De tyrannicidic apud scriptores decimi sexti seculi: Thesis

121쪽

ciando adversarios antecessere ex quo manibus excidit sceptrum. Utrique professi sunt se libertati non gratuito amore inservire, sed tantum novas res affectare ut laetionis suae commodis indulgerent. Eruendum regum imperium utrique aggressi sunt, quod dominationem occupandam, non libertatem instituendam votis asseetabant. Nec tantum scribendo Vel rerum rationes scite explanando quod mens parturiebat exprompsere, sed in bella civilia, in cruentissimas caedes nefarius erupit furor, parique apud posteros et protestantes et catholici damnatione infamandi sunt, quod neutri ad excelsiores aequi et justi leges respeXere. Quod si ad magna vitae moralis principia erexerimus oculos et gravissimam juris publici quaestionem agitaverimus qua arte propugnandi, quibusve armis accingetur populus adyersus principes visummam potestatem adeptos vel improbe et Violenter exercentes, parum novi luminis a decimo sexto seculo assulgebit. amque inter doctrinam vel religiosissimam et usum experientiamque usque in- truditur vis invicta humanarum libidinum, quae nova semper ante pedes suggerunt, quibus offendit recti conscientia haeretque mens dubia et moesto angore distenta.

Ad haec solvenda Secundatus ipse nil sere lucidius valentiusve obtendit quam Aristoteles plus viginti seculis antea. At verborum ipso tenore et clementiori habitu in hac difficili et quasi lubriea

quaestione, quam aequo et placido animo sere non tractari possis, significat et testatur quantum a rudibus et seris humaniores in dies et liberaliores evaserint publici mores: hoc forsan apud recentiores rerum publicarum ratio a veterum institutis et moribus maxime discrepat. Et quod magis notatione dignum, instituta recenter ratio in Gallia regimenque populare ad emendandos et leniendos mores optime profecit, ut nullus sit hodie inter Gallos quin satis habeat abdicatione tantum poenas debitas sumi ab improbo rerum arbitro. Doctrina vero quae caedem publicam suadet a quovis vere libertatis fautore respuitur et quam severissime condemnatur Abolitum anno 18M capitale supplicium de politica causa nemo est qui posterius restituendum existimaverit.

122쪽

INDEX

EDITORUM OPERUM, QUAE TRACTAVIT ET QUIBUS USUS EST HUJUSCE THESIS AUCTOR

JOANNES SARESBERIENsIs. - Polycraticus, sive de nugis curialium ac Vestigiis philosophorum libri octo Lugduni Batauorum, eae o cina Ioanis mire, 639, --8. Hoc opus antea aliquoties vulgatum fuerat.)THOMAS AQUINATI S. . - opuscula omnia Venetiis, apud haeredem Hieronymi Seoti, 587, in-fol. Summa theologiae Lugduni, apud fratres emιιe, 738, in-μι. inuvres completes Paris, Louis Vives 87 - 880, orand in-8. In tomo octavo continetur Commentum in libris Sententiarum etri om-hardi. ΕRASMUS. - dagiorum chiliades quatuor, cum sesquicenturia Olima

Roberti Stephani, 458, in-DLHoc opus Erasmi primum Lutetiae impressum est anno 3500, in-4 sub illo titulo : Desideri Horasmi Roterodam veterum, maximeqne insignium paroemiorum, id est adagiorum collectanea. ACHIAVELLI Niceolo. Opere varie Firenae, per Bernardo di iunia, 53 - 532, 3 part. --4. - inuures. Paris, 793, Mea ouana, 2 sol in-8. CALVINUS. - Christianae religionis institutio totam sere privatis summam, et quicquid est in doctrina salutis cognitu necessarium complectens Domnibus pietatis studiosis lectu dignissimum opus, ac recens editum. Praefatio ad christianissimum regem Franciae, qua hic ei liber pro consessioneide offertur. Joanne Calvino Noviodunense autore. Basileae, 536, --8. - Primum anno 1541 in gallicum sermonem translatus fuit hic Calvini liber.

