장음표시 사용
31쪽
De Signis, quibus iis e manifestantNn 84. Animad: Cum homo, ex Λ isto ieIe s Lib. I. Politio : ) naturaliter sit anima I politicum, et cloile; hoc
est ad societatem, commuta emque Vitae rationem natus;
unde nobis, quidem, aiebat Cicero Lib: I. de Re p. o. a. , insitus dest a natum 4ocieta is amelicus ; et eadem natura inquii idem i. Ossic:) oi nationis hominem conciliat homini, et ad ovas societatem ; oportet propterea , ut ipse uas ideas, cogitationesque , quas in menteia abet, aliis aperiat, ex quo societas humana, humanae M e societatis bonum enascitur. Quoniam Vero , non solum anima, quae spiritualis est substantiat horno constat, sed et cor 'ore ma teriali, prosccto ut suas ideas, quae animae actiones sunt aliis patefaciat, sensuum ministerio uti debet, atque nou nisi sensibus aliorum ideas, et cogitata percipere. Quare signis quibusdam sensibilibus indiget, quae sensus assicere valeant. Et quoniam Logicae mucius est tam internum , quam externum hominis sermonem dirigere I. I9. , designis- quibus ideae extra mentem manifestantur, hic Io- quendam arbitramur.
s. M. Def. g. Signum, ait S. Augustinus in Dialeci: ,eu guod seipsum sensui, et Araeter se aliquid animo renesia, quod signi aliam, Oel signatum dicitur. Ita fumus signum est latentis ignis. Tota itaque vis signi in
eo consistit, ut connexionem cognoscamus , quae inter εi guum est, et rem Signatam.
Signi υariae dissisiones. εδ6. Signum multiplex est; ac primo natura-la, et arbitrarium. Primum est illud, quod natura sua id habet, ut rem a seipso diversam significet; ita la- Crymae, gemitus, sumiria cic : hujusmodi, quoties in ea natura prorumpit, signa naturalia sunt doloris , atque tristitiac; quoties propterea hominem videmus lacrymautem,
32쪽
vel gemitus, aut suspiria edentem , illico eum dolore as-1ectum cogitamus. Arbitrarium vero, sive ad placitum est illud , quod ex libera vol Dei, vel hominum voluntate id habet. Talia sunt lacrymae, RemituS, sumisia ete: Si ex industria iid fallendum edatitur , quod non raro accidit, et apud Melastasium Parte seconda degli orti Esperidi I alomon Egle , his versibus exprobravito mi Per uso efer A seco ri Ride e , E lurimatu . Bidenaeo piansiete, Planoneso riuere,
His segno - Aon E. g. δ'. Insuper signum aliud est demostra Dumnliud prognosticum, aliud remem aratiNum. Ρrimum est illud , quod rem praesentem indicat; secul dum , quod rem suturam; tertium, quod rem praeteritam menti re- Presaentat ita lux Atarna signum est demostriivum Solis praesentis : fui na, tonitrua, aeris Obδcuritas sunt signum Prognosticum tempestatis imminentis; Iria tandem, quae
in nubibus post pluviam poni iur, signum est foederis, quod Deus paepigit cum Noe Gen: Ix. . f. 88. Signum practerea aliud dicitur certum, et est illud quod numquam fallii; sic reviratis est signum, quod animal vivat; incerium , quod fallere potest: sic exm-rior vectes frontis, comoris exterior habitus, ut plurimum internis animi assectionibus non respondent; unde
effatum iIlud: ironei nutri ueris p aliud tandem proba bile dicitur , et est illud , quod raro fallit ἐν ita Caeli sem-tina rubedo , Luna alba sigoa sunt probabilia matutinae
f. 89. Animad; Porro incredibile prorsus est quot
signa arbitraria habeat homo ad suas praesertim animae affectiones manifestandas. Verum quoniam idearum no- atrarum signa , ordinario voces sunt, de his aliqua scitia necessaria hic explicare juvabit. I. Def. I. Vox generatim accepta est quilibelaonias an alis ore Amtatus; et duplex est; articulata , σι inaniculam. Vox aniculata , est sonus ab homine Pro
33쪽
