장음표시 사용
201쪽
MEM Caseris dicta, es numerus e- CCC LX. quam Claudius, cum aquas in s semperducerer, innituit. Addit, in vir que varia ministeria fuisse, Villicos , Cactellarios, Curarores, Silicarios, Tectores, aliosque opifices. Habes igitur perpetuos homines sexcentos, ad Aquarum
tuitionem. C A P. X I LCloacarum mira.
in As Aquas nunc dimitto, bc ad Cloacas te duco.
Eas scito a Tarquinio Prisco rege structas, quo nomo Regum plura aut meliora.Structae autem ad munditiem, quod clarum est, Erdes due omnes vel abluendas,vel euehendas: sed Ec ad sanitatem,quq illam amat. De magnitudine huius operis,quia mirabaris nos mirari, Plinij Cassiodori verba dada siunt: qui uterque satis firmiter dicet,quid magni rariq. in opere isto fuit.Ille igitur: Cloacae,inquit, OPERUM OMNIUM MAXIMUM,' is montibu , atque urbe pensilli,subters N A V I G A TA. Fecit id Agrippa in AEduitate,per mearus corriuaris VI I. amnibus, cur suppraecipiti , TORRENTIUM modo, rapere omnia Mque auferre coactis. Olui insuper mole imbrium concinati, vada ac latera quatiunc , aliquandoTiberis retro infusi recipiunt uctus, pugnanis diuersi aquarum impetus intus: ae namen OBNIXA FIRMITAS resi tit.T huntur moles interua tantae,non succumbentibus causis operis; pulsant ruinablonlepraecipites, aut impacta incendiis iquatitur solum terra motibus o durant tamen a Tarquinio Priseo anni prope octingentis 1 N E X P v G N A B i L E S. Initio audis fuisse: atque ego actu fortasse ridemus. A v D. Non audeo, etsi gestio : sed
202쪽
vereor turbare. L I P s. At alia atque alia caussa etiam rideamus. Tu, quia res vilis attolli videtur: ego, quia toties iam audio, operum omnium maximum, aut maxime admirandum. Quadi semper ista maximat & tamen res sic habet: ut quidque in manus sumis examinas, super omnia admiraris: dccaussas iudicij eius dones. Vno verbo,omnia miraculum: nostrum nunc videamus, MPliuij verba pensitemus. Ait, aut indicat, nauigatas has Cloacas. J id magni, si tam magnae Si vehem feni onustam large transemitterenta. Id enim non Pliniuss2olum ita seripsit, sed Strabo. cum Romanos ait trium maxime operum curamges se, qua neglecta vide antur is Gracis: Viarum, Aquaductuum, Coacarum. Additque:
Cloacas ictas, lapidibys sectis ad normam positis su
blatium oriam currui forno onino ad transiitum prG-buisse . Enimuerb Martianus, qui dimensus est,prodidit, x vi. latitudinem se repperisse: de altitudine vellem etiam addidisset. nec minor sianc fuit. Dixit amplius Plinius, CorrinatqsVM. amnes. Intellegi opinor, ipsas septem Cloacas praecipuas, tot quot sunt monteS. Nam ex iis defluebant dc derivabantur aquae ac serdes, Δ in magnam unam confluebant. Quin enim plures minutae fuerint,non ambigendum est: sed istae tot fuere quasi flumina, alueo grandiore, atque eae per plana Lib. . urbis. Liuium sic interpretor,de Tarquinio Pristo: is-pi M A Urbis loca circa Forum, ALIAS QS E interiectas co
libis CONV ALLEs, quia ex planis locis haud facile euehebant aquas, Cloacis e factigio in Tiberim ductis siccat. L M, Has olim per publicum ductas idem Liuius alibi seripsit: sed Orbe inquit, incensa a Ga is,feninatio curam exemit vicos dirigendi, atque ita CLO AC AE passim priuata etiam subeuνα
203쪽
subeunt tecta. Pergit deinde Plinius firmitatem commendare. d caussas concutientes quattuor commemorat: quarum vel singulae firmissima opera euertant; at non labefactant istud. Sunt, Pugna aquarum & copia intus. Moles columnae Vastae, quae per Vias , & super illas, trahuntur Ruinae variae' pondera incidentium iaedificior cam ideniq; val idi aliquot Terraemotus. Qtiidni igitur firmum & rara duritie opus , quod omnibtis resistiti id per tot tacula i Etsi tamen repararunt, aut fulserunt interim,quod opus fuit nocatsi Liuius,Gn-1ib.xistet yseres de te genda Concas, im M ti atque aliisparatibus ,quis nimdum essen facis Quam sum- ipiciosa illa,aut similis reparatio, dicit apud Dionysium C Aquillius. qui scripsit, ne es aliquandoc Cis. Lib. irit. non