LA BOETIE. - a servitude volontaire tu te contre-un. - Boetiani

libellus anno 1549 scriptus primum in vulgus editus est in libro eui inscribitur: simoires de rΕstat de a France ous Charies IX, 576.

Vide infra.)

123쪽

FR BOTO ANUs. Franco-Gallia, sive tractatus isagogicus de regimino Rogum Galliae et de jure successionis senevae, eae of laim De Stoeri, 573, in-8.L R6veille-matin dos Franuois et de leur uoisins, compos par Eus4be Philadelphe cosmopolite, en forme de dialogues. Α Edimbouro, de Pimprimeris de Deques Iames, 574 ina. simoires de Estat de la France ous Charios euriesine, contenant leginose plus notabies, salteis et publisiectant par te catholiques quo par oeux de la religio depulscio troisthme sidit de pacification Iait aumoista' us 157 jusqu'a regne 'Benri troisilme Α Mei ιboum, 576, 3 voL ina. l. BODIN. - es si lines de la sipublique Paris, 576, --μι. l. Bonim Andegavensis De Republica libri sex latine ab autore redditi Lugduni, et venundantur Parisiis, apud Deobum Bu-P s, 586,

G. BUCHANANUs. - De jure regni apud Scotos. Edimbumi, 580 in-8. H. LANGUETΠs. - Vindiciae eontra tyrannos, sive de principis in populum,

populique in principem legitima potestate Stephan iunio Bruto Cotta autore, 579, Baste, suaris, pet in8. Libellus ille Buberti angusti anno tantum 158 in vulgus editus suit, et antiquiorem annum ei falso inscripsit Guarinus typographus, ut

nobis visum est.

De aluissanc legitime du prince fur e peus et duieuple surdo prines Trait usis utile et digne de lecture enis temps, crit en latita par sttonne unius Brutus, et nouvellement traduit en Dan is S. L, 58 , et in-8. MONTAissc Michol-Εyquem de). - es sfais Cinquisime dition augmentsista' u troisthme ivro et de siccent addition au dou premiere Paris, Abel PAnoelier, in- , 588. - rima editio anno 1580 vulgata eSt. Essais publisis et annotsis par Amavry-DuvaL Paris, Chasseriau, 820 823, 6 voL in-8. Advertissement de catholiques anglois au Franςo. catholiques, dudangeris iis soni de petare leur religio et d'expirimenter, commoen Angleterre la cruaut des ministres 'il reqolventaria eouronne unro qui sottasiritique S L, 586, in-8. De justa menrici tertii abdicatione e Francorum regno, libri quatuor. Parisiis apud Nicolaum stellium via Deobam, ad insigne Columnarum, 589 in-8. Deciusta reipublicae christianae in reges impios et haereticos authoritate, justissimaque catholicorum ad Henricum avarraeum et quemcumque haereticum a regno Galliae repellendum conlaederatione Parisiis, apud Guillelmum ichonium, via Iacobaea, 590, in-8. Second Advortissemen des catholiques anglois aux Franuois catholiques et licia nobiosse qui fuit k present te ro de avarro A Paris, chea suillaume Bicton me Salat-Deques, 590, 8n-8. Apologie pou Jehan Chastet, Parision exsicut li mort et ponestes Phres et eseholliora de la Soci6t decisisus bannis du royaum de France, par Franqois de sirone Constantis. S. L, 595, in-8.

