장음표시 사용
11쪽
dabatur. Qua insistens via, naturalis nos . non divini iuris eon-Sulti. rationem primum et naturam persequemur: si autem alicubi haereat ratio, vel caecutire contingat, ut cum humanae gentis, malorumve quibus animae et corpora sollicitantur, origines erunt evolvendae. vel divina iura quaerenda, vel qui sit naturaeeursus et sinis, aliaque rationi insolubilia problemata: numquid divina iura aspernabimur in naturam effusa, ipsamque naturam sine viae duce, medioque in itinere haerentem et caligantem deseremus, vel somnia et labellas pro Dei legibus et faciis venditabimus 3 Quae cum a Pulandorsio non rite sint perpensa. ius nati Deo fhom. turae a divino absolute praecidendum decreverat 1ὶ: dum in t et cit . , praes Grotius, aliique. rei necessitate compulsi, utroque iure in eadem tractatione uterentur. Sic igitur definiendum arbitramur: Iuris naturalia eoru tus non theologum aget, sed eum illi universa pervolvenda siι ωιura, qualis fuiι ab initio, qualis est nune, eι qualis fusura est, in totus illius pateaι eursus eι finis. iuraque iuribus respondeant: quae illi ea naturae penu deficient, eadem non dedignabitur a iure divino postulare ae percipere sa).
ia Eo iam pervenimus, sive antiqua, sive nova tempora inspiciamus, ut rationis infirmitas ad Iuris Naturae et Gentium scientiam absolutissime perficiendam. populisque commendandam, sese. manifestissime prodideri l. Indignautis sorsan animi haec Pascalii verba: s On ne volt presque riende suste ei d injustequi ne change de qualitsi en changeant de climat. Trois degres d'εlgvalion du phle renuersent inute la jurisprudente. Un msi ridienou peu d'annos de possession, dficident de la verite. Les lois sondamen-hales changent; le droit a ses epoques. Plaisante justice qu'une rivihre ouuue montagne bornel IPAscAL, Pena/es, i par. , ch. 6, art. 8 . . Nimia haec sint: numquid vero penitus salsa, ubi sola ratio populis vel legibus praelati' Addit: . Le lare in , l'inceste, te meurire des ensanis et des peres,tout a eu sa place entre les actions vertueuses libid. . u Vera nimisi Aderat nempe ratio, aderat ius, ipsaque natura aderat; sed homo, leges, populorumque mores, aliam sere naturam sibi constituerant. Prosequitur enim: η li y a, sans doute, des lois natu relles; mais celle belle raison cor-rompue a tout eorrem pu: Nihil amplius nostri est: quod nostrum diei-mus, artis est: eae senatus consultis et plebiscitis crimina exerrentur: ut olim vitiis, sie nune legibus laboramus libid. , ari. 9 . i, Utinam infirmi haec essent animi, vel doloris aestu abrepti l Sed quid, eum gentium leges et laeta inspicienda suscipimus Τ Quid, si patrum recordatione, deleto Numinis cultu, ara Deae Rariora, dum ipsa maxime insaniret, extruela fuit' uine itaque rationis excellentia, illinc eius latuitale vel perversitate coarctamur. Quo pergimus 3 Quae inde naturae vel gentium iura depromemus vel extricabimus 3 Iuris Naturae magistro, ut arbitramur, duo Duilia eo by Cooste
12쪽
