장음표시 사용
2쪽
PRINCIPI AC D. D. TE PHAMO BATO REO
Os est locupletior,nec nobialior , nec antiquior, nec sta mior,aut cognitu dignior vl-I pars philosophiae, quam dumotibus corporum cslestium disciplina, Dei donum maxiam praecipuam proculdubio humanae fantiae partem complectens. In uniuersum vemanium artium genitrices cauis plurimum ant ab usurpatione, seu exercitatione earuna. Etenim perquisitio causarum, ex quibus uuntur scientiae, propria est eorum , qui ini philosophia excelluntini usum artium vi-ecessarium nosse potest etiam populus, si io ducatur regulis ex solido sundamento hodice constructis. Sic supputandi, figura que popularem finem, & similes faciendo auisitos habitur,de ire plerosque exerceremus, etiam si sontes suarum actionum non a B in-
3쪽
intelligaist, net eis exelisa' polsint in Arith-
'metica,MGeometria demonstratis theorema
tis. Hqc igitur est,& Hinc inwlygi gotqst consilium doeiprum hominum, qui arduarum qum
que illarum ac rolixe circa siderum motiones demonstratarum rerum, in scholas introducenda censuhrunt nuda simpliciterq; definita & extra immensam in lineis factarum demonstratio .num subtilitat em posita elemyrixa rneti a Geometriae rudibus esse possent seruia. Et certe haec excelsa disciplina, si, quoinadmodum me etebatur, non in lineis denacinsitata semper tradi postit & capi satis ab omnibus,at saltem aliquo modo conflare debe per manus tradita conseruari, neque deseri ednitus , noc consi
lium makime ualere uidetur nostro saeculo, lubcommunirer omnes contemplationibus rerum separatarum negberes, ad exercita
tiones quael uosas festinant pse reci in omnibus bonae literaturae destina ti s G um nasi s , in gens
Geometri v erenitur contemptus in inopia ., Cum ergo simplices huius artis instoductiones ad popularem eius usum egregie conferant, lintque ccimmuni numero discentium accommodatae, ut in oti nibus scholis conseruari que ant facilius apprehendi promptius ab ingeniis mediocribus, non parua nee laeuis iudicari debet earum utilitas. 'Quinetiam ijs,qui ultra nudam sideralis istientiae ustoriam, ex casea a iis
4쪽
ss extructum artificium postea sunt appetituri, multum prodesse possimi elementa , si initio
recte tradantur, nec sint aliena a magisterio vere philosophico, quemadmodum Dialectices quoque & similium in seriorum disciplinarum
plenum artificium, promptius accipere uidemus eos, qui breuibus praeceptis prius in se mali, ad huiusmodi professionum persectione accedunt. Sed si eli aliquod incommodum scriptorum, qui artium introductiones tanquam prima lineamenta tradere solent, id maxime
conspicuum & admodum culpabile fuerit in perplexe barbareque dicta, & ri semel dicam, pro ueris, falsa rudibus lectoribus ingerant; siquidem talia forte plus obesse possimi ad altiora disciplinarum progressiaris, quam prodesse preuie instructionis gratia recte tradita:id quod
maxime & peculiariter uerum else reperitur in ea disciplina, quae uersatur circa expositionem coelestium motuum . Quicunque enita hic uitiosis imbuuntur rudimentis, & in artis huius aditu prauo statuuntur, eos deinde tota uia magno cum laborum & temporis dispendio impediri necessum est. Et ut in arte canendi, dicedique,atque adeo in omnibus aliis exercitati o-nibus, fgrius videmus deponi praeconceptus malos habitus,quam bonos acquiri, ita multo S mλ
5쪽
