장음표시 사용
21쪽
Neq; vero est consiliu ne cuiusquam insectatione tibi. illustrissime Princeps stibditorum fauorem &gratiam conciliare; & si esset, non pateretur tamen eximia tua virtus,cui nos ita gratificari crederemus. In optimo Principe duo praecipue requiri historiarum monumentis passim proditum est, & primo quidem potestatcm, deinde sapientiam. Potest item exsortitudine, exanimi magnitudine constare liquet,ne timore aut formidine a recto gubernatoris ossicio declinet: sed impavidus & ςonstans, quibusctinq; refragrantibus strenue fortiterit; relistat: circumsuentibus undiq; tempestatibus, non commoueatur animo, non concutiatur, sed rectum in omnia constantemque vultum proserar, sita recto immobilis,a iusto inuiolabilis, a decoro exorabilis. Sapientia vero tanta sit,quae non solum literis & sacra doctrina constet, sed etiam longo rerum usu &experientia rerum magistra. Verissime Africanus Poeta opinatus est, Sapientiam usus & experientiae
filiam esse: propterea quod ei, qui sapiens esse velit, non libris solis, neq; disciplinis opus sit,sed oporteat eum versari exerceriq; in rebus cominus noscendis periclitandisq; , & proinde sapere atq; consulere, ex his, quae acta & euenta & ipsa rerum pericula
docuerint. Ennius Tarentinus literarum cognitionem mancam esse ast rebat, si nulla actio, nulla reru expetendaru fugien darumq; scientia se litatur. Plato vir diuinus in Gorgia suo monuit, disciplinarum studi-
22쪽
um sine actione& sine experientia statuaguina: I; ieiunum esse,nisi & ea quis sapiat, quae rerum pericula docent.In experti negotiorum minus apti, minus', idonei gerendis magistratibus semper habiti sunt. Vnde Cornelius Sylla Mari; Consulis iuuentam irridens,l emigem inquit, prius esse Oportere, quam ad Hubernacula manus admouere. Solon Atheniensium Legislator suadebat, ne antea principatum aut magistratum appeterent, quam imperare. aut magistratum gerere didicissent. od si potestas fortitudine & animi robore consistit,si sapientia constat non solum literis, scd etiam multa experientia dc rerum usu, exaetissimusuit iudicium nobili stimi ac sapientissimi magnificae aula: Cellensis Senatus in deligendo te Christianissimo principe,qui & sortitudine praestas & magna sapientia praeditus es. Iam in recente inito magistratu tuo multis in rebus haud obscure declarasti,quam sis inuicta constantis animi magnitudine,& infracto selidissimae mentis robore. Tune aduersis deterreri selitus,nec secundis efferri is insicxibili rectitudine, incorrupto iudicio & integritate incommutabili idem persistis. In omni vitae cursu, aduersus quoscunq; sortunae impetus, eadem frons de idem vultus perdurat,ut nec immerito tibi illud Fabricis Romani Consulis elogium asscribi possit, te difficilius a recto, quam selem a suo cursu.auerti posse. Nemo etiam tui ordinis hominum literarum eruditione de morum probatissimorum quali
23쪽
tate ornatior.Quod si beatas esse Respub.Plato non minus vere quam sapienter monebat, si aut sapientes imperarent, aut earum principes sapientiae studio tenerentur, beatitIima es uniuersa Ditio Lune- burgica, quae tam sapientissimi gubernatoris regimini credita es. Adest tibi praeterea optima vivendi ratio, adest humanitas illa inclyta, cum tuae tamen auctoritatis ratione seruata: adest optimum &salubre consili tim, ipsaq; liquida & aperta veritas, nulla plica, nulla fucatione, nullaq; verborum captione contecta,adest & vitae ipsius sanctimonia,& pietatis cultus,ac omnium eorum cognitio, quae tam inclytae dignitati expedire aut usui esse possint.
