장음표시 사용
151쪽
Cap. VIII. A. Iῖς ratione morbi, quiper causae, vel symptomatis gravioris ablationem , aut diaetam naturae ad hostem superandum suppetias venientem, instituitur ' Atque hinc jam intelligimus , quomodo morsus vi perq; per ejus adhibitum caput irae combustio manus, per admotum ignem, cures
Cum autem morbus non tantum sui, suarum causarii, ouomodo partis affectae, ac symptomatum ratione sed etiam ob res naturales, qualis est temperamentum, se Xus , aetas dum. non naturales, qualis aer, cibus, potus, sit varius hinc, pro omnium istorum diversitate, remedia sunt varianda. Atque hinc aliud remedium puer , aliud viro aliud state, aliud hyeme aliud in Batavia, aliud in Gallia est adhibendum. Vis contraria remedii consistit, tum in qualitate mor eoηt a bis quocunque modo contrariari turn intensionis ejus m reme paritate. Atque ideo calida intemperies per frigida, prava figura per bonam figurationem , S luxatio per contrariam collocationem est curanda. Ideo etiam magno morbo magnum, parvo parvum debetur remedium. Usus autem remedii est recta ejus adhibendi ratio. in re Hic in aditus commodi, justae doseos, temporis convenientis delectu consis8t. Aditus commodus est, qui in partem astectam est di Atatu,
Hic nisa natura detur, nec res aliter expediri queat, arte paretur; sive instrumento chirurgico, sive phar
Aditus si sit longus, medicamenti cosistentia sit liquidior atque, si opus est, adjunctum habeat vehiculit te
152쪽
nue, ut vinum, acetum, spiritum vini e nisi forsan n- gratus medicamenti sapor, odor, vel liud quid , impe diat. Hoc apparet in aloea cast oreo; quae pitulari formaeXhibentur, quamvis saepe capiti vel utero medendo praescribantur quod vulgo credunt fieri , ut pitulae istae fortius purgent vel aliter agant quod tamen est falsum. Aditus a natura in cerebrum directos habent ea , quae per synciput, futuram coronalem, aures mares, Capiti sunt adhibita vel injecta. Inpulis ones latera interna, thoracem, quae peros spiritu sunt hausta , vel sensim lambendo deglutiendo transmissa. In ventriculum, jecur , lienem , quae e regione sunt admota & in ventrem sumpta. In renes, qui extrinsecus adhibita , per os asium ta, vel per sedem immissa. In intestina superna, qu per os inferna , quae persedem immittuntur. In vessicam dc uterum , quae e regione applicantur,as muntur, vel inseruntur. Jusi H i Dosis est, quantum aegrotus vel pars aegrota applicari si stinet. Eaque est conferta, vel partita. Conferta dosis omnem ametriam , vel maximam ejus partem tollit. Adhibeturque asiectu acuto, de viribus robustis. Partita dos partem tantum aflectus tollit. Estque affectuum chronicorum, viriumque imbecillium.
Atque hic in initio major do sis atque validior esto. Et prior dosis ubi partes suas egerit, altera est applicanda; eaq; toties iteranda, donec totus affectu fuerit superatus.
153쪽
Cap. VIII. A. 73 Apto etiam tempore adhiberi debent remedia. Quae . μ' idam enim ante, quςdam post alia quaedam in principio, quaedam in augmento , quaedam in stat , quaedam indeclinatione. alia mane, alia vesperi, alia quovis tem '
Remedium est chirurgia , diaeta grorum M pharmacum. Eaque vel seorsim , vel simul adhibentur. Chirurgia est remedium, quod in manus , vel instru Chirurgia menti chirurgici opera , consistit. Inter instrumenta chirurgica prς cipua sunt novacula, scalpellum forfex , volsella specillum , stylus, acus, filum, uncinus , canaliculus perforatus , habena, fasciae, panni, panniculi lintei, lintea concerpta , spongia , glos socommm,trepanum, serra, scamnum Hippocratis. Chirurgia est quintuplex : separata conjungens Con tinua solvens; compressa S contorta corrigens superflua exstirpans; deficientia restituens. Chirurgia separata conjungens est, qua partes, praeter Separata naturam sejunctae conjunguntur. cog eris.
