장음표시 사용
11쪽
PRAEMONENDA VII retinuit aut noras proposuit. Nec utique neglexi, quo e olenaar in Syntagmate Institutionum Gai Lugduni Batav. 1876 sqq. praeeunte Coud sinit
prop08uit, quem non rar Secutus Sum in expl0dendi glossematis, licet sexcenties glossemata in codice Veronensi latere non crediderim. Complura tamen, quae a prioribus editionibus in usum vocata erant in hoc Syntagmate, nec necessaria nec apta visa Sunt Gaianam Scripturam nec paginis codicis indicandis, nec line0lis, nec SteriScis onerare volui, quibus animus adolescentium a Verb0rum tenore avertitur neve complicata lacunarum indicatione lectores deterrerentur, locos desperatos in amaulationem reiicere malui. Quibus lecti0nis impedimentis remoti spero me orationem ad legendum faciliorem reddidisse. Sequor praeterea rationem a Coeschenio traditam, ut verba minus certa, ubi de sententia constat admitterem litteris cursi vis distincta. - Sed illam regulam , ut rerum n0Varum et incertarum nihil Gai adfingeretur nisi quod aut clare scriptum, aut aliorum Scriptorum certis testimoniis confirmatum esset, non stricte tenui. Nimirum ipsi qui eam sequi voluerant, viri gravissimi, non Solum Vocabula, sed integros versus et commata ex coniectura suppleverunt Quae ratio paulo audacius adhiberi potest editioni sui tironum acc0mm0datae, quibus multa commata iiiutilia sunt, ni lacunas expleveriS. Id Sol tu caVendum est, ne Supplementa talia pro certis habeantur. Permulta igitur e mera, gravi0rum certe auct0rum
coniectura supplevi, sed ea litteris minuSculi cursivis ita distincta, ut primo adspectu cuius originis et generis in planissime pateat. Triplici igitur typ0rum genere USU Sum: 1. 7pis qui vulgo vocantur antiqui S, Seu rectis vulgaribus, in iis reddendis quae in codice certa et indubitata extant quibus in hac secunda editione et ea expressi quae sola ratione orthographica vel notarum vel mendorum librarii consuetorum respectu correcta runt et plane διάφορα videntur; 2 typis cursivis seu italicis, ad ea mprimenda, quae in Codice non tant, sed vel ductibus codicis aliquatenus indicata, vel ex orationis tenore Satis certa, vel locorum cognatorum testimoniis firmata videntur;
3. typis cursivis minusculis, in iis quae eae mer consectura recepta sunt.
Uncinisci mure solito ea inclusi, quae in codice scripta quidem Sunt, sed eiicienda videntur. In lucis difficilioribus libera ex coniecturis aliorum eligendi acultate
etiamnunc usus sum. Ubi gravioris momenti videbantur, variarum con
iecturarum delectum addidi signis '' appositis. Apparatum criticum,
tironibus semper odiosum, iam multo simplici0rem prodire Studemundi indefessis laboribus debemus.
Ut in annotatione critica cavendum erat, ne notae textum premerent:
ita sub nutandis locis similibus et aliis qui aliquid lucis asserant, quas litte ris a b c signi sic avi Gaium illustrare institui, non longius arcessita materia onerare. Proxime cognatos locos iam Coeschenius indicaverat, uberrimam
c0llecti0nem Boechingius comp0suit, plura etiam ex chraderi Instituti0num
12쪽
VIII PRAEMONENDA.editione maiore addere poteram. Sed quamvis breviter et succincte similes loco annotemuS, tamen nimia eorum ubertate .,Statim ab initio rudem adhuc et infirmum animum studiosi onerabimus et desertorem studiorum efficiemus.' Saepissime Digestorum fragmenta citavi, quae quidem Institutionum fines non multum egrediantur frequenter Ulpiani librum singularum Regularum et auli Sententias, quibus comparandi etiam tabulae nostrae inserviunt rarius fragmenta Vaticana et Collati0nem Gai pitomes verba supplendarum 3cunarum causa apposui. Varronis, Festi, Boethii, vel etiam Ciceronis l0cos plerumque ad verbum exprimere malui Librorum aditu difficiliorum mentionem sacere consulto Vitavi. Semper in mente retinui ipsam utriusque Institi ionis synop Sin commentarii perpetui loco esse Lacunis minoribus expletis suaviorem et fructuosiorem librum studiosae legunt iuventuti praeberi non posse, quam Gaium nostrum cum Institutionibus Iustiniani apte compositum, persuaSum habeo. V. Iustiniani ustitutiones cum Gai Commentariis ita comp08ui, ut singula commata utriusque libri studiosae legum iuventuti articulatim