Quamobrem E R N E S Τ E Princeps illustrissime, siquis exterius has ingentes animi tui praeclarasq; virtutes modo commemoratas inspexerit, facile comperiet haec omnia, non tam diuini esse muneris quam prouidentiae. Nam si rerum tuarum felicissimos euentus cum hac ipsa temporum conditione conserimus, id de te cogimur sentire atq; proferre,quod de electissima illa Dauidis Regis unctione facra recenset historia: inuenisse sibi Deum virum secundu cor suti,&c. Tribu it tibi Deus optimus haec ipsa praenoscens laudatissimi huius Ducatus gubernationem,non tam successione legittima, quam inuod maius est virtutibus tuis debitam. qui tua probitate Princeps fitteras ante, quam fieres. Contulit principalem hanc speciem atq; oris habitum prouinciae huic dignissimum, vires corporis
24쪽
heroicae virtutis ac roboris, mentem in prosperrimis iis rebus aequis limam, in qua semper ratio a cena principatumq; possideat. Uar animi tui dotes, sicuti rarissimae sunt, in unumquempiam praesertim congestae, ita sane in te mira summi Dei clementia collocatae,ie summe ornatum inter reliquos principes,lucidissimum veluti sydus inter reliqua micantia sydera, reddunt atq; summopere illustrant, adeo ut praestantissimae hae virtutes tuae ita fere inter se contcndere vidcantur, ut neq; bona ipsa corporis, animi virtutibus subesse, minus vero ipse animus corpori patiatur non praeesse. Speciem h auc in te vere principalem quis non mireturὸ splendidissimos hos tuos oculos praefulgentia veluti lumina, valetudinem prosperam, sensuum omnium vim &integritatem quis non summis efferat laudibus ΘEtenim si decus animi in magno homine corporis habitus sequatur, qui conciliet sorinae dignitatem, praeclarum quid esticitur, atq; homini mortali augustius. .Quam,vero sit blanda hominum concilia. trix in viro principe formae dignitas, sensuum integritas,caeteraq; ipsius corporis bona, quae ad decus, dignitatem praestantissimi cuiusuis Principis plurimum sane conducunt, in omni memoria veterum
exempla multa, atq; illustria docent, Scitum quidem apud Graecum Poetam, patrisfamilias,opinor, optantis sibim longam annorum striem productiorem vi. m. Vtinain, inqui videre
25쪽
contingat nepotum nepotes, & mox, quas tantum adepto, haud satis videatur fortuna induliisse, dignam posteris regno formam precatur, quam re rum expetendarum omnium primam homini in vita esse ii ibendam existimat. Non diuitias optat suis non virium robur, non pernicitatem, non regna atq; magna imperia,sed unam dignam sormam imperio. Hoc enim illi persuasum est; in quo homine forma conspiciatur imperio digna, nihil illum eorum , quae in vita agenda beatum hominem fortunatumq; cificiant,desiidcraturii. Sed aliquanto illo melius diuiniis Plato: ubi in homine, inquit, haec concurrant, in animo probitas, in vita agenda elegantia morum eam omnibus aliis praefert, quaeliint homini expetenda in corpore formae decus, ita ut partes omnes bene inter se conueniant, &sint aliae aliis consentientes; est futurum, ut put cherrimum sui spectaclitum intuentibus reddat.Et merito haec ille quidem: nihil enim in terris perfoctius,abibliitius,admirabilius, quam qui ex animo praeclare ad virtutis & honestatis decus consormaeto, & recta constitutione corporis effcitur concen
Neque secus sensisse videtur Menander Graecus Poeta,cu itis fere singula verba, quod de Euripide dictum est,singula oricula habentur In quo hoini
te, inqlli naturae decus ex arnant mores, suturum
est,ut qui illum propius adeat, duplo in cum maiore amore assiciatur. Cuiu3 quae causa sit, omnibus, quorum
26쪽
quorum sint integri sensu facile est inuenire. Acute enim Aristoteles interroganti, cur quae pulcia
essent,tantopere amarentur. Caeci inquit est haec interrogatio. is vero nisi oculis captus,miretur homines coeli aspectu teneri, Solis, Lunar, syderum, quibus in natura rerum fingi nihil maius, praeclarius, diuinius potest Θ Nihil enim verius,quam quod ab eodem iaanasse fertur:Nullas esse literas,quibus
magis homines, quam decore sormae commendentur. Quod cum aliis tum maxime iis expetendum est,qui in gubernatione ac regimine sedent, quibus nihil aeque facilem tanti muneris functionem reddit,ac subditorum studia atq, amor. Quae huius rei ratio, tuo certior clariorq; est,eo nos monet magis,
hac laude in te illustrissime Princeps E R N E STEpraedicando efferendoq; parciores csse. Quanta in te sit formae dignitas, quanta maiestas in vultu, gestu, motu corporis, ipse in magna hominum luce positus ostendis. Ita vcro haec omnia grauitate condita, ut appareat, non te ad populi coronam,sed ad principalis nominis celsitatem & natum & institutum esse. Facit autem in te quidam quasi virgina- is pudor,& vultus ad gravitatem compositus,ut nemo credat,quae sua natura adeo amabilia sunt, fore aliquando,ut in mollitiam & animi nimiam remisionem vertant,cum usia aliquot annorum dc maximarum rerum cognitione comparata magnitudo
animi de constantia accedat. oeia tametsi magna int, & ab omnibus peroptanda, maiora tamen me D a abdu-
27쪽
