장음표시 사용
211쪽
cerόque oportebit. Id fiet exercitatione modica in nutrimento lium ectante ac calido: praeterea vini calidi potione, somno liberaliore: illud interim prouidentibus nobis, ut excremet omnia qua vel ex cibis vel potione proueni ut, quotidie expellantur. De veneris usu dictum supra est eam omnibus qui sicco temperamento sunt, inimica esse. Nunc vero etiam ex hoc numero potissimum aduersa est ij qui supra siccitatem frigidi quoque sunt. Nam innoxia venus ijs tantum est qui calidi humidique sunt tum vero qui gero nitura naturaliter abundant,de quibus inter inaequalia teperamenta mox dicetur. Malum vero cillud fr1gidum te peramentum est, quod cum humiditate coniungiturma axi meque id fluxionum morbis est obiectum. Succurritur huic balnei abstinentia, exercitio,& tenuiore victu, inctionibus quae modice calfaciant quarum forma narrata
prius est ibi de lassitudine egimus. At qui frigidi natura
sunt, caeterum in sicci humidique temperatura modice se habent: minus ij vel ad sanitate, vel ad corporis robur sunt inepti,quam qui in illis sunt intemperati. horum agitur ex-α citare firmareque calorem expedi et . In humiditatis vero siccitatisque specie, tota victus ratio media est exhibenda.
Atqua haec mihi omnia de ijs dicta sunt quos aequalis inteperies premit, hoc est quibus omnes corporis partes ad calidius, vel frigidius humidius, vel siccius, similiter sunt inclinatae. De iis vero qui inaequalem corporis constitutione habent, non potest paucis diiseri, propterea quod nurnero. se horum varietates sunt: cum aliis alia particula male temperata sit. Sed si duas tantum quis intemperatas habeat: harum quoque varietates non paucae sunt proinde quae cu3 prius docuero quaenam ij exhibenda sint quibus inculpatus quide est corporis status, vivunt aute vitam seruile, siue negociosam, siue quouis modo aliter appellare placet: a ijs Vero,quaenam j qui aequalem intemperantiam habent in simili vivendi genere: transibimus dehinc ad eos qui inae qualem in corporis partibus statum habent. Ergo salubris inculpatus corporis status intuitudine ut saepe dictum est)intelligi debet: sicut etiam ipsa sanitas. Nam neque fanus esse quisquam nostrum videri potest, ea salienarius omnino inoffensa inculpataque sit, fanitate neque in culpabili4 esse corporis statu. At sanos esse dictitit qui nec parte aliqua
212쪽
corporis dolent, di ad vitae inlinia haudquaqua sunt impedixi: pari modo S corporis stati ill si esse cu nec ab externis occasionibus facile in morbos incidui, nec ab internis Illo nimiru pro re certa prius definito, assidue grotare aliquos non ob proprium corporis statum,sed propter vitiosam victus rationem dum aut in desidia vitam exigui, ut nimiulaborant aut in ciborum qualitate quantitateve aut tepore peccant, aut exercitium aliquod noxium exercent, aut in
somni modo, aut veneris immodico usu fallatur, aut etiam aegritudine animi, curisque parum necessarijs se macerant Q lippe no paucos nouimus eiusmodi de causis quotannis rotare: quos tamen non dixeris vitioso corporis esse statu: sicut eos qui quum nullo horum quae recensui, delique I Unt, tamen perpetuo aegrotant. Ergo primu propositus sermo si is est qui corporis statum in latitudine inculpatum babet . quique alteri vivens, toto die ministrat, aut maximo
magistratui, aut monarchae caetertim ad extremurn diei
liber a domino dis edit quo loco rursis definiendum nodibis est quem finem diei dicimus quando ilia lectori
sermo noster imponat, nisi certa limitatione sequetur Si soenim dixero dissolui tum primum hominem ad corporis sui curam, cum sol occidit, nec adiccero quo die id ve- lim circane solstitium , an brumam, an circa aequinoctia, an alio quopiam tempore quod dictis interuenit notos' sunt commoda praeccpta tradi. Romae enim maximi dies ac noctes, paulo maiores quindecim aequinoctialibus ho-xis sim t. contra minimi paulo intra nouem In magna vero Alexandria maximus dies quatuordecim horarum est,