ante culo ponerentur. In quarum recensione, ut a est, nunc auli
Κrue geri textiim recepi, ratione tamen habita d. Schraderi editionis Berol apii G. Rei merum 1842. . eiusque c0mmentarii. Mihi vix
quidquam Superfuit, tiam ut variarum lectionum Satis tenuem delectum exhiberem, quas uncis inclusas et litteris cursivis expressa in ipsum contextum inserui); item loc0rum cognatoium delectum, praecipue ex Digestis depr0mplorum, quos in marginem c0nieci, ne cum ann0tatione ad Gaium confunderentur. Quibus cur Ulpiani et Pauli libellos addiderim, iam ratio reddenda erit. VI. Ulpiani liber singularis regularum iam pridem quasi compendium habitum est Institutionum, quibuscum ille in summis rebus rerumque divisionibus convenit. Novos quosdam loco continet quo ex tabulis FStematicis facile colligas Gai articuli qui alicuius momenti sunt, apud Ulpianum plerique omnes redeunt. Et recte omni senius monet Gai rationem et Jlpiani non aliter sere disserre, ac disserant Instituti0ues ab Regulis, id est iuris civilis rudimenta a summis praeceptis iuris enucleati Gai igitur sermo comm0dus et facilis est, tamquam scholarum: Ulpiani regulae ea brevitate, perspicuitate, proprietate conscriptae Sunt quam adhuc Secuti Sumus omnes,
Persuasit mihi idem auctor Ulpiani librum non casu et iniuria librorum, sed consilio alicuius qui eum data opera in compendium redegisset imperfectum ad nos pervenisse. Desunt in libro, ut nunc est, divisionessere omnes, atque ipsae gravissimae divisio h0minum, diviSiones rerum, divisiones adquisitionum, divisio successionum in testamentarias et quae ab in te Stai veniunt cum tamen in eo fragmento reginarum quod in Digestis
reliquum habemus sis. 25. . de . et . a dixisione acti0num incipiat more S0lito. Maioris momenti est, quod ubicunque Ulpianus tu quod tra debat in desuetudinem abisse consessus erat, ibi in libro qualem habemus
13쪽
hiatus apparet ut in successio1ie ab intestato gentiliciae hereditates XXVII. 1. . et in enarratione antiquissimorum testamentorum. XX. 2. Sunt etiam commata manifesto detruncata iis locis, ubi verbum quoddam antiquatum in Ulpiani sermone emergebat, velut XI 28. . . IX pr. Disceptare licet de consilio quod sibi breviator proposuerit: sed quodcunque id uerit, compendium dedimus libri regularum, non librum ipsum', ut delere non liceat quae addiderit epitomator, etiamsi primitivi libelli rationem et
ordinem pervertant. Quo pertinent permultae rubricae praeter erunt ordinem interiectae, quas Suis locis notavimus. In contextu pS perpauca interpolata esse omne consentiunt multa quidem breviator omisit, omne ius obligationum et actionum resecuit, 3uca commuta Vit.
Ut Gai ita etiam Ulpiaui unicus exstat codex bibliothecae reginae
Christinae Vaticanae, saeculo decimo vel undecimo Scriptus, quem graViS-sima Savinii argumenta tantum non Vincunt eundem SSe, atque elim ex
quo Titii prodiit editi princeps Nova quaedam argumenta 3d eam Sententiam firmandam assert aliten in sua editione D. Ulpiani ex libro singulari excepta rec. o. aliten Bonia. 1856 ex quo nonnullis locis Culacii testimonia de Titiano Codice recepi. Qui praeterea exis ni duo C0dices, quos vocant uredani et Cervasit, nihil nisi apographa Vaticani seu Titiani esse satis constat. Pleniora de codicum et editionum ratione praebet aliten pag. VIΙ-XV. In recensione textus oec Lingit, ali lenii et auli rue geri editiones secutus sum. Hic illic tamen codicis Vaticani scripturam restitui et
unam alteramve priorum editorum coniecturam praetuli, eodem genere litterariam et ignorum usus atque in Gaio edendo. De Hugonis, Schillingit, Lachmanni aliorumque meritis et de adminiculis criticis atque exegeticis pleniora praefatus est oeckingius in editionibus suis. In annotatione locorum similium eandem quam in Gaio rationem Secutus sum, vel etiam simpliciorem. Ut tamen institutiones iuris Romani totius doctrinae substantiam continere oportet ita et Ulpiani Regularum compendium, a librari foedemutilatum, aliquatenus suppleri ex aut Sententiis, non a re Sse videbatur.