Huic, uti plerisque aliis chirurgicis remediis, inservit deligatio; ad quam pertinet fasciatio, spleniorum injectio, ferularum adaptatio , laquei adhibitio, obligatae partis recta collocatio. Remedium chirurgicum, quod partes disjunctas conjungit, vel ossa , vel partes carnosas, molles inter se
Conjungens ossa vel fracta coaptat, vel luxata reponit. Conjunctio osau fractorum, uim luxatorum , per scitur extensione repositione deligatione, membri re- confirmatione ac collocatione. Con
154쪽
138 FuNDAMENT Cap. VIII. Conj iunctio partium mollium , praeter naturam disse junctarum, fit vel sine ulla partium nova divisione , vel
Conjunctio mollium partium sine solutione fit, cum intestina, c omentum, 'c vulneribus abdominis prolapsa vel, peritonaeo laxato vel rupto, in inguina, vel scrotum vel umbilicum devoluta , reponuntur. Huc per rinent uterus desintestinum rectum ae loco suo prolapsa. Huc etiam pertinet partium vulneratarum conjuncti, quae perficitur, cum labia vulnerum disiuncta conjunguntur,in conjuncta servantur. Idque sine solutione continui fit duobus modis fasciatione, emplastro, vel sutura cum glutine. Quae vero cum solutione continui fit partium vulneratarum conjunctio , sutura, fibulis peragitur. CorijisisI Chirurgia, qu separat partes continuas conjun-feparo'i Otas , est duplex essectio in ustio. Sectio mollia secat, vel dura. Sectio durarum partium , seu ossium, est rasio, limatio,
In partium mollium sectione occurrit venae sectio; tuis moris per incisionem apertio is stulta incisi, vinculi sub lingua, auris, ani pudendi muliebris , penis , aliarumque partium, quae praeter naturam , a primo ortu
vel post illum , conjuncta sunt, per sectionem separatio; item scarificatio in vasorum in fronte vel temporibus apertio Lac varicum laneu risi tum exsecti, praeterea et, ἀένεια abdominis in ascite punctio cutis capitis in hy drocephalo ut in cute scroti crurum tiro dropicorum: ad haec laryngotomiari praeterea suffusionis per
155쪽
Cap. VIII. A. 739puncturam ablati, sicut etiam thoracis sectio in empyemate tandem huc etiam referendum seiaceum , cervici adhibitum. Ustio, ducis, o mollibus partibus est communis. Ustio fit vel iis, quae actu ignem igneamque qualitatem habent, quae cauteria actualiaci vel medicamentis causticis, quae cauteri potentialia appellantur. His cauteriis fonticulia fontanelliae excitantur, aliaq; multa peraguntur. Ad hanc operationem referri potest, illa , qua percucurbitulas cum flamma aliquid in corpore attrahi di
Tertia operatio chirurgica , quae offa compressa vel distorta corrigit, pertinet ad cranium depressum a-
rium ossa fracta collisaci detorta vel contracta membra , ut brachia vel crura, corrigenda. Chirurgia, superflua a corpore auferens , vel eximi ea, quς extra in corpus sunt immissari ut tela , globulos scio petorum vulneribus, di res alienas faucibus, gutturi, auribus, naribus, vel oculis immistas. Vel ea, quae in corpore sunt genita idque vel secundum naturam , ut cetum vivum 'Vel mortuum citem urinam: vel praeter naturam, ut Verrucas, claVos, Condylomata, excrescentias in ano, glande vulva; item callos, nodos, strumas, polypos, carunculam in meatu urinario fungos,
herniam carnosam , calculum in vesica Vel ipsas corporis partes corruptas, vel aliter male habentes ut fit in cancri, Vul corruptae, penis vel uteri putridi . dentis cariosi, wmembri, gangrena vel sphaceto , vel ingenti colusione corrupti vel testis, in enterocele, exstirpatione. S a Restat
156쪽
I o FuNDAMENTA Cap. VIII. sc/en Restat tandem operatio chirurgica, quae deficie Atiaen, rellituit. Haec ad curtorum vel mutilorum curationem requiritur ubi sic nasi, aurium , vel labiorum extrema decurtata, per propaginem culaneam, restaurantur.
