장음표시 사용
191쪽
oetsi non quotidie saltem alternis diebus mullum plane medicamentosum dari debebit. od si biduo adstrictus venter tertio die non soluitur sar eo tempore fuerit mercurialem herbam,& maritiam brassicam Graeci thala crambe vocant xcnicum initissana, aliaque quae modice medicamentorum 'im obtinent,dedisse,similiter c terebinthi resinam. Sumitur autem ea aliquando nucis ponticae magnitudine aliquando duarum triumve. Quippe non modo aluum soluere citra noxam potest, sed etiam viscera omnia, iecur,lienem,renes, pulmonisinq; abstergere Porro ij quae praediximus, varie uti expediet: neque uno tantiam delecto, id perpetuo exhibere. Cui nanque assuefacta inatio sumentis natura erit eius vim contemnet. Ergo variare vices tum praedictis oportet,ium vero eo aedicamento quod ex caricis conficitur. Sunt autem hae pingues auferaturq, ipsis ea quae foris circuit pellis: pari modo inico mox ambo simul undantur. Esto autem larica cuminico pari pondere. Licebit vero hic quoque medicamelum experiri, ac prout se ad sumentis naturam habet,alias plus, alias minus nici immittere: sumere vero duarum triumve caricarum magnitudinis modum. Ex ipsa vero ut dixi experientia inueniet sibi ipsi quis talium omnium legitimum modum csim venter alijs magis, alijs minus medicamelis sit obedics Caeteriim nullum eorum quae dicta sunt medicamentorum,exhiberi admodum copiose debebit. Siquidem non ulli in praesens gaudent si copiosius desederint. Verum quanto magis sunt vacuati, tanto hisventer sequentibus diebus magis adstringitur. Q ijsivi ipse, si qui sunt quil, in diuturnis morbis venter sistitur. quales potissimum hyeme contingunt, quibusque post longam infirmitatem in conualescentia similis affectus incidit ijs aluum duco non acribus per inferiora infusis sed latum oleo. QuΡd etiam sanis quoque ubi venter adstringitur,securus interdum infundas:quippe quo siccius excrementum madescit,& transitus efficitur lubricus, corpus ipsum senis emollitur,duris alias pellibus si militer rigens. Non tamen sunt haec senis qua senex est propria: quippe cum etiam sint ij qui a longis morbis conualesciit,utilia. Quid igitur proprium est senis qua senex est Nempe quod temperamento eius conducit. Id enim est cu-- culpa sinςscimus, alius alio tempore citius seriusve,
192쪽
prout vel natura ab initio sumus comparati,vel ex vite eYercitio, vel ex victus ratione, vel morbo,vel solicitudine, vel alio id gen immoderatius siccati. Est enim id quod omnes nomines proprie senectutem appellant,non aliud quam siccum frigidum corporis temperamentum, annorum multitudinis ratione prouenies. Accidit autem interdum ex
febrili morbo Atque id etiam ex morbo sentia appellamus, sicuti in libro de arasmo diximus quippe cum eiusmodi affectus, marasmus quida sit: qui non in animalibus modo, verum etia stirpibus visitur Tradita vero iam est in primo liuius operis volumine prouenientis in nobis senectutis necessitas. Ergo tum ex illo, tum ex ij quae de temperametis, atque etiam ex libello quem de marasmo scripsimus, instructior quispiam ad eam artis partem quae de senum ductu agit, reddi poterit. Sulli ide omnis flectionis corporalis pro rati identia, in duobus consistit: nepe propria eius internosce-da essentia, ct materiae praesidior i viribus: ut statim in pro aposito nunc senio, tui sciete pernovit affectit in eum siccitatem quandam cum frigiditate esse,si quidem quae humectent pariterin calfaciant, praesidiorum materias norit is coadoneus senum medicus fuerit. Quadruplex vero materiae genus cum sit,quae sumuntur,quae geruntur, quae educiatur,