VII. Iulii Pauli Sententiarum ad silium), quas in lege Romana
Visigothorum sive breviario lariciano reliquas habemus, multo magis depravatos Sse constat, quam Ulpiani librum singularem. Compositor enim et titulos confudit et excerpendo multa c0rrupit, fortasse vix quarta parte peris servata. Coniungi possunt fragmenta quae in Collatione Legum Mosaicarum et Romanarum, in Consultatione, in Digestis Iustiniani et alias passim occurrunt. u 3 compilati complementa quaedam ministrat, eaque brevissima regularum forma expressa, in iis partibus iuris, quae de obligationibus et actionibus ex Ulpiani regulis resecta sunt, passim etiam in aliis, quae ex tabulis adiectis colligere licet. Qua ratione motus in prima libri mei editione breviorem delectum Sententiarum exhibui, eaque contractione vix dici p0terat
libellum mutilatum esse, quippe qui inde ab initio nihil nisi abruptas Seu-
14쪽
X PRAEMONEINDΛ. tentias sub certis titulis collectas continuerit. Cum tamen aliquatenus dissicilis videretur et m0dus et ratio deligendi et ne consuetum ordinem citandi turb9rem in hac secunda edition textum integrum secundum ordinem priorum editionum recepi, inmissis tantummodo titulis locisque ad iudicia publica Spectantibus, a systemate Gaiano plane alienis, Sententias in breviario non servatas litteris currentibus distinxi. In recensione textus praeter Arndisii editionem recentissimam Pauli grue geri editionem Ulpiani liber singularis Pauli libri quinque sententiarum recens. . rueger Berol. 1878 secutus Sum, Varietate Scripturae quam adiecerunt aenei et rueger raro usus. VIII. Tabulas systematicas Boechingit exemplum secutus addidi, in secunda tamen tabula, divisionibus et signis apud Boechingium imis uerat viam simplicissimam secutus sum, ut articulorum Seriem Secundum Caianam argumenturum dispositionem et ipsa Institutionum verba redderem. IX. Fragmenta XII tabularum, iuris civilis fund3menta, adieci, quia quadraginta sere locis in Gai commentariis asseruntur et n0 ntinus frequenter in Institutionibus Iusti uiani et in Ulpiani regulis. Et cum Dircsenii pus saepe laudari soleat, sed rar in manibus adolescentium nostro rum sit, his consuli videbatur si eius recensionem repeterem litteris rectis excusam, servat etiam ordine Dirkseniano, adiecto tamen numero Iac0bi Gothosredi. 0rum tamen, quae ex artis philologicae ratione Sub examen revocavit nudolphus Schoeli Legis XII tabularum reliquiae 1866 iustam rationem
habui. In iis fragmentis, quorum sensum sere, non verba ti0Vimus, litteris cui Si vis sententiam breviter expressi. Copiosissimus delectus sontium commentarii loco erit. Ciceronis loc0s ex relliana, Gellii ex Hertriana editione attuli.
Scribebam exolini meus Decembri MDCCCLXXIX.
15쪽
D. 1. in ius vocat ilo mi it antestator igitur em capito. Coth. I. 1. 2.
Porphyrio ad oras Satyr. . . v. 76. Adversarius molesti illius oratium consuluit. an permittat se antestari, iniecta manu extracturus ad Praetorem, quod Vadimonio non paruerit. 0 hae autem lege XII tabularum his verbis cautum erat: Si vis vocationi tantestamini igitur en capito Antestari. ee ergo ante te)stari, scilicet antequam manum iniiciat. Cicero de Leg q. I. 4 φ . A parvis, Quinte, didicimus, Si in ius ocul, atque alias eiusmodi lone nominure. Lucilius Satyr. XVII. Si non it, cupito inquit, eum; et si calvitur, ergo fur dominum. apud Nonium Marcellum de proprietate Serm. . emisitur, 3 g. 7.)Hitur nunc quidem pro completioriis significatione valet, quae est ergo; edapud antiquos ponebatur proinde, et postea, et tum Festus h. v. uti P. 105.)Em, pro eum. Paul. Diat ex est h. v. pag. 7. Milll.)D. Si calvitur pede inve struit, manum endo iacito. I. 3.