uuae si recta est sententia, nostram agendi rationem simul exposuimus et tuiti sumus. Quum enim probe inspexerimus, quantam in iura et ossicia cladem intulerit ratio sibi ipsi relicta, ut tandem ex Samuele cocceio et ipsa existentia eiusmodi iuris pluribus suspecta visa suerit 1ὶ: n creatam rationem ad di inam e. lj Vid. pag. 6. tollere, quando necessitas impelleret, nobis mens atque animus fuit. Eo vel maxime, ut a principio innuebamus, quod humana ratio non errore tantisper delectata, sed naturalem hominum constitutionem, lura imperantium et populorum, religionem donique ipsam recudendi vel creandi munus atque imperium sibi contulerit. Inde naturalibus et divinis socialis vitae sundamentis, quibus europeae gentes adoleverant. late concussis, triplex iurium et societatis ordo, rationalis, civilis. et politieus, turbari ac misceri visus est. Siquidem ratio a Divinitate abstracta, se adeo iuribus solvendis aptissimam, recomponendis vero ineptissimam, saetis et experimentis prodiderat, ut in ordine morali. virtutum vitiorumque fines vix alicubi constiterint: in civili, proprietas, qua sere sola, quaelibet iuria civilia continentur, suis e sedibus revulsa, iam iam ipsa concideret; in pestileo demum o dine, auctoritas quam homines in gentium vel imperiorum n mina coadunantur, imperantium denique populorumque iura et ossicia pessum irent. Posterioribus verbis, propositae nobis viae cursum atque ordinem, vix cogitantes attigimus: illuc enim properandum, quo editis compellimur ruinis, restaurationis, ut Buguramur, aetatem ingressuri. Quae ut qualis est in votis, sic et in saetis habeatur. iurium cognationes et foedera, humanaque iura divinis sic erunt concilianda, ut sibi congruant humanae et divinae iurisprudentiae sundamenta, hic vel illic constabilienda simius, vel penitus reficienda.
sunt perseienda: l. rationem expolire, eiusque oraeula postulare, qua illa ex Deo est, atque divina; 2. ubi haec deficiat, imo ne deficiat. longa superiorem aliam compellare rationem, aeternam nimirum sapientiam suis per omnia manentem, unde universa descripta sunt iura la. Ada ., Conia fess., VII l, 9, 3 . IIaeo si non Daeto animo persietamus, luris Naturae et Gentium restaurationem, quam sapientes praestolantur, tandem aliquando ingrediemur. Haec enim duo nobis comparabimus: iuris philosophiam, quae methodum subministret; ius dioinum, quod in contexenda iurium serie, ita omnium est iurium exemplar ac iundamentum, ut, illo submoto, nulla unquam iurium vel ossiciorum scientia nee pirnei, nee constitui possit. Disitired by Corale
13쪽
Paucula quae in hanc rem, praestrie in ealamo ad vestram conseripseram utilitatem, Vos libenti animo accipite, Lectissimi iuris Candidati. studiis mihi et benevolentia coniunctissimi. In illam patrum iurisprudentiam, quae partum Ormis Imperium, iuris commercio, legumque maiestate continuerat. viriliter i cumbite. Quidquid enim a Graecis philosophis de honesto et i sto, de finibus honorum et malorum, de regendis populorum moribus, de legibus et civitate effundebatur: totum collectum fuita iurisconsultis nostris, atque ut ipsi poterant) nugis excussis. traductum in Urbem. Ad naturam scilicet condita Gens Roma-nd, si usquam alia, naturalis philosophiae dignitatem in iurisco sultorum scholas, atque in romanum forum transtulerat. Unde. extinctis armis, legum adhuc sapientia orbi dominatur. Sed, primo. rigens ac ferreum legis imperium, nondum naturali aequitate in leges invecta; multa autem in formulis tritura sori, quam repellit naturae simplicitas, et ingenua iustitiae maiestas. Neque Theodosii vel Iustiniani opus, a legis arbitrio, vel ab ethnica labe undequaque abluitur. Naturae enim atque imperiorum sundamenta nondum satis patuerant, neque poterant, ubi homines, servitutis iure, vix a brutis diseri minabantur. Neque vero, quod maximum est, evangelicae sapientiae et