De cantv et mvsica sacra a prima ecclesiae aetate vsqve ad praesens tempus

131쪽

A. M

133쪽

II disciplina cantus, musicae sacrae medio

irum in modum ampliata est medio eV di Cantus me-sciplina canendi in ecclesia, is usque unde din' ν'

quaque pervagatus in omnibu dlVini Omcu cluentatiis.

partibus leges sancierat IusTINIANUS, ast Lib. I. M. omnes clerici per singulas cole fias consiluit, ter seipsos psallant nocturna S matutina X e g. io. spertina , nec ex sola eccloiasicarum rerum consumtione clerici appareant, nomen quidem habentes clericorum, rem autem non implei te clerici circa liturg iam Domini Dei. Quanta huius rei cura fuerit regum ac Imperatorum Francorum , Caroliud orum imprimis , pluribus exposuimus de CAROLO M. praecipue, qui an Sos. Novioma i capitulum ediderat, ut missi Dominici , qui ex utroque ordine erant, per sitn ulas ciPitates , 0-nuseria virorum ac puellarum inquirant cie ornamentis ecclesarum, urefectu sint, id de conversatione irrulorum , se de lectione F cantu , aue m0d serventur , qu praecedenti capitulari sancitum est. Me quo supra. in libello de ecclesiasticis disciplinis a Eoi NON E iussu RΑΤΗBODI Trevirens collecto qui continet capita inquisitionis, de his, GV epi' ω- ,. Q. scopus, vel eius ministri. in siι di strictu vel territorio inquirere debeant per Uic0s, V0s, atque parochias suae dioeceseos id inter alia notatur Si

cantum nocturnum atque diurnum noverit.

Neque vero ad solas horas canonicas haec sunt restringenda, ad alias quasque divini officii partes sese difffidit cantus ac musica ecclesiastica. AHaec ergo disciplina sunt verba RuΑBANI altri tam nobili est, tam di sique utilis , ut, qui ea caruerit, ecclesiasticum ossicium conglue implere lib. m. o. di se non possit. Quidquid enim in lectionibus decenter pronuntiatur , ac si quidquid de psalmis suaviter in ecclesia modulatur, huius disciplinae sci-isentia ita temperatur non solum per hanc legimus o fallimus in hecclesia, imo omne servitium Dei rite implemus h Ut asina suis locis indigitavimus, data quavis occasione cantus religiosus non solun in MART GERBERT DE UsIcAEcc L. T. II. L. II. . IL I ccIe-

134쪽

ecclesia , sed aliis retiam conventibus coetibusque ecclesiasticis resonuit, T ripti θὶ dis opibus, ut habet auctor chronici Halhersiadensis apud LEIAN1

11un, dum reditum episcopi Ruma cum sacris reliquiis commemorat. Cuiusmodi alia exempla, complura recensuimus T. I. pag. 47. &c acclamationum, cantuumque Xtra stata sacra congregatis populis, clericis, aut hierarchis, etiam in suis synodis, pro quibus praescripta erat proliXior T. IIT 'Vς quoque psalmodia , uti legere est in UR CHARDI decretorum lib. I. uo-Cς t Τὸ modo initianda siti I nodus Iraetereo monasticos coetus iam inter clerum susceptos, ac regale sacerdotium, atque adeo labore manuum Xemiatos, cuius in locum omnis generis ossicia psalmodiae, ac cantus ad exces

sum usque sunt substituta; istinam semper ea distributio fuisset obseravata, quae in aureo de Imitatione Christi libello praescribitur Scribe, leta