Festus v. Struere uult. p. 310. 12. Struere antiqui dicebant pro adicere, augere. - Α in Duodecim quod est: Si calvitur, pedemve struit, manum endo iacito: alii putant significare retrorsus ire, alii in aliam partem, alii fugere, alii gradum augere, alii minuere. Fe Elus v. Pedem struit, in I significat fugit Mull. p. 10. OSi calvitur et moretur et laustretur Inde et calumniatores appellati sunt. Gaius libro I. ad L. XI tab. D. 233. pr. . de . .)sr. Si morbus aevitasve vitium escit, qui in ius vocabit iumentum dato. si nolet, arceram ne sternito. I. .)Gellius Oct. Attic. XX. 1. 44. Verba sunt haec de eget Si in ius vocat, si morbus aevitasve vitium escit, qui in ius vocabit iumentum dato si
nolet, arceram ne sternito. Arcer pistustrum est rusticum, tectum undique quasi arca. O autem Vehiculi genere enes et aegroti vestiari solent. Vnrro γεροντοδιδαο καλα : Vehebatur cum uxore vehiculo semel aut bis anno cum arcera si non vellet, non sterneret Nonius Marcellus e propriet sermon. h. V. pag. 5.)Arcera, quae etiam in XII tabulis appellatur quod ex tabulis vehiculum erat factum ut arca, arcera dictum Varro l. lat. V. g 140. iiii.)Escit, erit Paul. Diat ex est h. V. p. 77. t uli. p. 386.)D. Assiduo vindex assiduus esto proletario iam civi quis volet vindex
Gellius Noct. Attio XVI. 10. Q. Ennius verbum hoc ex XII tabulis vestris accepit, in quibus, i recte commemini, ita scriptum est: Adsiduo vindex adsiduus esto. proletario iam civi quis volet vindex esto. Cicero op. c. 2. 10. Cum I 0 Aelia ρntia asgiduo vindicem assiduum esse iubeat, locuplotem iubet locupleti locuples enim est assiduita, ut ait Aelius, appellatus ab asse dando Adde de Repubi II. 22. 40. Proletarii dicti sunt plebei qui nihil reipublicae exhibeant, sed tantum prolem lassiciunt Nonius Marcellus e propriet serm0n. h. V. Pag. 7.)
16쪽
XII DUODECIM IABULARUM FRAGMENTA. I. 5 s. Prolatarii cives dicebantur qui in plebe dinuigsima erant, et non amplius quam mille et quingentos aeris in censum deferebant Nonius cit pag. 155. Cf. Aul. Diac ex est v assiduus Μud. p. s.
1 r. 5. De Fortibus et Sanatibus. IX. 2.)
Festus v. Sanates. Sanates dicti sunt qui supra infraque Romam habitaverunt: quod nomen his suis, quia cum deseciessent a Romanis, brevi post 1 edierunt in amicitiam, quasi antita mente itaque in XII cautum est: Ut idem iuri esset Sanatibus, quod orctibus, id est bonis et qui nuriqi iam defeceranta populo Romano. villi ps g. 348.3Eiusdem alio loco Mulier pag. 321 fragmentum extat tule: , in XII. Nox Forti Sanati id est otior Quod uelle ita restituere conatus est: NeX solutique, ac forti Sanatisque idem ius esto: id est bonorum, et qui defecerunt sociorum etc. tc. s. Huschke, exum pag. 45 sqqHoretum et orctum pro bono dicebant. Paulus Dia c. eod. Pag. 102.)Foretes, boni et frugi, sive validus Paul. Diac. Od. P. 1.
sr. 7. mi acunt, in comitio aut in soro ante meridiem causam coniciunto. Com perorant ambo praesentes l. 8.)Rh. ad Herennium. II. 13. 20. Pacta sunt quae legibus observanda sunt, hoc modo: Rem ubi neunt, Orato ni Munt, in comitio aut tu foro ante
Quinctil. Inst. Orat Ι. Cum in XII legeremus: NI ITA PACUNT. Antiqui sago quoque dicebant pro paciscor. Pri8cianus Ars grumina tic. X. 5. 32.)Testes sunt XII tabulae, ubi est: Ni agunt per hanc formam, quod male quidam per c enuntiant est enim praepositum eius pepig1, ungo, ut tango tetigi, non axi, ut a dico dixi. Terentius Scaurus De orthographia pag. 2253. Pulsch.)Gellius XVII. 2. 10. In XII autem fabulis verbum hoc ita scriptum ostr
ΗOrarum nomen non minus anno CCC Romae ignoratum Ase credibile est; nam in XII tabulis nusquam nominatas horas invenies ut in aliis postea legibus, sed: ante meridiem; eo videlicet, quod partes diei bifariam tum divisi moridies discernebat Censorinus De die natali. c. 23. Comicit cf. Gai IV. 15.