latus, per syllabas , et Per artιculos Uistinctus, ad anυλ sui conceptus , si Cogurationes evrimendas. Ita hae voces omo, Deus, Arima, Caelum, articulatae vocatitur. V Iautem inarticulam est sontis ab animante prolatus, ct ianimi Aassiones in incunilas, minime per articulas distinctus ; Tales sunt mmitus hominum , et susPiria ς motus Leonum, mugitus BOOum e Q. g. 93. Corore: Quare longe disserunt voces hominum , et Ρicarum, aut Psittacorum illae namque animi conceptus exprimunt, hae vero temere effutiuntur. g. 92. Schol: In articulatas voces signa esse natura Ita, nemo contendet. Sintne vero voces articula loe signa
etiam uaturalia, ve I Potius arbitraria, quaestio est inter Philosophos. Ast meo videri , exigui admodum momenti. Nam si voces articulatae, Signa essent naturalia , eaedem res , iisdem Vocabulis exprimerentur; atque gentes omnes unius Iabii essent; sibique invicem colloquentes , unusquisque vocem Proximi sui non solum, sed cujuscumque
Nationis intelligeret , ejuεque cogitata perciperet. Atqui
hoc experientia salsum comprobatur, ut cuique est exploratum. Igitur prorsus arbitraria signa Sunt voces articulatae,' quae pro Varietate Nationum Variae quoque sunt, et pro emporum mutatione, non raro etiam mulantur. Unde
ad rem Horatius ide arte Poete
G σloae i liis Pronos mutantur in annos Prima caduras; im Uerborum Uerus interit aetaso fusenum ritu florent modo nata, ingentquU.
Nedum sermonum stEt honos , el gratia Ul Oax. uua renascentur, quae jam cecidero cadentqus Quae nunc Sunt in honore, socabula, si υODI uSus, Quem Fenes arsurium est, olfus, et norma loquendo g. 93. An mi Voces 'articulatae Oocabula quoque dicuntur, vel termini vocales. Si vero ideae nostrae Scripto exprimantur, haec signa termini simpliciter appellau- tur. Tam vero vocabula, quam termini Mema dicuntur. Hoc tamen discrimine, quod vocabula, Donnisi Souo Rrticulato proferri possunt, verba autem etiam scripto. g. 9 . Schol. Quoniam itaque vocabula sunt proxima id earum signa f. 66 licet remote res quoque i P
34쪽
ω significent, quae idearum sunt objoeta, tot distinguere debemus vocabulorum genera, quot ideas distinximus ad obiecta relatas I. 53. . Sunt proinde vocabula ab
solum si absolutas; relatim si relativas ; iami realia si universales, Particulanta si particulares, aingularia risingulares , abstracis , vel concrem si abstractas, vel concretas exprimunt ideas. Haeo autem omnia vocabula MIROsit a sunt, vel negatioci, prout vel positivam, vel negativam significant notionem et ideam. vocabula insuper alia dicuntur ranis a , alia aequiso a , analao .
alia ; item alia carae remasica, sin eathegorematica alia Litidem alia prUnia , alia i ruria. s. 95. Def. s. Vocabulum unioneum est illud, quoa eamdem habet si ii a senem in multis, uti Or--3 respectu lapidum, metallorum, etc. AEquisoetam Uero, quod Moersam; uti Taurus respectu animalis. et signi in Zodiaco. s. An ad. Dupliciter autem vocabulum ali Iiquod dici potest analogum; analogia scilicet Vrποροι nrs , et analogia attributionis. Dicitur vocabulum aisnalogum analogia proportionis, si eodem modo res diversas significat; ut pes, quod vocabulum significat petaem Aominiis , rassi es montis, Basim columnas , Pedem scamni a res quidem diversas , sed eodem modo; quatenus nimirum fiunt substentacula hominis, montis, Oolumnae , acamia. Analogum vero analogia attributionis dicitur vocabulum , si rem eamdem siguificat, sed modo diverso; ut VOCabulum acimtas , quod significat sanitalem Aominis . oloris, medicinas, cibi, sed diverso modo; attribuitur namque homini ut sanitatis subjecto, colori 'eluti sanitatis signo, medicinae vel cibo velut sanitatis cautiae. g. 97. Def. 4. Vocabulum cathegorematicum est iIIud, quod per se, et sine addito aliquid significat, ut DFis ex. g. Syncathegorematicum vero, quod nihil, nisi
eum cathegorematico significare potest a ut qui iam, nultas , etc.
