장음표시 사용
11쪽
1ona, causaas rerum videt, earumqus yrogressus, σι qua antec Mones non ignoral, similitud es com arat, σι rebus praesentidias adiungit, a ias adnectie Lutrama , et . , nonnulla hio de homine, ad dicetidorum intelli- sentiam delibare, non abs re existimatur. I . 16. Def. r. Nomo itaque est ammat rationale, anima scilicet rationali, et corpore Constans. Quatenus animal convenit cum brutis, quatenus nationalis superior est illis, ot paullo minua ab Angelis, substantiis nempe more spiritualibus, et completis, minoraturis. 17. Def. S. Anima hominis est mincisium i md , Aer suis homo comitas, ista cat, ratiocinatur, re
g..eS. Sches. Luimae hominis , ex communi Philosophorum sontentia, tres insunt facultama , vel Postmtiae; Tntellectus scilicet, UOIundial, et memoria.
ti Cinarur , nec non i sas recto , et congruo orians dia Foni s. - . DEC. eo. Moiantas est Sa animas onustras, gua flomo bonum Oult, et malum aωersatur ; aise illa is qua Pro sita ab inlae Uecm Objecla a lectitur, civi ressuit. I. I . Def. ff. Memoria est ea animae facultas , qua reε, alias comitiam , cogitat cum G erientia Oetaris cogitationis. g. IG. MBOI. Praeter has facultates, tres etiam Vires, vulao animae tribuuntur; nempe sensatio, infelDClio , et imoginatio. Sensatio, seu ωra sentiendi lila est
animae via , qua res corporeas allingimus , sive ea ob jecta percipimus , quae sensus nostros assicere Possunt ia
fellectio, sive ria intelleces a est sacultas illa , qua iu-
corporea objecta cogitamus, quae sellicet a quacumque materiae concretione sejuncta sunt. marinatio landem, seu ins imaginatioci illa facultas est animae , quη res lice tueorporeas, sub corporea tamen imagine nobis exhibemus. εΙ'orro his facultatibus , atque viribus suis homo uib
12쪽
tur, ut Philosophiam sibi comparet. Atque hoee brevi
I. II. Def. 1a. Comus humanum est inem Oronicum, ut ab antima nationali informsIur,m fur, eique Oeluti instrumentum, in iliatis Uerati nibus inserotat Matinatum ; Uras miraruis, Pluristasmnibus conflans , tali rumgus si s o orians , harmo nia , et pulchritudine divosilis, ut nigia in eo non ait, quore Dei creatoris Osius Polentiam , svientiam. atque bonitarem non ostendat. Unde et Goinum miraeulum suit a Platone vocatum. I. M. Sehol. Corpus humanum quinque sensibus gaudet, quibus anima, dum ipsi copulatur, ad res corporeas dignoscendas utitur ; scilicet Nisus, austus , otus, Moratus, et tactus; hisque lolidum organa seu so- Tia, sive instrumanta respondent; videlicet octav pro visu; aurea Pro auditu; palama pro gustu ; nares pro odoratu; aliae demum omnes corporis Partes , manus praesertim
s. a5. Amimad. Quia insuper Philosophia de Deo Tebusque divinis agit I. 5. ); atque per res divinas
Dei attributa, et opera intelliguntur, de his etiam pau-Quia hici innuere juvabit. Itaque . Def. σ3. Dei nomine integrimus Ens ne .cessarium , et a se , Omnium aliorum ensium Frimum Frincinium, et Daurata. s. v. Animad. Dei attributa intelliguntur persectiones simpliciter simplices, abaolute ac necessario de Deo praedicabiles per modum sermae adjacentis. Vid. Tom. II. Synops. Pag. a 6. f. 19. 3; tales sunt Sanctitas, justitia, bonitas, avientia, omni olentia, immensitas. Per Dei autem opera intelliguntur res omnes ab ipso creatae, et ab ipso pendentes: Puta Gelum cum suis omnibus ornamentis, Sole, Luna, Plane iis, Stellis eis. Terra cum omnibus, quae in ea Suni; montibus, mare, fluviis , plantis, herbis, et animalibus, inter quae potissimum est homo. Haec namque omnia ipse Deus dixis, eι iacta sunt , ipse mandaὐis, et Creata sunt; nec nisi conservante Deo permanent; ut sustus, suo loco, videbitur.