P, Canta, eme, tace, ra, non solum rapud monastico coetus, sed

etiam apud canonicos tum collegialium, cum cathedralium ecclesiarum, in quibus perinde saepes frequentior cantus aliorum etiam , praeter canoni-τ XI. obhe. Cum ossiciorum increbuit. In concilio Ande avens an. 136 statutum . . Lubb. . legimus, risi iis sngulis eccles metropolitanis, cathedralibus, re utaribus, II 'Αρ colle latis matutinae, X aliae horae de beata Allia fiet ulis diebus solemniter decantentur c. nisi videatur solemnis etiam decantatio pro simplici

recitatione sumi posse, prout non raro hoc medi TV VOces cantare, ii cantare accipi observavimus Sic ΟΤ RERUM, teste cKEHARD iuniore abbaisMost Coenobit S. Galli . . de Casbus monasterii S. Galli, visione beatus surgens, rer. Alem T. inque ecclesiam nocte rediens Te Deum laudamus prae audio sens siemi i tor cantasit. In vita . CLARI abbatis Viennensiis seu narratione de eius T. I suustI. Obitu Circa an 66O re CXpitCatur his Verbis: Imminenti hora exitus sui Bened. M8 psalterium decantare, id es, recitare coepit cum fratribus. De psalmo

dia in hoc vitae articulo diXimus tona superiore p. II 3. quod etiam mo- ribundi haud raro eam sint prosecuti a II.

ravimus, eum cum falmorum modidatione fu-

offerre , tum rediens atque commigraus, inquit: No es incliae, seces , qui ad aures pervenitis auctoris , me quoqrte Domino commendate. S.

GREGORIUS . Iib. IV. dial. c. o. de egressu animae ΡΕ abbatis agens post sumtum sacramentum Dominici corpori sanguinis, mox

que, addit, cum eis fratribu misticos fatimorum cautius exorsus s. aQ1ιi, his fassim tibus , orationi intentus animam reddidit. Et c. 4 de transitu SERVULI paralytici cumque iam se morti proximum tuoΟisse , peregrinos et iros, atque in hospitalitatem fusceptos admonuit, tit urgerent, Θ cum eo salmos pro emspectatione fui exitus decantarent. Cumque cum eis es ipse moriens fallaret, voces fallantium

repente compescuit , cum terrore magni clamo ris dicens: Tacete, numquid non auditis, quam tae refovent laudes in coelis p id. HERBINI Us

de cryptis Moviensibus p. 48. T. I. p. Is I.

135쪽

II. rimi, qui sacrum cantum penitus reiecerunt. hoc medio TUO, Damnatis surculi erant ac proluvies Manichaeorum, quibus ipsis iam . Ausus Tisus RRI'lyvehementiis acri dolore indignabatur, δε miserabatur eos rursus, quod illa sacramenta, illa medicamenta nescirent, insanirent addersus antis

dotum, quo sani esse potui Dent lib. IX. Conse si loquentem iam induximus Eadem auctoritate THOMA Maldensis incessit W1cLEFFUM, qui T. III. D. sacerdotes Et laude cantantes non dubitavit sacerdotes ΒΑΑ vocare. - si ρος Alios iam T. I. p. 24 S. socio aut discipulos nominavimus illorum Ma- 1 iphaeorum, quos acriter perstringit Concilium Atrebatense n. Oa S. cap. r. bub. XII. De psallendi incio, eos immundo spiritu Vitari, de gremis sau Germ. p. I. ctae ecclesiae exterminandos, qui hoc mallendi osscium iudicant nequaquam ad ultum divinum pertinere. III. Visum est patribus conc. Valentini an 8 s. ut scholis tam ibi Auctoquenae quam humanae litterarum, nec nou N ecclesasicae cantilenae, iuxta exta iusso scien-emplum praedecessorum n0strorum, aliquid inter nos tractetur si potest feri, fatuatur atque ordinetur quia ex huius sudii long a intermi pone, pleraque eooIesiarum Dei loca mignorantia fidei totius scientiae inopia invaset Placet, acclamatum est, 'matum. Eandem ALAFRIDU Strabo T. VNT in libro de rebus ecclesiasicis cap. s. negligentiam sarculis sua aetate Covc.ed. ZRbb. proxime superioribus, septimo mimirum, octavo, videtur notare ut ς' ' ' δ' ' inquit, de novis is pene Γ0manonum praesulibus , F qui nec ducentis au-nis Ura tempora praecesserimi, suus memorabile quiddam se sugidare scribatur, qui eorum in rebus praedictis eminentiores caeteris diderentur. HORMIS DAM nominat, qui clarum composuit, psalmis erudisit; ΕΟ-NEM item II eiusque succes rem BENEDICTUM, itemque ΕRG1UM qui