aequitatis iussa adeo i risconsultorum mentes impleverant, ut dixi no lumine rationalem naturam quaqua ersus pervaderent ac reficerent. Esto itaque, si nihil in civitate. tam diligenter retinendum,oth his ' et ile 1ὶ, quo domus iurisconsulti sit totius oraculuma id. de O. ei liatis R; n nisi tamen legum magistram atque interpretem a rat. l. hibeamus naturam, illi Ciceronis questus semper recurrent: a Veri iuris, germanaeque iustitiae solidam et expressam essgiem nul-δὶ De O . li I. lam tenemus, umbra et imaginibus utimur 3).n Quapropter, i coeptam Ciceronis aevo legum restaurationem, per naturalem a quitatem, nos iterum hac nostra aetate, divino lumine superinducto, quo tota reviviscit ac laetatur natura, resumendam arbitramur. Nam dum in re sorensi, plurima hodiernis moribus vel supplenda sunt in iure romano, vel emendanda, vel praecidenda; tum maxime novam postulat sapientiam ius civitatis et gemtium. Cum enim tota iurisprudentia frugifera sit et fructuosa, nec ulla pars eius inculta et deserta: tum nullus in ea seracior est locus vel uberior, quam de Iure naturali sive privato sive publico, a quo non tantum constanter honesteque hi vendi praeceinta, sed gentium quoque et imperiorum ducuntur initia, progreS- by Cooste
14쪽
giones et firmamenta. duum autem praesens, qua homines et populi intimur, urbanitas et civilitas, non naturae simpliciter fructus sit. sed restauratae per Evangelium naturae; nihil iam amsi abitur clarius vel securius, quam nos paulatim ad ethnicorum reversuros caecitatem, qua non placidissimum Numinis imperium, sed homo in hominem dominabatur, nisi ad Ius Evangelicum, iura gentium vel emendentur vel describantur. Excellentissimum hoc, privatae et publicae Iurisprudentiae restaurandae opus , ad persectam illius mentis rationem ex qua iura omnia pronuunt, quibus aptius quam Vobis, Catholicae V his Filii, commendabituri Vobis ingenii vires traditae sunt a natura, ni sorte haec non sit tellus, quae Ciceronem naturalis prudentiae patrem, aliaque ingenii lumina tulit, quae toto adhuc orbe inclarescunt. Vestra est, dummodo colligatur, tot tamque praestantissimorum suppellex, cuius vel particula, alia gens summopere laetaretur. Quid dicamΤ Nonne in medio vestri illa constat Sedes, quae dum totius est orbis mater et magistra, Vos primum divinitus fovet, nomen vestrum gentibus inseri spectandum et colendum, urbemque vestram christiani, civiliS nempe orbis, principatu auxit atque adornavit Τ In Vos igitur omnium oculi convertuntur, Romani Adolescentes: Vos, ut aliquid Roma, suaque expectatione dignum inspiciant, essicite. Sed quid nobilius vel gloriosius emcietis, quam ut ubi Fidei sedes, hinc quoque S
pientiae sedes latissime domineturi Numquid religio sine sapientia, an sapientia sine religione permanebunt Τ Etsi vero sapientia, nullius urbis, sed Orbis incola et civis sit, numquid tamen alia urbs dignior, qua divina humanaque iurisprudentia arctiori foedere consocientur Τ Num excelsius imperium hominibus datum, quam ut eiusdem consortes naturae, iuris quoque societate
reganturΤMihi quidem si aliam loci patriam sors attulit, in hanc
iuris patriam, invictissima PONTIFIcis benignitate adscitus, dum hac fruar luce, illam, Vosque simul, toto corde amplectar, nec
Valete, Iuvenes spectatissimi ac desideratissimi. Rei quam agitis diligenter incumbite, perdurate, intendite. Nam et sine studio et ardore quodam amoris, in vita nihil quicquam sit mr
