Iuris naturae et gentium privati et publici fundamenta auctore Gulielmo Audisio

4쪽

NATURAE ET GENTIUM

5쪽

Quum vir praestantissimus GoLIPLuds AEd Sio, ea qua erga nos pollet benevolentia, non modo hoc opus suum ypis mandare concesserit, ve- rum etiam quamplurimas additiones et annotationes inultibi adhuc impre fas nobis dono dederit; hinc hira omnia et privilegia proprietati litterariae a legibus nostralibus tributa, perfrui velle declaramus.

6쪽

PRIVATI ET PUBLICI

FUNDAMENTA

8쪽

LECTISSIMIS IN URBE

IURIS NATURAE ET GENTIUM

Eadem animi suavitate scriptis vos alloquor, iuris Candidati ingeniosissimi, qua et in frequentissimum eonspectum vestrum prodire, et vestris amicitiae atque humanitatis ossiciis quotidie perfrui, mihi semper ineundissimum suit ac desideratissimum. Haec autem quae communi studio atque diligentia invenimus. vel saltem perquisivimus, nomini vestro nuncupanda existimavi, ut quam graius me teneat animi gensus apprime intelligeretis, mutuique amoris signum ac veluti sacramentum. fixum ratumque permaneret. Interim vos, opus universum et quae illi erant praemittenda, experta iam benignitate libentique animo accipite. Nobilissima atque amplissima nomina, si consocientur, IPSet NA RA: quibus ima summis conseruntur, homines vero a ternae legis ac bonitatis, Deique ipsius imagine augentur et decorantur. Nam dum reliqua omnia in terris, lege externa agi atque ad finem properare, compertum habemus; homo, quod rationis, sive iuris et legis est particeps, solus ipse in consortium est elatus Divinitatis. Quod et Tullius gratulabatur. una iam, periuris communionem, civitate constituta hominum atque Deorum: idemque poetae expresserunt, Numinis praesentiam potius quam amatum in homine prosecuti: a Iustitiae consors, tacitumque in pectore Numen l). n Cum igitur naturae datum foret, Suism s i Sit lial. iure increato haurire dignitatem; ab illo recedens, in suam necessario compelleretur paupertatem. Quae cum certissima sint, tractationem de Iure Naturae et Gentium suscepturi, quae pra sens ad iura increata, tum Scientiae huius nostrae, tum gentium

sit conditio, sedulo est perspieiendum.

9쪽

Vlli Pro Archia,

Tribus ab hinc saeculis, iura privata et publica, ab universalissimo eorum sonte, nobis, ut cito rei Summam expromamus, nimium videntur discissa: unde scientiae cui incumbimus exiguitas, vel adversa valetudo, quam ceteroqui, ni nos ipsi defecerimus, rebus et sententiis plenissimam haberemus ac validissimam. Gentes autem et imperia, nec florentissima pollere virium sanitate atque integritate, ipsorum casus vel facta testantur. Cuius rei causae cum aliae ab aliis osserantur, illa videtur potissima. quod cum universa iura essent colligenda, quo mutuam sibi lucem asserrent, ac sublimius in hominum mentibus cordibus lite assurgerent; ex adverso, quasi s stipite divulsa, vim et cognationem amitterent, eorumque palmites in legibus, fruetus vero ingentium moribus arescerent. Nam si recte dictum est a Cicerone si omnes artes quae ad humanitatem pertinent, omnemque ingenuarum et humanarum artium doctrinam, uno quodam soci

latis vinculo contineri l : n quanto magis id de iuribus a stirmandum. quibus hominum vita non tam exornatur quam constituitur Haec autem iura non miscenda quidem, sed neque seiungenda , ea omnia sunt, quibus veluti luminibus et funiculis, e docenda atque regenda hominum tradebatur natura, sub illius imperio constituta, eaelum atque terras tuentis et regentis Dei. Triplicis vero sunt generis: et vilia scilicet, naturalia et divina. Sed nos civitatem a natura, naturam deinde abstrahentes a Divinitate: iura quae simul erant divina et naturalia et civilia, serea mittebamus, dissoluta passim atque attrita: quodque peius erat, illa pro libito condere vel resicere, in nostra putabamus sa

