De ligni sancti multiplici medicina, et vini exhibitione, libri quatuor / Quibus nunc primum additus est Hieronymi Fracastorii Syphilis, siue morbus Gallicus. Cvm indice locvpletissimo

51쪽

tur syruptis aut tantumniano,..iri an si vesperiit aut valde nauseas lucrit agro ritS,aut stomacho nimis imbecillo, ut fieri non posis uir omnes decCctioncs necessivi e . ItaqDe animaduertcndu hic modus cst ab i: s, qui curam scrunt aegrotantis. Sed a satis ratio habenda est in quantitate Potionis, ct complCXroinis, in uniuersum totius d spositionis cuiusque aegroti,ut modus quantitatis seruetur mino quoque. Haec veri nos suis locis singula exponemus. Quod autem de quantita iud: imus potionis, idem omnino seruandum cst de qualitate a occ:t legraduci intentione decoctium S.

SI cui assidua nausea conrigcrit, non est

propterea dimittenda in capta curatio. Nam paulatim atque in dies natale minu tur, sempirque omaclius C bustior fict. Si atrie eueniat nauseat innata stomacli caliditate, tunc strupum, O aquam, aut corum alterum, ut morbus aegroti dispositio exegerit ad frigiditatem oportet reuocare,ut minore gradus at, immissior decocstio. Vt

ver amaror ille Dangatur strupi vel a quae secundae, admisceri positant, aut cor andri praeparati, aut saccharum ros accum,

52쪽

44 ICHO Auc Toaut aliud tale, quod de amarorem minuat, conueniat morbo, ct aegroto.Quod intermittenda est aliquando potis sancti,aliquando etiam limittenda.

CAP. XXVII.

Initio cura mitio curationis in quibus morbis dolotionis dolo I res sunt, augeri potius,quam minui solentre solent dolores ipsi,ob agitatione factam in humo riti auge ribus,ex ligni operatione. Neque proptereari quam mi est curatio intermittenda. Nam salus omni- no sutura est,procedente semper atque operante virtute medicinae. Nam, ut ait Auer. Im. Metheor. ellectus augetur ex Operatio ne inquieta, ac saepe contialescit aegrotus non paruo tempore post curationem. Si aute aliquod accidens intra curationem accesserit,

puta,febris, vel destillatio seu catarrhus, preberi potest pro syrupo aqua secunda alteratiua in hora cibi, aut intermittenda est ad tempus potio ligni sancti, , sublato accidenti.

resumenda. At si perieuerauerit accidens inlud,ari periculii timetur, dimittatur omnino curatio ligni sancti. Cum vero inerit aliquod nocumen tu internum in spiritualibus vel nutriti itis, alia tamen aderunt intentiones mededi per syriapos, ct electuaria, ct alia sit milia, tunc non est relinquenda potio ligni sancti sed praebenda culatus illis medicamentis,ut subueniatur maxime interiori no

53쪽

eumento: ita tame ut quotidie,sed semel tantum,sumatur strupus igni, aut aqua secuda sola in potu,loco vini,quae aqua vel intensae decoctionis sit,uc remissae,ad calefaciendia, vel alterandum,ut conueniet morbo ct groto. Atque hunc nos modum curationis experti saepe sumus felici rerum euentu. Quo pam admin retur medicina lignisne Ammorbo .illico CAP. XV . Si morbus Gallicus recens fuerit, nec tres menses excesserit, sola humectatione opus est,et mundatione atq; recreatione inc-brorum. Quod fit per potionem ligni sancti alterativam, res rigerativam. Nam si in recenti morbo intonsorem decoctionem praeberemus, calefactivam, quod fieri debet inveteri morbo proculdubio reces ipse morbus deterior tireret, augeretur Calefactiva enim decoctio ligni,quar,ut diximus,Veteri conuenit morbo, sua virtute aperitiua, in morbo recenti auget dolores iuncturarum, vomicas excitat ossuosas, inobra principalia inflamat,insectaque dimoueta naturalitemperamento, ac totum corpus vexat grauissimis accidentibus. Quae omnia contingui criintemperata decoc' sonc,ob nimia illius intensionem ct caliditate. Itaque diuersa est ratio praebenda potionis ligni sancti, inveteri morbo Gallico, recuti,ut suis locis sigilla- lim