124쪽

I. MARIANA. - De rege et regis institutione libri III. Toleti, apud Petrum Boderisum, 599, in-4.FR SUAREZ. - Opera omnia. Editio nova a Carolo Berton Parisiis, apud Ludo eum Vives, bibliopolam editorem, 85 et annis sequentibus. In tomo vigesimo quarto continetur libellus primum in lucem oditus anno 1613, cui inscribitur : Desensio dei catholicae adversus Anglicanae sectae errores, cum Responsione ad Apologiam pro juramento 11delitatis. JAc. A. THUANUS. - Historiarum sui temporis libri Hujus operis prima

editio vulgata sui Parisiis, apud Mamert Patisson, 604, μι in-DI., et apud Brouarι 1607- 609, 3 voL -- fol. Altera editio : Londini eae di curavit Samuel uehim, 733 7 vol. --fol. Les canon des conciles de Tolside de eaux, de ayence, '0xsor et

S. L, 649, in-DI. Apologie our Charies I' ro χ'Angleterre, par essire Claude deSaum aise Paris, che laneuve πιιhurinis uis, 650, in-4. JOANNES MILTONUS. - Pro populo Anglicano Defensio contra Claudii Anonymi, alias Salmasti, Defensionem regiam Londini typis uisa dianis, anno omini 65 , in- 6. JAc. UaΑClUS. - Opera quae do juro reliquit. Opera et studio Caroli Annibalis abroti Lutetiae Parisiorum, 658, 0 voL in-DLCAR. OLINAEUS. - Omnia quae exstant opera Parisiis, sumptibus Dio

126쪽

Numerus Arabioua paginam designat.

ALMmus, 'gubsnε - Tyrtae partes apud Calvinianos agit Gravi confossus Vulnere, anno 1577, prima carmina dictat, quae posterius in otio absolvit et in lucem anno tantum 1616 prodenda curavit Tragicaque appellavit. Quaedam e Tragicis manu excerpta in castris recitabat, ut suorum iras exacueret. In Tragicis regis nomen fere semper idem significat ac tyranni .... 40-42 APOSTOM. - Apostoli et primi christianae Ecclesiae Patres, inter quos Pauliis et Tertullianus, veris Christi assectibus et monitis ducti, censent civilem auctoritatem a Deo oriri et cuilibet auctoritati parendum esse ll- 2AuuAVIVA Claudius). Illius summi Jesultarum praesecti decreto interdictum fuit ne quis Societati agregatus de doctrina regum caedis ac rebellionis dissereret sARAUSIONENais Νassovius), de assau prince 'Orave. - Balthasare Gerardo interfectus MARISTOGITON. - armodius et Aristogiton, Hipparchi interfectores, ab Atheniensibus in locum summorum heroum provecti sunt et ARISTOTELES. - Regem a tyranno sejungit, atque in hunc omnes acerbitates omnictque convicia coacervat IAURELIANUA Ludovicus), ouis orleans. In Parisiensi Senatu regis advocatus, Vigente ammenoticorum actione, sibi vindicat et quasi ex sese ortas Hotomani sententias profert. In prima Admonitione, minis insectatur Hemricum tertium, et in antecessum spes et ambitionem Benearn principis

praecidit. In secunda Admonitione atrox Iacobi Clementis lacinus laudibus extollit a6BAIFIus Janus Antonius), de Bars. - Ronsardi, poetae catholici amicus et discipulus, longius saevitiam magistri praetergressus est, qui in deterrimo carmine de aspardi colini corpore in pavimento acentis atrocia Verba emisit II

BARRERIUS, Barriri eo Henricum quartum interficere conatur 88BARTAsIus Guillelmus Sallustius), G de Salluste, seloneur du Bartas. - Fortiter pro Sua causa et calamo et ense decertavit E Seripturis sententias et mentis assectus haurit praecipue in carmine Iudith vocato, quo Holophernum occi- Sum enarrat et celebrat . Iz-3sDj0jtjZodi QOO le