s. - . Def. 5. Vocabula pro G , sunt i , quaarem evrimunt, cui si scandas avnt destinam. --Proyria vero, vel mel Aor a tua sunt, quas ad rem
35쪽
rranira nrur ; Ita ut labulum eoArus proprium est , Sior num τι sua significat ; ubi vero Tullius Corinoumi Graeciae Ocialiam appellat, improprium est, utque ine inphoricum.
s. m. Def. 6. Qui vocabulis propriis in loquendo
utitur, Maiam loquendi servare dicitur. Est enim usus loqtiendi siqnificalias Oocum in communi sermonU F Pratas. Sermo autem est nexus yiarium Oocabulorumn D nostrae concestibua exprimendis idoneus. I. OO. Animad. Quoniam vocabula facito avolant, atque ad absentes, et posteros transmitti nequeuntψhinc et scriρlura est adinventa. quae duplicis est gene ris ; alia enim dicitur Merogli a , ou garis alia. Prima eat imago quaedam sensibilis , rem aliquam prius significatis, quam vocem. Sic oculo in exiremitatem haculi filo, Dei providentiam significabant aegyptii. Secunda vero est figura sen,ibilis permanens , Vocesque Prius aignificans , quam res ipsas , vel rerum ideas. f. tost. Sciari. Juxta nonnullorum systemata, alia Mon pauca, heic de vocabulis forent addenda. Verum Hlilius existimamus, de recto vocabulorum usu, Pauco.
I. mea Ita rerum essentias evrimi ns γυιπω. Nam vocabula non sunt sacta ad res significandas, sed ad exprimendos animi nostri eonceptus, et ideas f. 99. 7. II. Usum loquendi se er servam . eod. ὶς seres Ee inania ωoeabula iugilo, - , atque Obacum ex A Q. Nos enim non loquimur , nisi ut aliis nostras cogitationes ι manifestemus ; atque ab illis intelligamur. Quomodo autem nostra cogitata intelligent alii, si dabimus irae mente sonos; si vagis atque obscnris vocabulis utemur .:ouiso verbo. si ah usa loquendi diae imas r
36쪽
s. eos. Animad. Cum in Scholis usu, quaedam loquendi formulae receptae sint, quae haud facile ab
omnitius intelIiguntur; atque Vocabula nonnulla usur petitur ad aliqua brevius eΣprimenda, quae aΙiler, nonnisi multo verborum circuitu exprimi possent, ne Philosophus noster in iis intelligendis ingenio laboret , ea hio dilucide explicata offerimus. Ex illis autem De
quentiora, quae nunc in Scholis occurrunt vocabula sunt haec. 1. Per as , eι Por ac taeens οῦ a. Aefus, ει sentia; s. In actu Primo , ει in actu sociando ; 4. Maelia si aso, et in aci exercitu ἰ 5. Potitiωε, et negarios; O. Absoluta, sive simpliciter, et Co aratios . si ve revectios; p. M twiter, et aerundum quies; R. m quo, et r/t quod; aubiectiνο , seu entistiatios , ei o6HNise. ι . Messiam, Et immedraleg est . di sensu ἀ- inso , et in sensu commSilo. a. Materiatifer . et Lo maluer. /3. Hirrualiter, et eminenter. νή. Hormaduer, atque incientisn M. Per se exprimit attributum ita conveni rasubjecto, ut esse non possit, quod ei non conveniat pila comus per se dicitur grανε, quia ex legibus natu Tae, aliter esse nequit. Per Izcideras Vero significat, attributum ita subiecto convenire, ut Possit ab eo abesse , Iva illius essentia; ita cor u3, Per accidens dicitur assum, quia potest carere albedine , Sine ipsius naturae, et essentiae detrimento.