ia . Itaque cum ortu Tusculanus esset, civitate Romanus, habuit alteram loci patriam, alteram iuris. Sic nos et eam patriam ducimus, ubi nati; et illam qua excepti sumus. Dulcis autem non multo secus est ea quae
genuit, quam illa quae excepit icio. , De My. , II, 2 η
15쪽
glum 1 . , Qui experrecta atque exeelsa ingenii vi praediti sunt a natura, illa meminerint: et Non potest in eo esse succus di turnus, qui nimis celeriter est maturitatem assecutus η. . Imo et ipsa a parum valet doctrina, nisi industria, studio. labore, dia ligentia comprobetur R. s Quibus autem natura minora data sunt. non ita desperandum, quasi ipsi a plurima gloria arceantur. Non enim Homero soli locus est, aut Soph Ii, aut Pindaro; nec ristotelem in philosophia deterruit amplitudo Platonis: tantaque multitudo ingeniorum suit, tanta in suo cuiusque genere laus. ut cum summa miremur, inferiora tamen probamus. Neque i lud quod est optimum, desperandum est: quum in praestantibus rebus, magna sint ea, quae sunt optimis proxima. Munt autem, si ingenium opere et diligentia perficietis: a Diligentia in omnibus rebus plurimum valet: haec praecipue colenda est nobis, haec semper adhibenda, haec nihil est quod non assequatur: qua una virtute omnes reliquae virtutes continentur M. BDixi quae agenda, nunc quae ex Cicerone omittenda sunt. Naturae ossicia et iussa persequentibus, primo a voluptate abstinendum. Nam et in voluptatis regno non potest virtus consist re 5 . v Imitatrix est boni voluptas, malorum mater omnium, cuius blanditiis corrumpuntur quae natura bona sunt R. v a Voluptates, blandissimae dominae, saepe maiores partes animae a virtute detorquent R. v Cur vero tantam animo cladem inseri voluptas Quia sensum pro ratione habet, impedit consilium, mentem a sua sede dimovet: a Qui voluptati deditus est. huic omnia Sensu, non ratione sunt iudicanda, eaque sunt dicenda optima quae sunt suavissima R. B a Impedit consilium v cluptas, rati ni inimica: ac mentis, ut ita dicam, perstringit oculos, nec habet ullum cum virtute commercium s). v Hinc a quo maior est voluptas, eo magis mentem a sua sede et statu dimovet 10 . E- versa igitur mente, et corrupta voluptatibus natura. quam, nisi Epicureorum, dabimus de naturae ossiciis et iuribus tractati neis Sed fracti voluptatibus animi, a rerum quoque publicarum tractatione amoveantur: a Qui voluptatibus ducuntur, et se vitiorum illecebris, et cupiditatum lenociniis dediderunt, missos sa-ciant honores, nec attingant rempublicam; patiantur viros so tes labore, se suo otio perlaui 11).n Quare, animulis quibusdam licet durissima, haec tamen praecipienda: a Omittendae sunt omnes voluptates, relinquenda studia delectationis, ludus. iocus, convivia,Sermo etiam pene omnium familiarium deserendus 12 .n
16쪽
xus duorum si laudabilis quandoque levis quidam haustus, ut vires
ad laborem resiciantur, tamen a NEMO EST DIGNUS NOMINE IIO- Minis, ouI ΓΝΠM DIEM TOTΠM VEUT ESSE IN VOLUPTATE l . v s cie . de Fin .,