Item ubi per fasciationes, frictiones , justum alimentum partibus emaciatis, in augmentum, suppeditatur. Atque haec de Chirurgia. Dixta re laeta aegrorum est remedium , in recta rerum , vitae g q necessariarum, usurpatione consistens. Hae ratione qualitatis morbo adversae est calida, frigida, humida, sicca attenuans, vel in cras ans. Ratione vero consistentii& quantitatis alimentorum , ea est crassa, mediocris, Vel tenuis. Gassa. Cras a seu plena est, urinstituitur alimentis copiosis, firmis solidis , multumque nutrire aptis; ideo non tantum vires praesentes conservat , sed etiam earum robur augere potest. Haec locum habet, ubi aeger fatis validus est, ut cibum bene concoquat; nec periculum est,ne ex ea vel morbus, vel morbi causa augeatur.
Haec vel simpliciter plena est ια fiebat olim per pisinam hordeaceam integram . Vel est plenior, crassior; quae fit per carnes pullorum& ova. Vel est plenissima, qua etiam carnes castratorum concedit. Med oori, Mediocris diaeta est, quom ediocris substantiae& qualitatis constat alimentis; atque ideo vires , quales accipit, conservat. Haec olim fiebat per panem in jure lotum, vel etiam per carnes pullorum.
Haec usu veni ubi viscoquendi est imbecillior vel ubi a crassa diaeta morbi, vel ejus causa , metuitur in
157쪽
Crementum Eaque convenit morbis longis .
Tenuis est, quae alimentis perficitur paucis, tenuibus Genuo.&infirmis ideoque vires quidem conservat , nonnihil
Haec usurpanda , ubi, viribus utcunque validis, metus est, ne morbus vel morbi causa a crassa vel mediocri diaeta augmentum sumat vel ne resolutae vires, ob imbecillitatem, nimis prosternantur.
Convenit ut plurimum morbis acutis. Haec triplex est: vel enim talis est simpliciter;& fiebat olim per ptisanae succum, seu cremorem , vel ptisanam colatam Vel tenuior est; in qua melicraton exhibebatur. Vel tenuissima erat , in qua nihil cibi sumebat ger. Verum consuetudinis , locorum regionum ratio hic quam maxime est attendenda cum in aliis regionibus victus plenior magis sit usitatus in aliis parcior pro iis materia victus ipsaque diaeta est moderanda. Sequitur jam pharmacum; quod est remedium emtra Pharmacu. chirurgiam diaetam. Alii pharmacum vocant , quicquid corpus nostrum potest alterare. Verum secundum hanc definitionem chirurgia & di ta essent pharmaca; cum corpus nostrum varie alterare queant. Pharmacum , quod etiam medicamentum vulgo ap-E /oqui pellatur ad partes internas qualitatem deleteriam nons ' habeat &ad omnes partes quibus debetur , quantum ejus natura ferat , est sympatheticum seu peculiariter conveniens. Ad viscera autem adhibitum roborans, adstrictionis particeps maxime ventriculo laborante. Consistentiam etiam obtineat propria vires tuentem,
158쪽
142 FuN AM E TA Cap. VIII. quoad partis affectae conformatio id permittat. Gratumq; sit, quam fieri potest maxime, aut saltem non vehementer ingratum ne ob ingratitudinem ab aegro ejiciatur , vel ei noceat. In medendo autem per varia medicamenta, quae ejus dem sunt generis, evagari licet : quod tamen maxime covenire copertu est, id sedulo prae caeteris est usurpadu. T. IX. De Medisamentorum Facustatibus, ct usitatiore eorum
