장음표시 사용
41쪽
est, persectam sapientiam, et animi integritatem non nisi in senibus esse hoc vero pace viri celeberrimi
dicam nec per se valet, ne causa poetae SSe Otuit, cur hunc chorum alii praeferret; nequaquam enim chorus perfectam Sapientiam agere potest. Praeterea, si senes Sapientiam agunt, eamque Sapientiam agere chori ossicium est in tragoedia, nonne Omnes choros ex Senibus constare oporteret 1liorum
interpretum sententias, imprimis acobi, quem laudat Boechhius, inspicere mihi non contigit. Videtur autem mihi Sophoclis consilium optime explicari
posse, instituta comparatione cum eiusdem lectra, quae multis partibus Antigonae similis, non easdem tamen chori personas habet. Ex ipsa enim harum sabularum similitudine apparet falsum esse, si quis
dicat, Antigonae non opus esse choro amicarum Om-
miserantium, quarum partibus Ismene fungatur. In Electra enim, quum eodem fere inter se animo sint Electra et Chrysothemis, qua Antigone et Ismene, Electra tamen amicarum chorum secum habet. ehoc quidem asserre licet, in Antigone tristiorem esse tragoediae catastrophen, nec simile quidquam. Ipsarum fabularum summa discriminis esse videtur, quod Electrae peccatum privatum est, Antigonae publicum, vel erga civitatem. Electra non vindictam sumit ab regina, quae regem, Sed a matre sua, quae patrem interfecerat Antigone vero peccat in eo, quod sepeliendo fratre, iussa tyranni violavit. Hinc ru- petenda disserentia chororum. In lectra chorus est amicarum, quas miseret amicae, quod tam male sit
42쪽
habita ab Aegistho et Clytaemnestra adhortantur ut dolori modum lactat, spem istendunt melioris vitae conditionis, semper ab lectrae stant partibus, quum praeterea Clytaemnestrae partes sint minores, neque persona ita activa, ut Creontis in Antigona, qui ipse per se actionem constituit, Antigonae Oppositam. Hanc ipsam ob actionis utriusque contrariam naturam, in Antigone tertiam credo requiri personam mediam, nec virgine amicas lectrae, quae, sive eloquantur, siVe sileant, amicae tamen Semper faveant, meo satellites Creontis, sed aliquem per se Stantem, ab neutro pendentem, cui tamen utriusque
commoda cordi sint. Verbo, mihi videtur hic chorus,
tamquam Senatus, quodammodo fungi munere civitatis, eiusque per se spectatae, cuius ut aliqua ratio sit
habita. illud suadet, quod contra civitatem Uterque peccat, Antigone eo, quod spernit iussum tyranni, cuius issicium erat consulendi civitati. Creon eo, quod iura civitatis non bene intellexit. Nec igitur
Creon civitatis personam agere potest, nec OSSunt
populi voces. in iratione Haemonis Is 692 quum populus, tyranni, ut fit, dio, Antigonae magis favere
censendus sit, et Haemon ea verba, utut fuerint, in rem suam converterit, nec Τiresias, nec alius quisquam. Hic autem senatus recto suo fungitur ossicio maxime enim conspicua est eius sollicitudo de civitatis salute. Parodos celebrat victoriam novissimam. Trimum stasimon sollertiam hominum in vita practica, tum ingenii abusum summorum magistratuum in re civili,
qui ad perniciem ducit; qui ita agit, ad meum ο-
43쪽
cum ne eniat s. 374 tertium Stasimon vim amoris assidentis in conciliis των Myώλων θεσμων S. 796. randem Bacchum, civitatis patronum, precatur, ut succurrat civitati, quae πανδημος TaVi morbo pre