127쪽

BARTHOLUs. In libro de Tyranno, de tyrannide disserit ad jus merum se conserens, et quid sit legitimum in tyranni actis exquirit l8BAYLIus, Bayle. - indicias contra tyrannos is uberto Langueto scriptas luisse in Indice historico et critico demonstravit 'lBοW-Nus Stephanus), La Botiis. - Libelli cujusdam auctorie servitute spontanea, cui et Anthenotio nomen. Omnem indignationis impetum in tyrannidem intendit, excepta et parcius habita ipsius regis auctoritate. CuraVitne in lueem proferretur libellus de Servitute spontanea et Calviniani qui, post diem San bartholomaeam, opusculum illud ediderunt ad lacessendam

regiam potestatem, omnino Boetiani mentem adulteraverunt 25-28BoDINUS Joannes) I. Bodin. - Ιn secundo libro De Republica denini civitatis cujusque quis qualisque sit status. Inter se regem et tyrannum consert, et illud disserit, an bono viro liceat manus assere tyrannis Necandum Sse eum asseverat qui per vim regnum occupaverit. Sed tyrannum a rege accurate seiungit, et censet supremam deberi poenam si quis vel mente regis caedem agitaverit. Vetat ne rex quilibet vel pravissimus violetur .... 48-54BUCHANArius. - Libellum anno 1579 edidit sub hoc titulo me jure reoni apud Scotos. Quod si rex tyrannus evaserit, per Scripturae auctoritatem demons- trat jure eum occidendum esse 68-6sBUCHERUS, Oucher. - enoticorum concionatorum princeps, librum edidit anno 1589 sub hoc titulo : De vitaienrici tertii abdicatione. Illud opus rabiem furoresque Henoticorum integerrime exprimit Bucheri sententia, privatus quivis tyrannum religioni ac patriae insensum occidere potest. Doctrinam de tyrannicidio sussulci exemplorum auctoritate quae invocari solent et ex theologis hauriri. Jacobi Clementis acinus laudat. - Sunt qui librum De justa reipublicae christianae in reges impios authoritate Bucher addicendum existimaverint nobis oro non videtur illis assentiendum. - Αpud Belgas exsul degens, in lucem prodiit anno 1595 libellum, cui inscribitur hologie psur Iehan Chastel. egati enricum quartum ut regem legitimum se habiturum vel post conversam fidem Justum esse Castelli acinus et ideo legitimam esse tyranni iijuslibet caedem demonstrat et seq. CALVINUs. In vigesimo Institutionis christianae capitulo, ad Deum ipsum institutionem regiae potestatis resert et peculiariter regem honorari praecipit. Attamen illud excipit: Dominum, regem regum, unum pro omnibus Semel a Supra omne esse audiendum IlcisTELLUM GELOsuu Castebalouae 40 CAATELLus, Chatel. - Henrici quarti interficiendi consilium capit, illumque cultro in labro superiore percutit 88CIcEsto Marcus ullius). - Brutum et Cassium Caesaris interfectores heroes vocat. In libro De of iis, vividis extollit laudibus Caesaris cedom AE CLEMEN Uacobus . - Henricum tertium monachus iste medio in exercitu

nem interempti cadaver ad surcasmontialeonias cruribus in altum sublatis et propendente corpore serreis eatenis suspensum est 36 CONSTANTIENS CONCILiUM le Concile de Constance. - Quidquid censuerat Ioannes Parvus de tyrannicidio rejicit, quinta decima sessione 16-l CurACIus Cujas. - Totus in oeendis discipulis, de religione acerrimas contentione aspernabatur, et nimiam moderationem incusantibus notum illud