13쪽
s. Atque ex his clare patet, quam merito Phi-Iosophi sere omnes Philosophiam in quatuor partes dividant ; in Milicam nempe, mel valoam , Phaseam , atque Eesicam, sive Moragem unioersalem ' Cum enim Philosophia de rebus divinis, humanisque agat g. 5. . quia res hujusmodi aliae sunt materiales , aliae spiritu a - les, de his agit Μeta physica , de illis Physica . Crinaque ipsa non solum quid sciendum sit doceat, sed quid agendum quoque 7. in , de hoc pertractat Ethica . Quia tandem Philosophia subjective inspecta est habitus res divit. nas et humanas , ipsarumque ratiocies sufficietates , et caua εas investigandi, atque cognoscendi I. 8 y, id quod gica praestat, en reliqua ejus pars, quae qaoniam aliis Parii bus inservit, illisque iacem praeseri, primo loco per tractabitur. l
14쪽
I. I9. Des e. Looro, a voce graeca logos, tali ne
Idem est. o sermo, vel discursus. Sermo autem hio duplex distinguitur, interior nempti, et exterior. Interior nihil est aliud, quam ipsa humanae meritis C ιmum quae quidem mirimum loquela non incongrue appellatur ; exterior vero est sermo, qui ore promitur. Unde Logica secundam nomen , ars Cogitandi, asue Sermo
cinandi solet appellari. Vulgo tamen generatim a Phil aophis definitur per eam Philosophiae partem, quas mentem humanam dirisu in Oerilare inquiren . uino et Ara ririgendae mentis Ars inquirendae Oentatis, O mnum , et Instrumentum sciendi, Philoso hia ν attonia
f. IO. Schol. Quia vero experientia edocemur , εο- Iius Daturalis rationis adminiculo, et nulla arte , Vel Praeceptis ius tructi, homities plerique cogitant, judicant, TB tiocinantur, argumenta eonficiunt necnon cogitata sua, judicia, ratiocinia, et argumenta etiam disponunt ut Verum assequantur, aliisque patefaciant, hinc duplex Logisa distinguitur, naturalis una, arti talis altera. s. s . Def. I. Logica naturalis est illuss mmen Dullus dei, rationis nempe , ab isso Deo aucωα -- turae aver nos obsignatum . quo eι recre coorum P SMmus , et si is ad Dorituri nasum adiis mani otan institutis , congrue uti.
g. Sa. Sches. Hae Logica usi fuerunt homines antediluviani, atque etiam post diluviani uεque ad Zenonem Eleatensem, qui , ut ait AristoteIes apud Laertium Lib. IX. 3, primus Logicae praecepta, e Variis Ii-hria cxcerpta, in ordinatum aetentias c0 Pu. redegit, e
15쪽
eum Athenas venisset, Socrati legendum praebuit, maximo illius oblectamento, qui et opus Probavit, et eo usus est. Hac etiamnum utuntur, qui disciplinis atque scientis animum Non applicuerunt, et quidem aliqui tanto Successu, ut quoties audieris sermocinantes, Philosophos eruditos diceres, nisi scires , ipsos legere, atque scribere nequidem didicisse. . I. II. Def. I. Torica arti talis est iaculas Oeld ci lina , qua re me traduntur , quibus Rumana o mens in securius m noscenda, algus aliis tradenda oe-ri aD Grigitur. I. M. Coroll. e. Logica itaque artificiaIis in Logicae naturalis subsidium adinventa est, et recte dici potest illius distineta, et adaequata eNplicatio; adeoque Praestantior est, et quam maxime excolcnda; Ars nam inque, ut optime observat Cicero Lib. IV. de finibus Cap. 6. ὶ est dux Osruor quam natum. Et sane iaci- Iius est homini errare, sola natura duce, in Veritate inquirenda, quam natura etiam arte suffulta. Ratio enim naturalis est quidem honum haud dubium, et semen quod indam in mentis fundo satum, at si sibimetipsi relinquatur . aut nullum dabit fructum , aut Iolium pro frumento dabit; maxime cum in agro mentis non desint quoquo tribuli, et spinae; hoc est vitia innumerae, Vel ex meniis ipsius naturali imbecillitate, veI ex ipso vitae usu
I. 55. Coroll. a. Quaecumque igitur in Logicae
laudem a Voleribus aeque, ae necentioribus dicta, sunt, .