psalmodia meantilenae solentia furuisse dipuntur Unde deinde sub 1-PINO , CAROL M. LUDovico Pio magisterio Romanae sedis non solum disciplina canendi, ut supra memoraVimus, ad OS erVenit Verum etiam scientia musica effloresceres in scholis coepit, inter mathematicas scientias, seu quadrivio, quod complectebatur arithmeticam , geometriam, musicam, astronomiam, maXime X culta Qua ratione clo ΑΝ ΝΕΜΙ Iden fem monachum, RHABANI Mauri discipulum, poetamis inusicum insignem, laudari existimo, quod arti talem cantum in eooles apud Ger MFροψη4. man0 primus Paria modulatione c0mposuerit. 'Caput septimum musicae disciplin3 AURELIAN Reomensis coaevi inscribitur Hiis inter musicum V cantorem, .sic incipit: si Tantum, inter musicum distatis cantorem, quantum inter grammaticum 1m- ,, plicem dectorem, quantum inter corporale artificium & rationem. et , Et-

136쪽

68 i. I. i. II. DE DISCIPLINA USICAE A C.

, Etenim artificium corporale, quasi serviens famulatur, ratio vero quasi ,, domina imperat quia nisi a ratione egetetur opus, manus operantis si inaniter laborant c. Et paullo post Is vero est musicus, qui ah tione perpensa canendi scientiam non servitio operis, sed imperio L.

, sumpsit speculationis V Ut Do retinus rhythmos in antiphonarii sui prologum sic auspicatur sarcastice satis: Muscurum M autorum una es santia, Isti dicunt, illi sciunt, quae componit musica.

Nam qui facit, quod non sapit, definitur besia.

Caeterum tonantis ocis si ludent at laudenthacumina. perrebit philomela, de vocalis a sina.

itur eis esse suum tollit dialectica. Hac de causa rusticorum multitud plurima, Donec fri ira visit, mira laborat in sania Dum sine magi r nulla discitur antiphona. Neque vero haec de illa canendi disciplina tantum, quam practicam dicimus, accipienda sunt, de qua in concilio quis ranens aia. Is cari. TV obhb. I 3 3. ad mentem . . BENEDIC Τ in sua regula sui vero haec docte per- Germau. ere equeunt, erudiantur prius a Visris instructi haec adimplere sudeant, ut audientes aediDent Mussica tunc temporis non inter practi-Cas tantum, sedis theo reticas disciplinas Irimas inter censebatur, plurimum X culta. Vitae S. ME IN ERca episcopi Pude hornensis auctor studia Apud h;ὴ publica, quae floruerint, commemorans, primum locum musicae tribuit: nir script Quando ibi musici fuerunt dialectici, enituerunt rhetorici, clarique .β μ' si grammatici quando magistri artium Xercebant triyium, quibus omnes 6. ,, studium erat Circa quadrivium ubi mathematici claruerunt, astrono mi, si habebantur physici atque geometrici viguit HORATI Us, magnus 3IR GILIUS, CRISPUS a C SALLUSTI Us, Urbanus STAT Ius ludusque fuit om- sinibus insudare versibus is dictaminibus, iocundisque cantibus MABIL T. V. p. s. LONIUS m Annal. MHed ad an . O9S meminit LAMBERT abbatis Sithia ensis, qui in monasterio a puero illic regulariter educatus, ad varia Gaialiarum auditoria studiorum causa misius post reditum puerorum iactus magister, eos in grammatica, philosophia, in theologia, nec non in murisqri sit-sica erudivit P. Ma n. Zi EGELBAUR credimus, musice saec. l. tan- h.' Linta fuit auctoriras existimatio, ut nemo scholastici sive proselibris phie 3.fect VI losophiae theologiae munus suscipere posset , qui ea non esset exerci-ρ' 33- tatissimus: qui vero in illa arte pollerent, inter consummatae eruditionis