D. . los meridiem praesenti stlitem addicito. I. 9.)sr. Sol occasus suprema tempestas esto. I. 10.)
Gellius XVII. 2. 10. ,Sole, inquit, occaso. In XII autem tabulis erbum hoc ita scriptum est: Ante meridiem augam conscito coniciunt, Hortet , quom perorant ambo praesentes. Post meridiem praesenti stlitem addicito. Si ambo practentes sol occasus suprem temPeuas Sto. Festus v. Suppremum. Alias extremum significat ut in legibus XII: Solis occasu diei suprema tempestas esto. uult. p. 305. Varro de L. L. VI. 3. Suprema, summum diei, id a superrimo. Hoc tempus XII tabula dicunt occasum esse solis. Sed postea ex laetoria id quoque tempus iubet esse supremum quo praeco in comitio supremam pronuntiavit
populo. Iud pag. 4.3Varro ibid. VII. 1. Supremum a superrimo dictum itaque in XI tabulis
dicunt , Solis occasu diei suprema tempestas esto. illi pag. 141.)Macrobius Saturnal. Ι. Deinde a mane ad meridiem, hoc est, medium diui inde iam supra vocatur tempus occiduum et O suprem sempestas hoc est diei novissimum tempus sicut expressum est in XII tabulis: Solis
occasu suprema tempestas esto.
censorinus de diu natali c. 24. est in XII tabulis scriptum sic: Sol Occasus Suprema tempestas esto.
17쪽
Gellius XVI. 10. O . Sed enim cum proletarii et adsidui, et sanates, et vades et subvades. - evanuerint, omnisque illa XII tabularum antiquitas consopita sit etc. XL etiam Gai IV. 184.
P. 1. de sacramento quinyenario et quinquassenario id Gai IV. 14.D. 2. - Morbus sonticus, aut status dies cum hoste inii id horum suit vitium iudici arbitrove reove, eo dies dissensus esto. II. 2.)Gellius XX. 1 5 27. Ceteroqui morbum Vehementiorem, vim graviter nocendi habontem, legum istarum scriptores alio in loco non per se morbum, sed morbum sonticum appellant. Sonticum morbum in XII, ruit Aelius citilo certum cum iusta causa Festus h. V.)Cicero de officiis. I. 12. 37. Hostis enim apud maiores nostros Is dicebatur, quem nunc peregrinum dicimus. Indicant XII tabulae, ut: Status dies cum hoste, citemque Adver8U hostem aeterna auctoritas. Festua . Reus, nunc dicitur qui causam dicit et item qui quid promisit spopondiis ac debet. - capit Ateius exemplo adiuvat interpretationem Numasnam 8 Lin ecunda tabula secunda lege, in qua scriptum est: Quid horum fuit unum iudici arbitrove reove, eo die dissensus esto. Muli pag. 273. Ulpianus D. 2. 3. . si quia cautionibus. 2. 11. Quemadmodum potuit se sistere qui adversa valetudine impeditus est et ideo etiam lex XII tabularum: Si iudex vel alteruter ex litigatoribus morbo sontico impediatur, iubet disim iudicii esse diffisum. Cf. etiam Gellius. XVI. 4 φ . militibus scriptis dies praefiniebatur,
deinde iusiurandum, ut adessent, his dditi exceptionibus: - morbus sonticus - status condictusve dies cum hoste rei.)D. . Tui testimonium defuerit, is tertiis diebus ob portum obvagulatum
Festus v. Portum, in XII pro domo positum omnes fere consentiunt: Cui testimonium defuerit, is tertiis diebus ob portum obvagulatum ito. utili. p. 233.)Festus v. Vagulatio, in lege XII tabularum significat quaestionem cum convicior Cui testimonium defuerit, is tertiis diebus ob portum obvagulatum ito. indit. 375. Cf. Haubol opuscula I p. 147 sqq. Gaius libro I. ad L. I tab. r. 18. D. de in ius Oo. 2. 4.): Plerique putaverunt nullum de domo sua in ius vocari licere: qui domus tutissimum cuique refugium atque receptaculum sis eumque qui inde in ius vocaret vim in- serre videri. Sed etiam a vinea et balneo et theatro nemo dubitat in ius o. cari licere, Gai D. 20. 0dJ
s r. r. aeris consessi rebusque iure iudicatis triginta dies iusti sunto. III. 4.)D. 2. Post deinde manus iniectio esto in ius ducito. III. 5.)D. Ni iudicatum facit aut quis endo eum iure Vindicit, secum ducito, Vincito aut nervo aut compedibus quindecim pondo ne maiore minore ZJ, aut si volet minore maiorer vincito. III. 6.)D. Si volet. suo vivito. ni suo vivit, qui eum vinctum habebit libras sarris endo dies dato. Si volet, plus dato. IΙΙ. 7.)Gellius XX. 1. 42-45. Confessi igitur aeris ac debiti iudicatis triginta dies sunt dati conquirendae pecuniae causa, quam dissolverent eosque dies Decemviri iustos appellaverunt, flut quoddam iustitium, id est iuris inter eos quasi interstitionem quandam et ce8sationem, quibus diebus nihil cum his agi iure posset. Post deinde, nisi dissolverent, ad Praetorem vocabantur et ab eo quibus erant iudicati addicebantur, nervo quoque aut compedibus vinciebantur.