de Logica artificiali , non vero naturali debent intelligi Do illa inquam, foribit Cicero ne claris Orαι. ωρ. . Haec Alocia rem uni arsam tribuero in Paraes, Larentem evsiccus in tendo, Obscuram evianam infe relando. ambigua primum ridere a Minia distin em y postremoriabere regulam , qua Dem , ει falsa judicentrar, et quas quibus Positis , sint, quaenam sine consequentia. I. 56. Schol. Illud autem est hic ingenuo salendum, nihil, aut valde parum ι uitti talis . a Logica artificiali ex pectari Posse, ubi desit naturalis; si nempe natura suerit avara , neque mentem dederit adi scientias veluti natam. Unda noeatiua douarte Poetiea M'
16쪽
o ne e nudSum sine solis Dens . rude quid ρossiι Oideo ι anium: auerius sis Auem poscit Onem res, et conjurrae amice Et sane , Logica arti sietatis, in subsidium naturalis inventa est g. 28. ). Si ergo vel deest naturalis, vel ad modum debilis est , inuti Iis erit omnis labor in ea adipiscenda , a que excolendae eodem ferino Pacto ac agri eola, qui Post quantamΙibet culturam agro impensam, magnam fructus spem concipere non potest, nisi et bona
ait agri indoles, et semen itidem optum. Logicas OVectumg. 37. Cum Logica artificialis tota occupetur in tradendis regulis, quibus instructa Immana mens in veri in-tis inquisitione tutius , ac facilius dirigatur dissi ), liquido sequitur, varias ineritis operationes dirigendas , esse objectum ejus maseriale formale vero, easdem opera liones, qualerius dirigibiles auui g. 38. Coroll. Cumque uulla sit scientia vel doctrina in qua tutius, et facilius adipiscenda, mens humana certo Observationibus, atque praeceptis non indigeat, clare patet , Logicam artificialem ad ornu es sermo scientias esse, si non absolute necessariam, saltem utilissimam ; adeoque ejus objectum latissime patere ; ut propterea non imme-xtio post Tullium s In Bruto dicia sit a S. Augustino Lib. i. de ord. Discissina discollinarum e scaeniis
rumque judex, atque formavis. . . . : ' dig. Zq. Def. 4..Porro meritas, ad cuius faciliorem eonsequutionem Logica artificialis manu ducit, nihil est liud , generi ce sumpta, quam consenismis rei alioujus
cum regula aliqua; et triplex est, nempe entia , et me-
ωρ, ica, si ni et moralis; coguationis et logica. : ' , g. 4O. Def. 5. Verilias metu sica est concient mria rei cujuslibet cum sua essentia, Gel cum Meis Dei areflet sis; atque huic veritati nulla opponitur facillas Nulla enim res dari potest, quae essentiam sibi conVenientem non habeat, aut quae ideis Dei exemplaribus non respondeat, quarum instar facta sunt omnia. Ne rima moratia eu consensio oectorum, aut ςMOMinoia
17쪽