54쪽

4s Onuo Aue τοtim exponemus Quum vero in hoc ordo ulcera suntoriῖ, aliorumve membroris,dum curatio fit per lignum Onctum, mederi viceribuς possumus interea unctione cum mer curio ct ligno sancto. Et in oris quidem ulceribus ea via, tioncseptem dios collum vngenidum est. In hi vero membris circum ipsa tantu vicera ungaturione vespe i. Si aut unguenti calid laeso:ficeret ulceribu ,alia poterat unctio adhiberi frigidior alteratis Edcxiccar, muniati prius ulceribur De his vero lacita in serius, ac sigillatim proci piemus.

Psi racta in quoi s morbo curatione ligni

sancti ad eum modum, qui est hac' cnua descriptus, primum illud seruandum est, ne aut habit taut versetur curatus in risido Ioco, nec unqua omnino sentia si gus. Nan Ct, raritate raporoiia corpori sari e clauualiquis morbu contingeret, qui I sci cura rei per iliam difficilis praesertim si frigidus Tet morbus, aut in Di id anni topore Moduet deinde scru tu in cibo ct potu, saltem ad duos menser, ut carnes damur acili con coctionis, ac caetera quae nihil omnino olficiant. Quantitas veri cibi ea si ut illa mini

arib gravetur stomachus imbecillis Ciu 'Pra praecessit, atque ut bene concoctuae cibus

55쪽

LI . . in I eibus facile in substantiam alit couertatur. Si aut ira per a cari cirrati ors in q, mra alio cognoscetur in iecore in habitudine sanguinea, quod ci ratum in cin alion fuerit. conse Oca decocti Cnc nimis intensa, noccmeis alterari cruratque rcfrigerari strupo aut aqua cndi uiae, aut re alia, luce refrigerat aut onaincidi, ut conuenili. Ad tuendam vor valem sitiem cae quouis morbo , praestitim cram Orbis chronici , et qui vix eucili, si urit, ut est podagra. potet it curatia procedente te m. pore quarto aut exto quoque dic sum creaquam secundam dococtionis ligni vel sympum quod cli multo utilius. Quo cisiici lcgitima sui curationem quadraginta chei v.

non receperit qui in tog am salutem dcbc-.bit post alio uor mense aut etiam annosi C percre ipsam us uic nem, atque, si opus sue rit, tertio aut i ta fo, de hisci iis curari cadeligni ira edicina eodemque ritu. Neque quicquam in do timcnd am est incolum ira innana adeo est ora clara ha c medicina Et salutari p. Vt, ii rite administre tui , non modo non officiti pili sum pra sed membra i loqueCmnia foueat rccr Ct, ac roborer, corpus que per illam deauearii ad pers clam habitu duas ira, ac sere ultera scar. Atque hec nobi pertinere visa sunt ad collausit m g nera linque rationem huius me

di in

56쪽

dicina ligni sancti. Post hec de uniuersis morbis,de aetatibus, de complexionibus sigillatim atque ordine praecipiemus . Dc ratione autem ipsorum morborii, nihil attinet hoc Opere disputare, de quibus plurimi atque

Praeciam authores tractauere sed in singulis morbis demonstrabimus diligenter quo pacto curandi sunt hac medicina. Iamque O- dum ponemus primo huius peris libro, urprius quasi corollarium illi addemus, rationem diuersa operationis igni s misi. Quare diuersae contingunt operationes eo veaicina ligni saneti.

CAP. XXX.