de fluent ibin, Censeres in eanum instaurationen . mille talenta impendisse in redemptores. Ea sunt excenta millia Philippaeorum: quid igitur & quanti paratio uniuerse, si tanti in partibus reparatio i Sed audiamus Oassio. dorum de istis, ac finiamus. SP AERomana ciuitatis C L O A C mutum viseentibus conserurat s T V p o- aliarum CIVITATU M possint M IR A CV L AD'perare. Videas istic F L V V I O S, quasi montibus coiscauis clauseos, per ingenti qua decurrere. Videas ructis N Α- VI B Vs per aquς rapidas, v minima incitudine naui agarsine prac irato torretiti, marina po ut naustagi ustinere Hinc o ROM A SIN GVL ARIS, quantalute 'potest costigi MAGNi TVDO. qua enim urbium audemi tuis cu minitas contendere, quando nec IM A tuapo unissimilitu dinem reperire t Pulchra conclusio; S in scito eo dicto
204쪽
188 DE MAGNITUD. ROMANAC A p. X I I I.
Traiani Pons in Danubis. AV D. Non patiar, te excito. Quid enim t tu Mego destituamur in his Cloacis ὶ quae ut sint, magnae,operois,mirabiles; tamen Cloacae sunt,dc oletum suum habent. Exime nos,& mundius alibi pone. Lips. Hemi bona monitio. sequere me ad Danubium, illic in eius aquis lauemur. AvD. A Tiberi ad Danubiumrbonus altus, quis Pegasius nos veheti LIPs. Ille Mentis: quae momento summa, ima,propinqua,dissita, permeat Sc pervadit. Nec ad Barbaros tamen imus,ne metue. A VD. Ego vero metuo,& iam cor meum vasa colligat atque abit. Nestis tu pugnas illic cum maximununc pugnarit in quibus Vixa,libertas,religio agunturi Lips. Scio, securus esto. Romanus imperator, a
que is Traianus, aderit, cum legionibus suis copiisque. Vtinam nunc tales ibi decem, tali disciplina i o quam Victori mox applaudat Sc circum uolet purpureis su is pennisi Sed ecce in Danubio libet memorarta, quem dictus ille Imperator struxit: operum omnium fortasse, arte difficultate maximum, si non sumptu. Destribit graphice Dio Cassius, Sc gratia sectori eius Xiphilino esto, quod hac partem non recidit. O quam pulchras valentesque ille alias 3 nihil paene nos fugeret in rebus Romanis tanta diligentia Maecuratio fuit si scriptor ille totus exstaret. Sed de Ponte, sunt verba e Compendio Dionis: Traianus Imperarorpontem de super IIbu Laruit, quem EGO NEC DIGNE
UIDEM HABEO ADMIRARI. Nam Uiasia Lcherrima Principis eius opera exstiant, tamen hocs V-
205쪽
189 dumZidque insumme MAGNO ET VORTICOSO, illud ex lato contrahitur, s rursum in larum se mundit;
to ita NIHIL ESsE OD INGENIO HUMANO NON POSslT Eppi CI. Additque deinde, Hadriarium Imp. metu ne Barbari ea transirent, an aemulatione in Optimum Principem, iugissesuperiora Pontis dirui : atque ita Pilas solas mansisse. Quid autem ego aut tu hic digne miremuse negat ab illo aeuo Dio, se id pos se. Atqui plura magna dc magnifica Viderat, quam nos mente Concipere aut deformare possimus. Putat tamen re censet, omnia ab hoc opere superata: quod leuiter adsistamus,M inspectemus. Ait, Silas viginti fuisse: at qui Paulus Iouius, florentis ingenii & stili striptor, dicit etiamnunC tri in ex exstare dic conspici, in confinio Valachia: bc Transiluaniae, ad opidum Seuerinum. a 3Vtri
206쪽
Vtri credamὶ sane si oculi nunc conuincunt ita esse, manus herbam do ; videant modo dicant, qui ad sident dc vident. Sin rationem scriptionem Dionis sequ*adseram audacter dem triti: quia signanter notat, fluuium ibi arctissimum sui in iis locis esse. Atqui descriptio ista viginti Pilarum, quaese gwmpedes latae sint; quarum fornices, centum septuaginta: quid efficit' decolligit,nisi fluuii latitudine qua tuor minseptingentoruseptuaginta fuisset id est,paullo minus, Unim milliaris. Si aliter,aut si grandius;videbunt ij qui accolunt δίdocebunt: tum nobis opus restribere reformare ipsum Dionem. Nam quod aliquis dicat eum nescisse, aut de opinione ista scripsisse; ipse opinetur erret.cum vir ille insignis peritia rerum honoribus, in ipsis iis locis Praeses fuerit Dalmatiae, Pannoniaeque. Itaque stire omnino potui . dc debuit,in cura ista rerum