. xlernorum Agnorum cum samentias animi: eui opponitur falsiloquium. I. σι. Def. 6. Tandem verima Dinoa est conserinientia cogiωrionum nosinarum cum rebuR. g. 4 2. SCAM. Porro res cognitae vel considerantur prout sunt iu seipsis , vel prout relueent in id eis nostris. Convenientia cogitationum nostrarum cum ideis, circa quas cogitando versamur, dicitur Oerilas formalis, eui, ex adverso nulIa falsitas formalis respondere potest, cum nequeant ideae unquam eos italionibus dissentire, quarum sunt proximum objectum. Convenientia vero cogitationum nostrarum Cum rebus extra nos positis , est veriscis o e-ctioa ; et contra Objec Da falsilus exis iit , cum aliter de rebus cogitamus, atque sunt in seipsis. Nos hie verila - em logicam spectamus, deque ea sola, et quidem pb
jectioia, ubivis obtineuda solliciti esse debemus. Logicae dirisio. g. 43. Quoniam igitur Logicae artificialis materiale objectum sunt variae mentis operationes dirigendae f.37. ὶ,
quae quatuor vulgo recensentur; scilicet e. O lex Percutio, a. Ius tum , J. Ratiocinium, et 4. -- Rodus; cumque nulla doctrina Vel facultas, ut at optimis praeceptis , atque observationibus plena , optatam utilitatem afferre possit, nisi usu, et exercitatione ad
praxim deducatur; hinc dupliccm Logicam distinguimus eoreticam, et Practicam. Et Theoreticam quidem in quatuor partes dividemus; quarum prima erit de Simplici rerum apprehensione, atque id eis; secunda de Iudi
eis ; tertia de Ratiocinio ; quarta tandem de Methodo αὶ.
i) Methodum non esse partem peculiarem Loεἰeae conten-δunt nonnulli , cum in aliis tribua contineatur: Nos illam , qua m Logicae theoreticae partem ponimus. Nec immerito. Nam n ri ecus ac alia Logicae partes , pecuIiarea tuos Canones habeeutho duo ad montem in veritatis inquistione dirigendam. Diuili do by Corale
18쪽
Praclicam vero quibusdam Exercitatistnibus absoIvemus , in quibus Dialectica Methodo, nonnullas Quaestiones ad aliquas enunciatas mentis operatioties pertinentes exagitando, atque resolvendo, in Praxim reducemus, quod in Theoreiica Logica docuimus. Sit ergo,
De simplici rerum percepti one, atque ideis.
45. Def. ε. Si lex rei Aerceuelio, vel apprehensio est actio illa, qua mens nutio et si liciter objectum aliquod conrun latur, quin de illo aflirmet quis ginam , Gel ne l. Hinc si quis Pomum ex. gr. Contem l latur , et in sola ipsius cogitatione so sistit, nih:I solicitus de ipsius pulchritudine, colore , sapore. magni tudine et caet. , haec pomi contemplatio dicetur sinii Plex ipsius apprehensio. Id quod autem menti intelligenti proxime sit praescus , quodque semper rei amente distinctae, et quidem aut existentis, aut possibilis imago quaedain est, dicitur Idea , et alio nomine, CONCγtias, mecies, Notio, et imago. Sic notio, vel i- , mago pomi, quae menti haeret illius, qui illud contemplatur, dum illud contemplatur , pomi idea dicitur. Nos ideam hic cum simplici perceptione confundimus, et pro eodem usurpamus. Sit ne autem simplex perceptio re- . vera idem ac idea est, adhuc lis in judicio pendet; et meo videri, haud sacile ad sinem ducetur. Salius propterea erit Itoc inter ignota ros erre se).