quae foris admouentur: utique ex singulis eligere oportebit quae calfacere humectareque possint. Sed ad horum cuiusq; commodum usum,exercitatio qua per exempla fit, maxime est utilis. Scio ergo aliqua lo me pueri thoracem qui ab reliquarum partium symmetria,id est debita conuenientia non parum aberat, eiusmodi remedi genere ad iustam perduxisse mensura Cinxi illi lato modice cinctu omnia quaesii thorace ad coxas usque sunt ita temperans,Vt tum citra ostensionem haereret, tum nec laxum quicqua relinqueret, nec etiam premeret. Exercitationesvero iniunxi 'us per tota obeuntur brachia dc vociferationes quas phonasci αναφανδεμ at Pellant. In trisque vero cohiberi anhelitum ius s. Id fit cum thoracem ipsum undique valenter impuleris, anhelitum autem sic compresseris,ut quem prius attraxeris spiritum, totum intus retineas. Itaque etia amplius inspira
uerit oportet qui hoc commode faciet: quandoquidem quo amplius sit acris qui compellitur, hoc magis thorax distentus dilatabitur. d autem ipset quoque vociferationes tu
193쪽
magnae faciendae,itim in ac limen te niden de sint: id minime est obscurum: si modo univcrses thoracis partes valenter evcrcitari in animo est. Atque haec quidem gliscentium adhuc corporum ea quae natura male condita sunt, ad iusta conuenientiam summetriamque restituent. Eadem modice etiaij qui perfectam iam magnitudinem consecuti sunt, proderunt. Verum in sene nihil tale molienduna utpote cui feriari infirmas a es utilius esse diximus. Vtilius vero his est consueto opere exercitari, etiam si modice noxium sit. Contra iuvenibiis ea murare quae nocent, tentandum est, etiam si a pueris his maxime insueuerint. Possunt enim eorum vires moderate factam mutationem sustinere: sperar1que potest in reliquo vita tempore rudium aliquem eos ex meliore consuettudine percepturos. At senex si posset longo tempore sensin malam consuetudinem mutare , propterea uod quo tempore meliore frueretur, babiturus non esset: rustra Liborern insumeret non aliterquam si quis artem discere quampiam octogenarius inciperet. Sicuti vero se num ipsorum inter se non parua disterentia est , siue id ex aetate spectes siue ex corporis affectu ita eorum qui natura sicciore frigidioroque sint, si ad mediocrem statum copares, non paruum intemperiei discrimen inuenies, una ipsorum inter se, tum vero ad senes Atque humectare quidem hos profecto calfacereque conueniet: caeterhim audacius haec facere in iis qui per aetatem maiori exercitio sunt ferundo, ceu quorum validae adhuc vires sunt Q lippe pri-aariun quo omne remediorum consilium dirigitur, elusin O- . di intemperies corporis est non senium aut aetas aliqua Verum quoniam asse tuum naturam per coniecturam accipimus: idcirco aenatem quoque con syderamus. Porro eadem utilitas consuetudinis noscendae est: preterea extrinsecus incidentium causarum, quas procata reticas Graece vocant. Quippe ad certiorem asse diuum notitiam talia omnia nObi conducunt. Remediorum tamen insinuatio, ex his non praestatur. At empirici talia totius concursus , quam υν- δρομμ' Vocant, pars esse censentur quae syndrome in ipsa curatione est obseruata haudquaquam ex ij quae fieri astectus postri Lat, inuenta. Quo rationabilius Hippocrates de
agnoscendo praesagiend6que plurima scripsit utique in, o particularibus nos exercens. Qupd etiam optimi medico-
194쪽
rum post eum fecerunt mon ignari huic nullo negocio in uentum iri remedia qui eius quod curat corporis , aegri sa- nive, affectum exacte norit. Siquidem vos pestestati sumus, lincipiendum ab illo medendi praecepto est: contraria esse