magis in hoc quoque matheseos puluete, fac lius fuerit artis uera, solidaque fundamenta ponere , quam perperam genitorum simulacroiarum deponere,aut dediscere conceptiones; cuiusnodi sane plurimas habere inueniuntur passim in scholis triti libelli, praesertim quales &saepe alias,& proxime praeterita aestare nobis offerebantur. Patauit Antenoris, ut illis in insti tuendo uteremur. Et quamuis diu uixisse,Geniumque habere diceretur: tamen praeter phrasin, viamque docendi ineptam, S multa falsa commenta, rerum quoque necessariarum videbantur laborare tanto defectu, ut si inter exponendum adrectius iter dirigi,supplementisque perfici deberent, longe plus temporis laborumque requirere uiderentur, quam si quispiam sibi sumeret ab integro describendae contexenis daeque totius artis onus. Vbi enim rectam licet tenere uiam, ibi per lutosa & senticosa, praerupta ueloca magnis laboribus iter parari non debeat,& qus sal si sunt, ea uera effici nequeui. Et qui uetum artis ceu itineris principium non uidebant, quomodo fieri potuit, ut ad rectum tscopum uel ipsi peruaderent, uel alios recte diicerente s psi in aditu artis mundum definire uolentes, Euclidis, & Theodosi sphaeiae definitionem ponere constreuerunt, perinde ac si inter inconspectae Geometricorum sphaerae, &aspectabilis mundani globi definitionem nulla aut ..i i. par-
6쪽
parua esset differetia. Aeque ineptum est, quod sphaeram elementis & orbibus diuidunt, id enim aspectabili potius mundo , quam mentis
actione concepto globo debebatur. Inde ucro quomodo mundus rectum situm habere, varieque inclinari consueuerit terrae diuersis incolis, docentes prius, quam monstrent, & dccla-rcnt ea, quorum respectu haec ita fieri sentiun tur, magnam rudioribus lectoribus in ipso disclinae aditu offundunt caliginem ; eo quod in exponendis relatis, nulla lexis positi esse clara, ubi alterum comparatorum ignoratur. In Circulorum vero coelestium puerili designationς, lineis tanquam planis utentes, rerum genera dissentanea perperam miscent. Et figuras,quae
uni eidemque circulo inscribi possunt, aequalibus contineri seu circunscribi limitibus, dum
tradunt, crastis, sensuique externo manifeste patentibus erroribus mentes discentium confundunt. Quis enim est, qui statim prima fronte non uideat, ambitum orbis quolibet inscriptarum sibi figurarum circuitu oportere semper esse maiorem, & nunquam iso perimetrum λIde ualentem insufficientiam videre est fere in omnibus aliis ipsorum rudimentis pariter ac totius traditionis potioribus capitibus . Etenim ascensionum, descensionumq; doetrina, quod praecipuum primarum astronomiae institutionum caput,vix recte attingunt. De siderum 3 6 au-
7쪽
autem In extimo egio Infixorum ortu obituq; considerationem, ab arte vera ita distorta cominiscuntur ut ne quidem illustrioribus, vulgoq; obscurioribus clarorum authorum enodandis locis , quorum gratia potissimum eam trade bant,utiliter,apteque seruire possit. Nam maia tutinos & vespertinos stellarum ortus occasusq; , quibus tanquam euidentioribus harum apparentiarum formis, tota bonorum scripto rum continetur intentio, absurde distraxerunt in superfluos & commenticios oriendi, occidendiq; Cosmicos, Heliacos, & Acronychosethodos,quasi esset,aut inueniretur apud Astro.
nomos aliqua inter ortum, occasumque matu. 'tinum & Heliacum seu Eoum discrepantia. benim,uerbi gratia, vespertinum aliquod Soli. que occumbenti proxime praestructum, & sub initium noctis apud occiduu Finitorem lucere consuetum sidus, quando ab aduentante Sole e conspectu tollitur, dicamus occidere Heliace, ut ipsi tradunt, proserant obsecro nobis casum aliquem, iuxta quem stella quaepiam dici possit occidere Acronychos. Rursus si hune
eundem occidendi modum fateantur esse scronychum, nullum amplius poterunt proferre casum,qui congruere possit ad ipsorum o ea se m Heliacum. Vnde necessarium est, ait
ram istarum formarii esse siuperfluam, falsam ,& commenticiam, ut iam nihil dicatur de Pio lemaeo
8쪽
Iemaeo & aliis artificibus , quorum authorita te,& non de sententia Grammaticoru elementa huius disciplinae componi desiderant. Ha confusione factum est, ut illis etiam authorum locis, quibus malum traditionum regulas illustratas firmatasque esse volebant, tenebras potius quam lucem attulerint . Indidem euenit, ut illud Lucani.