scribendarum. Vereor Vt Iouius sit, quod etiam alibi, auditionum facilis,lc parum diligens examinis aut veri. Sed ut dixi, vicini au i inspectores arbitrator. Ait Dio amplius: Pilarum interuasium fuisse centum septuagintapedum . Ita me Deus nam exclamo grande hoc concamerationis spatium, nec efficiendum, nisi altitudo illa Pilarum accessisse dc tarde ac lenta inclinatione fornix surrexisset. Praeterea, mirari se quomodo in obprofundo lumis eis. vertici Titifirma L Ego tecum,o Dio,miror: dc maxime, cuin neges auerti flumen potuisse aut derivatione exhauriri. Dissicile omnino opus, dc fundamentorum molitio tali, e lapide: si sublicarum δί materiae res esse aliud esset Sed heus tu Hadrian et si Citare Imperatorem fas,dica de iis tibi apud me sit,fortasse dc punitio: quod talem pontem vix bene structum destruxisti. Dicam
207쪽
Diaeam tibi verum vel mortuo Inuidisti optimo maximoque Principi,dc habere super omnes gloriam voluisti magis,quam meruisti.Valete Ope publica: quin tu etiam,mi Auditor,in crastinum vale aut fatue.
iuisorum hominum Urbana aut F unica ades. AV D. Ego vero nec valeo nec salii eo da veniam immodestiae: nec amoliris me, nisi nomine plene perseluto. An non, pollicebaris Triuatit reccereὸ ita di sponebas nec tam madida memoria stim, ut hoc effluxerit. L i P s. Disposui, haud nego: sed fatigor , nisi quod in extrema tamen calce, Ut CursoreS, spiritus dc vires excitabo adspectu ipso metae. Triuatu itur operibur duo nunc considero, Domos &Uilias. Illae fuerunt in tam splendida dc nitenti urbe, pro ipsa
urbe , dc ut pulchri corporis apta aC decora membra . Domus dico magnificae, ornatae, instructae, columnis, marmore, auro, statuis: dc quidquid excogitare ambiutio aut luxuria poterat. Sed eaedem etiam laxae, patentes: quod docuerint satis Valerij haec verba, de Cincinnato,cuiquast uorsola iugera aranti nἄμolum ut inquit vi , dignitas patrisfamilia concititit, sedulammictatura delata est. Ita tum comparatione quadam & indignatione addit: Anguine se habitme nuncputri, cuius domus trium
tum patre, quantum Cincinnari rurapatuerunt . NeCest in sermone supergressio : reuera amplae domus, praesertam magnatium Virorum procerumque. Quas
P. Victor ac Notitia imperij proprio Domos appellant, & ab Jnsulis distinguunt. Itaque computant, fu '
208쪽
pulas tota urbe quadragintasex mistia sexcentas duas, Do- mos mille septingentas octoginta fuisse: harum longe minore numero , Ut quae tanto grandiores , instructioresseque essent. Sed de instructu, communiter ita Seneca: Quid inter pueros' nos interes Z nisi quod nos circa Tabulas Statuas insanimm , carius inepti. filos reperti in litore calculi Lues aliquid habentes varietaσis delectant; nos ingentium macuti columnarum ,siue ex AEgaptiis are 'nis iue ex Africa solitudinibin aduecta, porticum aliquam
vel CAPACEM POPVU cminionem ferunt . ira 'mur partu es tenui ma more inductos um sciamus quale sit quod absconditur oculis noctris imponimus. Et cum μ' ro tecta perfundimus, quid aliud quam mendacio gaude mus t scimus enim sub illo auro foeda ligna tisitare . Primum in ipsa Domo est, Columnarumta dispositio, & e longinquis petitarum: de quibus Plini; obiurgationes, siquis volet, legito ; M de generibus pretiisque earum totus liber eius exsistit. Et quidem notat in una Caena-Mν my- tione Cassini Claudiam liberti, triginta se vidissie, easq; e Sudine lapideGermanico, cui ingens tunc predium MnouitasAdem,in Miso Scauri collicasas maximas, atque adeo duodequadragenumpedum, Lueusin marmoris. Vido hanc altitudinem in uno atrio, quam multae domUS to tae vix aequant. Alterum in Seneca, Pariues marmore
inducti: quod genus Incructationes Latini, Graeci Mαρ-
dicunt. Trimum autem Tyma pariores crusta marmoris operuisset torim domus oua , in Calio monte , - amurram equitem MD. Praefectum fabrum G Plinius tradidit auctore Nepote. Id non aliud fuit, quam marmor in tenues crustas sectum parieti impo nere stite,'pro tectorio ei dare.