contrariorum remedia. ubi vero remediorum materia compertam habueris, ac simul vires eius intellexeris: male assecto corpori, semper contraria optime se habenti,similia viribus esse adhibenda. in etiam intemperies ipsa qu cunque adhuc intra sanitatis fines subsistunt,si corrigere stude Dis,contraria quodammodo vicitias ratione curabisci quod solamen per multum sit ocium. Nam si in negocio sint, similibus uteris totissimum cum ita fuerint corpora assueta. Porro accidit alterum horum plerianque magis: ceu naturis ipsis ea quae sibi sunt accommoda sua sponte citraque doctorem eligentibus. Atque hactenus male affecto corpori contraria exhibebimus, quoad pristinum statum consecutum sit. Caeterum ea victus ratio qua intemperies corrigit, longius plerunque procedit, propterea quod similibus maiore ex parte morbis tentamur: qui calidiore natura est,calidos morbos facile incurrente qui frigidiore, frigidos: uore liquis pro ratione. Facilius itaque quicquid intemperatuest, ad propriam naturam redit,quam ad optimum temperamentum venit Quippe id cum in medio omnis intemperantiae sit: quisquis conueniete naturae suae morbo laborat,
ab eo longius abest.qui dissimili, minus. Ergo nec asbetudines ipsae tametsi prauae sunt,displicetibus adhuc sibi corporibus mutanda sunt. Quin nec per summam sanitatu sem ne id tentandum,sed tum cum is cui mutanda sunt, ciuilinus negocijs maxime vacat. Haec itaque communia omnia temperamentorum praecepta particulatim variantur, prout ointemperantia quaevis ab optimo temperamento recessit. Nec mirum sane est si intemperatae naturae , quae in medio
exactae sanitatis domorbi sensibilis consistunt, etiam ad ordinandi victus modum sint ancipites. Sed nec illud mirandum,a ijsdem adiuuari laedique homines videri. Nam contra si omnes inter se similem corporis statum obtinerent rutiq3 mirandum tum esset aliquos iuuari laedique ab ijsde. Sed quoniam contrari inter se multorum hominum corporis status sunt: ratione non caret quod ex contrarijs etia utilitatem percipiant. Quo magis de medicis omnibus mira gori cuipiam
195쪽
ri cuipiam licet,quicunque nullo prius naturarum facto discrimine, de sanitate tueda scribere sui aggressi Sicuti enim fieri non potest ut unum calo podium ad omnes homines sutor accommodet ita nec medicus unam omnibus vitae speciem quae conducat. Hac igitur de causa quidem saluberrimum esse affirmant, abunde quotidie exercitari. Quida nihil obstare quo minus in quiete prorsus degatur. Et sut quibus lauari maxime salutare videtur,alijs minime. netiam de vini aquaeque potione,itemque de aliis ad eunde moro dum,non iis modo quae ad salubrem victus rationem pertinent, sed etiam mornorum remediis, pugnantissima inter se stribunt: adeo ut vel unum quippiam quod omnibus his inter ipsos conueniat, rarum inuentum lit. Caeterum usus ipse docet tum ab ijsdem ipsis aliquos laedi iuuarique, tum a contrari; pari modo. Equidem quosdam noui qui si triduo se ab exercitatione abstinerent, protinus aegrotabant. Alios In perpetua ouiete degentes,tamen secundam valetudinem tueri Atque norum ipsorum alios minime lauare: alios nisi lauissent, illico febricitare: sicut Premigines Mitylenaeus. Atque quod haec quidem ita fieri cernantur,etiam liqui solo usu artem colligunt, nouere. Nemo tamen eorum ita ut in morbis notas prodidit,qiubus quis intentus,quam quis' q; victus rationem postulet,inuenire posset. Quippe in paucissimis inuenias ex acie traditas quas empirici fyndromas, id est concursus vocant: quemadmodum in peripneumonia, lateriam compunctione: sed pleriq; morborum coniecturalem habent dignotionem: ut qui non ex certorum incidelium collectu noscantur,sed hominem dejderent qui omnino corporis affectum calleat, quique omnia quae eiusmo-3 di affectui consonent, inuenire singulatim queat Q nippe quod propositum est: nos ipsa ratione ducti adhuc iuuenes inuenimus. Vnde etiam manifestum est usum quantumuis longum sine ratione talia inuenire non posse. Nam de Primigene cum audirem nisi lauaret omnino febricitare: collegi ratione eum fumida excrementa gignere,qus transpiratu emitti postularent. citerum cum densior cutis esset quam ut ea transmitti omnia sineret,collecta sub cute calorem excitare itaque etiam balneum eiusmodi naturis utilissimum esse, no ob id modo quod fumidum euocet,sed etiam quod
g hvmς ὶς x,idque dulci humore. Ergo placuit explicata quo
196쪽