cultate. Ita sane: quum homo, non iuris observator, sed iuris conditor fieri ausus est, euneta in praeceps societ s ruere coepit. Naturae enim . eiusque Conditoris scita, quum non si deliter inquirere, sed philosophi, publicistae, legumlatores, ipsique imperantes quandoque ad libitum eiungere aggrederentur, tunc pro naturali et divina hominum societate, arbitraria quoque extitit hominum compages, nullo pene vel naturali vel divino sundamento innixa. Τunc legale quoddam sophisma, iuris habens speciem, philosophico sophismati successerat, privata et publica gentium iura inficiens vel discerpens. Latens diu haec gentium infirmitas, in mediam tandem prodiit lucem, illud evincens, quod ubicumque homo, Sive princeps Sive populus, non humana dixinaque iura consulere, sed alia atque alia ad suam sibi libidinem componere

10쪽

satagebat, imperiorum simul et gentium sanitas ei selieitas ex .liescebant.

Duplex remedium ipsa suadet mali conditio: iuris adram atque ad Deum conversio. Ad naturam, dixi. Nam, min res sunt, Tullio animadvertente, forenses disputationes, alioque in genere versantur. Sed neque publiciStarum, qui, spreto imperiorum iundamento, formis politicis unice sidunt, vel intemperanter ad materialia convertuntur, quidquam proficiet oratio. Penitissima igitur Naturae perquirenda sunt oracula, quum a Platone et Cicerone traditum, firmumque habeamus a nullo in genere disputandi magis honeste patefieri, quid sit homini tributum natura; quantam vim rerum optimarum mens humana contineat; cuius muneris colendi esticiendique causa nati et in lucem editi simus; quae sit coniunctio hominum, quae naturalis societas inter ipsos. His enim explicatis, FONS LEGLM ET IURIS INVENIRI POTEST IJ. v Non ergo, ut Statim regerit Atticus Cice- ι Cic. de Leo .roni, a praetoris edicto, vel a XII tabulis, sed ex intima omnino hphilosophia, haurienda est iuris scientia, legumque omnium disciplina. Quid enim leges, ubi iustae sint, nisi iussa naturae Quaenam autem, nisi natura, alia gentium lex, mens ratioque prudentis, iuris atque iniuriae mensura 3 Sed quid natura ipsa si nisi recta et a numine Deorum tracta ratio 2 3 is Id. , Phitimi'.

Primo itaque, iuris exordium ac stirps ab ea summa ratione vel lege capienda sunt, quae saeclis omnibus antenata est, quam scripta lex ulla, aut quam Omnino civitas constituta: namque a eadem ratio, cum est in hominis mente confirmata et persecta, lex est 3). n Quum ergo, de iure agent , naturam appel- ων. . lamus, Deum ipsum appellamus, eiusque sempiternam legem atque rationem.

Sed creata ratio, licet Divinitatis similitudinem et cognationem reserens, dum in humanam illabitur naturam, nec liquida semper, nec iurium sontem plenissime attinget, nisi aeternae ac purissimae rationis sepimento valletur, eiusque lumine augeatur: a Λ natura enim ipsa desciscimus, ut nobis optimam naturam invidisse videamur M. n Ne igitur vanitati veritas, et opi- εὶ Id. , Tusc. nioni natura ipsa cedat, omnes principis illius rationis, quae in- iii tegra in Deo est, sive internae et naturales, sive externae et Supernaturales manifestationes, hominibus factae, diligenter sunt colligendae, ut ratio creata atque infirma non deficiat, utque ille sons legum et iuris inveniri possit, qui a Tullio nuper commen-