a) Vid. Clarissia Anton. Genuen. Art. Logicae. Lib. IL
19쪽
3. 6. Mkoia Quoniam vero idea est eontemplati rei a mente facta sis. 45. J; res autem aliae sunt spiri uales , aliae corporeo g. 5. ), liinc a diversi late rerum, quas mens Contemplatur . nomen diversum sortitur idea. Et quidem si res, quae a mente contemplatur sit spirituale; Usus ex. g. anima humana cte. haec idea dicetur intellectio : si autem corporea sit atque Imrie lis , ferrum nempe, lapis etc. dicetur sensatio ; si Ver res sit quidem spiritualis, sed sub corp/εu imagine repraesentetur, imaginatio appellabitur. Si autem mens nil rem, qu8e contemplatur reflectat, resiexio vel conscientia ; si tandem rem alias perceptam percipiat, recorda si eLeetur , vel reminiscentia.
Idearum Uz isto. g. 4'. Et quia insuper in omni rei contemplatione, quaa sit a mente, ' tria speclari possunt; I' nempe a quo ducat originem; a. quid sit quod est templandum osserator; 3. quo modo Contempletur; hinc communi calculo, in triplici classe statuuntur ideae, et de illis pertractatur in Scholis ; Relate scilicet ad originem , ad objecia
na Mais quoad originem inspectis.
g. M. Animad. Non heio rem habere volumus cum Platonicis, Cartesianis, eorumque asseclis , ideas iuuatas admittentibus; sed saniores Philosophos sequentes, experientia facem praeserente, omnes ideas ab una anima originem ducere tenemus ; licet non omnes ab eadem vi animae, sed quaedam ab animae vi sentiente, aliae a vi intelligente, aliae tandem a vi imaginativa oriri dicimus. Et quidem, quae a vi sentiente ortum habent, dicuntura entitiae; quae a vi intelligente intelli biles ; quae landem a vi imaginativa Phantasticas appellantur.
20쪽
3. 49. Def. g. Meae asienditias aiunt illae, quas ct sensuum nobis adoeniunt; cujusmodi sunt ideae omnes rerum corporearum, veluti limi , lapidis , aquas cto. . 3 . M. Def. ideas inmisi Alles diciantur illae , in quibus raso comora rvmessulantur , nec aliae res instar comorum p tales su ut ideae virtutis, urtii, bonita tis, Menitatis et . I. 5 . Def. s. Id a tandem phantasti act, seu fastutiae, Oel chi meritae sunt for nas quaedam, et ima nes rerum comorearum absentium , Del ideae mera arbitrariae . quas nos ipsi effingimus vel I. ampliando; vel 2. imminuendo; veΙ 3. componendo ; vel 4. transferendo, aut accomodando. Et quidem ampliando; ni cum ideam hominis vulgaris staturae ampliando, id eam gigantis effingimus , vertice Udera tangentis, vel eamdem ideam imminuendo, ideam pwmei efformamus; ve ideas moniis , et auri componendo , ideam montis aurei confingimus; vel tandem transferendo , et accomodando , ut eum ii dea Urbis visae ad Urbem non visam transfertur, et per similitudinem, uo Proportionem accomoda uir sicque Urbem non visam visae instar mens sibi singit. Ita illa
Mem , quam dicunt Romam ) Moeiahes putavi
ullus emo , nuic similem nostrae, g. 5a. SMM. Atque haec de id eis quoad originem inspectis breviter dicta sufficiant. Solummodo no in illis
Peucetur, εequentes servare oportet.
I. De rebus materialibus et comoreis, non uisi ex ideis, quae Aor sensus Rabentur judicato. Sensus namque ad hoc dati sunt, ut objecta materialia, quae sunt extra mentem, menti repraesentent. Nam ut optimo aiebat Galilaeas: Naturalis Philosophia in permagno Universi libro, qui oculis nostris semper patet, scripta est. Is autem liber quomodo legi poterat, nisi se usibus ex- ernis II. Ideas ms3 e intelligi5iles in humana manis me uyeriri, uti certissimam Aabeto. Neque enim putandum eat nihil prorsus, nisi sub aliqua corporea imagine uobis