18쪽
Sic enim uti opinor verba Legis: Aeris consessi rebusquo iur iudicatis' si C. une suΡr fr. 1-4. Scripta sunt. in ver8 4 tamen alii legunt quis endo eo in iure iudicit f. Schod pag. 2). Cf. Gellius XV. 13. Gai IIL 78. 79. IV. 21. Gai fr. . et Ulp. r. 4 φ . l. de re iudicata. 42. 1.)Verbum vivere quidam putant ad cibum pertinere. Sed filius ad Atticum ait his verbis et vestimenta et stramenta contineri siue his enim neminem vivere p0sge. D. 234 φ . . de . . Gui lib. II ad legem XII tabularum.)sr. 5. aevinia dies in vinci lis eum retineri. III 8.)Gellius XX. I. 9 46 47. Erat autem ius interea paciscendi ac nisi pacti forens, habebantur in vinculis dies sexaginta inter eos dies trinis Lundinis contiuo is ad raetorem in comitium producebantur, quantaeque pecunitae iudicati essent, praedicabutur Tertii Rufo. cf. D. Aequ.)D. G. TERTIIS NUNDINIS PARTE, SECANTO. SL PLUS MINUSVE RECUERUNΥ ΔΕ
Gellius XX. 1. 7 49. 1'ertiis autem nundinis capite poena dabant aut trans 1berim peregre venum ibant. Sed eam capitis poenam sanciendae, sicut dixi, fidei gratia sorrificam atrocitatis ostentu novisque terroribus metuendam reddid0rutii: Nam si plures forent quibus reus ASet iudicatu8, secure, si vellent, atque partiri corpus addicti sibi homini permiserunt. Et quidem verba ipsa Legis dicam, ne existime invidiam me istam sorte formidare: Tertiis, inquit, nunditiis partis Ucauto Si plus minusve Aecuerunt se fraude esto. Quintil. Instit. Orat. III. 6 6 1. Sunt enim quaedam non laudabilia natura, ae iure conce8ga ut in XII tabulis debitoris corpus inter creditores dividi ilicuit, quam legem mos publicus repudiavit. Tertullianus Apologeti c. c. Sed et iudicatos in partes secari a creditoribus leges erant consen8 tamen publico crudelitas postea erasa est, et in pudoris notam capitis poena conversa est bonorum adhibita proscriptione inn1undere latuit hominis sanguinem, quam effundere.
si . . adversus hostem aeterna auct0ritas. III. 3.)Cicero De officiis. I. 12 6 37. Hostis enim apud maiores nostros is dicebatur, quem nunc peregrinum dicimus. Indicant XII tabulae, ut, adversus hostem aeterna uetoritaΗ. Gaius libro IL ad L. XIIoab. r. 234. pr. de . S. 50. 16. Quos nos hoste appellamuS, eos veteres perduelles appellabant, per eum adiectionem indicantes cum quibus bellum SSet.
D. 1. Monstrosos partus interscere licere. IV. l.)Cicero de Legib. III 8 g 19. Nam mihi quidem pestisera videtur scit. Tribunorum plebis potestas , quippe quae in seditione et ad seditionem nata sit cuius primunt Ortum si recordari volumus, inser arma civium et occupatis et obsessi urbis locis procreatum videmus. Deinde cum esset cito legatus Uletatus vel necutus 3 tamquam ex XII tabulis in Sigitis ad deformitatem puer brevi tempore nescio quo pacto recreatu multoque tetrior et foedior natus est. Dionys Halic. I. 15. de lege Romuli loquitur qua concussum sit patri Partum OnStrOSum necare ἀναπλὶρον et τειρα ευθυς απι γονης adhibitis quinque vicinis proximis.)Cf. 0ssbach Rom. Ehe nos 147.