σω. actu esse aliquid dicitur , si aetu ovi alit; in potentia vero, si licet actu non sit, impossibile tamen non est, ut existat. Ita his Mundus dicitur itiaetu, quia in praesentia existit; alter vero Mundus hoe ea perseetior, in potentia dieitur , quia etsi ae tu non sit
mulla est tamen in suil essentialibus rapugnantia, ut existat.
37쪽
3. 1ο5. In actu ρrim Murpatur ad significandum, im aliquo adesso vivi, olque iacultatem aliquita efficiendi ; in Golia secundo autem, cum illud jam essicit. Ita victor antequam imaginemtiali quam pingat , dicitur in actu primo, quia facultatem habet pingendi; cum vero jam
pingit, dicitur in actu secundo. In actu primo idem significat ac Mutiassinatisre, ut ajunt; in actu autem εe
g. νος In aecia signaro aliquid dicitur, cum illius
raditur meoria; in actu autem exemim, cum quae theo- relice sunt 1radita in praxim 'reducantur. Ita Regulasimicas, quae mentem dirigunt ad verum 4nveniendum, dum ediscuntur, Logica in actu signato dicuntur; dum vero iis utimur in praxi, in aci ci exercito appellaulur.
δυ. Posilios aIiquid esse dicimus, cum illud per aliquod positivum existit; Negatioe autem, quando Illud, etsi nihil positivi habeat, oppositum tamen non habet. Iia homo positive sonas dicitur, si justitia, vel
Fr entia praeditus est; negatiNs autem bonus appellatur . si licet virtute careat, nulla tamen vitia osposita habet. I. σω. Absolute, sive sim licuer adhibetur, quando Praedicatum aliquod subjecto tribuitur sine comparatione ad aliud; Nevective autem, vel con aratiυs , eum licet subjectum talem attribulum non habeat , facta tamen com Paratione emn alio, illud habere videtur. lia Rex in suo negno dioea absolute dicitur , nulla facta cum aliis Regibus comparatione; Homo autem qui mille nummos aureos
habet, dioes dicitur respectipa; si nempe mendicis homi
I. fo9. Simpliciter quatenus opponitur termino se eun m quid, usurpatur ad si guificandum, subjectam tale esse absque ulla limitatione ; secundum quid vero adli
heiur ad exprimendum, attribulum aliquod subiecto convenire cum aliqua restrictiora . Ita si Petrus ex. g. scien tiis omnibus, ac disciplinis habeat excultum animum,
doctus si licuer appellabitur; sin autem sola Philos pbia , doctus secundum quid dicetur. g. 1 O . Ut qtio formam, vel alui butum denotat, a quo subjectum suo ni desumit denominationem ; G quoia,
38쪽
vem stibi die turn inprἰ- , lati auribit irin, vel formam habentem , a qua denominatur. Ita rarias ex. g. est id lunae est album ; tabe autem est id quo paries est alus. Paries ergo dicitur albus. ω quo albedo aut eu dicitur alba ut gigo. Terminus ut qu- denotat qriori domque caussam Princi asem a ro quo vero onussam instruumentalem. Ita Paratus cx.. g. dicitur scribens ut quoa ,-lamus vero, ut quo g. H- Subjecime ,.sive emitatioe aliquid dicitur esssin alio , cum in eo per suam essentiam reperitur; ω inalise autem , cum. in eo terminat ; objectioe eandem dicitur de rebus, qua latrus potentiis obiiciuntur , ut ab ipsis et percipiantur, et cognoscantur. Ita assedo dicitur esse εubiective in pariete; quia revorax in pariete albedinis forma Tecipitur. Visio autem. Ocularis Pelei ex. g. dicitur esse germinatiss in pariete , qualenus viato in pariete termi Nat ; Parisa vexo ipsa, objoclivie dicitur esse in oeulo , Petri , quia oculo, ut videri possit obiicitur. Omnia ergo, quae Vel a, sensibus attinguntur, Vel a mente perci piuntur , in illis Obiso e. se censenturiag. Idem . vocabulum subeclios , qaaridoque Repud Scholasticos idem. est ao intrinsece; terminative au tem idem ac extrinsece. Et quidem inti inseca saepius usur ν