En, ingeniosissimi Adolescentes, qua nos ipsos sapientia et sortitudine, patriam vero solida et expressa, non adumbrata gloria augere possimus. Sed et studiorum methodus adhibenda. A te omnia, a multa magis quam multorum lectione, firmandamens, et ducendus color. v si Quintiliano credimus. Studiis mnim certis, Seneca praeeipiente, immorari et enutriri oportet, si velis aliquid trahere quod in animo feliciter haereat. n Sed nos, quod dolebat Verulam ius, cum vix ad solida et necessaria sussicientes simus, in vacuis et sutilibus ingenium atterimus; et a quemadmodum omnium rerum, sic maxime litterarum intemperantia laboramus 2ὶ. n Iamque illud quod Tullius lamentaba- 2 Sen. ep. l06. tur et oppressi sumus opinionibus non modo vulgi, verum etiam hominum leviter eruditorum 3ὶ: n quandonam latius quam no- 3ὶ Cic..de Ο-stra patuit aetate 3 Scilicet. scientiis nec itaudamus nec consenescimus, et frustula vix colligentes, in misera paupertate supe
hissime invanescimus M. Vos saltem. non iuris modo sed patriae Candidati, summa ope et alacri studio diu perdiscite quae in publicum effundatis; quamque magna sit res patriae gerere magistratus, sedulo recogitate, ne tanto muneri impares inveniamini; ad quod, nisi toto I gitimo opere perfecto, accedendum, monebat Imperator M. Nec Inuit ut . , vobis nimium sidentes, verecundiam diligite qua virtus innutritur atque augetur, patrum sapientiam atque experientiam adhibete. Nam a maximae respublicae per adolescentulos Iabesactatae . a senibus sustentatae et restitutae sunt: cum enim ad gubernacula rei publicae temerarii atque audaces homines accedunt. maxima atque miserrima naufragia fiunt 5 . v Qua commotus ratione, dux ille Graeciae nunquam optabat, ut Aiacis similes de- mi. 'cem haberet, sed ut Nestoris: quod si acciderit, non dubitabat quin Troia brevi esset peritura. Romanorum credite sapientissi-iαὶ Hultos cognovimus qui taedio laboris, confugerunt ad haec diverticula desidiae: quorum alii se ad album et rubricas transtulerunt, et formularii, vel, ut Cicero ait, leguleii quidam esse maluerunt, sormulas iuris consectantes, et ex iis causas agentes iuuireri L. , Instu. XII, 3 . . Cieero autem ipse: u Iirrisconsultus ipse per se nihil, nisi leguleius quidam cautus et acutus, praeco actionum, cantor formularum, auceps syl- taliarum scic., orat . . I, 5b . ηDk qt c orale
17쪽
mo atque expertissimo: si Temeritas cum sapientia non commiscetur 1). DHisce praemonitis, dum nihil in conspectum vestrum asserendum, quod non esset labore et ingenio persectum, mecum ipse Statueram; nec esse quidquam omnium festinatum simul et examinatum, vel quod habeat et laudem diligentiae et gratiam celeritatis; hoc tamen, non opus, sed pro temporum angustiis, vix summa operis ducta lineamenta, e manibus elabi paSSus sum. Quae tamen nec omnino fore inutilia, aliqua reficior spe, quum hisce veluti signis sirmior apud Vos eorum constet memoria, quae vox attulit uberiora atque ampliora; eaque tum naturae, tum civitatis iundamenta in conspectum adducantur,quae nostris praesertim temporibus, hinc atque inde pertrahuntur a pluribus, non Sat perspecto viae exitu vel magistro. Cum res adeo amplissima et gravissima, uno tantum anno esset concludenda, scientiae potius fundamenta, quam singula eius capita, ne nihil agerem plurima complexus, s igenda mihi visa sunt atque eonstituenda. Tum illa obversabantur: a Litterae discuntur sacile, si et tantum SumaS, quantum opus sit, et Sci As IPSE ETIAM DISCERE: ita ut facilis usus doctrinam confirmet, mediocris opera tribuatur, memoria, studiumque permaneat 2). nVos itaque, iterum rogo, qua meipsum, romana Scilicet, excepistis benevolentia et humanitate, haec quoque suscipite inchoata principia, rerumque semina, parva quidam nunc, Sed maximi in vos amoris atque obsequii argumenta, alias, Si Deus dederit, a capite reSumenda.