si . . Si pater silium ter venum duit, si lius a patre liber est0. IV. 3.)Ulpian D. Q Filius ter mancipatus, ter manumissus, sui iuris fit id enim lex XII tabularum iubet his verbis 81 1 ATER FILIUM TER UENUNDUIT, FILIUS A PAΤRE LIBER Esio. de forma futuri venunduvit id Sehdllpag. 3. CL Gai. I. 132. IV. 79. . Dionysius Halicax D. II. 27. Θεραποντων' ἐν γ ὁ πραθεὶς απαξ επε Ταπην λυθερια ευ ραμενος αυτο τον λοιπον κυριος στιν υιῶνδ' ὁ πραθε is ποτου πατρος, εἰ γενοιτο ἐλευθερος, πο τω πατρὶ πάλιν ἐγίνετο καν το δευτερον ἀπεμπωληθεις αὐ κ αὶ ἐλευθερωθεὶς ' δουλος -οσπὲρ ἐξ ἀρχ om πατρον ην.
19쪽
μενων δωδεκα δέλτων. Nam servus semel venditus, deinde libertatem adeptus, in posterum est sui iuris a filius a patre venditus, si liber fuisset factus, redibat i potestatem patris et iterum venditus et libertate donatu servus patris, ut ante fiebat; sed post tertiam demum venditionem ex patris potestate exibat. Hanc Legem, Decemviri inter ceteras retulerunt extatque in XII tabularum ut vocant quarta. Vid ad h. l. Schoet pag. 52.
D. maritus uxori repudium miserit. Cicero Philip p. I. 28. Illam suas res sibi habere iussit, ex XII tabulis
claves ademit exegit. Gaius libro III ad XII ab. h. 43. . ad i. Iuliam de adulteriis 48. ): Si si lege repudium missum non sit te. Cf. Caius D. 2. Q. D. de divortiis 24. 2.): In repudiis autem comprobata sunt haec verba Tua res tibi habeto, item haec Tuas res tibi agito. Varro apud Non. 7. Mulierem oras aetere jussit. Plautus Cas. II. 2. 35. i foras mulier.)Hunc articulum a Dirhsenio missum merito XII tabulis revindicat Schoeli.
D. Postumum in decem mensibus proximis post mortem patris ιalum
Gellius III. 1ρ θ 12. Comperi seminam bonis atque honestis moribus, non ambigua pudicitia, in undecimo mense post mariti mortem peperisse, autumque Esse eaotium propter rationem temporis, qua8 marito mortu p0ste concepisset, cuiam Decemviri in decem mensibus gigui hominem, non in undecimo seripsissent sed Divum Adrianum causa cognita decrevisse tu undecimo quoque mense Partum edi po88 etc. Cf. Ulp. h. . i. 11. 12. D. de suis et legitim. 38. 16.
1 r. 1 Dymes Vestales a tutela ubera GSe. vid. Gai I. 144 145 sunt liberae etiam a patria potestate Gai I. 130. Ulp, X. 5. Gell. I. 12 g 9.)fr. Res mancipi mulieris quae in tutela asinatorum sit, ne Sucapiantur.
vid. Mai II. 47. cs Gai I. 157. IL 80. I. et citi. at fragm. Q propter Rutilianam constitutionem eum qui pretium mulieri dedisset etiam usucapere.)sr. Ut legassit super pecunia tutelave suae rei, ita ius esto V. 1.)vid. Ulpiani fragm. XI. 14. L . Gaii 224. Inst. II. 22. pr. Pomponius D. 120. de . S. 50. 6. Verbis Legis XII tabularum his: -Ut lega8Ait suae rei, ita ius sto, latissima potestas tributa videtur et heredis instituendi et togata et libertates dandi, tutelas quoque constituendi sed id interpretatione coangustatum est vel lege se auctoritate iura constituentium. Cicero de invent. II. 50 9 148. aterfamilia uti super familia pectiniaque sua legaverit, ita ius esto. I h. ad erennium I. 13. 23. Paterfamilias uti super familia pessuntave sua logaverit, ita tu e Ato. Novella Iustin. XXIL c. Ut legassi quisquo de sua re, ita ius esto. Paulus v. 53. . de V. S. 50. 16. Nam cum dicitur apud Veteres , ,Αdgnatorum gentiliumque, que pro separatione aecipitiar. At cum dicitur: Supra e Cuniae tutelaeve suae, tutor epstratim siue pecunia dari non potest. De tutela tostamentaria hac lege confirmata vide etiam Ulp. XI. 11. PauL D. 20. . de testam tui. 26 4.)De manumissionibus testament hac lege confirmatis vid. Ulp. I. . Paul. D. 80 de . S. 50. 16.
si . Si intestato moritur cui suus heres nec rescit, adgnatus proximuS
Ulpiani fragm. XXVI Q. et Collatio Leg. Mosaic et Rom. XVI. 4.