abducunt, qliae in te admiranda magis, quam lau danda le .e offerunt, quae principem te omni laudis atq; virtutum genere oriratissimum reddunt. Non dicam de prudentia, continentia, tempe ranti ,comitate,caeterisq; huiusmodi virtutibus tuis, ex quibus id sane speciosissi iniim conspicitur, quod ista admirabilis mansuetudo tua atq; clemen ita, adeo grata omnibus popularisq; sit semperq;
iuerit,ut vicisse fere caeteras videatur, atq; cum ςlo
mentissimus sis, minime tamen a severitate ipsa, grauitate 'l; recedis: humanus praeterea cum natura ipsa omnibus existas,ia est, tamen abes, alibi insita grata itate. Iusticiar amor in te immensus erga omnes, haud saeuiens tamen absq; omni moderatione. Quibus rarissimis virrutibus, quantum commo
do utilitatiq; subiectissimorum tibi subditorum
semper contii teris, vel ex hoc etiam coniecturari facile potest, quod unius tantum semestri spacio in recenti inito magis hiatu tuo, Ducatui Luneburgen si tanta iusticia praefuisti, admirabil1'; es ementia, ea praeterea in te hominum obseruantia, eoq; amor re, ut vehetnen tristinum supra quam dici possit,ini desiderium cunctis tuis subditis reliqueris. Et rcire ra quibus virtutibus praecipue subditorii in beneuolentiam Principes sibi comparant, earum sunt Omnium elementia & mansuetudo quasi semina aeternis literarum prodita monumentis, quae quidem virtutes ut maxime in Principibus viris conspicuae
28쪽
sunt, ita quoq; maxime illos decent atq; exornent, utpote quarum pulcritudine subditi ad imitandum alliciantur,hominum enim ea vulgo natura est, ut ipsit se in principis velut unici exempli mores sor-men α licuti prouerbio vulgatum est: 'hic eis exemplo totus componitur orbs. Qualis enim Platone teste in Repub Princeps fuerit, tales reliqui selent esse ciues: Salis Rex talis grex: qualis herus talis seritus, ut in veteri est prouerbio. Mores enim ciuitatis ex principis moribus cilinguntur:& ut alibi ait Plato, qtiae apud eos, qui dominantur,studia vigent: eadem reliqui ciues amplectuntur& colunt. Popularibus vero hanc principis clementiam sibi proponentibus, Rempub longe florentiorem opibus & pace tranquilliorem fore haud ambiguum est. Homines enim huic virtuti dediti,iusticiam quoq; temperantiam, cari
tatem,pietatem colent, & caeteras simili bonas a Dies,quae clementiam comitantur: unde orictur pt
blici status omnibus prope numeris ab luta selici. tas. Quemadmodum autem e clementia principis subditi aequitate percipiunt, ita ipse quoq; Princeps uberrimum ex ea fructum, videlicet omnium beneuolentiam,colligit. Neq; ulla res magis M. A N-TO N I V M Imper. carum omnibus di desiderabilem Principcm iecit. Eadem in VESPASIA N UM lmp. omnium studia & caritalcm ascendit
Offensarum enim inimicitiarumst, inenat s cxccu
29쪽
md maritauit, dotauitq; etiam & instruxit. Tantumq; abfuit,ut iniusta cuiusquam caede laetaretur, ut tuitis etiam stippliciis illachrymaret. Titi quoq; VESPASANI eius filij tanta fuit comitas ac mansuetudo, ut nullius aduersum se odium com mouerit. Neq; auctor cuius litam necis, nec conscius, quamuis interdum ulciscendi causa non deelset, periturum se potius quam perditurum adiura bat. Itaq; tantum illi prometendam omnlnm Voluntatem vel ingenii,vel artis superfuit,ut vulsb deliciae atq; amor generis humani dictus sit. Parcausa publicae charitatis TR A IA N O, PIO, TACITO, fuit,& aliis egregiis Principibus, qui hu mano generi ingentium bonorum auctores ciuium sitorum honore & bene ii olentia non vivi tantum perfruuntur,sed cum ab historicis literarum monti mentis tradantur, mortui quoq; virtutum suarum fructum ferunt, prosperam ad posteros sui memori am,& immortalem nominis gloriam & famam. Saeui e contra principes detestabiles & probrosi, prinpter magnas illatas hominibus calamitates, omni bus omnium dietis scriptis j; & in vita & post mor tem lacerantur.Quod graphice ab Homero his versibus depictum est:
30쪽
Quos versus olim Hubertus Languetus nobilis Gallus vir ad unguem doctissimus hoc modo Latio expressit:
Ziri uis tu humaui studet lutestabilis titi
Moribus ruis om res diluo clam dira precantur. Huic omnes credunt fata insultare perempto. Sincerum diitae contra,culpa i careritem Tantus inumbrat honos, ut famam nominis ampli
siuilibet extremas passim ferat hostes in oras.
Nam ut nihil de poenis ego nunc eorum proseram,quas subire coguntur qui saeui,probrosi impii, ac iniustam tyrannidem in subditos exercuere: Notum de improbis principibus est illiad: Intrant ut vulpes, regnant ut leones, moriuntur ut canes. Et quemadmodum turres praecelsae fulminibus saepe feriuntur ac quatiuntur : ill aesa turriola manent: liquefit non raro ferrum, integra cera deprehenditur : ita Dei cum primis hi principes poenas cXperluntur, qui a pietate, clementia, caeterisq; heroicis virtutibus desciscunt atq; deficiunt. Itaq; si ullis hominibus aliis, Principibus maxime illustri celsaq; stirpe progenitis virtutibus hisce studendum est.
Neq; id sane immerito. Etenim si quod est sol in
coelo: cor in corpore humano: in exercitu Diixdu-bernator in naue: in grege pastor: in domo pater familias: id esse aliorum re debet: quis non videt pessum eam siti edinarchiam, siue quamuis ditiaonem aliam ituram, quae malis principibus ac nu-