minimus decem. Ergo qui in breuissu is diebus. Gon- gissimis noctibus a ministerio occidete sole redit, huic fri o
cari per ocium, .lauari, omodice dormire licet. Porro nemo est cui nec in maximis, nec etiam his , licet aliquid mediocriter agere. Nec ipse profecto quequam noui tam inscelici vitae sorte Antoninus enitia, qui imperatorum quos ipsi vidimus, promptissimus ad curam corporis Venit breuissimis diebus sole occidente in palestram ingreditur longissimis autem hora nona, aut ad summum decima. Quare licet is qui illi in diurnis officiis adsistunt: ubi discessere, reliquo diei tempore corporis curam agere. ita ut sole occidente ad somnum se conuertant. Nam M
213쪽
cam minima nox noue horas aequinoctiales aequet: abunde his fuerit si id totum tepus in somno sumpserint. Ergo videndum est assuetusne per anteactam vitam exercitationitalis minister fuerit, an citra exercitationem lauari. Nam
sunt qui ne frictionem quidem sibi adhibeant, sed protinus
perfusi oleo,balneum ingrediantur, aut etiam strigili tantum arrepto , quo iudorem in ipso balneo destringant. Ac nonnulli quidem hanc consuetudinem modice ferunt,ita ut aliqui eorum nec assidue aegrotent, ine logo tempore ui utique quibus libera corporis transpiratio est, ετ o. graeca vocant eosdem aliqui tum medicorum, tum gymnastarum, araeosyncritus graece appellant. Quin dictum ab Hippocrate est huic generi hominusanitatem c magis constare. Ait enim: Laxitas corporis ad transpirae tum, quibus phira per cutim fervitur,salubrius.quibus pauci ciora minus salubre. Hanc corporis naturam ad aliam consuetudinem transferre non oportet, sed nec ullam om- no aliam naturam nisi quae longo iam tempore aegro- rat. Quω - assidia aegrotet, disquirere in ea causama conueniet E inuenietur, si initium inquisitionis ab aestritudinis specie coeperimus. Quicquid enim eorum quae in ipso sunt, corpus affligit duplici id occasione oritur aut redundantia, aut succi vitio Ac siquidem redundantia viiij aegrotare videbitur huc uiuersa tendet victus eius ratio, ut succos ad conuenietem modum reuocet sin ex succorum vitio, ut pares eos faciat. Prius autem specialiter dicetur quemadmodum prospiciendum mediocritati sit quae in quantitate spectatur. post quemadmodum aequalitati quae in qualitate consistit. Itaque iam de priore apa-3 mus,ducto tandem ad principium sermone: Ubi quod ex corpore exhalat minus est ij quae accepit, redundantiae oriri morbi solent. Ergo prospiciendum est ut eorum ouae eduntur ac bibuntur, respectu eoriam qua expellutur,conueniens mediocritas seruetur Sane is modus seruabitur si ponderabitura nobis in utrisque quantitas. Qui enim balneum statim ingrediuntur, ij postea frictione uti atque etiam prius paulum dimoueri qui vero haec prius obierint paululum etiam haec ipsa inaugere suadebimus detrahere vero de nutrimet vel qualitate, vel qualitate, vel etia utra- que, Qui enim celeriter notabilam abundantiam aceruat,
214쪽
iis de utraque qui no celeriter,aut non notabilem, iis de altera demptu esse sat fuerit, utra videlicet homo ipse potius
voluerit. Ac quemadmodum de quantitate dematur,notum est. De qualitate demitur,cum exigui nutrimenti cibus apstponitur. Siquidem non pauci suilla nutriti,celerrime copia aceruant: cum alias requirat id nutrimentum, tum frictio dines, tum exercitationes plane vellementes. His igitur olera aegumina,quae non multum corpori dijciat, praeterea piscem aues, quae multum item non nutriant, exhibend f int. Qui vero vitiosos congerunt succos: ij non perinde ut so qui redundantiam cogunt, uni tantlim rei sunt intenti quado uidem nec unica est vitiosi succi species. Alij enim majgis frigidum pitui cosumque euismodi succum congerunt, ali magis calidum ac biliosum, nonnulli magis aquosum: alii rursus magis melancholicum, id est qui magis atra sit bilis. Horum ergo cuique abstinendum ab ijs cibis potionibus est qui eum quem colligunt succum facile gignant. Porro dictum abunde de his est in tribus libris qui de ciborum viribus sunt inscripti item in alio quem de ij qui bonum malumve s.ccum gignunt inscripsimus. Est iraeter solos alius de iis qui extenuant cibis istilis profecto j qui