18쪽
I. Quo praesentes motus gentium spectent. II. Seientias iuris naturae et gentium nova utilitas, ac necessitas. III. Notio iuris, nominesis. ἡ- eetina et subiectiva. IV. lus naturae. V. Iuris naturae amplitudo. VI. Iura seripta, sunt partim naturalia, et partim lil,stra. VII. I lirium divisio. Vill. luris publici excellentia. IX. Eius tradendi ratio. X. Pandendus iustitiae sons. X l. Hominis triplex relatio: ad moralia. ad semihilis. ad p Iuleam foetorium. XII. uinc triplex traetationis pars, et tiarium landamentum. xl l l . Scientiae iuris naturae et gentium notio, et desinitio. XlV. Dei existentia et animarum immortalitas, ante omnia praestatuenda. XV. Integer naturae cursus est comprehendendus .XV l. Nostra mens, novaque in ius naturae et gentium diligentia. XVII. Auctores sunt consulendi, sed viae dux natura, eiusque auctor Deus.
I. Motum, qui nunc gentes uni enim exagitat, suprema naturae et socialis vitae elementa scrutatur: unde alii denuo auream aetatem expectant, alii societatis serme dissolutionem perti moescunt. Νimis hi atque illi: quoniam a nec luctatur Deus in perditione vivorum: creavit enim ut essent omnia, et SANABILES PE-ClT NATiONES ORBIS TERRARUM 1). v II. Scientia, quae ardentissimae huic disputationi lumen prae- λ seri, eamque moderatur, recte de Iure Navi urae et Gentium inseribitur. Quae, si alias utiliter, nunc necessario evolvenda est, ct ea quidem ratione, quae nostris temporibus congruat, ne electa Iuventus, patriae spes, decus et firmamentum, ad ampliora si ilia, et publica munera perfungenda imparata accedat; neve, inter tot opinionum dimidia. a recta via se abripi sinat. Urget nosiluoque ii,sa res ubi Hie salebrosa ut amplissima, hae lunus vix ac ne hix quidem a fundamentis stricto excuςsa 1 et perpolita. licet
19쪽
a Philistp. II. plurima a pluribus utiliter. graviter. sapienterque fuerint conscripta. III. Ut a turis vocabulo incipiamus. ious et iousa dixerunt Romanorum antiquissimi, qui nec litteras geminabant, nec ut bantur littera canina R: postea, abiecta diphtongo, et sibilante littera in caninam versa, iura dixerunt. Qui ius ducunt a iubeo, quasi legis iussum, minus ad sententiam sacere videntur: ipsi nim externum significant legis essectum. Nos, intrinsecam legis naturam, eius lite originem, sive iustitiam respicientes. ius obi elive idem habemus ac iustum. α Est autem a iustitia appellatum: nam, ut eleganter Celsus definivit, ius est ars aequi et boni 1 .n Si vero stidiective, idest si iuris subiectum inspicias, desinitur: euitas moralis, personae competens, ad aliquid iuste habendum vel agendum. Hinc ius quod tibi competit, alterius debitum nee sario includit; et vicissim . Iura ergo et ossicia sibi mutuo respondent in vitae consuetudine: imo debita praecedere videntur. ut iura constituantur. Unde enim imperandi ius in patre, nisi ex obedientiae debito. ipio adstringitur filius Quum autem legum collectiones Ius appellamus, de eorum iustitia admonemur. Illa d mum Seientia, quae iuri universo ordinatim e suis fontibus eruendo et declarando praesteitur, recte Iuris udentia nuncupatur. Est igitur ius id quod iustum sit, aequum et rectum. Cons nat italicum nomen: ii diritto: sive quod per se rectum sit ad it stitiae mensuram, quae prima omnium est, atque archetypa P ctitudo. Si ad iustum accedat iussum, tunc iuris natura quoad omnes sui formas perficitur. IV. Ius naturae, de quo primum scientia haec nostra inscribitur, est iurium omnium sons unde cetera prostulant; quum sine illo, nulla vitae consuetudo, nulla civitas, societas nulla emn-gi, vel consistere valeat. Est autem Ciceroni: si Batio summa, i
