Enchiridion theologicvm, praecipva verae religionis capita breviter et simpliciter explicata continens, Autore Nicolao Hemmingio

11쪽

SERENISSIMO

AC ILLUSTRISSIMO PRIM

C I PI DOMINO, D CHRISTIANO

que perniciosissima sit, climcile dictu est. Nam ut αναρχ αὶ sequitur α ια de confusio, ita Tyrannidis comes est legum turbatio &peruersio, maxima cEsubditorum iniuria coniuncta, nec dici facile potest, an inobedientia erga leges ct maia gistratus istis bestia sit truculentior, necne. Has pestes magistratus,pietate, sapientia, ac potentia praeditus,de republica, cui praeest solus submouere potest. Sapientia enim leges suae Reipublicae salutares ordinat, si quando nouis legibus opus esse uidebitur:

potentia conseruat χSequitur, ne casso, tentiores. Meluti maiores muscic Aranea

12쪽

EPISTOLArum retia, quibus minores bestiolae inuol tiuntur, perrumpunt aut uiolentia excutiant,aut Sophistica peruertant. Nam,ut recte inquit Menander,Cία hq uJ p ιγ' ro Pietate,quae cum tyrannide stare ne. quit praelucet subditis, ac in omni humani tatis ossicio eisdem anteitrunde fit,ut quem admodum subditi legem ut iustissimam uitae normam intuentur,ita eXemplum norme principem ipsum ob oculos statuentes,eius dem pietate,tanquam stimulo,ad omnia humanitatis orscia incitentur. Perpulcrum enim singuli putant, mores sui principis uita exprimere,iuxta illud: Regis ad exemplam totvi componitur orbis. Is igitur demum rect e imperare nouit,

qui sibηpsi de suis affectibus imperat, secl

dicatur.

Cum autem ista de pestibus humanae societatis apud Diuum Chrysostomum lego, cogito de praesenti huius reipublicae Danicesiatu, ac gratias aeterno Patri Domini nostri IESU CHRISTI ago, quod te, Sere nissime Reta ηγηΜα' ο κοσμητ αλα p,

13쪽

i md patrem patrie habeamus. Qui,cum pietate Sc omni uirtutum ossicio tuis subditis

antecedis, cum legibus rempublicam munis,cum ordinationibus corrigis,cumlitoris in aula tui quae pietatis quoddam theatrum uidetur doctrina, religione,sapientia, curerum experientia praestantibus ornas,la cis ut tue ditiones in pace floreant, quae sane florerent magis, nisi peccata nostra tantum honum impedirent. Ea enim pietas tua est,serenissime Rex,ea industria,ea sancta tua curae solicitudo, ut

non possit no florentissima esse respublica te

gubernante, sub cuius prudenti ac pio regi mine tanquam sub alis,cum ab externis hostibus, qui corporibus nostris de bonis ex ternis insidiantur,tum ab lisreticis, qui animabus nostris ac aeternis honis nostris insidias ponunt,tuti sumus,id quod non solum

laeti experiuntur T.RM. Subditi, uerum etiam toti pene terrarum orbi innotuit Celshratur enim apud omnes nationes, quata sit tua pietas,quam sancta legum cura,quantus erga subditos amor,quanta deni in omnium Regiarum uirtutum longe suauissima har monia, ac iucundissimus concentus, in tota tua uita,ueluti personet. Sed quid hic com

memorare pergo ciuius oratio tuis uirtuti

14쪽

EPI STOLA

tum abest, ut eas quo id deceat modo do Praedicare possim. Hoc summum plurimarum ac heroica rum uirtutu decus, serenissime Rex me superioribus annis permovit, ut libellum, cui de Methodis titulum seci, sub auspichstui nominis in lucem ederem, quem Oblatum sereno uultu cu amanter, quod unice a me quaesitum erat, suscepisti, Nec enim erat alius cui iustius primitias meorum laborum offerrem, quam tibi serenissime Rex, qui perinde at βτrio πατὴρ huius T. R. Academiae Prose stares, in quorum numero dc ego unus sum, comple steris, liberalit stipendio alis, in hunc profecto finem, ut succetaribus tuis Ecclesiam, cu in ea incorruptam doctrinam tradas. Hisce rationibus, d hoc tempore, editutus ἐγχμ δεοὶ capitum communium nostrae religionis, motus,existimaui auspicato fieri, si tibi, Serensissime Rex, omnium litearatorum hominum communi Mecoenati

