장음표시 사용
231쪽
hostibus rettulitὶ ex prouocatione occiditi quinques quadretinia Vulraera pectore excepit, tergo nullum Vis Cassium Scaeuam qui in Britannico litore, cum quattuor commilitonibus in scopulo relictus,cum mari abeunte hostibus adire fas esset, atque ij confertim irruerent; desertus ab aliis, solus impctum sustinuit, multos deiecit aut occidit, denique armis suis onustus, selo scuto abiecto, in mare se dedit, & ad Caesare m natauit. Qui stupens ad viri virtutem,laudare parabar; at ille disciplinae memor, Da veniam Imperaror, inquit,
quod cuium reliqui. O dictum, factis illisiipsis laudabi
lius i dc quid a tali animo, non enim iam manibus: solum , non speres Z Idem Pompeiano bello, ad Dyrrha chium cas ello praepositus solus in porta consistens, Contra Romanas, Romanas dico legiones dc copias, id
seruauit. Quo tempore oculus ei cstosius, humeri traiecti dc femur, scutum centum triginna ictibus persora' tum. Fabellas recitare hodiernis militibus videamuW: sed nos res dicimus,lam hercules quam cum Onera aut narramus, adeo non imitanda, ut nec credenda.
Sed in victoria quid milites istos miror i magis paene in clade dc morte. Miles in Cannensi proelio, cum vulneribus confectus, manus etia mutilatus esset, spoliare seponantis Numidae ceruice brachiis inuadens, ad se tra-Xit, naribus atq. auribus Corrosis Cum alia tela non essent,aut tractare no posset deforme cadauer aspicientibusreliquit. De uno loquor: sed quinam illi viri fuerut Flori verba disto quos ab elephantis obrutos rrhina lio accepim- omnium vulnera inpediore, quidam hostibus fias immortui, omniuml tu manibus enses,, Micta in vut, tibus mina, s in ipsa morte ira vivebat. Vide mihi istos,
232쪽
non homines,sed Martes,si fas dicere:& nec vi stos quidem , vincendos. Satis de Militibus, transeo ad Duces: etsi quomodo non isti omnes Duces t Imb quod Thucydides de Lacedaemoniis scite dixit, On ὀλί
id profectb in Romanos conueniebat. Sed tamen Duces etia aliqui eximh: ut parens ille Romulus,Vt M. Furius Camistu ut L. Papiriuae Cursoriquem vel Alexandro parem si venisset Liuius opponit; ut a M. Claudiue Marcesius igneo impetu ; Vt u abius Maximus, fa- lubri tarditate; ut P.Scipio is sticanus prior, divina felicitate; ecposterior, diuina Virtute; ut denique nam omnes quis numeretZ caput culmen C. Iulius Caesar: fortuna, peritia, magnitudine & celeritate animi,super omnes qui arma tractarunt, aut tractabunt. Sed Concludimus : si post Caesarem, tamen unum addidero, alterius Caesaris o fidum utilemq. ministrum L Is M. Vipsanim Ogrippa fuit, vir bello prouidus dc fortis, dc vel caussa victoriarum Augusti, Vel instrumentum. Nec post eum , flaccescente iam Romana indole, quos mirer habeo, nisi forte Germanicum Caesarem , sed pro perata mors eripuit; aut magis certe Traianum , , suo dc proprio elogio OPTIMvM MAXIMUM Q.VE.C A P V T. V.