20쪽
xvi DUODECIM TABULARUM FRAGMEN r V. 5-8. 1. Ulpianus libro singulari sub tit. De legitimis hereditatibus. Intostato
rum gentilitiorum hereditates pertinent primum ad suos heredes. - Si sui ρ- redes non sint, ad On8RnguineoS, i. e. lintres et sorores X Odem patre. Si nec hi sunt, ad reliquos Adgnatos: - his enim cautum est lego XII tabularum hac: Si intestatus moritur, cuius heres nec scit, agnatus proximus familiam habeto. Verba si intestato moritur repetuntur in aul D. . . D2. D. 28. 2.)Liberorum appellatione nepotes et pronepotes ceterique qui ex his descendunt continentur: hos enim omnes suorum appellatione lex XII tabularum
comprehendit Callistr. D. 220. pr. . de . .)Respondit, qui post mortem vi sui concipitur, is neque legitimam hereditatem eius tamquam suus heres, neque bonorum possessionern tamquam cognatus
accipere potust quia ex XII tabularum eum vocat ad hereditatem, qui moriente eo de cuius bonis quaeritur in rerum natura fuerit. Iulian. r. . . de suis et legitimis 38. 16. Familiae appellatio qualiter accipiatur, videamus. Et quidem varie accepta est; nam et in res et in persona deducitur. In res, utputa in lege XII tabularum his verbis: Adgnatus proximus familiam habeto. Ulp. r. 195. Di de V. S. Cf. aut . . . IV. . ra. Collat. XVI. 3. Gai III. 9. 11. 12. Collat. XVI. 2. Inst. III. 1. Q. I. . r. '. . .
sis. 5. Si agria uis nec escit, gentiles familiam habento. V. 3.
Collat Leg g. osaic et Rom. XVI. 4. 2. Ulpian libro sing. sub tit.: De legitimis hereditat. Si agnatus defuncti non sit, eadem lex XII tabularum entiles ad hereditatem vocat his verbis: ἈSi gnatus nescit, gentiles Iamiliam eres hanc. oc gentilitia iura in usu sunt. Cicero de invent. II. 50 g 148. et Rh. ad Herenn L 13. 23. Si paterfamilias intestato moritur, familia pecuniaque eius gnatorum gentiliumque esto. Cf. Gai Id. 17. Collat. XVI. 2. Paul. . . IV. . ra. Collat. XVL 3.)
Gai L 155. Quibus testamento quidem tutor datus non sit, iis ex lege XII agnati sunt tutores, qui vocantur legitimi. i. Gai I. 157. Inst. I. 15. pr. 9 2. Ulp. fragm. XI. . et D. 1. r. h. . . de legitim tui. 26 4.)D. . . Si furiosus est, adgnatorum gentiliumque in eo pecuniaque eius
potestas Sto. cicero de invent. II. 50 g 148. Lex est: si furioAus est, gnatorum gen- filiumque in eo pecuniaque eius potestas esto. f. h. ad Herennium I. 13. 23. Ulp. fragm. XII. 2. Paul. D. 53. pr. de V. S. Varro de R. R. I. . mente est captus et, agnatos et gentile deducendus). Ulp. h. . pr. . de turalis.
Ulpianus ad ab se 1 D. de curatoribus furios. 27. 10. Lege XII ab. prodigo interdicitur bonorum suorum administratio. Ulpiani fragm. XII. 2. Lex XII ab . . prodigum cui bonis interdictum est, in curatione iubet esse agnatorum. Cf. Inst. I. 23. O . D. 13. . de cur. furios. 27. 10.)
Festus . Nec Nec coniunctionem -- antiquis positam 88 pro non, ut et in XII. est ast ei custos nec escit. Muli pag. 162.) Hoc frumentum quo pertineat, incertum est.)
si . . De eoitima patroni successione. V. 4.)
Ulp. fragm. XXIX. 1. Civis Romani liberti hereditatem lsi XII tabularum
patron deteri, si intestato sine suo herede libertus decesserit. Ulp. r. 195. g 1. de . . Cum de patrono et liberto loquitur Lex: Ex ea familia inquit, in eam familiam. Vir innus libro I. Instit. in Collat. VL . . vid infra pag. 176. not. Os Gai II. 0. 46. 49 51. Iust. III. . r. I. 17. et TheophiLIac Gothosredus Legem ita restituere conatus est: Si libertus intratu eo mori-