137쪽

philosophos numerarentur. Quae huius rei ad nostrum institutum faciunt, iam taelibavimus supra, ampliuSque prodent scriptores de re musica aliquando, si Deo placuerit, edendi. IV. Suapte autem quivis intelligit, non promiscue omnes, qui an Institutio tui ecclesiastico fuerunt addicti, musicam theoreticam illam professos fuis-ςδ't y Rse, aut etiam a magistris fuisse doctos; prima imprimis puerorum in hui stitutione, qui media hac petate in omnibus tum cathedralibus .colle tim remis-gialibus, cum etiam monasticis coetibus .ecclesiis in cantu instructi sta hyyy bant prout DosnNIgo describit in vita celebris Ma ΤΗ1LDis comitissiae, Bo-NiPAcii ducis Thusciae filiae, de ipso hoc Bosi pacio, fratre THEOBALD spud In Misabbatis retini, tempore GUIDONis, sic status sit

Sol licet assesens ad opus divum honus ipse,

Stabat in excelso solio , non corde superbo ; piciensque chorum, facies idit puerorum In terra pronas, fallantes dulciter horas, De quibus admirans, ita cur sant, seque rePirant ;

monachis didicit, semper quod aut irimi. Hoc non oblitus iocundus dux F opimus Ire super tectum clam templi fecit honestum

itemdam quippe Dirum cum numis , vult quia mirum ipse videre , decem libras sim iactat ab aede, In medioque choro repitus sonat, 'puerorum, uorum palpebrae penitus nec sic patuere, perit numum, tetigit non ullus de inrum. Paullatim vero ingens illud musices studium deferbuit Quam in rem T. T. p. αε iam retulimus , quid HUMBERTU minister generalis Ord. radic anno Ia74. ad concilium Lug dunense tractandum retulerit Quod in omnibus ecclesis ars cantus melius doceretur X disceretur Deplorandus fuerit, necesse est , status ecclesia copri sequenti saeculo , ut ex iis palam fit, quae ΡΕΤ Rus Ruthenen iis episcopus, apostolicae sedis legatus in synodo Nic0-, issens an s 3 13. statuit si item quod Omnes clerici addiscant Xpedite le-λι 1 . ., gere, qui nesciunt Cantare, nec non grammaticae facultatem ut sciant et 19. ἡ intelligant saltem ad litteram grosso modo illa, quae dicunt in eccle- Asia i audiunt ad disterentiam claicorum ne sacerdos sat ut populus si sculptae imaginis idiota. Aliam chordam eodem saeculo GUILIELMUs

138쪽

Parisensu tetigit a si Heu inquit quod Chia προ αυραν asinos insensi

Abiles habet hodie sanctus DavID, immo Spiritus sanctus, qui nihil proris sus spiritualis armonis ibi sentiunt, nihil de iis, quae per psalmos pu,, ritus sanctus omnibus loquitur, intelligunt, vel etiam cogitant. ce fae 1ερε, V. Quamdiu vero vetus illa a Graecis X culta obtinuit musicae disci- regulae a di-plina, certis fixisque legibus constabat non ut postea ac hodie prae-zy φ' μ primis, tot mutationibus obnoxia quod sacros ac religioso. huius disciplinae usus cumprimis decet. Can0nicam hinc a rectitudine nominatam

Τ Ι. . OI. notavimus, ad amussim mathematicam Xaciam, non a canone instrumento, quod observat Thom STANI EIUS in His Philos pag. 73 I. ut nonnullis visum sed a rectitudine , quoniam rati rectum invenit, harmonicis canonibus , seu regulis usa Pars quaedam geometriae, -- ait A. GELLIus , οπταχ appellatur, quae ad oculo pertinet par altera, . ij. ' quae ad aures κανονικ vocaturri qua musici in fundamento artis suae utuntur Hinc etiam νομοι, seu leges musicae sunt, ad 'ua omnia scrupulose Xigebantur, quasque nefa erat immutare. In marmoribus Oxoniens- ius, seu chronico marmoreo occurrit id nomen ad rem b MEI BOMI Us &WALLisius haud dubie X perti fuerunt taedium illud in recensendis, edendisque scriptoribus graecis de re musica , quod mihi obortum est in tractandis latinis, ad veterem musicam ecclesiasticam