crudum congerunt succum,qui crassus quidem omnino est, non tamen perpetuo glutinosus. Sane omnibus his commune auxilium est alui delem, potissimum vero quibus est naturaliter adstrictior Communis porro est veneris conueniens mediocritas. Quibus enim inculpata corporis coii T. stitutio est non debent ij veluti siccis supra preceptum est)a venere omnino abstinere. Illud tamen con sydς rationem desederat semelne dies, an bis sit iis qui eiusmodi vitam agunt,comedisse, ex sit. Eius conjderationis caput est ocorporis ipsorum natura,& ab hac invictus ratione consuetudo, 5 tertio ab his si mutare victus rationem videbitur, quo pacto eius mutationem homo ferat. Atque ab ipsa quidem natura eius quod conducet significatio datur. Et eoru quidem quibus biliosus venter est sicuti dictum nobis quarto iam est,& nunc nihilominus dicetur , primi semper liborum ac potionum sint qui aluum deijciant. Ex vinis quidem dulcia, quae mollire ventrem possitnt. Non enim omnia eius sunt generis. Ex cibis , olera cum oleo saro. Vi d vero eximis sunt austera .ex cibis,qui adstringui:
215쪽
his si frinandi oris ventris causa, post totam conressionem ex lii beatiir. Id autem experientia quoque discernedum est Sunt enim quibus adstringentiuna usus adeo aluum non coprimit, ut etiam ad deijciendum conducat: propterea quod os ventris roborat. od euidentissime iiiij qui imbecillius id obtinent, cernitur. Quicunque vero palestrae exerciiij ante balneum sunt,si priusquam districtae egocijs vitae se addicerent ijsit ab ipsis abstinuisse est incommodissimum: ita ut similiter tantur, praeter incommodum , etiami feri omnino nequit. Ergo exercitatione quae apotherapiadicitur de qua supra egimus)istis utendum conseo: simul de suillae carnis modo nonnihil demendum. Qusniam vero ut ante dixi sunt quibus ante balneum sit alti aliquid est melius dicendum deinceps est tum de hora qua facere id debent, tum quantitate eorum quae sument, ac qualitate.
Eigo quod ipse facere insueui diebus ij quibus propter vel
inhrmos visita los,vel ciuilia negocia, putaui me serius ad balneum accessurum id dicere non grauabor. Ponatur dies quod id fit,tredecim horas aequinoctiales longus in deci- o mam vero corporis curandi spem esse. Hoc casu visum mihi est circa quartam horam simplicissimum sumendum esse nutrimetum: qui utique solus est panis. Atque ipse quidem ita feci. Quibusdam vero pane solo vesci sine obsonio non placet,sed eu cum palmulis,oliuis, melle, aut sale sumunt sunt etiam qui post eum bibunt. Ego vero nec a tali cibo unquabibo solum panem comedo. Sit autem cuiusque eoruni modus, is qui decima hora concoctus esse possit quippe si exercitari cupiant: eo maxime pacto citra noxam se exercitent. si quidem non leue incommodum nonnullis acciditso cum repleti cibo se exercitant nonnullis enim caput impletur vaporibus, in iocinore aut ponderis sensus, aut distentionis, aut utriusque,percipitur Ergo cum tale quippia incidit, succurrendum ei quam primum est si iecur obstructum sit, iis que in vijs eius haerentia impeditaque expediat. si caput repletum est, ambulationibus,sed potissimum ante cibum. nihil tamen vetat quin post cibum Caeterum has quam maxime lentas esse expedit. Illa quae ante cibu sunt, magis bis quide citas,non tamen quales festinabundi usu pamus opere aliquo urgente. Quae vero iocinoris meatus o obstructos expediunt,eadem tarditati concoctionis condu
216쪽