hoc ipsum Enchiridion dedicarem: in quo hoc sum secutus consilium, ut praecipua Christianae religionis capita cum definitionibus, diuisionibus d axiomatis siue sentenths quibusdam colligerem, ac iuuentuti proponerem, quo hi instrucra iuuentus,

cum maiori fructu absoluta doctissimorum homi

15쪽

indidit hominum nostri seculi scripta, ac potissi inum Clarissimi uiri, mei Preceptoris Phlis ulli iti t. LIPPI MELANTHONIS, optime non si solum de me, sed etiam de tota Chri stianast livo,ni Ecclesia meriti, locos Theologicos, S alias u i iiii scripta eiusdem legar,ex quibus quod me linobli . nue fateor plerat, quae in hunc libellum iudi tari congressi,depromra sunt. iiii leti. Porro de editione nunquam cogitasem, tu lo iii K me' amicorum quorundam consiliti, inti t. ii quod non erat contemnendum, Sostudios ah,ILL rum multor 'petiti crebra ad editione in is tur ut Muci Conquesti n. sunt scripta exempla liliti 1 - i ,qu erant in manibus multorum,passimis, E Pς regi Li, adeo a se inuicem. quemadmotati sit da dum fieri consueuit in libris,qui sepius a se

stinantibus transcribuntur discrepare, ut uix in una pagella concordare inueniantur. Quapropter Serenissime Re precor, ut

T. R. . solita Philanthropiade clementia hunc tui subditi laborem qualemcunq; susncipere dc boni consulere uelit, ac simul in minerit uere regium esse, res a subditis oblatas,non tam ex pondere,quam ex offeren

Iai tu Lanima SP corpore, Rex serenissime,una cum serentium Regina nostra, D. Eriderico Et γ' ii O,Principe uere Heroico,iurisib equitata

16쪽

EPIST. D ED I C T. nim ac summo literarum fautore D. Iohanne duce, rebus magni gerendis nato,

tota familia ac Ecclesia domestica,atq; adeo cum omnibus rebus subditis,regnis Se prori itincris Deus Pater Domini nostri Es VC A RIs TI suo sancto Spiritu .R. M perpetuo adsit, Amen. an Val. Octob: Anno Domini M. D. LVII. Serenisi: R.T. M. deditisi: Nicolaus Hemmingius.

17쪽

AD LECTOREM.

CLiM A Aia foret septem subiectu trioni,

Quado ibi praecipue lux tua Christe micet. Quippe diluviis ut se geminum conuertit ad uris Sic sacra paulatim uox aquilona petit. sam, Hinc simul obsequio comitatur turba decoro Pieridum,Aonio uertice culis prus. Sol propius terrum summo quos uisit ab axe, Semotis pq ultro minister adest. Hinc nes triste gelu borealibus amplius artus Vexat, nec mentem pristina barbaries. Dunica Metropolis thesaurum ens uia profert, Heminingi docta sedulitate datum. Issiquidni pulcra methodo Dialecticus autor,m heroa inclusit dogmata Chri)tigenum. Sissimul e Musis, o Christi nomine dignum, Deinde etiam pueris utile uenit opus. Ducet enim certos ut pensi Thesea flum: Suscipiat gratus commoda quiffsua. Iohannes Subcerides