potissimum pertinentibus , eadem semper recurrente materia iisdem ae-gulis, utque verbo dicam , canone harmonico ad genesin intervallorum .consonantiarum musicarum , ex quibus modi octo musici componuntur. Ilura , quae promiscue non ObVersantur, renumerata capita GUNgo, quem virum doctum OTT M. faeculo X. ex Italia acciverat,

citia. M epistola ad AHPienses fratres apud Ad MARTE Ni UM In hac quippe plisi T. I. aeneraliter ipsus requirendae sunt partes, quas VIRGILIus VII esse mon- p. ix fra inquiens: Obloquitur numerus septem discrimina vocum. Iua Apud RODOTAM comment in epist. incycli dicebantur. it tum singula instrumenta Mu- eam BENEDICTI XIV cle anno iubilaro . de ea, tum ipsae cantiones suom habebant prae- cultu templorum, cle cantu musica eccle scriptos Nomos quorum unicuique erat 'ι-siastica. p. 46. κεια τασις . seu intensio propria , ut Ῥ0ωπι Nouων autem musicorum inquit SELDENus G PLUTARCHUs Citharae . praescripti νομοι comment seu Not histor ad chron. Mati mor. κιθαρωδικοὶ dicti tibiis ἐυλωαικοι Ita p. Isti. notio, plerumque dupleX estu altera νοιιοι λυραοι Et musica inde legitimaenaltera, ut sit, nata. Interdum, idque pri erat, qua ae vides BOETI Initium . Amario, praescriptae reguli sol serum , Ilithon TuΕNnu lib. 14. LUTARCHUM libro Vegorum, chordarum , ' σε seu intensioni, musica Atque huiusmodi Nomorum aucto-άρσει, vitro diastematis , quas ultra pro rex praecipui dicillitur, qui chordas tonos gredi, citraque regredi non licuit , νομοι duci bant.

139쪽

In cisiis brevitate carminis totist armonia gravitas continetlir; flacritur

etiam in hac quid infinitate terminet vocum, quis motus sit audiendi, quot fmphoniae, F quae prima dici queat, qualiter L ΑΤ consonantiam dici putet, quae voces sanies, uredi ut mobiles , utrum insuper partientibus ni meris consonantia possint reperiri namque illud praetereundum videtur,xtrum acumeu δ' graUitas, ex quibus voces conssunt, in qualitate Glius consare aut quantitate dicantur , contimio autem disgrgata z9Cesarmoniae melius conveniant, utrum omne iudicium sonorum auribus dandum sit an rationi, ratio metrorum quantum in musica aleat, emitonii

diversias qualiter conset, quomod ex supra dictis quindecim troporum

Carietas con formetur. VI. Quindecim tropos seu modos musicos etiam AssIODORU sta certique

tuit, in epistola ad BoETIUM qui musicam Latio intulisse dici potest m04 Viiς

nomine THEODORICI regii scripta quae est quadragesima libri II tot h. f. idem enumerat de artibus disciplinis liberalium litterarum, cap. V. de T. I. in . Musca sed tot usu ecclesiastico consecratos nuspiam reperi Centuriato p 3si res nast deburg enses perhibent, qua fide se auctoritate, me latet, re 9 c λι ἡ Λrianos musicos praeter Dorium . Phrygium nullum in templa prius admi VIII. e. ratae modum; CAROLUM autem M. animadvertentem scripturae quaedam ρ 3-ῖ Carminibus apta Verba convenire tropis quoque caeteris, Veluti Hypodori , Hypophrygio Hypolydi , arte istos etiam, sicuti Malios, in tonos octo commutatos introduxisse. At vero AURELIANU Reomensi CKROLUM M. quatuor tonos octo illis, qui ab antiquis Gracis sunt assumti, addidisse testatur. Extitere retenim nonnulli, scribit c. VIII. Disciplinae muscae, cantores, qui quasdam esse antiphonas, quae nullae earum regulae possent aptari, asseruerunt Unde pius Augustus, avus vester CAROLUS, paterque totius orbis, quatuor augere iussit, quorum hic vocabula supter