128쪽

Erasuus. In classiis, aequalium miserias effingit et in maximam partem invidiam ejicit in regum iniquitatem. Sed non ultra quam incusationes et questus procedit 23-24GERsON. - Universitatis Parisiensis cancellarius, Joannis Parvi doctrinam de tyrannicidio damnandam esse proclamat l6GREVINus, Grevin Tragoediam De Mesare typis mandat anno 1562. yrannicidium laudat 42-MGuisIus Franciscus), Fran is de Guise. -- assiae strages ab illo paleata in inermes calvinistas Amere Politroto interfectus 32-33 HEBRAEI. - Apud Hebraeos dici potest tyrannicidium habitum esse regnandi instrumentum 9-10HENOTIci les Ligueurs. - Post ivilem pugnam in arisiensibus viis, quumque a Sixto Quinto summo pontine in Henricum tertium quartumque ulminata essent anathemata, enotici scriptores, qui hactenus firmissimi regis propugnatores fuerant, a Calvinianis desumunt de politicis rebus argumenta et rationes, atque pro summa populi potestate et tyrannicidio propugnant. Mirum in modum popularia et sacerdotalia instituta consociant. Ah eis inita est in regiam auctoritatem rebellio, etiamque in vitam regum perpetrata acinora I2 HosynΑLius Michael), Michri de hospital Nobili motus indignatione carmine damnat amosam illam lanienam, quae die an hartholomae vias Lutetiae noctu cruentavit 35HOTOMANUS Franciscus), r. Miomano omnium ejus operum quod maximi sui momenti de Franco-Gallia anno 1543 editum expressam factionis Calvinianae rationem et doctrinam xhibet. In errorem de historia haud semel prolabitur, indigesta saepe eruditione imbutus, sed laudabili verborum elegantia commendatur liber 55-58JEAUITAE. - enoticorum actioni invent. Post Castelli facinus, expulsi sunt ex provincia senatus Parisiensis et fere ex tota Gallia sed ab Henrico quarto restituti sunt anno 1603 Theologi Societati Jesu improbam de tyrannicidio doctrinam exhibent 88-99JOANNES PARVUs, seu Petit. - Mercede conductus a Burgundorum duce, Aurelianensis ducis intersectore, apud regem et regale consilium adVocatus est ad facinus patroni sui verbis purgandum l6JOANNE SARESBRnIENAIs, ea de Salisbury. - heologus ille, qui medio evos orebat, in libello cui inseribitur Policraticus eam enuntiat sententiam, jure occidendos esse tyrannos, atque etiam adhibita perfidia l3-l4LANovgTUs Hubertus , Huberi Lanquet. Illius liber sine vero auctoris nomine primum anno 1581 in vulgus editus est, post auctoris mortem, sub hoc titulo: Vindiciae contra tyrannos, sive de principis in populum populique in prinei-yem mitima potestate. A Scripturis argumenta expromit et librorum Sanciorum auctoritate sulci concepta sua. Regum institutionem mutuum esse contractum existimat inter Deum et regem et populum, ultro quasi citroque

data fide Langueti sententia, licet resistere prineipi legem Dei violanti et ecclesiam Dei astanti. Attamen expressa multitudinem ab exercendo rebellandi jure excludit Privat cuique, ut illius sert opinio, non impertitur potentia, magistratus, jus gladii; sed fieri potest ut Deus privatum quemdam suscitet et instituat ultionis suae ministrum. Duo genera in tyrannis distinguit Myrannos absque titulo et ab erer itio Tyrannidem absque titulo, si in trudatur, vel privato cuilibet depellere licet. Legitimi reges improbe et impotenter magistratum xercentes primum tolerandi sunt; sed si perti-Dj0jtjZodi OO le