In dialogis eundem animum servat. Statim in initio, quamquam Creonti iussa non probans, non putat quemquam tam stultum fore, qui illa negligere audeat. e totam fabulam animum neutri partium prae altera faventem in eum modum servat, ut frigidissima viderentur eius verba, nisi Senatus Sset, de duorum civium peccat iudicantis. Severum eius iudicium apparet in ea scena, qua postremum ntigone prodit. Non lamentatur eius sortem, sed postquam aliorum Xemplo, acerbitatem poenae frustra minuere conatus est, perspicuis verbis Antigonae peccatum essatur, dicens eam ad summum tan fastigium provectam, non nisi cadere potuisse, et licet pietatem colere sit pietas, imperium tamen imperantis nemini violandum esse;
Eodem modo se gerit erga Creontem. Non illud mirandum, quod facile praevidens pericula, quae ex Creontis mandato immineant, nullam interponat O-
44쪽
cem. Talia eloqui alienum est ab Ossici chori, audire, a tyranno, utrumque alienum a tragoediae dispositione. Non nisi trepidanti demum Creonti optima suadet, sed ero. Redeuntem a sepulcro, ubi Antigonam mortuam, Haemonis filium se interscientem Offendit, eodem modo, quo Antigonam, duris verbis alloquitur quam Sero ius perspicis us 1270. quod ipsum Creontis peccatum erat. ostremis verbis summam totius fabulae comprehendit:
Sophoclem vidimus tales adhibuisse chori personas,
quae protagonistae quam maXime convenirent Euripidis hac in re mutationes explicari possunt e mutata ratione, qua usus est in tragoediis suis disponendis, vel potius sponte ex ea proveniunt. Tragoediarum enim argumenta, quibus iam Aeschylus et Sophocles usi erant, ita mutavit, ut mores perSOnarum, vitae quotidianae hominibus redderet quam simillimos, quorum assectus Vehementiores minutissime describens, huius illiusve personae characteri, fundamenti loco posito, totam suam tragoediam Superstruxisse videtur, in eo quoque ab Sophocle disserens, quod non in rotagonistae sed maxime in deuteragonistae moribus assectibusque describendis, praecipuam operam collocaret Sophocles contra, si Aeschyleae
45쪽
fabulae de uteragonista placeret, hunc Suae tamen tragoediae protagonis tam faceret Euripidi deinde proprium fuit maximum spectatorum παθ' movendi studium, unde ab Aristotele 1 poetarum τραγικῶτα- τος dictus sit. Hunc autem in finem, Euripidi ratio ipsa commendabat descriptionem ingenii mulierum, quas in diversis assectibus, praecipue Ver amoriS, ita exhibuit, ut mulierum plerumque sint partes, quae praecipuum fabularum ornamentum esticiant; in quibus, sint protagonistae, an deuteragonistae, elaborandis, si plurimum industriae impendit, mirum profecto videri non potest, Euripidem fabularum choris gaudere femineis. Hinc non in Medea tantum Andromache, Electra, Helena, Hecuba, Iphigenia aurica et Aulidensi, quibus fabulis nomen inditum est a protagonista, chorus est mulierum, sed
in Hippolyto quoque, Ione et reste. In Hippolyto
enim, quamquam hic ipse protagonista sit necesse est, haedrae tamen partes ita sunt elaboratae, ut interdum ab ipsis veteribus haec tragoedia, Phaedrae nomine sit laudata 2 in Phaedram ut visat, in eius que morbum inquirat, advenit chorus roegeniarum, quemadmodum in parod vs. 130 declarat. Eodem modo res se habet in Ione. donis quamquam protagonistae partes ita sunt exiles, omnique
I Poet. XI H. 10. filiam huius vocabuli explicationem inveni Hermanni, Praes . Hecubae XIV, Euripidem dici Toαγικωτατον, quod oro tristis sit rerum eventuS. 2 De hac et similibus confusionihus in subulis citandis es. Vah Len.
