem. dicatur proximus pubertati habetur hic per Vigi. Cogata tamesi pollet limitari, ut procedat inlota es quis lici ti impliciter deponere de eo, quod tunc temporis
uidit, secus uero , si tunc adhibe turtinis in is- strumento, uel in actu aliquo: qui inscriptis cc- lebratur: quia uidetur eadem ratio: quae ult in oestamento
GLoc in uer. seriolus) propter sui breuitatem
nullam patitur diuisionem: solum. n. limitattextum nostrum. Ex ea tamen habemus, ui furio stas,qui dilucida habet interualla, potcst cise testis in testamento. l. qui testamento. . nec seriosus. E.
3 eo. ut i tamen an, di quando positi seriosius testis
esse in testamento, & eius testimonium admittatur sciamus: Tres casus considerandi sunt ex intentione Aret hic. Primus est,quando constat, P &tempore: quo testamentum celebratur, & tempore , quo tabulae aperiuntur, & sic testes exaininantur, luriosus est. Et tunc intrepide dicas fibriosum istum teste esse non polle, & eius testimonium no admitti,ut hic erobatur,ta in hoc Ocs conueniunt. Secundus casus est, & hic etiam iacilis, quando tempore quidem conditi testamenti testis surore
vexabatur, tempore vero apertum tabularum, &examinationis in sana mente costitutus est. Et hoc uoq; casu Angi. cum quo caeteri omnes traseunt, licit eius testimonium non esse admittcndum: &verisiimum est: quod probatur: quia testis testante marius debet intelligere,quae fiunt in testamento .l. cum antiquitas. C. m. sed is non poterat hoc in ciligere: cum tunc temporis furore vcrareturi t. .it m furiosi infra qui b. non est perimis. fac. testa. ergo hic testis in testamento esse no poterit. Tertius,& vitianus,& hic duobus casus est,quando tempore quidem conditi testameti testis in s
na crat constitutus mente,tempore vero apertum
tabularum, ta quo testes examinantur, surore vexatur, nunquid cius testimonium prosit adeo, ut ex eo probetur testamentumλAng. hic dicit testamentum per hunc testem non probari. Et mouetur ipse per id,quod not. pl.& doct. in .l.j.C. eo. ubi dicunt: l, si unus ex testibus tempore conditi linamenti habebatur liber, tempore vero apertum tabularii, di examinationis fac tendae detectus sit seruus, ille testis non poterit probare testamentum:& ita tradunt doct. comuniter ibi, ut videbimus infra eo. f. proxi. Et poticinium doctorum iundametum est: quia testis testamentarius non solum debet esse hasilis tempore conditi testamenti,ut m d. . nec furiosus, sed etiam tempore aperturae tabularum, ut probatur in .l. cum ab initio, cum a. seq.ff. quem- d irodum testa. aperi. ubi praetor cogit signatores
tabularii sin signa cognoscere, uel nesare se signatast,& sic debent iterum a iudice examinari: sea is furiosus t cmpore apertum tabularum inhabilis est: cum surore vexetur, di sietna cognoscere nequeat: ergo uius testimonium inhabile est,& nullsi. Huic rationi respondetur, v licet debeant testes sua signa cognoscere, tamen si unus ex illis cognoscem non potest, non ex hoc inutile redditur testamentum: quia se uicit, tu, maior pars signa cognouerit, ut est textus expretius in .l. sed si niator. isquemad- dum icti .aperi. immo si nullus reperitur ex signatoribus, ex hoc tamen non impeditur Ucrtura tabularum,sed poterit adhibitis uiris probis aperiri,
cudo pro opinione Ang. hic adducitur ex intcntione Tolent. hic: quia Ca, quae apponuntur iri testamento tribus temporibus habilia esse debent, tempore conditi testamenti, mortis testatoris, Maditae haereditatis .M. in extraneis infra de hae d.
ques. & diff. sed testis iste, licet sit habilis tempore
conditi ic stamenti, est tamen inhabilis tempore mortis testatoris, di adeundae haereditatis, ergo. Huic rationi facile respondetur, negando omniaca,qui in testamento ponuntur ita hau ilia esse debere e quia in hoc decipitur Tolent. Istud enim inhaerede exigitur, ut tribus temporibus sit habili se ut ibi,sed in teste est falsum: ut est textus expressus ina.ad testium I. i. ff. . Quicquid tamen sit doct.
omnes cum Aret. uidentur transire. Ego tamen contrari u semper verius esse existimaui primo pectoan d .f. nec seriosius qui uult, st si furiosus habeat intermisitonem, q, eo tempore possit adhiberi, nec exprimit, ci, debeat etiam habere intermitasonem malio tempore, & tamen si esset necessarium, fallo tempore quoq; haberet intermisit nem, expressisset. Immo stringo urgentius illum
textum, a cum te ad teinpus testamenti condendi restrinxerat, uidetur caetera tempora exclusiisse ar. l. cii prstor. ff.de iudic.c.non ne . ex tr.deae sumP. 24 Secundo. t moueor pertext. in a.inuae .&I
70쪽
IV.C.eo.ubi si testis habebatur habilis tepore conditi testamenti, & postea detegitia r inhabilis, i
stamentum tamen ex hoc non uitiatur: sic in propolito cum is fuerit habilis tempore conditi testainenti, licet postea se peruenerit inhabilitas, non debet tamen ex hoc vitiari testamentum. Stringitur hic text. urgentius: quia si hoc conceditur eo calia,quo testis reuera crat inhabilio tempore conditi testamcnti, di comuni cxistimatione tantum habebatur habilis, quanto magis debet concedi in casu nostro,in quo testis, α communi ex sitimatione, di veritate ipsa inspecta tunc temporis habilis erat. Nec dicas cum doct. quod licet testamen tu in valeat: tamen non poterit cognoscura lenius ille sua signa de sic hoc respectu corruet testamentum: quia sae sunt merae doctorum diuinationes contra illum textu inductae: licet. n. is detectus fit seruus, non tamen perhibetur cognoscere ligna sua: quia hoc non iacit Pi r uiam Mic statam, , lad P r ulam
simplicis recognitionis. Praetcrea etiam si non c guzice t signa, non tamen ex hoc corruct ccc
Laenium ut mira cucam. . . proaei
Tcrtio dc ultimo moucor per textu expressum in . l. ad iciti uin. .i. it. eo. Conditionem testium
inquit ipse Vlpia.) tunc inspicere debcmus, cuna tignarent, non mortis tempore si igitur tales erant cum signarent, ut adlubcri postent, nihil nocci, siquid postea cis contigerit, sed is, cum signaretur testamentum talis crat, ut adhiberi pollet, ut fatemur: ergo licet postea contigerit ei furor, nihild bet nocere Et ita ego tenerem.