cunt.horum optinia sunt oxymeli, diatrio pipereon in quo nullum immistum sit medicamentum no familiare. Ad haec tenuatorius victus haec enim tarditatem concoctionis corrigunt, Mobstructiones iocinoris liberant. Vbi vero corruptio ciborum in ventre accidit quibus id quod corrumpitur,in ahium descendit, ijs maxinium id compendium ad sanitatem est. quibus vero non descendit, ii prouocandi ijs sunt quae leuiter de ijciunt cuiusmodi sunt dios politi con utique cum pari cum reliquis pondere nitrum immistum habet) quod ex ficis inico componitur, aliaque quae excitico vel epithymo conficiuntur. Porro ij qui ita sint asse-eti etiam vomitus ante cibum c mducit. Consulendum vero his est ne quid fumidum, aut male olans, aut denique facile corruptibile nutrimentum accipiant sed quae boni succi sint, medici euchyrna vocant potius eligant. Scriptum vero det, alibi est iiiij quae de boni malique succi cibis
prodidimus: praeterea in illis tribus quos de ciborum faciliatatibus inscripsimus. Percommodum vero ij qui ita se habent hominibus est,& si ex conueniente interuallo aluum subducant per ea quae modice purgent:cuiusmodi est quamoso medici dialoes picran Graece vocant. Si vero; ngo tempore vitiosum succum augeri sinas:grauis quispiam morbus ipsis incidet. Sane possunt eiusmodi sibi curam impudere ijs diebus quibus publicum alrquod festum celebratur quo nimirum liberi a seruili ministerio sunt Vertim multi per intemperantiam adeo nihil agunt quo quod vitiosum in eorpore collectum est corrigant, ut etiam magis ipsum accumulent, tum vitioso victu in ipsis festis utuntur. Qia fit ut aliis eorum diutini morbi incidant,a quibus tota vita explicare se nequeunt: cuius generis mala sunt podagra, Mar o ticularis morbus, calculus)alijs acuti, sed qui vel singulis
annis infestent, vel certe alternis omnino Aliqui vero etiabis ita in uno anno laborant. Ars vero quae sanitati tuendae praesidet, ijs qui sibi paruerint constaturam sanitatem promittit. Qui vero parere recusent ij perinde est ac si omnino non ellet. Recusant autem alij, ab ipsa in praesens voluptate iisti: quos incontinete intemperantesque nominatiali ambitione: quam Graeci hodie id est vanam gloriam vocant. Aorum is erat qui quiduis potius sustinuissici, quam picem sibi toto corpore continenter illini: qmadentibus
217쪽
suadentibus id medicis pro gracilitatis remedio haec nini nonnullis propter toti his corporis in sicci frigidique excesse se intemperiem oritur, nonnullis vero propter digerentis in corpus, vel nutrientis, vel etiam ambarum facultatum naturalem imbecillitatem. Porro omnibus qui ita iii affecti auxiliatur unguenti genus quod a Graecis hodie dropa dicitur, utpote quod distribuendo in corpus alimento, nutritioni conducit. Et fane multos ex ij qui prius graciles fuere, videre licet hoc remedio obesos redditos totis imui quibus digerendi facultas infirma erat, nutriendi vel o fir ma, sed quae per apta materiae penuriam, issatim nutrire nopotuit quod ei nimirum ex deducendi in corpus alimenti defectu incommodum accedit. Verum aliqui per ambitionem ut dixi)ne sicut delicati , aut qui formae plus satis indulgent pice ungi videatur, refugiunt eiusmodi auxilium, atque aliud quippiam sibi a nobis excogitari gracilitatis
remedium iubent cum tamen nullum iit quod huic possit aequari. prodesse tamen polliunt etiam haec stante balneunt manu nec adeo modi, nec rursus aspera , corpus perfrices Lo quoad ruborem contrahat: deinde dura frictione non multa cutem cogens, tensam eam duramque efficias . ab his , si mediocri exercitatione sum, ac totum,citra tanae longani in solio moram, hominem abstergeas ad iam dici frictionis sicca formam mox ungas oleo exiguo , ac cibum omeras Quippe studium in tris est, ubi bonum sanguinem iii