que manu remigenis thoraci iniecta, cuiusmodi esset caloris qualitas explorare. Vt vero acrem mordacem' comperi non disimilem calori eorum qui cepas ampliter comediisent: multo adhuc magis euentus causam probe coiecta iast mihi persuadens, percolabar ecquid sudoris illi citra balneum incideret. Neganteque id iam firmiorem liabere me affect iis eius notitiam mi in persuasi. iuneti an alios quos da vidimus quibus mordax calor erat similiter, huic: non tamen hi una balnei intermillione febricitabant, propterea quod per sudores excrementa his vacuabantur. Premigeni praeter naturalem habitum etiam victus ratio vel semel intermisso balneo febricitandi occasio erat. Nam plurimudomi versabatur cibique scribens vel legens perseuerabat propterea quod Peripateticidisciplins incumbebat: in qua nemini suae aetatis erat secundus. Scimus ij qui mini induatur tale excrementu aceruant, instantem laborum diligentiam, curamq; gignendi eius causam esse. Itaque etiam alteri cuidam cui aeque atque illi mordax calor erat, tametsi balneu uno die intermitteret, contingit non sc brire: propterea quod nec studiis deditus erat, iacgocia sua per ur cobem in abulans obibat, emens vend diasque multa, etiam pugnans sibinde in quibus sudare coactus est. Ideoque etiani alterum quendam ex ij qui aestate quotanis acuto biliosoq;
morbo laborant, multos a annos seruaui, exercitari vetas. Nam cum calido siccoque temperamento esset, sicuti re migenes, etiam exercitatione utebatur praeceleri, tum vero sole ac puluere. Contigit ergo et 3 calorem immodice augeri, cutem densari, atque ad transpiratum ineptam reddi. que ambo ubi concurrerunici nimirum corpus cui acciderunt, paratum ad febre reddunt. Ergo quod in medendi arte semper usurpare soleo, id nunc dicam: Facillime quidem quod queritur raciocinatio inuenit, fidem vero eius experi-cntia comprobat. anquam illud multo maxime mirandum est, cum Hippocrates moneat calidis naturis utilius esese in octo agere, quam exercitari: non paucos tamen medicos esse qui nemoria quidem cuiusmodi tales homines sint: sed iuxta omnibus exercitationes iniungant. Ediuerso no- nullos esse quibus nihil ad sanitatem conducere exercitationem placeat. Sedri tertiti ab his genus esse,qui assuetis exercitari,id permittant: non afflictis interdicant. Quorum e So
197쪽
o plane non errat minime tamen ii qui tertio loco dicti
sunt. Quippe qui cuilibet rei insuescunt, magna ex parte naturae suae conuenientem consuetudinem deligunt propterea quod ab ij quς non conueniant, subinde laesi, ipsa repudiant. Aliqui tamen vel dulcedine victi, vel pre nimia demetia se laedi non sentientes,in malis consuetudinibus persistunt: verum a pauci plures qui no persistunt. Quo magis rationabile est minus errare medicos eos qui omnem cometudinem seruanda censent. Quivero nihil ad sanitate intem esse putant,exercitatus quis ibit sumat, an contra item qui oes exercita los putant: hos peius consulere quam qui prςdicti sunt. Horum vero ipsoru si inter se comparentur, minus incomodi sunt qui ante cibu perpetuo exercitandu esse putant.quod Hippocratem praecipere aliqui sunt rati. labores enim cibos praecedere,in Apliorismis legi. non videntes hoc loco de ordine eu locutsi exercitationis cibi, nequaquam illud affirmare, ludit omnibus hominibus haec ambo conducant:imo quibus exercitari expedit, praecedere e Xercitium cibos debere. Qudd autem no omnibus prosit, cina libro de vulgo grassantibus morbis, aperte testatus est,ubi calidas naturas quiescere cesti: Min Aphorismi rectius,sub uniuersali praecepto ubi contrariorum contraria esse remedia proponit. Porro fieri potest ut pugnare aliquando vide antur huiusmodi precepta: non deficientibus qui omne motum ipsi moto corpori conuenientem exercitatione nominent: alijs tantum eum qui vehementior sit: ita ut priore significato omnes homines exercitatione desyderare neminem