18쪽

EPIGRAMMA

D. QVem iuuat aeterni flores depascere uerbi, Et colere haud scia religione Deum. Qua doceat μεθοδω, uel quasi dogmata discat, Certus quo supersim tramite templa petat. Abdita scripturae cupiens euoluere claustra, τolo Roγop θοοὶ qui uolet oρθοπμ0μ, conbulat Idem ningi, doctifima scripta serti, Cuius erit nullo laus peritura die. Informat tremulos udi ira flumina grespus, Daedule,clarus dotibus ingenii

Atr iuuentuti pulcro κε φαλαῖα ministrat Ordine, quae uerae religionis, crunt. Per quae diuinum cupit incrementa Tonantis

Verbum, quod sanctis protulit ipse λογω

Et manet ad feros Ecclesia uera nepotes, Nec sit Sulphureo praeda futura Duci. Rec dulci patria doctus monumenta reliquit Heminingvi, Dunis ima decus' viris. Unde pucr, iuuenes,s habet ueneranda senectus, Arces quo posit scandere obmpiacas. Age igitur uigili, cui cordi est cura salutis, Hoc ἐγ πείριδιορ voluereuolue manu.

19쪽

et AVLυ Apostolus Timotheo scribens, horriturinum, ut attendat lectioni,exhom iit, ii iis doctrinae,Et paulo post attende tibi ipsi,c doctrinae, pe se in istis, hoc enim faciens, te intum fulvum facies, Er eos qui te audierint. - Haec Paulι exhortatio ad nos quos pertinet: ' quae duo continet. Primum,quale navi sit oscium . Doctoris. Deinde quis fructus sequatur pie prα

p stitu in scium. Ista duo simul cogitemus, ut ps

sterius ad maiorem uigilanti inmer diligentiameta nos excitet, ne laborum magnitudine aut discurum: tate fructi,ueluti unertes milites torpeamus,ac abularium iectis huius sanctae militiae armis terga uertamus il fit i l. hostic cuius hoc unicom studium est, ut docentes et v dificentes, uel ab oscio deterreat obiectu discubita Pici tatim mole, uel opinionibus fanaticis imbuat, nem ripi fontibus Saluatoris salutarem quam hauriarimus. Quare nostrum erit oscium fortιter aduero sario resistere, ne Ecclesiam euertat, aut contaminnet in initis,quibus utitur, technis. Hoc autem offficio rite tum fungi uidebimur,cum iuxta consilire

Apostoliattendemus lectioni,exhortationi,doctri

tiae, quo Ecclesia Christi nobisci , quierim pars

sciat Ii sinus,ad salutem erudiatur. I . Verta quia iuuentlA,consecrata sacratisi MTheologiae studio, opus habet, ut de uera studendi Theologia ratione admoneatur,uolo paucis me consis

20쪽

consilium, quod etiam fecutus sum sequor, exoponere.Nisi enim me ualde fuste opinio, multo citi A liberalem in Theologia doctrinam consequeritur, qui meis monitis uocul erit, quisi quisine

certa ratione omnium Theologorum uoluamina

peruoluerit.Vt enim in caeteris disciplinis methoodica docendi ac discendi ratione opus si ita in oramnium disciplinarium regina, quam Theologiam appellamus, certam docendi ac discend rationem necessariam esse statuendum eis. Porro ut consiliisum metum clarius apertam, omnium primi m pium pectu ad lectionem scripturae liberendum iudico. Deinde liberalem in artιbus cir inguis quantum quidem id feri potest doctrinam requiro. Nam istis ueluti exoticis stolijs tabernaculum Dei non paruimatur. Sic instructo pro huius scrutis imae militiae tironi consilium meum impertio, quod ut

melius intelligatur, in quisiis partes distribuo. Prima est de Princip)s,quae Theologus futu rus adferat ad Theologiae studium. Secunda fi de Diuisione scripturae, ijsquclin Angulis partibus peculiariter obseruanda sunt.

Tertia in de recta interpretandi ea, quae oboscura uidentur, ratione.

Quarta est de modo utendi scripturae testimo-nys sine errore. Quinti Cr postrema continebit methodum conciliationis locorum, qui inlecicin antilogi e cere vidcntur. as