Lignum sanctum diximus csse nature atque complexionis calide in secundo gradu, ac sicca . Quamobrem non mirum est, si curentur illo morbi ct aegroti humide natura ac frigida . Sed inicile illud videtur, quod nihil minus subueniat siccis calidisque morbis is grotis. Quare autem id fiat, nos ratione cognouimus . viiii atque experimentis Cauta veri, diuersa operationis , ut supra tetigimus, est varia consectio ipsius medicinae. Remistior enim decoctio ligni sancti aci ut propria ipsius qualitates remisi a transsundantur in aquam decoctionis , qualitates vero aquae mi nus transmutetitur vigore ipsius lisui. Q γs

57쪽

sit, ut ex troque composita decoctio ad hunc morbum remissa, multo minus habeat ex qualitatibus ligni, muli plus ex

aqua qualitatibus. Ac propici citatis decoctio, ratione commistionis non iam calida sicca est, sed humida potius Trigida qualitatis quia composta qualitate coniuncta cum propria virtute atque potentia naturali ipsus igni iure ac merito ea modicina morbos cura id aegrotos calide ac sicca naturae, humectativamque vim habet,&refrigerativam. Sed latione portionis ligni&aqua decoctionis , luamidam induit decoctio, frigidam qualitatem,dum pars modica ligni cum aqua maxima parte co- iungitur,ut exigua ligni quantitas intonsura superetti a quantitate aqua nimium extensua, atque ita decoistio accedat magis ad aqua qualitates. Itaque siccum quidem calidum est id,quod decoquitur, sed deco-dtio trahi arte potest propter aquam, in contrarias qualitates Praecipua tamen causa, quod tam mira operatur haec medicina,no tam qualitates sunt, quam propria natura , ut diximus, vis pinis igni veri sancti Isa tutaris.

58쪽

LIBER SECUNDUS

PRAEFATIO.

o I in corp=ri,quae imbecia'. Dicis remus autem ab eo capit: morbo, qui inobs simus est,cta cura tu mi lio dissici o

59쪽

De cephalea seu hemicrania.

A P. I. E morbus,ut ait Celsus, acutus ac postiles, hemicrania etiam dicitur, quo di equetius certam partem catio pili insuisset,licet variis locis, Umpci tamen qua caput capillo togitur. Hic morbus varius est, ac multiplex malia. Nos autem dedClore illo tractabimus, qui maxime veheme est, ct perniciosus, ct qui vix curatur aliqNa medicina. Eius mali simultae cauta sunt. potissima tamen est causa interna. ut dolor ex ipsi corpore nascatur: s uec solo capite oriatur malum eu ex capite ct cx alio membro, ut est lien, si ii spicia, iecur, cu cpar, stomachus , vulva, quae matri dicitur, similia. stomacho vero praecipue C itur is morbus, ut praecipit Avicen prima irriri, cujus lignum est , ii d plerianque sit dolor in more parte syncipitii. a m c ut in margine ipsius syncipiti fit, hunc u la maxime producit. In dextra autem parte capitis N iecore transfunditur, a liene in sinistra , ut

60쪽

phlegma, aut melancholia de hoc morbo cephale primum dicam, quum a phlegmate coincitatur siue is humor per se talis sit in corpore, ac ut aiunt radicaliter sue alii sit in ratione alterius humoris, per ulteriorem combustionem vel resolutioncm, seu etiam talis si humor ab ineunte aetate. seu succedente tempore mutatus ob qualitatem regionis, vel propter sex ros non

naturales.

C atio cephale phlegmate existente tu causa uiuuene holerico,elsanguineo.

Ibi minuta prinitim causa morbi antecedente, humore videlicet phlegmatico, iuuenis eius complexionis , si imbecillus sit.

Doc modo curetur Cibetur tota curatione diaeta resumptiua, ab initi, per totum incrementu curationis,tam in prandio, tuam in coena sumens tres uncias panis bis cocti, tantundem carnis elixae. In statu tres n-cias panis duas tantum carnis post redeat ad tres carnis uncias in declinatione ac de anum quatuor cita iacias si poterit aeger circa finem curationis, ut non subito , vel nimis minuatur cibus, ct nimis augeatur. Neque enim ex multa amo, ut Celsus ait, nimia salictas neque ex nimia satietate fames idonea est. Sit matur autem in potu ma- nect