lateat secundo vero significato no ita se habere. Eora nanq; qui in carcere sanitatem sua tuentur, parum apte mi-3 hi mentionem facere quidam videntur quippe qui spatio prorsus pereunt,si omnino tum ungi,tum lauari prohibentur. Quod vero ad paucos dies insalubri victus rationi resistunt: nihil sane miri. Si igitur exercitationis vocabulo omnis venit mot':& qui inabulauit, qui perfrictus qui lotus est,exercitatus dicetur: dumodo coirenicte modo prcsenti corpori s alui sit mot'. vlod si quis etia ab his sit prohibitus,omnino grotabit. Qui enim ab his in carcere prosibcturi eos nucio modo grotare,sed etia morividem si diu. sint inclusi. Sin vehemetiores tatu mot exercitatisies voce- έ tur:eo pacto verusit no egere omneis homines exercitatione. Sta
198쪽
ne. statim enim Premigenes ille nullii requirebat violent sina otii, sed nec in porticu quae est ante balneu exigua ante lauadu inambulationem imo unctu esse ex oleo, Ma balneo aquam detersissessatis magni motus sunt talis temperanaeti
homini. Hic vero 3 ante coenam ambulabat, & cum amicis disputabat. similiter mane quoque domi, Nusquam igitur ex ipsa in totum desidia adiutus quisquam est. Sed cum
quiete agere calidis naturis Hippocrates suadet, vehemen ii motione uti vetat Porro ipse multos qui propter eos motus quos per totam aestatem exercebant, in principio autuni quotannis aegrotabant: ipsis vetitis,sanos reddidi: quemadmodum ruritas alios a vehemeti exercitatione prohibui: alios a quiete ad exercitia traducens cum saepe ante a grOtassent, in sanitate seruaui. Porro hi frigidiores sunt ij qui teperati mediocres sunt, affectu plane contrario ij qui .
calidiores siccioresque sunt. Diximus autem temperamen
torum notas non solum in libro de temperamenti sed etiam in libro de arte medica. Is enim uni ex libris nostris est titulus. Miran ii vero de iis medicis est qui ne ea quid c quq sensui euidenter apparent, agnoscitnt. Quis enim latissimi coesse hominum discrimen nunc non videt indeo ut adem exercitin,ijd inque cibi,alios bene, alios male habeant nosecus quam in morbis. ire sicuti quodio omnes eadem
Tequirant,eos scire decuerat ceu manifeste apparens ita cacomentarios scriberent,determinare ac docere quae quibus Vel conducerent vel officerent, par erat. Quid igitur causae fuit cur eiusmodi determinationes, tametu ab Hippocrate
proditas,omiserunt Nempe quid aliud quam perdita ambixio 'dum dogmatum principes dominari,atque inde gloria consequi inter homines studebant. Cuius causa illi non ea quidem Quae manifeste apparent, sed opiniones quas ipsi ultro pone oant,sequi volnerunt. Posteri vero qui in hos incideriit persuasi plerique sunt propterea quod nec quicquam di licissent melius,& simul rudes, imperitique demonstrativae scientiae omnino essent. Qui nanque hanc tequetur,facit tum vera dogmata a falsis discernet: tum quae certis determinationibus scripta sint,a ijs quae non ita. Idem nim rum insculam eorum omnium danabit, qui citra determi
pationem de dissidentibus aliquid scripserunt. Quo agi MCaam esse determinationes debeant, altius repetentem, o
199쪽
sed breuibus diligenter audies. Quibus mordax calor natura est, adeo ut funuda gignat excrementa: ijs balneunt salubre est: tum motus qui exiguus di letus sit. multus autem celer aduersissimus est. Itami istis non semel modo, veru metiam bis die lauari conducet, potissimum aestate Isse quoque boni succi nutrimentum,in quo nihil insit acre In sole autem versari, irasci de multum cogitare. Lis inimica sunt. Qui diuersa ab his naturae sunt, hi autem sunt qui frigido 'umido temperamento sunt valentiores motus d io tyderant, ac victum in quo superet quod tenuem succum faciat. Is cuiusmodi sit,diximus singulari libro. Hi vero nec si in Ble exercites, laeduntur: nec etiam si balneo abstineant. Ac maxima quidem est dictarum inter se naturarum differentia. Aduersissimum enim est humidum frigidum temperamentum,e quod calidum est siccum. Maxima rursus