46쪽
vi tragica destitutae, ut ne uni quidem, si gravi et quodammodo Aeschyle choro, sacerdotum V. C. Delphicorum, essent fultae et corroboratae, aptam tragoediae materiem praebuissent; sed Creusae est per-εOna, quae Spectatorum animos tenere debuit. Huic, primum anxiae propter filium, quem amissum SSetimet, succensenti et vindictam paranti, ubi audit marit filium esse, sibi non esse, laetissimae, quum silium suum recuperavit, huic Creusae additus est chorus mulierum, earumque nec Delphicarum, quas parum movissent calamitates alienae, sed ipsius Creu-8a ei tum, quas secum duxerat, quarumque qualis sit erga reginam animus, hinc apparet, quod, quam domina, eandem ipsae quoque sortem Subire malunt, quam ignominiose vivere. f. s. 567, 58,1120 aliisque locis plurimis. In phigenia Aulidensi Euripides consuetudinem
potius chori adhibendi seminei secutus esse Videtur, quam consili usus esse, ut Iphigenia haberet amicarum chorum. Nulla chori verba causam commemorant, cur Chalcidenses aliis sint praelatae, nec cur
nuptae dicantur s. 176. Non magis enim stant a Clytaemnestrae partibus, quam ab Agamemnonis aut
Achillis de qua chori παθεί supra monui. Cliori mulierum 4rgivarum in lectra mentionem nullam facerem, nisi viderem estrikium 1 eas provectae iam aetatis esses dixisse, idque collegisse
st tu missertatione de Aeschyli Thoephoris, deque alectra, tum Sophoclis, tum Euripidis p. 122.
47쪽
ex s. 196 699 quo loco lectram παῖδα vocant. Mihi non videtur inde sequi eas grandaevas esse, Sed appellatio καλλίνικοι παοθενοι Is 761 in contrariam partem esse accipienda.
De Bacchis primum quidem animadvertenda est distinctio, quam et cherus 1 facit inter Bassarides et Bacchas, ut Bassarides sint Maenades Lydiae vel Phrygiae, in Bacchi cultu Asiatico, magis enthusiastico
et furioso, indutae νεβρισι supra Vestes ποδήρεις, et serpentibus Bacchae contra, in cultu Graeco, minus agitatae, instructae diabαlhris, amictu Ficroco, ut Naevio citat elcherus Bacchas, qua SI OStrem Commemoravi, idoneis argumentis vindicat 2 Aeschyli Λιονυσου τρ0φοῖς, tragoediae primae trilogiae, cui nomen Lycurgus. Huius trilogiae secunda fabula est Edones, in qua eaedem tamen Bacchae Bacchum comitatae esse videntur 3ὶ Tertiae nomen et chorum suisse Bassaridum coniecit elcherus, qua de re dubitare tamen mihi liceat. Si enim, ut puto, recte animadvertit, aequiri ut Bacchae participes sint, in
1 Tril. p. 335. 2 Tril. p. 322. 3 Ad duplicem chorum attendit Mulier umen. p. 4. ipsi ostendit
in Agamemnone, praeter senum iam deSse horum eorum, quae in sequenti tragoedia Choephoros agerent, eodem modo Eumenidum in Choephoris, Areopagitarum et Choephororum iuxta Eumenidum chorum in cognomine sabula. In Euripidis Hippolyto praeter mulierum Troezeniarum, etiam θεραπόντων ippolyti est chorus, qui quaedam Verba proserunt, quod etiam in Alexandra Occurrere annotavit Scholiasta ipso l. s. S. In omnibus tragoediis reges suos habere προςπόλους notissimum est. f. Gepperti. l. p. 3.
48쪽
40 poena infligenda Lycurgo, hanc ipsam ob causam
vix chorus esse possunt. Nec enim fingendae sunt Lycurgum coram popul trucidavisse, nec tam diu scenam reliquisse, donec caedes esset perpetrata.
Mihi in hac quoque tragoedia, quodquod fuerit eius
nomen chorus fuisse videtur donum, ut et Bacchus cum Bacchantibus Λιονυσου enim τοὐφοι, Occasionem nactae, Maenades furiosae fieri posse videnturin, Lycurgum interfecerint, et ut chorus ab Lycurgi stet partibus. Ceterum aliae sunt aliorum opiniones de huius Trilogiae sabularum nominibus et de ordine, quo se exciperent, quo enumerat Welcherus si qui in Schol. 4ristoph. hesmoph. vs. 135 citantur νεανίσκοι vix alii esse possunt nisi Edones fortasse appellatio hoo νεανισκων 'Hδων huic confusion ansam dedit. Redeo unde digressus eram, ut nempe ObSerVem Euripidis Bacchas esse staticas illas, quod manifesto Ostendunt s. 56. 4. 1169. Dicuntur enim ministrae Cybeles s. 79, e molo monte s. 55 gestant tympana Phrygia, quae percutiebant s. 124, 1; canunt more Phrygio 2ὶ συγκωμος Sunt gaIeS. Non aliae erant Bacchae in monte Cythaerone, quae quales sint describuntur s. 688 seqq. Iudicio de Bacchis serendo utilissima est annotatio Aristophanis Bygantini, qui in Hypothesi, Bacchis praefixa, memoriae tradidit argumentum Baccharum
1 l. I. p. 326. 2 De quo musices genere , es. Mulierus, Aesch. umen. . d.