Nam Sol Ledaea tenebat q , Sidera,vicino cum Lux altissima Cancro est, Nox tunc Thessalicas rigebatparua sagittae ali3 quidem ad occasum Sagittarij acronycha perperam referrent, alij vero ad nullam plane
speciem ortus obitusve stelIarum accommoda ri posse commentarentur,& Lucanum tanqu2horum rudimentorum imperitum accusarente,
scilicet egregij viri, qui Lucanum iuxta suam
artis ignorantiam iudicant. Admodum enim rudes & stupidos esse conuenit, si qui Sole ει gnum Geminorum lustrante , atqile ad o tum delato, intelligere nequeant, necessum eue ex aduersa regione apud Finitorum occidentalem desicendere aduersum signum Sagi tarij, quod nos mane & Heliacos occidere re dicimus. Nec minus ineruditum est, quod lcribunt, Lucanum inepte pronunciasse, duo; ama, & unu altu euenire Solstitiu habitantibus lapud Aequatore circulum.Nam& res ipsa te
statur aperiri & qui de Laum seriptoribus lini
9쪽
bentur eruditi,consentiunt omnes, altissima esse pilae loca, quq ab imis ipsius polis ad summa
eius tuberositatem conscendunt, tantoq; semper euadere deiectiora , quanto magis inde ad polos tanquam per gradus descenderint. Ergo sie circa Astronomorum elementa sapientes,atque ex huiusmodi fonte Lucanum tanqua ci ea haec artis initia ineptientem vellicantes, apparent in ipsis primis harum sententiarum notionibus intelligendis mere inepti, vereque circum astra . Verum haec & his similia uana commenta,si quis congerere uellet, non una epistola, sed pluribus opus esset uoluminibus . Neque feci ipserum mentionem, ut mordicarem quempiam, uel aliquam acuminis aucupareigloriam ab expositione earum reru, a quibus omnem abesse subtilitatem maxima laus est: sed potius ut recte, fideliterque monerem studiosos, & ad hanc disciplinam primum
accedere uolentes lectores, maxime vero eos,
in quorum gratiam haec elementa condebam, di quibus author, & suasor fueram ut cum reli-
quis philosophiς studiis, has quoque nece ssa
rias, & ad excolendumpariter,ac vegetandum, acuendumque ingenium humanum aptissimas artes,coniungerent,inter quos praecipuas partes tenebat illustris iuuenis Stephanus Bato- reus,nepos tuusapse,ut non solum nomine, de
natalibus illustribus patruum referat, veru etia
10쪽
lpsi uirtutis, actionumq; prpesararum pulchrutudine, suo tempore, locoq; imitari possi, pro uiribus sibi laborandum elle recte iudicat in omnibus iis disciplinis , qui b. & Plato naturas optimas instrui prscepit,& illustrium nataliusplendori maximum decus accedere solet. Achab et ille quidem secum suarum actionum inspectorem,studiorumq; ducem uirum solerticismum,nobili stimumq;,atq; ingenio & doctriana multiplici squὰ, ac diligentia praestantissimum, Vuolifangum Kouaciocium:audit autem di alios in Italia uiros in tota philosophia clarissimos . A me uero tanquam fortuito adueniete, exceptoque contubernali, accepit numerorum, figurarumq; instructiones necessarias , dc de rebus coelestibus, seu astronomicis talem fere institutionem, qualem hic typis excusam in usum omnium studiosorum emittebamus. Etsi uerd utriusque coelestium motuum partis, quarum altera totius mundi reuolutiones uniuersales in dextram: altera uero particulares planetarum in laeuam conuersiones continentur,animus esset edere talia elementa, qualia adhuc insiliolis desiderari uidebantur: tamen hos libellos , in qui b. quotidianarum mundi conuersi num in dextera proprietates, methodo noua,
di a vulgatis huius argumenti libellis penitus diuersa,atque ad familiare docendi, discendiq; modum,& captum eorum, qui aute incipiunt,