est calidi ad frigidum, humidi ad siccum. Porro frigidum iccum senum temperameto quam simillimum est. itaque etiam celeriter senescunt et .smodi corpora. dictumque de bo temperamento supra abunde est. Humidum vexo o calidum, fluxionii viiijs obnoxium est. C tertim quod
omnibus intemperatis naturis commune praeceptum est: id
expedit in hac quoque seruari. Est autem id ut eas corrigasouidem contrariis, sed dum plane inicio sint Serues autε similibus, cum per negocia sibi vacare non possiunt. De exercitationibus huiusmodi corporum ita statuedum est plus quidem his laborandum esse, propter corporis humiditate
praeceleri motu non tendum, propter calorem. Porro attudendi diligenter est cum ex seniore vitae ratione ad exercitationes se transserui. Illico enim fluxionii tetatur morbis 3 nisi prius sint vacuati quam exercitationes adeat. icquid enim in corpore cocretum crassiim in humoribus fuerit, aut etiam modice frigidum id statim in spiritum vertitur ac funditur. Itaque etiam vere tales natur maxime ijs morbis patent qui ex plenitudine oriuntur: quales sunt synanchae,cynanchae destillationes,quos catarrhos vocant, hae morrhoides , sanguinis profluuia, articulares morbi,'ophtha liniae,peripneumoniae,laterum compunctiones, reliqui denique omnes quorum genus est phlegmone. Quare etiaoccupare per veris initium sanguinis detractione oportet,
4 aut per incisam venam, aut scarificandis malleolis. duod si
200쪽
1ta inanire recusent: purgandi medicamento sunt non sii K
plicis facultatis,sed quod trahere fauam bilem, pituitam,& seros excrementa possit. ae vero de exercitationum ratione diximus,eadem cie balneo dici a esse putandum: quippe quod ipsum quo'; non tutum est nisi prius inanitum corpus sit. Inanito vero utile est,potissimum cuius lauacri aqua potabilis non est. sed in qua vis aliqua per halitum digerendi subest Vinum autem frigidis siccisque naturis Vtilissimum esse prius dictum est. An vero calidis omnibus idoneum non sit, sed utilior iis aquae potio sit,sicut in solibro de popularibus moibis siue Epidemion legimus nucaestimandum Fortassis enim absurdum omnino cuipiam videbitur,iuuenem qui athleticus vel militaris sit, aut etia fossor es rve, aut arator,vel denique qui robustum aliquod
opus exercet, aquae tantum potione vii. atque in hoc falli Hippocratem, cum calida temperamenta quae potione poscere, absolute pronunciet. Mihi vero Hippocrates non a o
solute id, sed cle naturis summe calidis quae utique propter inteperie tales sint, lixisse videtur: no quod plurimu habeat
naturalis caloris, quem ipse augeri in athletarum exercitio coconfirmat. At qui ex intemperie calidus est: is neque athleta,neque miles Donus,sed neque fos fines Haratorve, aut denique ad rustica urbanave opera fortis unquam euadet Q trippe valentium hominum ea sunt munera. Porro tales nunquam fuerint nisi mediocri sint temperatura. Atqui si media temperi sint, utique plurimus his fuerit naturalis calor Ac tali quidem naturae mediocre profecto dandi est vinum: sicuti ipsa quoque mediocris est. Atque hactenus faltem mediocre,quo ipsa mediocris est temperamenti: quando hac quoque necesse est Do solum in senectute, sed etiam oin remimonis tempore media temperatura frigidiore etia dere. Si cui ergo ut in intemperie quae intra sanitatem con sistat, calidissimum temperamentum sit huic omnino vinucircucidisse prodest. Sed cum triplex genere sit calidi temperamenti disterentia, una in qua reliqua contrarietas nempe ius in humido siccoque consistit mediam temperiem seruat, altera in qua siccitas subsultat,& tertia in qua una cum calido etiam humidum redundat: utique in qua altera contrarietas medium temperamentum tenet, nunquam fueris
vltime calor immodicus: qua loquidem huic siccitas statim Po