Concludendum est ergo, V si furiosus inte missionem furoris habuerit tempore: quo testis adhibitus in testamento est, licet postea furor cicontigerit ita ut impore apertum tabularum su- rore vexetur, nihil noceat. Sed hic occurit dissi-α , cultas i Quid si non constet, utrum iste fuerit
compos mentis tempore, quo adhiberetur, nun-
uid praesumatur compos mentis, an potius prae-umatur, P suerit iuriosus' Et breuibus concludendum cst praesumitu ille adhibitum stetem pore sane metis. Et ita uidetur tenex Castrcnsini. qui testamento.=. nec iuriosus, ct Aret. iii l. ij. insin. F. eo. licet loquantur quando iste iliciolus
testamcntum condurct . Et hoc cgo uerum puto.
Ratio est, quia in dubio ea semper debet fieri interpretatio, ut actus potius 'iescat, quam pereat I quoties in stipulationibus .st. de uerb. ob l. l. quo ties .i f. de reb.dub.Alciat. in . iij. resul. presumpt. xxxiiij. sed hic sumus in dubioaerso dc t fieri ea preseniptio, utipotiua tcstamentum substineatur, di iic ca, tcstis fuerit sane mcntis: quam pereat: de se quod fuerit furiosus. Et iacit ad hoc .Ldiuus circa naed.t . de offic.praesid.sUMMA CAPITOL, CP Testium testamentariorum conditio testamenti eonditi tempore inlicitur, α Icilis intabilis si tempore coditi testamenti omnium cosensu habilis habebatur,valet eius testis nium. 3 Lex odiosa, exorbitans, peratis , O correctoria exscripta in ea ratione interpretari, Cr extendι pol. 6 avi impugnat testamentu, debet probare testem fur spe
inhabilem tempore conuiti testamen. ι, non quι in eo initur. Omι. s.
6 Intellectus huius. I. in illit uerbis omnium consensis. 7 Declaratro ad.l.quod maior. fad mumcip. 8 Commtinis error an O quando ius aciat. 9 Votarius Ieruelpriuarus ossicio propterfastatem n3 potest amplius notarius creari. i o Dellectus huius textus circa testimonium serui, Oii reprobatur octo doctorum intellectus nouus
ii Testium conditis missicitur cum testes examinantur,bοιq; ibi quatuor modis timitatur. ia Nunquid nuncupatiuum testamentum instrumento
publico probari post, ct quando.
I 3 Si tulis testamentariis ante tectum ti aperiuram decessit, uis obstat telamento.
I Ed cum aliquis: in duas partes diuidit tur, in prima ponitur dictum, in secunt da eius ratio: secunda ibi cum eo tem-l l ore: Seruus, qui omnium con. Erisu testamenti conditi tempore liber existit: labatur,
aestis in testamento esse potest, licet positea scri uis detegatur. Hoc dicit sub compendio.=.is e. Not. t est imprimis, cp testium testamentarioriam
condicio inspicitur tempore, quo signatur testamentum, α sic tempore conditi testamenti, ut hic probatur:ex quo enim seritus iste omnium consensu eo tempore liber existimabatur, cius te sitim nium a lini ilum est, idem etiam probatur in .l j. C. . in . l. ad testium. I . i. fi .co. Et hinc dicebam tibi contra Aret. supra. .i. si es memor) γ si aliquis ex testibus tepore conditi testamenti sine mentis suerit, licci deinde furiosus euaserit, nil il tamen no-cci testamento, cum testes tales cile debeant tempore conditi testametae ut adhiberi possint, siquid uero postea cottigerit, nihil nocet dI. ad te situ. i. i. Not. t est secundo,,si unus ex te si ibus tempore conditi testamenti omnium consensu liber existimabatur,& postea detegatur seruus,nihil hoc tesiamento nocet: ut hic expresse dicitur:& in I. j.C.co. Ampliatur hoc primo,ut non solum trocedat,ii uni ex testib. hoc accidat, ut textus noster innuit: sed etiam si pluribus,uel omnibus acciderit,ut probatum n d .l.DC.co.& ibi diari notant. im num ro utatur plurali textus ille. Secundo & vltimo Ampliatur, ut non lotu procedat in qualitate scruitutis, sed etia in quavis alia qualitate. Et ideo si mulier icmpore conditi testamenti omnium consensu vir iudicabatur, poterit esse te sitis in testamen o quemadmodum 1 cmus. Item si impubes te sitis adit ibitus erit in ic stamento: qui tunc temporis pubes existimabatur,hoc testamcnto non nocinit,& sic de singulis sinii libus. Ita dicunt Iacob. inare. n. B re. Bald. Alb-S V. CastrensCOm.Alex .Rimi M. α alia limi C. O. Et scit