corporis molem attraxeris, ut tum nutricem vim firmes tane' iuod attractum est exhalet, prospicias. Ac firmatur .idem nutriendi vis excitato in carnibus calore. Non exhalabit autem qui attractus in has sanguis est, si oleo unxeris 3 utpote quod emplastici medicamenti vim habet Musdsi
aetas non reclamet, etiam si frigida lauatione una cum predicitis tetiar, magno fruetur commodo Contra vero in iis qui immodice sunt obesi, minuenda digestio est auge da vero corporis exhalatio. Porro minuetur digestio assidua ve- tris deiectione nempe assuefacietibus nobis nutrimet instrumenta,quaecunque cotinent,ea statim pessum impellere Corporis autem exhalatio in augebitur celeri exercita tione. cuius generis cursus est praeterea unguentis ij quae evaporadi vim habent, fricando quam plurimum. Sane fri- ctionem mollem esse conuenies,ac quae laxum corpus efficiat. Ipse
218쪽
ciat. Ipse nanque praepingitem quendam paruo tempore ad
mediocritatem carnis reduxi, celeri primum cursu uti cO-
gens,dein sudorem linteo vel molli admodum vel admoduas per detergens. ab ij unguentis uaporantibus: quae hodie copa medici iuniores vocare solent, largissime perfricuit ac post eiusmodi frictionem, ad balnea perduxi a quo
non protinus cibum dedi, sed quiescere interim iussum, aut etiam consuctum aliquod munus obire,rursus ad balneum secundo egi. postea ciborum multitudinem qui parum nutrirent, apposui: eo consilio,ut saturarent illi quidem, caete sorum exiguum nutrimenti in totum corpus summitterent, Sed Malias quae totum occupant corpus intemperies simili ratione corrigere conuenieta. primum eorum quae agi oportebit, inuento scopo: mox materijs quae ea praestare queant. Nam nunc compendio sermo omnis semel peragatur ad cos qui tum frictionum,tum exercitationum, tum balneo rum rationes memoria tenent,itc inque ciborum medicamentorum. Ac de frictionibus exercitationiblisque in hoc
opere supra est dicitam: de cibis vero alibi atque etiam de medicamentis. Quippe doctrina quae methodo id est via ra otio neque traditur cum communia generaliaque comple,
ctitur, ad multa particularium tum facile recordabilis, tum vero compendiaria efficitur. Ego vero cum no tantum uniuersalia ponam: sed etiam particularium exempla his apponam, absolutili imam me arbitror tradere doctrinam clam ad inaequales corporum status accingi tempestiuum videtur. Ea porro etiam valetudinaria omnino sunt. Saneina:
ouales status trifariam sunt, prout compositio corporis nostri triplex est: Vna ex primis elementis, ex quibus constat ea quae Aristoteles γυιοιομέρ- , id est similares partes nomi ro nat. Secunda ex his ipsis similaribus quae ipsa quoque rursus sensibilia diistinitarium partium elementa sunt: ex quibus instrinia entalium compositio consistit. Tertia ab his totius corporis compositio ex ipsis instrumentalibus estis ac facillima quidem tum addiscernendum, tum vero ad curandii tertia est dii ficilior secunda maxinae lubrica prima est. Commodius ergo a tertia incipitur, quae faciliore se Madcognoscendum praebet, Mad custodiam: ut statim in capite
neque enim alienum est ab eo coepisse quod intemperatae natura sit, deo, multa excremeta gignat,unde laedi sub soiecta mem
219쪽
ie a membra contingat,in quodcunque excrementa procubuerint. Ac promptissime quid in os& nares impetum excrementa faciunt. decidunt vero cin oculos, nonnullis etiam in aures. Sed excremeti in os decursum tum gula excipit, tum aspera arteria appellant hanc Graeci Ἀρό, . . cuius summa pars quae ori coniungitur. λέρυγε autem Graec dicitur)instrumentum est vocis: ut in libro de voce est indicatum. Ergo is laryn ab is quae capite decidunt made-
tacitis, principio quidem raucam vocem facit, procedentet vero tempore paruam. Si vero longius etiam procedit ma-