sita in natura, quae iubet ea, quae facienda sunt, prohibetque contraria d. v Vel. eodem docente: a Becta et a numine Deorum tracta ratio 3). n Hoc iure conditae gentes et imperia, quodque simpliciter erat ius naturae, factum est ius civile et gentium. V. Nam, quum naturalis sit hominis cum homine societas, naturae ius, quasi spiraculum Divinitatis, per totum societatis corpus diffundebatur: primo, singulorum Omeia componens; d inde, totius gentis ordinem et relationes; demum, quum uno sit totius generis familia, nationum inter se iura et ossicia constituens. Hinc iuris naturalis maiestas atque amplitudo effulget. VI. Ergo illud ius scriptum. quod clxile vel gentium appellis tur, ius naturae est, quia a natura ei itatibus 1 et gentibus est constitutum, antequam leges describerentur: paucis exceptis, quae licet non absolute praescripta sint a natura, et gentibus quasi in medium sint relicta, tamen cum pro adiunctis naturali con eniant aequitati, atque in leges abierint, naturalem obtinent simini latem. Undo legum latorum duplex ossicium: l. naturae ne-
20쪽
TITULUS PRAELIMINAlus. 3eessaria, in quae nullam ipsi habent potestatem, sanete et integre asserre; 2. libera, ad naturalem aequitatem et publicam utilitatem accomodare. Quam distinetionem expressit Aristoteles: a Ius civile aliud naturale est, aliud legiιimum. Naturale, quo lubique gentium idem valet, non quia ita decretum sit, vel non decretum: Iegitimum autem quod tunc demum obtinet, cum constitutum fuerit norast.. V. 10). nVII. Hinc fluit iurium socialium nexus, et divisio. Primo, ut in homine duplex est rerum ordo, duplex vita. mundialis haec, atque extramundialis altera, praesens nimirum et sutura: duplex quoque ius in natura humana: ius pons eumque imperantium, sive ius pontisicium, et ius eaesareum. Quam distinctionem et rerum natura postulat, et gentes omnes tenuerunt. Nam ius pontilicum, et marimum dixit Cicero, et eum a etoritaιe e iunctum. u Quid enim, inquit, maius est, si de iure quaerimus, . .: quam nihil domi, nihil foris per magistratus gestum sine eorum auctoritate posse cuiquam probari 1 3 n Sunt igitur sacerdotalis ac regia potestas duo quasi numina, quibus ex uno sonte iura divina prolabuntur in humanam naturam. Est a tem ius pontificium non internum vel externum, non n3tionale vel internationale, ex mente Conditoris, sed absolute commune et universale, quum, docente ipso Τullio, una sit civitas hominum atque Deorum.
Secundo, cum imperantium officia sint gentem suam intus regere, cum externis vero amicitiam colere; ius caesareum dividitur in nationale, et internationale. Ius nationale subdividitur in privatum, et pullieum: est enim complexio omnium legum, quibus natio ipsa gubernatur. Privatum illud est, quo singulorum relationes, iura et ODncia describuntur: uti leges circa conventiones, et obligationes. Publicum, universalem nationis ordinem, eiusque constitutionem signat ac decernit. Subdividitur in politicum, administrativum et iudieiiae. Politieum regiminis sormam constituit, et Personarum capacitatem ad publica exercenda gubernationis munera. Administrativum actionem et competentiam dirigit consiliorum publicae administrationis erga administratos. Iudiciale lites civiles, delicta et poenas definit: unde aliud civile est, aliud eriminale . Ad ius administrativum pertinent commercia, et scientia oeconomiae publieae, quae divitiarum productionem regit eariamque distributionem: cuius ea est ars, ut leges universales ad locorum, vel gentium conditionem accommodentur. Olim ius nationale simpliciter dividebatur in Helle et poeniale. Nunc, apud plurimas gentes, gubernandi scientia vel arte sere in machinam conversa, iurium vel ministerium nec finis nec forma. Multiplicatis imperandi artiliciis, quid societas profecit Hisce partibus constat scientia iuris privati et publici, quae