Pietas, Probitas, Constantia 'manorum . SE v ad Civilem iam Virtutem venio,domi lc in toga spectandam. Eam per omnes ordines diffusam triplicem maxime reperio, Pieratem, Probitatem, Co
233쪽
LIBER CLy A R T V s. D stantiam. eminet, vana illa quidem dixerit aliquis, sed tamen in assiduo Numinis cultu pro ipsorum captu reuerenter occupata. Incredibile est, quam omnia publice M priuatim religiose coepta,administratae, patrata: ut totam ciuitatem sacris operata & addictam possis arbitrari. Atque id secundum vetera institutae, nec nouitati aut mutationi dabant hic locum. Miratur
hoc Dionysius: quod quanquam sexceuta na troVespaene in Urbem xerant, qui simguli sacra seMa ritu I pa r j essent ; tamen ad ovum auum inquit nusiaperegrina religio publices cepm 1, aut siqua oraculorum monitu introductu, eat a R omano more culta, abdicaris foedis vanita i-bus, aut fabularum portentis. Quo valde faciebat, quod Sacris praeessent,& ipsi non interpretarentur solum, sed administrarent,viri in Republica primi,honoribus honesti: qui exemplo plebem eb traheban & prudentia ac maturitate, noua aut nocitura spernebat. Ab hoc
deinde capite alia Virtutum membra :&inprimis illa Trobitas, quam nominaui, id est animi morumque integritas quaedam-candor. Sine fuco, sine fallacia diu mores illi fuerunt: dc in prouerbium abierat, Homo Romani ingenν, Romanasimplicitas,& Romana fides. Qua in re alienum testimonium audiamus, & Polybij, id est hominis Graeci. Deus bone, quam ille dilaudat, & sitae genti praefert: Apud nos si cui talentum concreditumst, exstent decem )yngrapha,decemsigna,bis totidem testes tamen sidem vix est steruare. apud Romanos autem, cum in Imperiis aut Legarionibus plurimum pecuniam manibus habeant sed, essent, tamen officium sfides constant, oia iurisiurandi religione inductis. Vides Probitatem in hac partet sed Min bello candor is fuit, dcrarbe astu
234쪽
astu aut fraudibus victoria quaesita aut parta. Tangit grauiter M'. Aquillium Imperatorem noster Annaeus Florus quod is bello Asiatico veneno fontes miseuisset, ad deditionem quarumdam urbium. Ossaea res, inquit, ut maturano, im infamem iecit victoriam . quippe cum
contra fas Deunta , MORESQUE M MORVM, medicaminibin impuris in id tempus SACROSANCTA Romana
arma violasset. Iam huic Probitati Abstinentia siue
etiam Continentia, adhaerent: non foede aut iniuste appetere alienum , parce dc modice sitio uti. Et illius quidem Abstinentiae, dico quam pulchrum, nec iactatum nimis,exemplum fuit ab uniuersb populo editum, Mariana dc Cinnana proseriptionet Quippe cum i) ho- istium suorum penates, omnibus opibus aut elegantiis plenos,vulgi manibus diripiendos ultro obiecissent nemo inuentus est, nemo, qui iniustam hanc praedam c ciuibus peteret,caperetve: sed,tanquam a sacris aedibus, omnes manus δἰ Cupidinem absi inuerunt. Et quid in
toga miramur haec exempla ; cum in ipso bello,'inter hostes, praedae abstinentia fueriti quae non nisi permissa capta, sic quoque tota ad Duces relata. Iam in Contatinentia quam laudabiles, si cibum,vestem,aut externa alia sipectesZ Pliniam Plautum testes habemus, populum Romanum per aliquot iacula, non nisi farre dc pulte vulgo usiam. Quod si nuptiae, festiuitas, aut tatius conuiuium esset, pro magno pauci pisciculi,&porcinae aliquot pondo,in obsenium adiecta. Similis in vestibus frugalitas: & omnium, ditium pauperumque, Clana: atque ea natiui dc albidi coloris . nisi quod ditiorum splendentes paullo magis & nitidae a fullonia arte essent. Nam Sericum,Holostricum,ip aLintea, sieris in
235쪽
notuerunt, & timide etiam in V sium paucorum Vene'
runt. Adderem Modestiς laudem,oc reuerentem Senatus ec proceram suorum populum: nisi Tribuniciae interdum procellae turbassent, quam ego pestem unicam dc labem reperio in re Romana. Denique dc tertiam virtutem Constantiam feci: o vere ADMIRANDAM in hac gente: N am in aliis pares alios habeant: in hac nec comparandos. Mucius ille olim oraculum protulit: Et facere, ATI FORTIA, Romanum est, quasi haec in malis magnis Patientia quae ipsa est Constantia peculiaris eoru virtus esset. Et tu dispice. Umquamne Unum
aliquem hominem plus inuicti, & obnixi in omnes casus, roboris ostendisse, quam populit hunc uniuersum tExemplis doceatur. Pyrrhus ille in Italiam venerat, cunoui generis gentisque copiis , dc inprimis inaudito terrore elephantum. Victor grandibus proeliis erat,Italiam percurrerat, dc a trigesimo paene lapide Romam prospexerat. Quid Romani Z trepidant scilicet, & pacem petunt Z Imb oblatam Vltro restiuunt, & legatos eius Cum animoso hoc responsio dimittunt : Tyrrhus
Jmlia cum copiis excedito. ubi excesserit, de pace si vola, agito. Ni exceserit; arma oe viros, s aciem esentito. Neque destituros ab incoepto se, etiamsi SEXCENTOS L AE v1N O s ea Verba Piretarchus posuit pugna vicisor.