129쪽

Daciter in pravis artibus perstiterint rebelles habendi sunt et ideo Hiciendi 6148LuTagnus. - Quoad tyrannicidium, cuivis privato non licere tyrannum caedere asseverat 30ΜAcslAVELLus. - Vim et perfidiam et praVissimas sententias intendit, sive reges, sive liberos cives exhortationidus instiget. In sexto capite libri tertii De Titi Liui orationibus, quidquid de conspirationibus senserit explieat. Tyrannicidii quasi diseiplinam exhibet edocens quihus artibus tuto tyrannus opprimi possit. In eodem loco, monitis edocet eos qui in liberam eivitatem conjuraverint. Incredibili sagacitate scrutatus est quidquid ad arteni tractandorum hominum pertinet 18-22MAniANA. - Librum e rege et regis institutione primum oleti, anno 1599, prodi in lueem Liber ille a Senatu Parisiensi condemnatus est et notatus, Sorbona, post Henrici quarti caedem. Non dubitat profiteri Mariana supra principes eminere populum Henrie tertii caedem enarrat et in laudando Iacobo Clementi immoratur Marianae sententia, populo et licet et indicitur in tyrannum corruere penesque eum semper et ubique perstat vitae necisque jus: non tamen privatus judicare potest utrum princeps tyrannus sit annon, requirendique sunt et in consilium adhibendi graviores quidam et eruditi homines, nisi publiea vox adsit. Sollicito animo inquirit an liceat veneno tyrannum occidere et nulla cunctatione illi assentit modo, si exterius ab alio adhibetur venenum, nihil adjuvante eo qui perimendus est 92-98ΜEaEc POLITHOTus, Poltro deme . - Franciscum uisium occidit, ante oppidum Aurelianense 34ΜOLIA Eus, Dumoulin. Inmolinae operibus de jure canonico, unus deprehendi potest locus, in quo aperte tyranni caedes comprobatur 47-48ΜotionAAetius, De Onimorenou. Seditionem Aquitanicam sedat, magna severitate rem gerens 25MATANus Montaisne. - Stephani Boetiani sodalis, a caede principum abhorret Attamen in ejus scriptis aliquid eminet ex antiquorum sententiis afflatum 28-29MORNAEU PLEssius, Du Plenis Mornav. - Μοrnaeum ut indiciarum auctorem quidam designant 61-62 PLATO. - Atheniensium invidiam in tyrannos explicat. atris caedi aequiparat tyranni in patriam saevitias Ἀ-5ΡONNETus Joannes), ea Poynet. - Εpiscopatum adeptus sub Eduardo sextonoruit. Anno 1558 edidit librum de politica potestate principibus insensissimum 69- 0IἈVALLAcus, Ravaillac. - Henricum quartum interficit 89 REFOR ATI, es Reformes. - Primo ingressu Resormati religionem tantummodo prae se serunt, nec a publicarum rerum habitum spectant, aut institutum ordinem ommutandum. Sed Santiartholomae laniena aculeos iratis Reformatorum animis subdiderunt et ad repugnandum incitaverunt. Primos suisse Reformatos non infitiandum est qui tyrannicidii doctrinam et laudibus extulerint et ad Metum redegerint 30-34RstVEILLE-uATIA. - yranni caedendi jus praecipitur et laudibus extollitur in libello qui editus est anno 157έ, atque dicatione Elisabethu Anglorum reginae oblatus sub hoc titulo : Reveille-matin des Franoais et de leura volatas. I940RONSARDsso Gallicorum poetarum princeps, deterrimo odio in protestantes Dj0jtjZodi QOO le

130쪽

indulget, amiralis Colini necem optat et trucidandos esse Resormatos -- tendit 36 SOAmus, Suarea. - Unus e summis Societatis des theologus, doctrinam auet ritati regum et vitae exitiosam comprobat, in Defensione de catholisae Rus sententia, liee principi resistere etiam occidendo illum, si aliter fieri non possit defensio s8-ssTROM AouINATIA, Thomas, Aquino Quanquam tyrannidi est insensissimus, non hortatur ad rebellandum Tyrannicidium expresse damnat, quanquam aliter multis visum est l4-16πι-- α - Hac lege, apud Romanos, vindictae publicae obnoxius erat siquis re vel mente manum ad potestatem admovisset violentam et illegitimam AE XENOPHON. - Haud semel profitetur Vim esse in tyrannos adhibendam .... IVidi ac perlegi, Lutetiae Parisiorum in Sorbona, a. d. VI Kal. avg. ann. MDCCCLXXXVIII, M uviis Litterarum in Academia Parisiens Meanus,

Typis mandetur, Aeademiae Parisiensis rector,