tur Graeci, suo ingenio Octo indeptos esse tonos maluit ille duodenarium adimplere numerum tunc demum Graeci possent ut nobis esse communes, meorum habere contubernium philosophiacum Latinorum, ne forte inferiores invenirentur gradu , ibidemque quatuor ediderunt Onos, quorum hic praescribere censui litteraturam. Nen, Tenean moneano Ann0annes Qui tamen toni modernis temporibus inventi tam Latin0rum quam Graecorum , licet litteraturam inaequalem habeant , tamen semper ad priores octo eorum revertitur modulatio. Et sicuti qui nemo VIII. parte grammaticae adimplere disciplinae, ut ampliores addat partes , ita ne quisquam tonorum valet ampliare magnitudinem: quia nisi quis alterius

140쪽

rius fecerit generis modulationem , prorsu nec tonorum poterit maiorem reddere magnitudinem. Quamobrem non necesse est priorum monimen

ta linguere atrum, illius incurrere sermonis Sic me transgrediaris

terminos antiquoS, quo posuerunt Patre tui maXime cum usque ad hoc tempus, quo hi reperti sunt, Omni ordo tam Γ0manae , quam Graecae Ecclesiae in antiphonis, responsoriis, offerendis, communionibus per hos priores decurrerit tonoS. Et ita quidem constanter rem inVeni, apud Omnes scriptores ac moia

numenta ad musicam ecclesiasticam spectantia. is quis forte quatuor Parapteres, qui notantur ad calcem de armonica in situtionemus Asir Di, pro 1ngularibtis tonis habere Velitri cum tamen potius commixtio quaeadam sit tonorum Parapte res dicti inquit eo quod iter praeparant descendendi in antiph. enoten arsis a rapter primus Contingit On una secundum , Mintrat in versum, ut Onus secundu finit 1cut tonus

primus, ut est illud miserere mei Deus. delicto, aliae plures frinos ara pter secundus contingit tonum quartum, cibi finit. Hae sunt antiph. Otia mirabilia: Sede a dextris Speret Israel. Omnis terra, liae plures. nare Tanenalis Parapter tertiu contingit tonum septimum,

finit in tono quarto .... ni. 0rate. Benedicta. Erit Sm iuu a te Parapter vero quartus Contingit tonum octavum , sed non ascendit in alteram vocem is mediocris in ipsum finitur parumper inveniuntur , nisi quatuor aut quinque antiphonde qui Divimus. Di ecclesiis mar res Domini. An eli D0mini. Vir ines Domini. De ex ticis eiusmodi nomenclaturis dicemus postea. Unus . ILII BL Mus Hir sau eiens in opere suo de Mustica obscure alicubi fundamentum attingere visus est duodecim tonorum , quo recentior aetate quidam statuere sunt conati; quoad usum vero sacrum eosdem Octo tonos retinet, describit laudatus S mi LHELMUS, quos caeteri ad unum Omnes in genere diatonicosyntono a Graecis, ut diximuS, assumto S, Osdemque constanter retinent;

tantum quod circa seculum XI. b Onu superior dividi coeperit in qua dratun rotundum , Quae ambae inquit ODDO alius ab ODDON Climniacenset, quem citat nominatque reVerendissimum abbatem in Enchiridiose dialogo de Musica pro una voce accipiuntur: una dicitur nona prima, altera dicitur non secunda, Cutraque in eodem cantu regulariter non invenietur. Sic Ut Do retinus in Micrologi cap. a. alterunt hepta chordum , seu ordinem tonorum medium destribens: si In quibus tamen inquit inter aliam b ponimus, quam rotundam facimus, alteram vero quadravimus ita a b b c d c Capite octavo eius denimicrologi causam huius mutationis metum tritoni, ac usum in cantu toniquinti