49쪽
petitum esse ex AeschJli Pentheo. Non multa mutavisse Poetam, ostendit elcherus Vel sic tamen reliquis servatis, personas chori mutare potuit, ut in Phoenissis fecit. Si mutare cupiebat, ne Aeschylum
imitatus esse diceretur, ad manu erat Chorus V. C. Senum hebanorum, servat comitatu Baccharum, ne Bacchus contra consuetudinem solus incederet. Sed
chorus Baccharum Dei maiestatem vindicat huius
partes per earum comitatum graviores sunt; non tam
Penthei poena, quam Bacchi celebratur vindicta in eos, qui eius cultum negligunt, cuius rei entheus exemplum est Bacchus enim ipse Pentheum manibus quasi in perniciem ducit. Longe alia res in Euripidis V. c. Hippolyto in qua item propter neglectum Dei cultum homo punitur. Sed in ea Venus nihil facit nisi Phaedram implet amore hinc mors haedrae,
accusatio Hippolyti, ira hesei, mors Hippolyti, quo
tendit Venus, sponte deinceps sequuntur. t entheus tamen protagonista est, nec ei multum favet chorusus 1031. In hac quoque tragoedia, quod iam saepe
vidimus, chorus non accommodatus est ei, cuius res
periclitatur, sed ei cuius, licet sit deuteragonista, partes graviores tamen sunt, quam ipsius protagonistae. Penthei sortem commiserantis partes agit mater Agave, quod magis etiam esset manifestum, nisi ingens esset lacuna in hac tragoedia, post Vs. 13 30. Quatuor sunt Euripidis fabulae, in quibus chorus constat viris Hercules urens, Heraclidae, Rhesus et Alcestis; quae quamquam nec inter optimas referri possunt, nec chori partes benes habent Mescriptas,
50쪽
observationem tamen de sexus convenientia inter personas chori et dramati eam personam, cuius par te maxime sunt ela Oratae, confirmare Videntur.
In Hercule enim urente primis partibus fungatur Hercules ipse necesse est, qui licet nullius fere sit momenti insons enim a Iunone maximis calamitatibus assicituri, nullae tamen sunt in ea fabula aliae personae, quae Spestatorum animos magis tangere possint. Nec enim Megarae, Herculis uxoris, unicae in hac tragoedia feminae, partes eius sunt momenti, ut chorus seminarum ei conveniret. Nec Heraclidis aptus esse chorus semineus Tota enim est politicα. Spectat auxilium quod Demophon, rex Athenarum, fert Iolao, et proli Herculis, quam persequitur Eurystheus quum Vero res agantur Athenis, chorus est senum Atheniensium. Quia chorus militum in Rheso 1 in loci natura, ubi sabula agitur, prorsus requiritur, una superest ΑΙ- cestis, de qua sit agendum Fabulae quidem ipsi, nescio utrum lucem insperatam attulerit nuper inventa didascalia, in qua quarta dicitur tetralogiae Euripideae, an maiores etiam Offuderit tenebras, quia neque drama satyricum dici possit, ut tetralogiae mos postulat, neque e comico genere est, ut scriptores didascaliae et hypotheseos referunt, qualem comoediam praeterem tetralogia tragica respuit)s1 De heso, utrum genuinus sit nec ne lis est iam ab antiquis grammaticis agitata. f. Hypoth. recentioribus, qui de hac quaestione data opera egerunt, aliis videtur Euripidis aetate recentior, aliis e prioribus Euripidis fabulis.