Ium,totam dimit. Aippe cum larynge arteria quoque ipsa una humectatur Qv od si acris fluxio sit non sollini ad vocem ineptae praedicta partes fiunt, sed etiam grauissima quaedam erosio his accedit: quae talis est naturae, qualis sunt Quas subinde in cute citra externam causam laesa factas videmus. Ita vero iutino his exulceratur,4 morbus tabes
clicitur, Graece , d9. At si in gulam ventrem fluxio feratur: quae quidem frigida est, in frigidam intemperiem corpora mutat. qua calida,in calidam. haec vero etiam exulce- labetaetat. At frigida quidem fluxio tarditatem concoctionis, cruditatem, acidos ructus creat.quod si etiam corrupta sit,alimentum quoque in corruptelam vertit, qua vel tumidos, vel acidos, vel alterius cuiusquam dicibilis indici-bal1sve qualitatis ructus emittat. Si vero inferius se noxa recipiat: ieiunum,& cfasmus intestinum, quod colon vocant, affligit. Quinetiam vas a qua sunt in mesenterio
per quae fit in iecur cibi digestio Itangit. Ac nonnullos quidem defyderium appetitus excipit. Alios appeten-3 tiae a natura alienae, quas caninas appellant aut etiam vitioli cibi cupiditas,qualis grauidis,quas κιτViore Graeco vocant accidit. Sane non latet uuam quoque laristiniat parulides . antiades dentium erosiones, Qvlcera putredines in ore, faniem hanc quae a capite in ipsa decidit, consequi . Ac pleraque medicorum pars aut columellam incidunt, aut medicamenta quibus expui faciant duodm pulmonem per asperam arteriam defluxit exhibent
Alii ventri prospiciunt. Alii lentibus, ori, aut etiam ii 'u'in naribus constitere,prouident ut de oculis auribusq-
o taceam, quopsi quoque in non paucis laeduntur: cum sam ius
220쪽
tius arbitror esset ipsum mali ceu fontem tollere,caput I psum firmando aut si hoc prae magnitudine naturalis intemperantiae non liceret, saltem illi prospicere ab ipsa sci licet viiij specie,prouidentis significatione semper accepta. Nec committere, quod nonnulli medicorum faciunt, qui omni capiti medicamentum quod ex thapsia inapi componitur applicant, id ipsi quoque facerent: quando si ex calida intemperie caput male habet, talia medicamenta noceant. Expedit igitur hos frequenti balneo potabilis aquae
uere: quo calidos vapores qui in capite sunt,euocemus, de totum capitis temperamentum melius reddamus Calidarum autem quae sponte nascuntur, noxius his usus est siquide qua ex his sulphureosae, bituminosaeve sunt, eae pro pterea quod calfaciunt, inimicissimae calido naturaliter capiti sunt. aluminosae vero quoniam angustos habitus meatus claud sit Solis autem iis sponte natis citra noxam tantur,si tamen ipsis tendum,quae utique dulces sunt. sic enitia tuto dixeris nam quod utile etiam aliquid ex ipsis proue niat, id vero non perinde tuto dixeris ouando nec calidae fortasse forent si omnis calfacientis medicamentosa virtu scitis essent cxpertes Sati iis autem sit eius inodi aquas experientia discerneres quando etiam rarae inuentu sunt apud
nos stadiis ab urbe paulo plus centum in Prusa minus decem. Ergo que apud nos est in Adianis, ita enim locum a
pellant)vnuis tota rationis est, atque ex uno fonte manans, quae vero in Prufa est,t diuersae. Ite in diuersus medicamentosae aquae fons, aeque ut apud nos, m Licetis Q ibus vero caput vehementer calidum aestuansque est is praestat aesta tis tempore rosaceo perungi quod ex rosis tantum ac sine
frondibus sit confectum. Atque in hoc ipso genere thid o praestantius est, quod ex crudo oleo quod omphacinum
o motribes Graece vocant iniectis rosis componitur. Quod longe etiam melius est si salis omnum sit expers. Sunt capi
ta qua propter arteriarum temperamentum invertigines
quae r ce scotomata vocant) capitis dolores incidunt. in quibus etiam arterias incidere solemus . Sed hoc genus proposita artis limites egreditur. fu tamen ex nimis acri se Ito neruorum sensu assidue dolent, qui a capite orti plurima sui parte,os ventris texunt, pars etiam ad reliquiana ct rem
descendit: his sane mederi propositae iam artis officium est. Opotius