h Edicamentum primo est actuale, vel potentiale. Mἡδha g MMI Actuale est, quod primo contactu corpus notum actua strum ea, qua prς ditum est qualitate , assicit ut ferrum candens aqua frigida. Potentiale. Potentiale dicitur, cujus is non primo contractu, sed tum demum sese exserit, cum illa, ex aliqua in corpore mora, in medicamento excitatur. Talia sunt piperti vinum, quae licet primo contactu sint frigida nihilominus, postquam sunt assumta, calefaciunt. Contra vero lactuca, plantago, papaVer , aliaque similia , Corpori nostro etiam calide adhibita, illud paulo post refrigerant. Illa enim talem partium habent dispositionem , ut, ubi corpori nostro adhibentur , tales acquirant vel faciant poros, ut subtilis materia, sive aether , in iis vel , vehe mentius sese movens, calorem vel imbecillius sese agi tans, frigus in partibus nostri corporis excitet. Deinde medicamentum vel primis , vela ecundis, vel tertiis facultatibus est praeditum. Eaeque omnes a tem
159쪽
Cap. IX. A. I 3peramento, seu insensibilium particularum, dispositione, antehac in Physicis pag.yra seqq. explicata , originem
ducentes, per solam experientiam innotuerunt. Primis facultatibus praedita sunt , calefacientia , re Metalca frigerantia, humectantia, S exsiccantia. Quae agunt 'II OZissea Vel non evidenter, vel evidenter, manifeste, vel velle t/ξερ- menter, vel extreme. Atque ideo medicamenta dicύ- tu calida, frigida , humida, vel sicca , in primo, secundi, tertio, vel quarto gradu δε singulis gradibus adhuc tres mansiones attribui solent. Calefacientia, uti&refrigerantia sunt actualia , vel a Wi
Calefacientia actualia sunt, quς actuali suo calore, sive Actuata. insensibilium particularum vario motu , calorem in nobis posJunt excitare: ut ignis carbonum , ferrum candens aqua calida, dc alia actu calentia. Calefacientia potentialia sunt, quae secundum poros ς'/ & particulas ita sunt adaptata, ut corpori nostro admota a subtili materia vehementius agitentur a corpus nostrum,uehementius movendo, calefaciant ut piper, Zin-ziber, calx Viva. Haec ubi vehementiora sunt , escharotica, caustica, corrumpentia seu septica dicuntur, ut postea videbimus.
Calida in primo gradu sunt Cahaea Di Radices et althaeae, brancae ursinae, beta, buglossi, glyce ila g qi pN Cortices macis gu aci, tamarisci. Folia daerbae agrimoniae, althaeae , asparagi, borraginis bulosi , betae , brsificae , cham eme , usui , capilli Veneris, linariae, meliloti, malabathri , nardi spicae, io'
160쪽
144 FuNDAI ENTA Cap. IX. Semma: coriandri,fenigraeci lini, lithospermi , lupini, sesami,'Ure Fructus amigdaia dulces, cananeae, ficus , Hub , nuces cupres , nuces juglan es virides, nucleipini sebestin uvae
maturae, uvae passe. Flores Borraginis, bulosit, betonicae, buphthalmi, melilotichamaemeli populi nigrae sarchados arabicae,senecionis. Succi, gmni ni,hiops uores: aloe, bdellium, hedera gummi,
Pinguedines, adeps, sevum : butyrum pinguedosuilla; sevum caprinum , damae, cervi, hominis. Infecundo Calida in secundo sunt Radices apii , capparumpeucedani, pimpineta, rapi, rhodiae, scylia, redoariae. Corticesci casii lignea, rad canarum, thuris. Foliat herbae ab nihil anagastidis,anethi viridis, angelicae, apii arthemisiae, betonicae, catimi odorati , chamaepityos, Denigraeci hyperici, hederae Fusi,melissae,marrubii, marruca riae, myrrhidis, o mi, impineta , peucedani polli , rari a-rini, fatureiae, salviae scabiose, scordii,saechados. Sernmmianethi, apii,orabisve ervi, erucae, Ocymi, urticae. Fructus cappares nux musichata 'sachia , fus siccae nuces sccae. Flores amomum crocus , caryophyllorum ivenduia lupuli, melissae, rarasmariniochaenanthum. Liquores,gummi, resinae vinum non antiquum , datanum , aloe galbanum, myrrha , mastiche, thus, pix arida re a ,syrax.
Adepc leonina, vulpina, ursina pardi. Interijo Calida in tertio sunt Radices cori, aviari, ari , dictamni doronici 'niculi gativae hellebor albi se nigri,