Qui animi isti, aut verba sunt i non contra Pyrrhum, sed contra fortunam, pqne dixerim c lum,dimicantium. Etsi mos ille eorum semper in bellis notandus ocA D Mi R A N D v s nihil largiri armato hosti : sed ubi ex ni Gnposita,& obsequiosi aut flexibiles illi visi,tunc denique
conditiones ferre dc aequas, dc siaepe nec pectatas. Generoserum hoc est: ire in aduersos, parcere aut absistere e L iam
236쪽
iam abiectis. Fructus autem Constantiae in Pyrrhum, fuit, sponW Italia illum fugere, ipsbs eius dominos Mpotentes fieri. Vide dc bellum Punicum primum. quot
ibi clades,rarae aut nouaeὶ Rara in Africa ipsa,cum Atilius Regulus Consul, cum toto exercitu oppressus,dcviuus venisset in hostium potestatem. Novae aliquot in mari: cuius antea expertes imperiti,classes plures vel
naufragio Vel pugna amiserant. Polybius sicribit,& ipse miratur, septingentas quinqueremes eo besio amissa3 uisse.
Satis autem laeturam eam aestimas aut intellegist in quaque earum Polybio sic ordinante trecenti remiges ferme erant, milites centum viginti. Hos tu si una computas. colligis, videbis paullo minus trecetis hom ummissibus periisse. Et qui Romani tunc erant ξ nec tota etiam Italia plene adhuc potiti. O constantiam, o robur, dc o fortunal nam haec se vertit, dc puduit tam merentibus non se dare. Iam ad mortem plaga, Punicum bellum tertium. Annibal summus ducum in Italiam ipsam venit, siluam exstindere parat, in qua stabulabantur Martiales isti lupi Sc paene fecit.Tribus proeliis magnis victor , Multimo illo Cannensi quid nisi totum virilem sanguinem Romanum exhausiti Heu clademi quinquaginta millia selectorum militum, Una cum altero Consulum,cum tot Tribunis id Centurionibus, tot Senatoribus dc Equitibus Romanis iacent: dc tu Roma adhuc sipirasὸ quibus fretat senibus, puerisque dc feminis , quos solos paenὶ reliquos habes t Spiro, inquit,
imbalta S vetera spiro. De pace n Ulla mentio: Veniat, vel Romam Annibal arx dc Capitolium nos di ender, dc e cinere isto suscitabuntur rerum domini Romam. O insanas,dixerit aliquis, cogitationesi sed res S CXHUS docuit
237쪽
doctiit, constantes Sc felices. Magna populi Romini for'
tunia ait Florus isdsEMPER IN MALIS MAIOR, re' surrexit . bc pueros, senes, vinctos, seruos armauit: dc
imbecillo aut foedo exercitu victrices illas copias profligauit. Plura possem. nam in omni Romana historia propriae huius virtutis exempla sunt : sed quid maius istis possum Z Claudianus Concludat:
NUMQUAM SUCCUBUIT DAMNIS, O territanusto
Uulnere, post CANNAs MAIOR Trebiami remebas. Et Liuius: MAGNi TvDINEM populi Romani , aduersis properebin ADMIRABILLOREM, qu msecundis esse. A v D. Atqui unum miror, dc paene doleo, a te Omliti. L ips. QSod illud esti Avo. De Varrone. nam quid admirabilius quam cum ille auctor & Caussa tantς cladis nec falsb diceretur : Romam redeunti obviam itum ab omni ordine populo, bc Gratias acta , quod
de Republica non deblerassor ' Siqua alia haec plebs fuisse
set,itane gratias funesto furiali capitiὶ sputa, saxa, tela, nec unam mortem. Illi fecerunt. quia hoc quoque Constantiae propriit, mederi malis potius,quam irasci. L i P s. Est minutum aliud. Nam cum Vrbem ipsiam Annibal obsideret, & terreret: fundus, in quo Castrae eius posita, publice sub hasta Romae Vaeniit: nec minoris,quam si liber, nec insessus ipse aut Italia ab hoste es.sent. Item alterum. eodem illo tempore, Cum ad Vnam portam Annibal pugnaret & inuaderet, altera militem Sc auxilia in His aniam emiserunt. Fiducia haec,Vt v rum dicam, humana non fuit: a Deo inspirante venit.
238쪽
ET haec sufficiunt, mi Auditor, de Virtute Ciuili:
cuius custodes Sc sacerdotes si viritim recenseam, quando finiamὶ te, certe me, fatigem. A V D. Num quam me, nec si Iliadem sermonis tui texas. Sed tamen si arbitrari me dicta tua vis, non solum audire: habeo quae qγeciose aut firmiter obducam iis & opponam. Itane Virtutem hanc attollis ξ Pietatem omitto: etsi ea externa tota, miseratione magis, quam refutatione di gna. Sed de Candore dc fide adiunxisti: an non ipse animo tuo alibi retinente, aut refragante Z Proh sancta Fides, quae igitur lego alibi aut video, Contra tuum numen aut nomen admissa Caucri populus Hispaniae satis potens dc notus fuit. qui cum pares Romanorum armis. Violentiae non essent, legatos supplices in castra ad Lucullum Imperatorem miserunt, pacem & foedus quacumque lege facturos. Ille obsides imperat, & argenti statim talenta centum, equites auxiliares certo numero. Omnia fiunt sedulb obnoxies Imperat tum amplius, ut duo misita militum in urbem si am accipiat,
praesidij caussa. Id quoque factum. Sed illis occulto
mandatum, Ut muros portasque occuparent: atque ita Lucullus reliquum exercitum induxit,dc tuba signum datum, ut sine discrimine, senes pueri, Viri, feminae interficerentur. I ta opidum direptum,deletana: ipsa Plinti mistia homirvi,per summu scelus,interempta. O candorem , o simplicitatem l ecce aliam,in eademHispania,similem. Sulpicius G 3lba Lusitaniam hostiliter in
239쪽
gressus vastabat, mirantibus illis nec caussae alit culpae
satis Consciis. Legatos mittunt, foedera priora reno Uanc.