f. 63. Mediala dicitur aliquid esse , si inter ipsun quod attingitur, et potentiam, aliquod sit medium; immediam vero si natium. Sic aliquis meis ita dicitur at- igisse ensem , si illum in. vagina repositum attigit λ ivero nuda lum , immediate . ig. 1 4. In acusta dioiso signis eat attributum, in actu secunt i. Iob. ) non posse convcnixe subjecto iin sensu comροειω autem denotat, attrib intum simul cuim subjecto in actu εecun S c venire posscia Ila Evorige
auraei rem sunt, muli loquuntur, tu sensu. diviso verae sunt; Si nempe, non uno, codemque actu concimaritur , sed divisim x dividendo sollieet actuat m caecitatem , ab -ctuali visione , et componendo notu alem caecitatem Cum volentia ad videndum. In sensu autem composito veIa
39쪽
-ι haea propositio. Frama aedona amδει, quia sessio camaaiuali studio componitar. g. δέ. Materialiter denotat praedicatum subjecto.onvenire, nota ratione formae , quae tu eo reperitur , d ratione materiae in qua ea serma reperitur; contra vero formalifer, si praedicatum subjecto competit, tantum ratione formae. Ita album dicitur materialitor dulce ; duICedo namque albo non convenit propter albedinem, Sed Propter subjectum lac , ex. g. Lac si quidem, ultra al-Dedinem, habet etiam dulcedinem. Unde ista propositio : Album est dulce, vera erit materialirer, et nihil
aliud indigitat, nisi quod auedo, et culcedo in eodem
Aunt obiecto; quapropter idem est dicere aggiam est dulceae si diceres.' albedo est in eodem subecto ac dulcedo idulce vero allicit gustum , in quantum dulce est. f. er6. Materialiter idem quoque significat ac idem no , et specificatios . Idemtice autem dicitur, cuin denominatio aliqua alicui eonvenit ratione subjeeti, non formae , in quo una et altera forma reperitur. Ita. Gun
dico miasicus est Philosose a. vera est phei positio id ruos , seu veri alios , quandoquidem PhilosoρMa notae nunciatur de musico ut musicus est. sed ratione subjecti, in quo utraque saeuitas reperitur. Formaliter da-situr etiam redupliciae e. Sic isa propositio e mmo suanimal rationata, vera est reduplicatioε ; homo enim est animal rationale, quatenus Aomo est. f. σν7. Virtualiter tale aliquid dicitur, quando licet vere non habeat formam iIIam , a qua possit denominari , potest tamen ipsam producere; si alis r Vero , quando revera in se taΙem habet formam , a qua denominatur tale, et quam in alio subjecto producit. Eminanser autem aliquid dicitur, cuin tali ac tanta pollet persectione, ut quidquid impersectius sub se continetur. , Persectiori modo involere videatur. Iia vinum eT. g. dicitur Oirmauler calidum, quia licet in se caloris se mam non habeat, potest tamen ipsam habere . Sol dicitur formaduer Lucitatis, quia lucem in se habet, atque in aliis corporibus producit. Osana vero sensoria σme nonιer dicuntur assa in Des, quia ite et in Deo es- uom
40쪽
possint, eminen tiori tamen , ac persectiori modo omnia Deus cognoscit, ac bi reaIiter talia organa habenet g. GS. Formaliter, in quantum termino e cientur opponitur , caussae com Pelit, quae esseclum gignit per suimet communicationem, atque i nexistentiam in subjecto. E cienter vero illi caussae convenit , quae quid piam producit , non per Sui in existentiam in subjecto , sed per suam vir lutem, et actionem, qua talem sormam in illo producit. Sic anima sacit hominem formaliter vivontem. Id enim praestat anima in homine Per enti talem , atque in existentiam in ippo. Gomo autem e cienter a Deo , formaliter aulem a gratia sanctificante justificatur. Deus enim caussa e latens est nostrae justificationis; gratia vcro intrinsecus animabus nostris in hae . Tens , est caussa formalis. It A len et Ecclesia Romana contra CaΙvinum. Atque haec sint satis de prima parte Logicae theo- relicae; Ad secundam transeamus Oportet. lnterim si
qui sunt, qui adhuc plura de,iderent, odeant Schol, ait eos Philosophos, si eis per oliuin licebit.