209쪽
Lucan us: Ne ummis cmstara domus ectui nitebas
Declamator apud Senecam patrem : In hos ergo exitus Parius issi secatur lapis, ut tenui fronte pari semia tegat. Secandi autem ratio in Plinio, i sidoro arena,s se r in praetenui lineaversan te arenas, tractus ecante . Et nos in Italia hodie vidimus fieri. Tertium, e qum tecta perfundi. Significat laquearia inaurari tota solere,quod passim striptores tradunt & damnanci. Musonius apud Stobaeum: Hym a -υλοι -λαί, τί ὀ'α ποικιλαησεις, τί δ' Mχρυσῶ Οι Aluo pertinent haec atria Co- Iumnatast quo Varia ista colorationes Zqvio aurata lacunam riat In secundo enim membro sui mea versio est σεις legi cupiam, & ad marmora variegata parietibus imposita referam, vel etiam ad Musilium opus. Sed de Incunaribus, item Statius: Et nondum crasso laquearia fulta metasio, i intibus aut alte Gratis stulta nitebane
Lucanus in Cleopatrae regia: Brie locus, templi squod vix corruptior aetas Exstruat instar erat, laqueat aci te ferebanes Diuitias, crassumi trabes absconderat aurum . Quibus versibus tamen plusculum etiam latet, & trabes quidem auratas fuisse Vult: sed cameram gemmatam, eboratam. Vtrumque enim & horum fiebat, ad splendorem dc varietatem: praesertim in templis cum templo autem Lucanus comparat) ut quasi caelum imitarentur. Arnobius de templis ipsis disserens: Sint ergo hac licet aut ex molibus marmoreis structa, laquearibus aut renideant amreis , seplendeant his gemma Adereos b mo-
210쪽
evomanti varitia interstitioneta fulgores et terra fluant, hac omnia ex face villam materia concreta. Et tu,mi Auditor,obiter ic hoc adde ad templorum supra ornatam. De ebore autem, in Ciceronis Paradoxis : Tecta eboremauro fulgentia. In Propertio:
λψod non T mari domus est mihi fusta columnis,
Sc camera auratas inter eburna trabes.
Nota. leues porro inductiones, aut Vt poeta loquitur, sputa fuisse,Panegyricus ostendit: qui sOLIDo Au Rotecta laquearia commemoratδή poetς stupris , risum au- dixerunt. Hieronymus aute in Epistola quadam, longius etiam hoc producit, & ad parietes ac columnas. Viuimus quasiastera die morituri,madificamus quasi semperis hocsPuo victuri. Auro pari res, auro laquearia, auro fulgent capita columnarum.Sed alia hic etiam & ingeniosa luxuria. nam lacunaria ista versatilia faciebant, Mali 1 atque alia subinde facie conuiuas delectabant'. Epist.ui. Seneca alibi: et ersatilia canationum laquearia ita coagmentant, visubinde alia atque alia faciessuccedat, toties tecta, quoti fercula, mutentur. En, priuata ingenia
de luxuriam: quid existimas Principes tentasse fecissest 3 Nero Caesar in vestibulo aedium suarum Co uno centum vigintipedum posuit. Hoc principium: deinde porticus triplices missiaria; ite agnum,maris istar, circumseptum adimis ad urbium 'eciem. Rura insuper, aruis,Mque viseris,s pascui siluiss varia icum multitudine omnis generis pecudum ac ferarum. In correis partibus, cum hi auro lim,distincta gemmi Trionums conchis erat..tinum- Coariones laqueis fatabulis eburneis tae: Mili , ' Ῥυ Ο latis,ut unguentadesuper baeterentur. Tract