illo recipiente, M vltro miserante, quod sic afflictare,ntur. ege lassor livos impulit praedas besti eis praebere: medebor T ripartitὸ vos diuidam,s in agro ac solo pingui collocabo, ubi reliquum beasi actuti agriis enite cum uxoribus,cum liberis in talem va lem,mlis ita pars. adsignabo eni inresseri laeti ac securi, de in triplici regione distincti. ad quoru primos cum accessisset, arma ponere quasi amscos sociosque iussit:& iis positis,milites immisit,ia fidem ac deos implorantes ad unum omnes occidit. Idem alteris, tertiisque Celeriter factum, dc priusquam fama prioris facinoris ad eos venisset. Aspicio te Lipsi,dc oculis vultum ac pectus verbero, si tale aliquid infidu & barbarum, in ulla barbarie factum Z Atqui nouitia haec sint,dices, bc reipublicae inclinantis. Non nimis, nec longe a bello Punico secundo, cum Respublica moribus legibusque vel maxime floruisse censet r. Sed vis igitur antiquiora Z accipe. Ausonum gens in stalia fuit,vno tempore, nullo satis Certo crimine,excisa. Liuius ipse narrat, si aspectos S delatos a paucis, quasi deficere ad Samnites vellent: prς- uentos aute a Romanis, qui occulte submissis militibus,quibusda Sc togatis,portas trium opidoru occuparunt: dc eadem hora, caedibus promiscue factis, urbes re gentem deleverunt. Audis tu mi doctor i quid istis hominibus probius aut candidius Z cedunt Gallicanae nostrae nives. Iam &εAbctinentiam ac Continentiam laudasti: dc ut leuissime dicam,subrisi,aut dcirrisi. Nam quae, aut ubi, haec Abstinentia Z Romae, inter ciues fortasse t credo, ec ex veteri dicto, Corvus coruo oculum
240쪽
non emis. Sed an eadem in prouinciis, bd ubi occasio aut
facultas peccandit Odij deaeqvies si fas sic exclamare
quae illic occulta aut aperta furta, libidines, nundinationes, raptust Poetae Harpyas ali uas finXerunt, quae contactu unguibus omnia diriperent, aut foedarent: in re, isti Romanorum Praesides fuerunt. Optimus
bellissimus quisque ita se gerebat, ut bella omnia domum auferret. Demades olim dictitare solitus, cum ad Tribunal aut Magistratum iret, ad Auream messe e ire: mihi crede, isti ibant, & Colchos quisque Iasbn sibi spondebat. Legisti tu Ciceronis illa de uno Verre pleraque talia in aliis,dc misieri prouinciales no nisi praeda de spolium Praesidibus suis erant. Quod si in pace talia: per bellum SC arma quid suspicamur fuisse ξ &tutamen illic quoque A bstinentiam eorum laudas O iuste, o meritot Sc tua venia ,dabo exempla. Ecce L. Sulla in A sia , cum communiter viginti millia talenturata eXegi iset, priuatim edixit ut hospes militi apud se diuertetisedecim drachmas in diem daret; caenam insuper ipsi, sodalibus quot vocasset Centurio autem acciperet ista diem quingenaου drachmas, vestem praeterea duplicem Domesticam Forensem. Haec Sulla, inquies, homo nequam,& natus ad Disciplinam militarem dis luendam. Bene est,accipio excusationem: quid ergo L. Paulus qui Macedoniam vicit, inter optimos ciuium Z Destinatum ei Epirum totam diripere, in praedam militibus dare, quia cum Perseo rege sensissent. Quid facit Z Lib. LV. ipsis Liuij verbis, Centuriones in singulas urbes 'ubmittit,
qui se dicerent ad prasidia deducenda venisse ut liberi Epi
rotae,sicut e Macedones essent . Senosprincipes e Angulis euocauit civit,ibis. uuii tam denuntiassor, ut aurum